Palkó András Az akut hasi kórképek képalkotó diagnosztikája SZTE ÁOK Radiológiai Klinika Szeged 1
Akut has: hirtelen kialakuló, súlyos/életveszélyes állapot vezető tünet: erős, gyakran görcsös hasi fájdalom, izomvédekezés társulhat hozzá: paralysis hyper- (retro-) -peristaltica hányinger, hányás puffadás, csuklás láz keringési elégtelenség, collapsus, shock 2
Lehetséges okok perforatio obstructio ischaemia vérzés gyulladás peritonealis irritatio GI paralysis & defanse musculaire 3
Acut has top 8 1. Acut appendicitis 2. Acut cholecystitis 3. Vékonybél obstructio 4. Acute gynecologiai állapot 5. Acut pancreatitis 6. Vesekő colica 7. Perforált pepticus ulcus 8. Acut diverticulitis felelősek a kórházba utalt betegek 90 %-áért 4
Acut has a képalkotó diagnosztika szerepe A beteg állapotának stabilizálása után gyors diagnózisra és terápiás döntésre van szükség a progresszió lassítása, a mortalitás csökkentése érdekében. A klinikai kép, a kórelőzmény, a laboratóriumi eredmények gyakran kevéssé specifikusak. A képalkotó eljárások legtöbbször nem nélkülözhetők a diagnosis felállításához. 5
Diagnózis a klinikai tünetek alapján 6
Acute pancreatitis Duodenal ulcer Bowel obstruction Abdominal aortic aneurysm Cholecystitis Calculous Acalculous Emphysematous Hepatitis Liver abscess Spontaneous rupture of a hepatic neoplasm Right-sided LB diverticulitis Retrocecal appendicitis Bowel obstruction SBO Adhesion Crohn s Neoplasm Hernia Radiation Miscellaneous LBO Carcinoma Volvulus Diverticulitis Perforation Peptic ulcer Diverticulitis Iatrogenic Bowel ischemia Mesenteric artery Thromboembolism Atherosclerosis Dissection Mesenteric vein Hypercoagulable Neoplastic Strangulation, volvulus Infectious Gastroenterocoliti s Pseudomembranou s colitis IBD Ulcerative colitis Crohn s disease Urological Urinary tract obstruction Gynecological PID Ovarian vein thrombosis Hemorrhagic ovarian cyst Rupture of ovarian dermoid Ovarian torsion Rupture of ectopic pregnancy Endometriosis Necrotic uterine leiomyoma Intestinal Acute appendicitis IBD Mesenteric adenitis Perforated carcinoma Epiploic appendagitis Omental infarction Cecal diverticulitis Infectious ileocolitis Sigmoid diverticulitis Obstructive sigmoid carcinoma 7
Akut has - tennivalók: (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok) natív has röntgen felvétel mellkas röntgen felvétel hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat +/- CT 8
Diagnózis képalkotó vizsgálatokkal Pathologiás gázgyülem Letokolt/szabad folyadékgyülem Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívók Extravasatio Pathologiás keringés Fal-megvastagodás Idegentest 9
Kóros gázgyülem Pneumoperitoneum perforatio iatrogen per vaginam Pneumoretroperitoneum perforatio iatrogenic Bélfal pneumatosis infarctus necrosis 10
Kóros gázgyülem Pneumoperitoneum perforatio iatrogen per vaginam Pneumoretroperitoneum perforatio iatrogen Bélfal pneumatosis infarctus necrosis De: Ogilvie-sy! 11
Kóros gázgyülem 12
Kóros gázgyülem 13
Kóros gázgyülem Pneumoperitoneum perforatio iatrogen per vaginam Pneumoretroperitoneum perforatio iatrogen Bélfal pneumatosis infarctus necrosis 14
Kóros gázgyülem Pneumoperitoneum perforatio iatrogen per vaginam Pneumoretroperitoneum perforatio iatrogen Bowel wall pneumatosis infarctus necrosis 15
Kóros gázgyülem Pneumoperitoneum perforatio iatrogen per vaginam Pneumoretroperitoneum perforatio iatrogen Bélfal pneumatosis infarctus necrosis Gellett LR et al: Emerg Med J 2002;19:480-481 16
Kóros gázgyülem Eperendszer sphincter Oddi incompetencia postoperativ spontan fistula emphysematosus cholecystitis V. portae mesenterialis infarctus gázembolia necrotizáló enterocolitis Abscessus 17
Kóros gázgyülem Eperendszer sphincter Oddi incompetencia postoperativ spontan fistula emphysematosus cholecystitis V. portae mesenterialis infarctus gázembolia necrotizáló enterocolitis Abscessus 18
Kóros gázgyülem Eperendszer sphincter Oddi incompetencia postoperativ spontan fistula emphysematosus cholecystitis V. portae mesenterialis infarctus gázembolia necrotizáló enterocolitis Abscessus 19
Kóros gázgyülem Normális has Vékonybél obstructio/ischaemia Ascites Műtét (pl. totalis colectomia) Gastroenteritis Nagy hasi tumor Thompson WM: AJR, 191:1093 1099, 2008 20
Letokolt/szabad folyadékgyülem Ascites cirrhosis tumor hypoalbuminaemia portalis hypertensio lymphaticus obstructio Gyulladás Perforatio Abscessus 21
Letokolt/szabad folyadékgyülem Ascites cirrhosis tumor hypoalbuminaemia portalis hypertensio lymphaticus obstructio Gyulladás Perforatio Abscessus 22
Letokolt/szabad folyadékgyülem Ascites cirrhosis tumor hypoalbuminaemia portalis hypertensio lymphaticus obstructio Gyulladás Perforatio Abscessus 23
Letokolt/szabad folyadékgyülem Ascites cirrhosis tumor hypoalbuminaemia portalis hypertensio lymphaticus obstructio Gyulladás Perforatio Abscessus 24
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Paralyticus ileus Diffúz peritonitis gastroenteritis hasi fájdalom egyéb (postoperativ, gógyszer, electrolytzavar, pneumonia, retroperitonealis vérzés, etc.) Segmentalis (sentinel loop) pancreatitis cholecystitis appendicitis, diverticulitis etc. 25
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Paralyticus ileus Diffúz peritonitis gastroenteritis hasi fájdalom egyéb (postoperativ, gógyszer, electrolytzavar, pneumonia, retroperitonealis vérzés, etc.) Segmentalis (sentinel loop) pancreatitis cholecystitis appendicitis, diverticulitis etc. 26
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Paulsen SR, RadioGraphics, 26:641, 2006 Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis 27
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis 28
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis Takeyama,et al: RadioGraphics 2005; 25:997 1015 29
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis E M Anderson, Imaging 2006;18:198 30
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis www.nypemergency.org 31
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó Obstructio Vékonybél Adhesio Crohn s Neoplasma Hernia Irradiatio Vastagbél Carcinoma Volvulus Diverticulitis 32
Extravasatio Perforatio Vérzés Endoluminalis (fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc) Extraluminalis (aneurysma, tumor, iatrogen, etc) Parenchymás szerv (tumor, iatrogen, etc) 33
Extravasatio Perforatio Vérzés Endoluminalis (fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc) Extraluminalis (aneurysma, tumor, iatrogen, etc) Parenchymás szerv (tumor, iatrogen, etc) arteriographia: 0.5 1.5 ml/min Yoon W et al: Radiology 239:16-167, 2006 34
Extravasatio Perforatio Vérzés Endoluminalis (fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc) Extraluminalis (aneurysma, tumor, iatrogen, etc) Parenchymás szerv (tumor, iatrogen, etc) 35
Extravasatio Perforatio Vérzés Endoluminalis (fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc) Extraluminalis (aneurysma, tumor, iatrogen, etc) Parenchymás szerv (tumor, iatrogen, etc) 36
Pathologiás keringés Arteriás thromboembolia (MI, rheumás szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.) arteriosclerosis dissectio szívelégtelenség egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia, etc.) Kirkpatrick IDC et al: Radiology, 229:91-98, 2003 Venás thrombosis más (compressio, iatrogen, strangulatio/volvulus, etc.) 37
Pathologiás keringés Arteriás thromboembolia (MI, rheumás szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.) arteriosclerosis dissectio szívelégtelenség egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia, etc.) Venás thrombosis más (compressio, iatrogen, strangulatio/volvulus, etc.) Shih MCP et al AJR 2007; 188:462-471 38
Pathologiás keringés Arteriás thromboembolia (MI, rheumás szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.) arteriosclerosis dissectio szívelégtelenség egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia, etc.) Venás thrombosis más (compressio, iatrogen, strangulatio/volvulus, etc.) McMahon MA et al: Radiographics, 30:445-460, 2010 39
Pathologiás keringés Arteriás thromboembolia (MI, rheumás szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.) arteriosclerosis dissectio szívelégtelenség egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia, etc.) Venás thrombosis más (compressio, iatrogen, strangulatio/volvulus, etc.) 40
Pathologiás keringés Arteriás thromboembolia (MI, rheumás szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.) arteriosclerosis dissectio szívelégtelenség egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia, etc.) Venás thrombosis más (compressio, iatrogen, strangulatio/volvulus, etc.) Okino Y et al: Radiographics, 21:1475-1490, 2001 41
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma Rha SE et al: RadioGraphics, 20:29-42, 2000 42
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma Dibbad R et al: The Internet Journal of Radiology, 12/1, 2010 43
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma Noah Gudel, DO; Lisa M. Rock, MD, Medscape 2008 44
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma 45
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma 46
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma Poletti PA et al, AJR 2004; 182:1159-1165 47
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma 48
Vastag fal Infarctus, ischaemia Intramuralis haematoma Gyulladás epiploicus appendagitis Groove pancreatitis Infectio appendicitis sigmoiditis typhlitis (neutropeniás colitis) pseudomembranosus colitis (clostridium difficile) más (TBC, amebiasis, campylobacter, shigella, etc.) Neoplasma 49
Idegentest Accidentalis/szándékos/iatrogen Endoluminalis/extraluminalis Perforatio +/- Maglinte DDT: Radiology, 236:763-767, 2005 50
Akut has - tennivalók: (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok) natív has röntgen felvétel mellkas röntgen felvétel hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat +/- CT 51
Akut has - tennivalók: (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok) natív has röntgen felvétel mellkas röntgen felvétel hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat? CT 52