ARTICLES Potrzeba katolickiego wychowania w dzisiejszej Europie. Spojrzenie węgierskie Kard. Peter Erdo P r y m a s Wę g i e r Wybitny, światowej sławy profesor prawa kanonicznego. Urodził się 25 VI 1952 roku w Budapeszcie. Święcenia prezbiteratu otrzymał w roku 1975. Prawo kanoniczne studiował na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie, które ukończył doktoratem (1980). W latach 1980-1986 wykładał na Wydziale Teologii Archidiecezji Esztergom. Wykładowca na Uniwersytecie Gregoriańskim oraz Akademii Teologicznej Pétera Pázmányego w Budapeszcie. W latach 1998-2003 rektor Katolickiego Uniwersytetu Pétera Pázmányego. Liczne publikacje i wystąpienia Kardynała Erdo tłumaczone na różne języki dotyczą głównie: historii instytucji prawnych, teologii prawa kanonicznego, prawa sakramentów świętych. Należy do wielu międzynarodowych stowarzyszeń naukowych. 5 XI 1999 r. Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym diecezji Szekesfehervar. Sakrę biskupią przyjął 6 I 2000 w Bazylice św. Piotra w Rzymie. 7 XII 2002 r. papież Jan Paweł II mianował biskupa Pétera Erdo Arcybiskupem Esztergom-Budapeszt i Prymasem Węgier a 21 XI 2003 r. kardynałem. Był najmłodszym uczestnikiem konklawe w kwietniu 2005 roku. 20 Rola szkoły katolickiej wydaje się coraz ważniejsza w zsekularyzowanej Europie XXI wieku, ale jeszcze bardziej w jej wschodniej części, gdzie 40-letnie panowanie komunizmu w niezwykły sposób utrudniło przeżywanie dwutysiącletnich chrześcijańskich i europejskich tradycji oraz wychowanie i kształcenie nowych pokoleń w duchu katolickim. Komunistyczna dyktatura wprowadziła ogromne spustoszenie w ludzkich duszach. Strach i nieustanne zastraszanie prześladowaniami odwróciło tłumy od wiary. Ideologia, sprzeciw wobec Kościoła i wszystko, co dawał komunizm, jako elementy zastępujące religię, zaspokoiły ludzi do pewnego czasu. W latach 60-tych i 70-tych drobne obietnice i możliwości dobrobytu usunęły podstawowe wartości moralne, wszystko stało się osiągalne i możliwe do załatwienia za większą lub mniejszą cenę. Mit nowego człowieka wymiótł wolność i absolutne wartości, poddały ludzi subiektywizmowi, osobiste opinie i uczucia stały się absolutnymi. Wartości takie jak uczciwość, czystość, nienaruszalność życia rodzinnego, szacunek dla życia były lekceważone w życiu społecznym. Na Węgrzech w ciągu dziesięcioleci komunizmu państwo pozwoliło na działanie 8 katolickich liceów. Cztery zakony benedyktyni, pijarzy, franciszkanie i siostry szkolne mogły prowadzić po dwa licea, w których liczbę uczniów i nauczycieli surowo określały państwowe przepisy. Wbrew prześladowaniom i sytuacji, która wydawała się beznadziejną, miejsca ta były miejscami prawdziwie chrześcijańskiego wychowania. Wychowywano w tych szkołach do takich wartości, jak: człowieczeństwo i wolność, wiedza i szacunek, patriotyzm i chrześcijaństwo. W tych szkołach wychowywano połowę ówczesnych kandydatów do seminariów diecezjalnych i zakon-
ARTYKUŁY nych. Szkoły te wychowywały do pełnego człowieczeństwa i chrześcijaństwa, nie ograniczały się tylko do głoszenia Ewangelii, ale starały się zakorzenić ją w życiu uczniów. Na Węgrzech po zmianie ustroju (1989 r.), w 1990 r. wielkim wydarzeniem stało się wprowadzenie prawa do wolności sumienia i religii i to zapoczątkowało na nowo rozwój katolickich instytucji wychowawczych. Prawo węgierskie na równi traktuje działalność szkół kościelnych i państwowych. Ponieważ szkoły kościelne podejmują takie same działania jak szkoły państwowe, należy się im takie samo wsparcie finansowe od państwa. Obecnie na Węgrzech katolickie przedszkola stanowią 1,2%, szkoły podstawowe 2,6%, szkoły średnie 8,5% i internaty 10,8% wszystkich szkół działających w państwie. Dzisiaj co siódmy węgierski licealista chodzi do szkoły kościelnej. Wykres 1. Procentowy udział katolickich instycji wychowawczych na Węgrzech w roku szkolnym 2006/2007. Przedszkola Szkoły podstawowe Internaty Szkoły średnie W szkolnictwie publicznym na Węgrzech w 2007 r. działało razem 323 instytucje. Typy instytucji: przedszkole, szkoła podstawowa, 8-6-4 letnie szkoły ponadpodstawowe, szkoły artystyczne, szkoły zawodowe, internaty. System szkolny cechuje różnorodność form kształcenia: instytucje zapewniające możliwość praktyk pedagogicznych studentom katolickich szkół wyższych, kształcenie narodowe, kształcenie dwujęzyczne, instytucje prowadzące kształcenie specjalne, np. kształcenie zawodowe uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej i z lekkim upośledzeniem umysłowym, kształcenie integracyjne mniejszości cygańskiej, autystów, kształcenie dzieci 21
ARTICLES niewidomych i niedowidzących. Instytucje te nie tylko zapewniają nauczanie, ale również prowadzą internaty. Liczba uczniów uczących się w katolickich instytucjach publicznych wynosi 52.000 osób, a razem w takiej formie wychowuje się na Węgrzech 65.384 osoby. Liczba wychowawców pracujących w tych instytucja wynosi 5.277 osób, wśród nich 212 osób to siostry zakonne i zakonnicy. Wykres 2. Kształtowanie się liczby kościelnych instytucji wychowawczych na przestrzeni lat 1990-2006 Instytucje samodzielne i centra Instytucje stowarzyszone Wykres 3. Procentowy podział liczby uczniów według typów instytucji wśród katolickich instytucji oświatowych w roku szkolnym 2006/2007. Altalanos iskola szkoła podstawowa Ovoda przedszkole Kollegium internat Szakkepzes kształcenie zawodowe Gimnazium liceum Muveszetoktatas kształcenie artystyczne 22
ARTYKUŁY Na nowo rozpoczynające działalność katolickie instytucje oświatowe doświadczyły wewnętrznych i zewnętrznych trudności i konfliktów. Wbrew tym trudnościom dla rozpoczynających tą działalność przełożonych zakonnych, księży, biskupów i ludzi świeckich należy się wielki szacunek, którzy na nowo rozpoczęli odbudowę tych instytucji. Ludzie ci rozpoczęli tę działalność wbrew medialnej nagonce. Nie przeraziło ich nawet to, że budynki szkolne zwrócone im przez państwo były zdewastowane. Nie przeraziło ich także to, że ciągle na nowo trzeba było walczyć o zapewnienie środków finansowych na działalność wspomnianych instytucji. Doprowadzenie budynków do stanu używalności i ich wyposażenie wymagało od prowadzących szkoły zakonów i diecezji wielkich ofiar finansowych. Często spotkali się z tym, że budynki, które kiedyś były kwitnącymi ośrodkami nauczania przez 40 lat upaństwowienia przeszły w ruinę. Kiedy je odzyskano były całkowicie zdewastowane, np. nie było włączników światła, klamek, kaloryferów itd. Często te początki odbudowy na nowo działalności tych instytucji odbywały się w atmosferze niezrozumienia i odrzucenia społecznego. W zsekularyzowanym świecie działalność naszych instytucji spotyka się z niezrozumieniem i złą wolą społeczeństwa. Jeszcze dziś wielu wierzy w to, że w katolickiej szkole wychowuje się tylko do kapłaństwa i do życia zakonnego. W dzisiejszym społeczeństwie węgierskim zauważamy także dużo problemów społecznych: rozbite rodziny, bezdomni, dzieci wystawione na cielesne i duchowe niebezpieczeństwa. W mediach i filmach akcji promowane jest zaspokajanie tylko potrzeb cielesnych z pominięciem duchowości. W tym świecie wielu ludzi ucieka w uzależnienia od narkotyków, alkoholu. W dzisiejszym świecie zadaniem szkoły katolickiej jest ukazanie prawdziwych wartości, nauka zachowania tradycji. Wspomniane wartości powinny być przekazane w sposób wiarygodny i interesujący dla ucznia. Finansowanie działalności naszych instytucji jest zagrożone ciągłym zmniejszaniem dotacji państwowych, nawet do całkowitego ich pozbawienia, co może doprowadzić do zaprzestania ich działalności. W liberalnym świecie nie chcą dostrzec dużych osiągnięć naukowych i wychowawczych katolickich instytucji. Permanentnie prowadzona kampania medialna stara się zwrócić uwagę opinii publicznej, że z pieniędzy podatników państwo finansuje Kościół. Opinia ta jest niewłaściwa, ponieważ Kościół podejmujący państwowe działania (kształcenie młodych), nie mając własnego majątku ani środków finansowych, skazany jest na pomoc państwową. Konstytucja węgierska natomiast zapewnia obywatelom płacącym podatki prawo do swobodnego wyboru szkoły zgodnie z wiarą i własnym sumieniem. Importowane z Europy zachodniej reformy oświatowe przeciwne są chrześcijańskim wartościom, ponieważ duchowe wartości podporządkowane są interesom gospodarczym i rynkowym. W miejsce chrześcijańskich i węgierskich wartości wprowadza się spojrzenie liberalne. Szkoła katolicka na Węgrzech jest nie tylko w trudnej sytuacji materialnej, ale także duchowej. W katolickiej szkole naturalnym jest, że od pedagoga i ucznia oczekuje się chrześcijańskiego światopoglądu. Trudno jest tego oczekiwać w takiej in- 23
ARTICLES 24 stytucji, gdzie z dnia na dzień znalazła się w zarządzaniu kościelnym, gdzie Kościół przejął od państwa taką instytucję wraz z byłymi uczniami i nauczycielami. W takich szkołach wprowadzenie katolickiego modelu jest możliwe po 10-15 latach. Wielu rodziców zapisuje swoje dzieci do katolickich szkół ze względu na wysoki poziom nauczania, a także na troskliwą opiekę, którą otaczani są uczniowie, a nie z pobudek religijnych. Także doświadczają w tych szkołach tego, że szkoły te proponują wiele zajęć pozalekcyjnych, jak np. sportowe, muzyczne i artystyczne. W jakichkolwiek trudnościach materialnych znalazłyby się te szkoły, na pewno znajdą sposób, żeby bardziej zajmować się dziećmi wychodząc naprzeciw ich potrzebom. Wielką uwagę przywiązują w tych szkołach do dzieci wymagających specjalnej opieki, np. dzieci w trudnej sytuacji rodzinnej, dzieci słabo uczące się, dzieci zamknięte w sobie. Wielką wartością dla katolickiego nauczania jest to, żeby w większości znajdowali się tam dobrzy nauczyciele. Jest coraz więcej takich wychowawców, u których wiara i przygotowanie zawodowe stoją na wysokim poziomie. Panuje przekonanie, że katolicka szkoła ma służyć przede wszystkim wychowaniu moralnemu i religijnemu. Wielu rodziców nie ze względu na wychowanie religijne wysyła swoje dzieci do katolickiej szkoły, ale bardziej dlatego, że wartości, których sami rodzice nie mogą przekazać zostały im przekazane w szkole. Oczywiście jest to wielkie wyzwanie dla pedagogów, żeby nie tylko wychowali ich na dobrych ludzi, ale także na ludzi wierzących. Niewątpliwie o wiele łatwiej byłoby pracować z jednolitymi grupami, dzieci wywodzącymi się z chrześcijańskich rodzin, niż niewierzącymi, nie chodzącymi do kościoła, parafię i księży znających tylko z bardzo daleka. Z drugiej strony jednak jest to wielkie i wspaniałe wyzwanie i możliwość do pracy misyjnej, chociaż jest to zadanie długotrwałe, wymagające wiele ofiar i modlitwy, wielkiego poświęcenia od nauczycieli, katechetów i duszpasterzy. Z perspektywy minionych 10-15 lat jeszcze nie można właściwie ocenić, co daje Kościołowi i przyszłości katolicki system oświatowy. Krajowe dane statystyczne potwierdzają, że wśród szkół odnoszących najlepsze wyniki nauczania w pierwszej setce jest 13-15 szkół katolickich. W krajowych olimpiadach naukowych spotykamy podobne statystyki. Należy dodać, że w dziesiątce najlepszych szkół w kraju znajdują się 4 katolickie. Wynik ten wydaje się godnym uwagi. Przechowywanie wartości, konserwatyzm w najlepszym tego słowa znaczeniu, nadal należy do istoty szkoły katolickiej na Węgrzech, które należą do Unii Europejskiej. Szkoła ta wychowuje nadal do odpowiedzialności, kształtuje właściwą osobowość i sumienie. Istnieniem i działalnością daje świadectwo prawdzie, tak jak czynił to Chrystus, który polecił to Kościołowi i w działającym w Kościele instytucjom. Chrystus nie ma innych rąk, tylko nasze, żeby mógł doprowadzić do końca swoje dzieło. Chrystus nie ma innych nóg, tylko nasze, żeby ludzi prowadzić Bożą drogą. Chrystus nie ma innych ust, tylko nasze, aby ludziom mówić o Bogu. Nie ma innej pomocy, tylko naszą, aby ludzi prowadzić do Boga. My jesteśmy jedyną Biblią, którą czyta ludzkość. My piszemy swoimi czynami i słowami Boże orędzie. (Modlitwa średniowieczna)
ARTYKUŁY A katolikus nevelés szükségessége a mai Európában. Magyar szemmel A katolikus iskola szerepe egyre fontosabbnak látszik a 21. század szekularizált Európájában, de még inkább annak keleti felében, ahol a kommunizmus 40 éves uralma rendkívüli módon megnehezítette a kétezer éves keresztény és európai hagyományok továbbélését, az újabb és újabb generációk keresztény szellemü nevelését-oktatását. A kommunista diktatúra óriási pusztítást vitt végbe a lelkekben. A félelem és az állandó félelemkeltés megingatta és eltérítette a vallástól a tömegeket, a harsogó ideológia, az egyházellenesség valláspótlékként ideig-óráig kielégítette az embereket. A 60-70-es években a jólét apró ígéretei és lehetöségei lassan kilúgozták az alapvetö erkölcsi értékeket, minden megszerezhetö, elérhetö lett kisebb-nagyobb megalkuvások árán. Az új ember mítosza, a szabadság elsöpörte az abszolút értékeket, kiszolgáltatta az embereket a szubjektivizmusnak, az egyéni vélekedés és érzés abszolutizálásához vezetett. Aláértékelödött a becsület, a tisztaság, a családi élet sérthetetlensége, az élet tisztelete. Magyarországon a kommunizmus évtizedei alatt mindössze 8 katolikus gimnázium müködését engedélyezte az állam. Négy szerzetesrend a bencések, a piaristák, a ferencesek és az iskolanövérek tarthatott fenn 2-2 gimnáziumot, amelyben a tanulók és a tanárok létszámát szigorú állami elöírások szabályozták. Szorongattatásaik, olykor kilátástalannak tünö helyzetük ellenére a jövö és az igazi keresztény nevelés mühelyei voltak ezek a gimnáziumok. Valóságos mítosz fonódott a maroknyi katolikus iskola köré írja Lukács László piarista a Vigilia 1994. évi 4. számában a szabadság és emberség, a tudomány és tisztesség, a magyarság és kereszténység végvárai és szimbólumai voltak négy évtizeden át. A nyolc iskola jól vizsgázott, minden hibája ellenére. Vállalták a feszültségeket és szintézist teremtettek belölük. Adták a papi és szerzetesi utánpótlás felét, s fölneveltek egy olyan keresztény értelmiségi réteget is, amely ma megjelenhetett a közéletben. Egyként neveltek tudásra és emberségre, hitre és egyházhüségre. Közvetítették a kultúrát a teljesség, a katolicitás jegyében, s nem érték be az Evangélium hirdetésével, hanem próbálták belégyökereztetni tanítványaik életébe. Magyarországon a rendszerváltás (1989) utáni elsö, nagy horderejü törvény (az 1990. évi IV. törvény a lelkiismereti és vallásszabadságról) megalkotását követöen megkezdödhetett a katolikus intézményhálózat újbóli kiépülése. A törvény egyenrangúnak tekinti az egyházi iskolák tevékenységét az államiakéval, hiszen az egyházak állami feladatot vállalnak, amelyet azonos anyagi támogatás illet meg. Napjainkban a Magyar Köztársaságban müködö összes óvoda 25
ARTICLES mintegy 1,2%-a az általános iskolák 2,6 %-, a kollégiumok 10,8 %-a, a középiskolák 8,5%-a katolikus. Ma minden 7. gimnazista egyházi iskolába jár. 1. ábra: A katolikus közoktatási intézmények aránya Magyarországon a 2006/2007-es tanévben A közoktatási intézmények száma 2007-ben: 191 önálló intézmény, vagyis intézményi központ. Az intézményi központokban müködö tagintézményekkel együtt 323 intézmény. 2. ábra: A katolikus közoktatási intézmények számának alakulása 1990 és 2006 között 26
ARTYKUŁY Intézménytípusok: óvoda, általános iskola, 8-6-4 évfolyamos gimnázium, alapfokú müvészetoktatási intézmény, szakképzés, diákotthoni ellátás. Az iskolarendszert a képzési formák sokszínüsége jellemzi: a katolikus felsösoktatás végzös hallgatóinak tanítási gyakorlatát ellátó intézmények, nemzetiségi oktatást, kéttannyelvü oktatást, speciális képzést folytató intézmények, pl. hátrányos helyzetü és enyhe értelmi fogyatékos tanulók szakképzése, cigány kisebbség integrált oktatása, autista, vak és halmozottan fogyatékos gyermekek oktatása, diákotthoni elhelyezése. A közoktatási intézmények fenntartását az egyházmegyék és a korábbi négy szerzetesrend mellett újabb 22 szerzetesi közösség látja el. A katolikus közoktatási intézményekben oktatott tanulók létszáma 52.000 fö, a különbözö nevelési-oktatási formákban ellátott tanulók száma összesen 65.384 fö. A pedagógusok száma 5.277 fö, köztük 212 szerzetesnö és szerzetes. 3. ábra: A tanulólétszámok százalékos megoszlása intézménytípusonként a katolikus közoktatási intézményekben a 2006/2007-es tanévben Az újrainduló katolikus oktatási intézmények külsö és belsö helyzetét nehézségek és konfliktusok fémjelzik. Ennek ellenére hallatlan tisztelet illeti a bátor kezdeményezöket, szerzetes elöljárókat, papokat, püspököket és elkötelezett világiakat, akik vállalták az újraalapítást és újraindítást, akik felvették a küzdelmet egy igaz ügy védelmében a nemtelen eszközöket bevetökkel, a média fegyvereivel támadókkal szemben. Attól sem riadtak vissza, hogy az iskolaépületeket elképesztöen rossz müszaki állapotban kapták vissza, és hogy a müködtetési költségek biztosítása, az állami hozzájárulás évröl évre újabb tárgyalások és egyezkedések révén is csak részben valósult meg. Az épületek helyreállítása, felszerelése óriási anyagi áldozatokat kívánt a fenntartóktól. Gyakran a beköltözés napján szembesültek azzal, mivé lettek az államosítás negyven éve alatt 27
ARTICLES 28 az egykor virágzó intézmények, amelyeket a pedagógiai feladatnak megfelelö berendezéssel és felszereléssel vettek el, a visszakapott vagy átvett épületek viszont a felismerhetetlenségig leromlott, tönkretett állapotban, több esetben nemcsak minden felszerelésüktöl, hanem természetes tartozékaiktól (villanykapcsoló, kilincs, fütötest stb.) megfosztva jutottak ismét birtokukba. Az újrakezdés gyakran negatív, értetlen és elutasító légkörben történt. Szekularizált világban müködnek intézményeink, ahol jó esetben tudatlanság, gyakran rosszhiszemüség övezi öket. Még ma is sokan azt hiszik, hogy a katolikus iskolában apácákat és papokat nevelnek. A magyar társadalom erkölcsi válságát mi sem jellemzi jobban, mint a széthullott családok, az utcán kallódó, testi-lelki veszélyeknek kitett gyermekek, a médiából és az akciófilmekböl áradó lélekölö hatások, a közömbös és csak a mának élö, szenvedélyekbe menekülö, kiábrándult, az anyagi és szellemi szegénységben egyre mélyebbre süllyedö emberek milliói. Ilyen külsö környezetben az egyházi iskolák feladata, hogy megmutassák, milyen értékeket, hagyományokat képviselnek, s mindezt hitelesen, vonzóan. Intézményeink müködését a finanszírozás, az állami támogatás folyamatos csökkenése veszélyezteti, söt létében fenyegeti. A liberális szemlélet sehogy sem tud megbékélni az egyházi oktatásban elért tanulmányi és neveltségi eredményekkel, ezért permanensen arra igyekszik irányítani a közvélemény figyelmét, hogy az adófizetök pénzéböl az állam az egyházat finanszírozza. Ez azért nem helytálló vélemény, mert az egyház az oktatási intézmények müködtetésével állami feladatokat vállal, amelyeket saját vagyon és pénzeszközök hiányában csak az állami támogatásból képes fenntartani. A Magyar Köztársaság Alkotmánya pedig biztosítja az adófizetö állampolgárok számára a hitük és meggyözödésük szerinti szabad iskolaválasztás jogát. Az Európa nyugati feléböl importált oktatási reformok viszont ellentétesek a keresztény értékrenddel, mert szellemilelki értékeket rendelnek alá gazdasági, piaci érdekeknek, hogy az évezredes keresztény és magyar hagyományok helyett liberális nézeteknek, elveknek teremtsék meg a pénzügyi alapjait. A katolikus iskola nemcsak anyagi tekintetben, hanem lelki értelemben is nehéz helyzetben van. Természetes egy katolikus iskolában, hogy a pedagógusoktól és a tanulóktól világnézeti, vallási elkötelezettséget vár el. Ugyancsak nehezen várható el mindez egy olyan intézményben, amely egyik napról a másikra egyházi fenntartásba került, azaz amelyet teljes tanári karral és tanulólétszámmal vettek át a fenntartók. Ilyen intézmények esetében 10-15 év alatt sikerülhet egységes keresztény szellemiségüvé alakítani az iskolaközösséget. Ugyanakkor fokozódó és örvendetes társadalmi igény mutatkozik az egyházi iskolák iránt. Sok szülö a színvonalas oktatás, a gondos és szeretetteljes nevelés miatt viszi egyházi iskolába gyermekét és nem vallási indíttatásból. Azt tapasztalják ugyanis, hogy az egyházi iskolák mindegyikében nagy hangsúlyt fektetnek a tehetséggondozó, felzárkóztató foglalkozásokra, képességfejlesztö és sportszakkörökre, továbbá a zenei, képzömüvészeti oktatásra. Bármilyen anyagi nehézségei is vannak az egyházi iskoláknak, mégis
ARTYKUŁY megtalálják a módját, hogy minél többet foglalkozzanak a gyerekekkel egyénileg, személyesen a gyermek igényeinek és szükségleteinek megfelelöen. Tudvalévö, hogy intézményeinkben nagy gondot fordítanak a hátrányos helyzetü vagy a tanulásban lemaradó gyermek felzárkóztatására is. Nagy értéke az egyházi oktatásnak, hogy többségben vannak az elkötelezett és jól képzett pedagógusok. Egyre több olyan nevelönk van, akiknél a hit és a szakmaiság egyaránt magas szinten van. Tudatában vannak annak, hogy a katolikus iskola legfontosabb szolgáltatása (ma divatos ezt a piaci kifejezést használni a szülö-gyermek-pedagógus kapcsolatára, hogy ti. az iskola szolgáltat a szülöknek és a tanulóknak) az erkölcsös és a vallásos gyermek nevelése. Ezt nyilván tudják a szülök is, különben nem volna ekkora igény az egyházi iskolákra. (Az évek óta állandó tanulólétszám ezt ékesen igazolja, miközben az állami szférában folyamatos az iskolabezárás vagy több intézmény összevonása.) Sok szülö nem elsösorban a vallásos nevelés miatt adja gyermekét katolikus intézménybe, hanem sokkal inkább azért, hogy erkölcsi tartású, tisztességes emberré nevelödjön, és az iskola szeretetteljes légköre óvja meg azoktól a veszélyektöl, amelyektöl maguk a szülök sem tudják távol tartani gyermeküket. Természetesen nagy kihívás a pedagógusok számára, hogy ne csak tisztességes embert faragjanak a gyerekekböl, hanem hívö emberré is formálják öket. Kétségtelen, sokkal könnyebb volna abszolút homogén csoportokkal, hívö keresztény családok gyermekeivel foglalkozni, mint hitetlen, templomba nem járó, a plébániát, papot csak messziröl ismerö családok gyermekeivel. Ez azonban kiváló lehetöség és kihívás a misszionálásra, ugyanakkor hosszadalmas, küzdelmes munka, és mindenekelött rengeteg leleményességet, áldozatot, imádságot és föltétlen Istenre hagyatkozást kíván pedagógustól, hitoktatótól, lelki vezetötöl egyaránt. 10-15 év távlatából még nem lehet reálisan felbecsülni, mit ad a katolikus oktatási rendszer az egyháznak, a jövönek. Országos statisztikai adatok igazolják, hogy a sikeres egyetemi, föiskolai felvételi eredmények alapján felállított sorrendben az elsö 100 iskola között 13-15 katolikus gimnázium szerepel. Az országos tanulmányi verseny helyezettjei hasonló arányban találhatók meg az elsö 100 iskola között. A hozzáadott érték (a tanulók tanulmányi eredményeinek folyamatos javulása az iskolakezdéstöl a befejezésig) alapján felállított sorrendben az elsö helyen, továbbá az elsö 10 intézmény között még négy katolikus iskola áll. Ez igen figyelemreméltó eredmény intézményeink számához viszonyítva. Az értékörzés, a szó legjobb értelmében vett konzervativizmus továbbra is a katolikus iskola lényegéhez tartozik az Európai Unióhoz tartozó Magyarországon. Küzd a törtetés, a gátlástalanság kísértése ellen: nemcsak a praktikus ismeretek elsajátítását tüzi ki célul, hanem a teljes müveltség átadására törekszik. A személyiséget, a lelkiismeretet formálja, felelösségtudatra, elkötelezödésre nevel. Létével és tevékenységével tanúságot tesz az igazságról, ahogy azt Krisztus tette, és azzal a felelösséggel, hogy ezt a tanúságtételt Ő bízta egyházára és az egyházában müködö katolikus intézményekre. 29
ARTICLES Krisztusnak nincs más keze, csak a miénk, hogy müvét végrehajtsa. Krisztusnak nincs más lába, csak a miénk, hogy az embereket Isten útján vezesse. Krisztusnak nincs más ajka, csak a miénk, hogy az embereknek Istenröl beszéljen. Nincs más segítsége, csak a miénk, mely az embereket Istenhez segíti. Mi vagyunk az egyetlen Biblia, melyet az emberiség még olvas. Mi vagyunk Isten végsö üzenete, szóval és tettekkel írva. (Középkori imádság) The need for Catholic education in todays Europe the Hungarian viewpoint The role of the Catholic school seems more and more important in the secularized Europe of the XXI century, and even more so in its eastern part, where 40 years of the communist rule umcommonly hindered experiencing the twothousand-year-old Christian and Euro- pean traditions as well as raising and educating new generations in the Catolic spirit. In Hungary, after the change of the political system in 1989, the introduction of the right to freedom of conscience and religion became an event of utmost significance. It gave the grounds for the development of Catholic educational insitutions. The Hungarian law treats the Catholic and state schools in the same way. At present every seventh secondary school student attends a Catholic school. It is worth noting that four Catholic schools are ranked among the ten best schools in Hungary. However, Catholic schools in Hungary suffer from difficulties, both material and spiritual. The mental wounds caused by the communist system heal very slowly. The Catholic school is meant to prepare for responsibility, to shape the students personality and conscience, and by its very existence and activity to give evidence of the truth, just as Christ did. Podczas międzynarodowej konferencji z okazji wspomnienia św. Cyryla i Metodego 30