>' Ar sei; Ktii~tenn dre -~.. posi

Átírás

1 HERE l~sjj?

2 HERE,..., -. E(\J Ho Tf... SKE.l:Ï.bENI\4 '-,' - " ' '' ',.0 _:_>-_;::i..:::'.: <. -._-. or-brava het gfaet be tek_,v ha gant eu r. lrr_ i+ài... ~---. Brezon~g ts'o lur dre ar p.osf >' Ar sei; Ktii~tenn dre -~.. posi ~,- 'r:ji ' al.l~~r nev~z;'pes h'a.. """"'n n êvil dë~~i)or yez; sayet ga nf lin AC>. SeJtê. ha Stêph!ln r395 lu~ cire ;r p'ost 20 h"'r pé{s tim~i: a ' ' '\- - lllllllllllllllilllllllllllllllllimmumiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'uiiiiiiiiiiiiiiiiiillllllllllllllllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiuiiifll -> sté BALB - IEvit kement ~ zeu o~z danvez:-skrdd ar gelaouenn : skriva da-: rener Kroaz Brelz.: M. l'abbé Jean-François Falc'hun, professeur au.gr.and Séminaire c!e Quimper (Finistère) Evlt kement a zell ouz koumanantou ha profou, skrlva da : M. l'abbé Laurent Bleunven, recteur, Plomelin; pt.r Quimper (Finistère). ;.. C. C. P 266,53 Renne_s. Kou,.;,anant ordinàl (eur hlooz) ' Kaumanant a zikour.. :.... Kou manant a en or ;; lur 500 lur 800 lur Dre ziouer a bias, ne gavot ket en niverenn-man ar pennad diweza diwarbenn Bleun-Brug ar Zent e Kas tell- Paol. Digarez a c'houlennomp digant hol.... [_-=-n~~ri.en Taolenn an. niverenn-mon M.iz du, miz an Anaon (K. R.).... Sant Loeiz Vari a Vontfort (Y. Tranvouez).... Eus àn eil Bleun-Brug d'egile : Landevenneg (L. B.).. Tremenvan hon tud koz (B. Chariez)...,.. Goueliou bras an YKAM e Paris (Y. J.)..... Hirvoudou mamni sant Herve (Saig ar Go)... Eus a gement se urt douar (Y. Bekod).... Ela ou eostig an impalaer (Paotr T reoure) Tenzor an di n'tin goz (Ab.Sulio)..... Kelou , Ka n'v Evit ar geginerez:...,.... Choa riou...-; :... =====!Il Pajenn =======================================================~======!:!. Ar merour = M. l'abbé BLEUNV,EN Recteur, PLOMELIN, par Quimper REVUE MENSUELLE Moulerez: Frans., Breb:: Kemper.

3 Mi.z du mi.z an Anaon f Miz du, niiz ar gwez dizeil, miz an bada, miz an _Anaon. A-vec'h m~eo echu gant ar gristenien kana -- gloar an hall Zent, east ar baradoz, ma tro an Iliz da bedi -evit àn' Anaon, beuzet e mor tan ar ;purgator. Gaude bole drant- ar c'hleier, ec'h en em strew war hor maeziou hag hor c'hêriou, ar glaz,. trist ha. melkonïus. E kalon pep hini, e tint ivez glaz an hall dud anavezet gwechall hag aet da «di hon Ta.d». Ha mouez ar c'hleier a laka cta ziredek warzu an Iliz eur bobl a dud... Piou n'en deus ket euh den kar, -. pe eur mignon, o kousket er vered? E Breiz, dreist-holl, e toujer ar paourkêz enoou e dalc'h justlz Doue. E bro ail ebet, rie zoftjer ~ement enna. Rak Breiziz, en deus avaret unan bennak, a zant muioc'h eget ar poblou. ail, pegen dister eo ar follennig a netra a zo oc'b aber speurenn etre bubez ar bed-ma:n: bag bini an Anaan. Miz du, miz ar gwez dizeil. Evel ma welom.p ar gwez d'ar mare-mafi o koll o dellou dindan hej an avel-c'bouez, e welomp ivez, a-bed bor_ buhez, hon amezeten, hor mignoned; bor c'herent o ~istrei d'an_ douar yen... Ni, evelto, eun cteiz pe dost pe bell, a gouezo d'hon tro, siwét gant an Ankou didruez. Da c'hortoz, pedomp evit an Anaon. Kinnigomp evita.slikrifiz an Oferenn. Komuniomp_ evit ma plijo gant Doue di verra. o foaniou ker kalet: ker kalet ma n'eo netra pm:miou gwasa ar becl- en 0 c'hefiver. Aluzenn bor pedenriou ne vô ket kallet. Har c'harahtez a vo digallet, ha kaer! Rak an eneau, nijet d'ar Baradoz abalamaur d'hor pedennou, Setu -ai labour da zevel ar C'b8.var e Pontchateau kaset da benn. Ugent metr uhelder en deus ar menez, ha Kroaz ar Zalver, -etre an_ daoul laer, a zell wardu ar Zav-heol. En he c'hichell emafi ar skeudennou. Eun tammig mo ger, a ra an ctro - da ziazez ar grugell, hag eno e ka ver ' misteriou ar Rozera. Oc'h aber an dra c'hoaz en diafivaez, ez; eus plan tet eur rozera gwez:.kant hanter-kant saprenn, ha bep pemzek, eur. zijjrezenn. Gouel ar Groaz, d'ar 4 a viz gwengolo, a zo bet dibabet da venniga ar C'halvar nevez. Pevar beleg a dlie prezeg da dreg.ont mil den dastumet e Gwaremm ar Vadalen.. Tad Sant Loeiz-Vari, ~ galqn leun-barr a" levenez, a oa deuet vez. 2 b devezo So:n.j ac'hanamp, pa vimp-ni a c'hauzanv war an douar-ri:tafi, ha dreistho _e tan ar Purgatar. Int-i, d'a zro, a c'houlenna. digant Doue kaout truèz ouzomp, ha Doue a zelaauo pedenn. e vignoned. ' Pa 'z aimp d'ar Vered, sofijonip petra 'jomo eus hor c'harf gaude ar- mara. Klevomp Jbb a lavaret deomp er Skritur zakr, a lennomp en ofiz gouel an Anaan : «Poazet eo va c'hig; staget eo Va -c'hroc'j;:ten ouz va eskern; ne jorn nemet kroc'hen en dra d'am dent... Be:i'r eo amzer an den ; emafi niver e viziou etre ho taouarn, b va Doue. Mer:~œt ho peus termen e vuhez, ha ne c'hell tremen pelloc'h..: N'omp nemet yeodparkeier : dindan c'houezadenn ioskus an Aotrou e tizec'h ar yeod hag e kouez ar bleuilv... Doue a vat a bad a tao.». Setu aze kenteliou hag a zesko deamp beva distag diouz kement a dremen. Miz du, miz.an hada!, Breina ra an hadenn kuzet en douar araok sevel d'an ed kaer bag a vezo levenez al labourer d~a-zeiz ar peurzour.n. Hor.P'horf-ni ive, gaude tremen en douar, a _ zavo actarre Jeun a vuhez, evit uant gant hon ene e. grignai Doue. Selaouomp Job e kreiz e boan o kana: «Gouzout a ran ez eo bea~buhezek va oasprener, ha d'an, deiz diweza e savin eus va foultr~nn. A-nevez e vin gwisket gront va c'horf, ha gant va c'big-me e welin Doue. Me eo a welo anezafi; va daoulagaq.-me,.ha nann re eun all, a welo anezafi.._ Diazezet ea an esperafi.s-se e goueled va c'halon!» Miz du : miz an esperafis.. eo! " R. Siouaz, d<i zerc'hent ar gotiel, wardro peder eur,.e tegaser d'an Tact eul Hzer a ben: eskob an Naoned: difenn a zo ennafi da venniga ar c'halvar! Na pebez souezenn evit ar bobl! Kement au a labour graet evit netra o vont da get... Hep cham da v~rc'hata,, Loeiz-Vari a gemer hent an Naoned. Ar pemzek leo a zo graet- epad an noz, ha setu an Tad e harz treid an ao. n Eskob. N'eus seurt da aber : ah urz a zo deuet eus uheloc'h! Eur wech muioc'h,- enebou ---ien an Tàd a. oa deuet a benn eus o zaol. Hag hemafi a bleg, hep diskouez: an distera displijadar. Bloaz gaude, mestr archerien Pontchateau a urzie pemp_ kant den evit diskar ar C'halvar. Epad daou zevez, an hall a / nac'has iaboutat : gaurdrouz ha rebechou a. g-levont... Ha setu ma rankont koulskoude staga d'al ~abour, rak emaer o vont' da heskenna ar GrOaz kaer m'ea savet warni Hor Zalver. Gant aon na ve gwallet eun dra ken sakr, e tistagont o unan skeudenn an aotrou Krist, hag e krogont da zismantri ar grugell douar. PeU, pell e pado an abadenn, ker pell ma ne va morse kompezet al lec'h e Gwaremm ar Vadalen. Abaoe eo bet -renevezet labour an Tad Montfort. E hahter ar c'ha.ntved diweza e voe savet a nevez _an teir gr6az. En deiz hirio, e kaver e PontChâteau eul _ lec'h a berc'hirinaj hag en deus 28" devez arat: Eno emafi Hent ar Groaz, penn da benn, savet diouz hint Jeruza~ lem ; ken hir hag hemafi. eo, hag ennaii e kaver ivez an hevelep troidellou _gant an hent; ena ive ez. eus ê'hoaz kals monumantou o tegas Safij eus traou an Douar santelaet gant Hor Zalver... Ena e tired bep bloaz milierou a dud. Padout a ra labour sant Loeiz-Varî! A-dreuz- ar Vande -,. An ao. Doue a ~uie. petra. a rae o leze! evelse e eskibien œen em fazia, war gant an tad Montfort:, hemai'l. a gave tro. diwat~ze da Sklerijènna: muioc;h a vroioù. Gaude prezegennou Mikael an Nobletz, an tad Man er hag o diskibien war o lerc'h, Breiz-Izel a oa prest da herzel ouz an Dispac'h bras gant feiz ha nerz kalop.. An- tad Montfort a voe ka:r;get gant Doue eus an hevelep labour e Breiz-. Uhel, hag ar C'ha.Jvar, savet gantafi e Pontchateau, daoust dezafi. da veza hanter ziskaret, a gendalc'he da veza baniel ar vro. Met eun dachenn au a jome c'hoaz hag a ranke beza kaloneltaet -ivez ara ok ar b:rezel: ar «vendée militaire», da lavaret. eo eskoùtiou Lusofi hag ar Roc'hell (La Rochelle) d'an ampoent. Eno. Loeiz~ vari o vont brema:il da labourat; h~g ena e chomo J;letek defz e vat:o,.- nemet an amzer ret d'aber eur veaj e. Rouen hag e Paris. E deveziou diweza miz meurz 7, emafi en hent etrezek ena : misioni, a ra en eur vont, dre eskobti Lusdfi; prezeg a ra zoken war c'houlenn an ao. 'n Eskob e iliz~veur Lusofi. Ac'hano e tiskenn etrezek kêr ar Roc'hell. (da g nderc'hel). Y. TRANVOUEZ. S. M. M: Eus an eil Bleun-Brug d'egile lb~nd~y~nn~g << Diou, teh: amzer en deus an den : n'int ket. hefi.vel an eil ouz eben», a lava,r unan eus bor c'hrenn-lavariou. Gwir eo evt an den; gwir ivez evit an traou savet gant ijin e spered ha nerz e zivrec'h. Da bempvet goùel war 'n ~ugènt - ar Bleufi-Brug, bet lide_t e Pleyben da viz gwengolo 935, an devez dtweza a oa bet gouestlet da Landevenneg. Etre mogeriou hanter-gouezet iliz kaz an abati, e voe kanet an oferenn~bred gant menec'b Kerbeneat evit Breiz hag ar re hall o deus roet o buhez evit he silvidigez. AraOk an oferenn, ~ voe kanet, evit ar vretoned aet da Anaon, ar bedenn gaer «Languentibus in Purgatorio» («D'ar re a c'houzafi.v er Purgator»), savet gant eur manac'h eus Land~venneg gwechall. Gaude an Aviel, an aotrou Uguen, persan Plougastel, a reas en eur brezegerm gaer, meuleudi sant Gwenole ha Landevenneg. E gomzou kenta a voe ar re-ma:ft: (( Salud dit, korn douar berutiget, ker koant azezet e Jdchen ar mor! Salud deoe'h, San.t Gwenole, a zo ehomet amafi c'~oue:z vat ho vertuziou! Sa~ud deoc'h, hou venec'h santel, hag ho péus, epad trizek kant vloaz, kanet aman men!-eudiou an Aotrou Doue. ha Iaket da Ziskenn war hor bro Vreiz bennoz an NCfiv.! Leun a an,aoudegez vat, e -teuomp' da lavaret deoc'h' trugare:~~l ha da c'houlenn diganeoc'h kenderc'he ~a bedi evit Breiz, m'en devezo atao Doue truez outi, ma chomo start en he feiz, ma vezo betek ar fin douar ar Zent, 0 sellet ouz ar japel-ma.fi dismantret, ouz al liorzou a zo aze tro-wardro, e kav din gwelet c'hoaz ar venec'h eus an amzer goz.o vont hag o tont dre amafi. A s:pered e kle_van. o _ mouez o kana ar psalmou sakr, o kana pede.nou an oferenn-brea,-- ha gant glac'har e lft.va!"an: perak ar moueziou -ze ne vezont mui klevet hirio?. Perak ne welomp mui aman,.nemet pcnnadou m oger goloet gant an drez hag an mo? Perak eo bei dismantret an.traou kaer a oa amaii gwec~all?... )) Gaude beza diskoue'zet buhez dispar :m.enec'h an amzer goz, ar prezeger hela var a echue dre ar reked-ma:n.: (( Petra 'c'hoarvezo en amzer da zont? N'ouzomp ket! Met mar plij gant Doue, e. c'houlaouo an deiz ina vo. savet amafi

4 à-nevéz eur manati, ma _vo amaà adarre eun ti a bedenn, ma savo eus al Iec'hmati meu.eudi 'Doue hep ehan, ma vo. amati ~.dat'l'e tud o ranna o amzer etn al- Ja,.bour-Jwrf hag al labour.:.spered, o pedi. Doue evit ar J;e ne bedont ket... n Piou en defe lavaret_ e teufe ar rekedze. dit wir pemzek vloaz diwez~toc'll, hag e vije 'brudet hag embann,et an nevezenti e kerz eur Bleufi-Brug.ali, hini ar Zent e Kaste.Il-Paol, ar c'haera hag ar brasa 'zo bet biskoaz! - E ~astell-paol, d'ar 5 a v~z east diweza,. uirak relegou Tadou.-hor. bro ha dirak Breiz abez, Tad Abad Kerbeneat en deus d:iskleriet oa prest ar venec'h, evit senti ouz eur galv hag a grede deuet a-berz- Doue, da actsevel ha da rei buhez a-nevez da Landevènneg.. Youl' e-leiz a vretoned, bea ha maro,_ a zo o vont eta_ da veza sevenet. Tro a zo da gredi, o k.~evet seurt kelou laouen, o deus tridet eskern an ao. Perrot ha re an ao: Uguen en o beziou. Pet _gwech n'am eus ket o c'hlevet. a komz eus kement..:.se!... S._Jaer eo, menee'}). Kerbeneat, daoust ( d'a nerz kal;n,.-n'înt ket go~st omunan- da gas eur seurt ~abour da benn. Ezomlil o dèus eus sj{çmzell o c'henvroiz. Ha setu perak en deus ]]_on aotrou 'n Eskob, nevez 'zo, skr~vet eul lizer a bastor evit -goule!ln diganeomp dont war o zil~:our, ha digeri dcxo frank har c'halon hag hor yalc'h. Piou a- c'hejfe o,l~er skouarn vot.tz-<h' ouz e gom~ou, pa ouezer pebe.z labour dtspar a vennej,' obér? D'ar mare ma.skrivan ar -PülmadigM mafi, eun. nebeut menec'h"' eus Kerbeneat o deus laket o zreid w.r zouar benniget sant Gwenole. Emaint-i gant o ero gen;. ta... Re 'ali a dremen dre ar parreziou da c'houlenn sikonr digant ar Vi'etoned. Gant. Qenncz -Doue, -hir amzer ha kals poan sur awalc'h, gant h<',rp aluzennou an dud vat ivez, an abatl kaz a adsavo e e renk, en e splannder hag en e zantelez. Bez' e vezo en amzer da zont, eve~ m'eo bet en amzériou tremenet, mtled ti Breiz, a sklerijenno hag a dommo spered ha kalon ar Vretoned. L. B. ~lllllllllllllljiiiiiijijiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiuiiiiiiiiiiujijiiiiijiiiiiiiijiiiiiiuiiiiiiiiiijuiiiiiiiijuiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiihjiuiiiiif ~ '..! - ŒtementJan bon lad ko.i! - illllllllllllllllllillllllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiillllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiihiiiiiiiiiiiiiiiiii~ War gomzou St Aogustin : «N'int ket marvet: aet araok hepken.» Ne varvont ket: Ihont araok a; reont;- Breiziz. Gant feiz, bezomp dispont : mervel n'eo ket kriz! 'Vit ar c'hristeh fi~el, weo nemet tremen, Eus trubuilhou ar bed, d'ar wü: vuhez zoken.. 'V el gwiniz er goafiv, ar c'horf a zo kuzet; Gant douja-fis, er ve~ed emafi bremafi kom:ket. Ha.-da c'llortoz an east, an ene benniget, Da veuli hon Doue, en--neft.vou zo pign~,t. Enia:n. en hor c'hich-en gant E -rouantelez: «Deuet eo dija, emafi en ho touez.'.. >> () Rak Jezuz 'dêu~ roet d'ar [;'istenien fidel.e Gorf sakr da zebri. Lénnomp an_ A Viel : Galvade.nn Tad Abad Kerbeneat A~berz er Bleun Brug diweza. Breizi'z, ira Breudeur ker Doue a-berz hor Sent koz, eman o relegou beqniget, e kêr santal hbr bro Leon, me ho ped d'en em ginnig a-unàn gant hor Zal ver Jezuz Kr ist war an aoter, evit ma c' hell imp adsevel abati Sant Uwenote hag e iliz. Ra lavaro pep h~ni e goueled e galon ar pez a lavaran d'eoc'h a vouez uhel : Gant gras Doue Landevenneg a savo Landeirenneg a vevq. «An hini, emezali.,. a gred -hag e zebra, Hennflz ne varve ket, ctà viken e ~eva.» (2) Setu aze 'pelec'h o deus hon tudou koz Kavet buhez ha "nerz war hent ar Baradoz. Mont araok a reont evit diskouez deomp Petra 'zo da ober~ 'penaos beva 'dieomp. Evit bez_a -eurus g~nt hor sammou pounner, Evelto. kreçlomp start t Selaouomp Hor zalver: «Eurus, c'houi, a la var, c'houi hag a dle Ieftva: Abepn nebeut amzer c'houi a vo leun a joa.» (3) Trelnen 'ra pep tra, pep, tra, hep an Neli.vou, Ei Jec'h bremafl ho Tadou, ho M~mmou. ~o:fijomp 'ta -ajs en" hon -tud kaz karet : :ç>ous -eo bet o zremen, hag a" fi.îï b'enniget. Chom a ra ganeomp, gant o garantez vras, Benhoz d o bu gale: o c'haret reont c'hoaz t Derc'hel sofij ouz e dad, ha dreist..;holl ouz e vamm, N'eo ket 'vit eur bugel,.-sofij e Doue, eun tamm? Ya!- Bez.. 'int e_vidomp 'vel $:eudennig e. _zremm. Rak-se, war h'en~ an Nei'i.v, o heulia a. feil demp! () Lukaz / !2. (2).Yann 6? /5-53. (3) Ma:ze 5/5. B. CHARLEZ, eu$ urz Sant B~neat. 4 5

5 Goueliou bras an YKAM e Paris Goude ar goueliou Eun nebeut mtztou a zo eo e'chuet ar.goueliou... Echuet? Nann! Rak, epad. an haflv ez eus bet kals goueliou dre eskobti Kemper evit ar re yaouank, da rei eun tailvad eus goueliou Pa:ds d'ar re il'o doa ket bet ar blijadur df;!, vont betek. eno. EVelsé, daoust' d'an amzer tremenet abaoe, n'eo ke_t maro tan ar garantez enaouet e kalon ar re yaouahk gant goueliou miz mae Nann, er c'hontrol eo: ar garantez~ se he deus en ~m ledet eveil eun tan-gwall, hag eun niver bras a dud yaoaank, paotred- ha merc'hed, o deus graet o -menoz d'aber labour Vat er c'helc'hou-studi a zigqro adarre gant ar goatlv. Leun a fl.ziafts int en YKAM : epad an ugent vloaz diweza, he déus diskouezet petra eo goest dâ- aber... An ero a zo ~igor frank, hag ar re yaouank hirio o deus youl da ober gwelloc'h c'hoaz eget.ar re a.zo bet en o raok, dj;'e ma 'z int benviajet gwelloc'h. A -dra zur, n'a deus ket, dizofijet al lizer kaer en deus skrivet deomp, an Tad san~! ar Pab e unan, 'evit gouel. hon ugentvet bloaz, Uzer lennet deomjj gant an aotrou Feltin, arc'heskob Paris. Tridal a.rae- hor c'halonou du~hont o selaou al hzer~ze. Tad an hou gristenien a 'roe meuleudi deomp evit an amzer_ dremenet, hag a verke deomp hal labour evit- an amzer da zont. «Hirio, etri.ezafi, a bep tu eus mêziou ar Fr.afis, e sav eur / yaouankiz kristen unanet ha kalonek, hag a za -~vit an Iliz kouls hag evit ar vro, eun: esperatls vras'. -Aba Iamour da~ze, d'an hall baatred ha' merc'he'd bodet e Paris e,kasomp har bennoziou hag e lavaramp ar fiziafis vras hon eus enn o.» Gaudeze, en eun.nebeut gej:iou, ar Pab a verk deomp hal )abaur evit an amzer da zont-: «Pedi a ran ac'hanoc'h, paotred ha merc'hed, da genderc'hel ar pez a za boulc'het. Labourit evit renevezi ha kristena _ar familh, maen diazez ar vra hag> an Iliz. Brema:f'l., epad ho yaauankiz, eo ret deoc'h aoza ar familh oc'h galvet gant poue da :zevel abenn eun nebeut blaaveziou... Pedi a ran ac'hanoc'h da Iabourat evit ma va.sevenet dre ar mêziou gourc'hemennou boue h~g an I.Jiz, dreist-holl at justis en darempredou et.re an dud, mistri, mevelien, mercurien, hag ali..., rak penaos e vefe karantez el Iec'h' ma n'eus ket a justis.? «Dalc'hit sofij, erne- c'hoaz an Tad sallt_el ar Pab, kaer en- deus an den labourat, bada, dour~. DOue e ùnan, h~ Doue hepken eo a laka da greski. Kement-man a za gwir evit an drevajou, muioc'h c'hoaz evit ar pez a zell ouz al labour emaoc'h a staga ganta:ft, ~ristenaar tri.êziou.». _ Fouge a. dle. beza ennomp eta o vot dre an hent merket deomp gant hon \ Tad sante! ar Pab. War an hent -mat emaomp: Hor Zalver e unan eo- a. la var deomp kement~se dre e'hen6ij. Tad. an holl gristenien. Deomp eta war.araok! En em harpa a_ c'heuomp war an YKAM., E niverenn miz gouere eus Kroaz Breiz am eùs Javaré~ penaos- eo savet an YKAM : henvel ouz eur wezenn dero, diwanet bihan, eo.kresket hag en em lede_t a nebeudou ; deuet ea_ da veza b;ras buanoc'h eget an dervenn. Diazezet mat,_ eo goest bremafi da zibra:da.yaauankizau ar maeziou, evit tostaat anezo ouz Doue ha rei dezo gwîr eurusted. Kemeret he deus en _he c'harg hall yaouankizou ar maeziou, paotred, merc'hed,' bugale, tud yaouank, kouerien, micherourten. Leda a ra ivez a nebeudou war- ar familhou dre.an «M.F.R.» (pe kevredigez ar familhou diwar ar maez)i renet gant Ykamiz hag Yk.amezed. dimezet. Dont a raio da wir ar pez a lavare an aotrou chaloni Fave d'ar baotred yaouank bodet e K_leder e miz mae -944 : «A benn dek- vloaz amafi, ne. vezo mui war ar maez nemet daou rummad. tud yaouank: Ykamiz hag an dud diwar Ierc'h.» Pa aan o staga gant al labour-man diwarbp.nn an YKAM, unan. eus ar veleien 6 deus poaniet er perin kenta evit diazeza an Ykam a lavare din: «Evit piou. emaout o vont da skriva? aouzout 'a rez kouls ha me, ar, re yaouank hirio ne lennont 'mui ar brezoneg!» Re wir eo, siouaz! Er penn ken ta e veze graet an enklaskou e brezaneg, e veze kanet kanaouepnou brezonek, Iaket ker brao en hor yez gant ao. Persan Ba:fileg... ha brematt n'eus mui netra! N'hon eus ket da deurel bec'h ar rebechou war renerien an --Yk.am'... Ma ne vez mui moullet.an enklaskou e brezoneg eo dre ma ne vezont mut ' gaulennet g~nt ar strolladou hag. o -eil.èrien. Daoust hag ar re yaouank ne garant mui o Breiz? Daoust hag hor yèz,.kef pinvidik ha ken nerzus, a jomo war hent an argoll, eve! hor gwiskamai'lchou ker kaer? - Koulskoude e kredan ez eus c'ho-az meur - a zen yaouank hag a Ienn ar brezoneg... hag a vezo eurus o welet n'eus savet netra etre an Ykam ha yez hon- tadou Ma skrivan, eo' ivez. evit ar gerent. Rak, kals kerent a zo c'hoaz ha ne gredont ket er vad eo goest an Ykam da aber d'a zud yaouaf!.k. Kals am eus gwelet hag :a stow-m evit miret ouz a o uskellat he rnab, Rivanan a hirvo~d, bugale d~. heulia. ar bodadegau, evit miret auto dreist~holl _~a gemèr netra e karg. Koulskoude, dre an hent-se eo e teuio o_ bugale da veza tud goest. Karet a rafen e c'hellfe kals kerent kristen rei ar respont-man d'eur beleg deuet da c'houlenn diganto o mab evit kerner eur garg en Ykam : «Ober a rafen eur pec'hed ma virfen ouz va mab da gemer ar garg~se, ma: so:f'l..j deoc'h- eo goest d'aber vad enni...» Amail. eta e kavoc'h eur wech an amzer., pajehn an Ykam, a roto deoc'h eur gwel war labour an Ykam en eskobti, ha war an Enklaskou a zikouro hor yaouankizou da aber labour vat. Ha meur a wech zoken n'eo ket evit ml!ret Da lefiva didr~uzik, pa zofij peseurt darvoud A vira, da viken, ouz Herve da welet Pegen kaer ar bleuniou, Bleufi lirzin- ar rnaeziou, Pegel'l.' skedus an oabl, gant an heoi a para. Pegen lintrus al laar, pa vez eri he c'haera. Pegen c'houek eo bale E sioulded ar beure Hed-a--hed eur sterig, a-dre.uz ar p'rajeier N'hello ket, Herveig, redek el ta:nneier, warlerc'h ar c'hauilig~aour, na warlerc'h an evnig. Ne welo ket ar mab dremm Üvrin e vammig! Ne welo ket ar balan, luskellet en a v el, Ne welo ket an tarz o sev.el en dremmwel Araok dont ouz ar. roc'h, gaiit safar, da vervel. Rak siouaz, Herveig A dle cham e~n dallig! Paour;ttêzig Rivan on! A, sec'hit ho tae-lou! Arab~t Iehva ken e talig eur c'havelll Ar mabig "a lusktt, ma cham dall e zellau, Eun devez a vezo «Sklerljelfü Breiz-Izel.», Alc'houedei he maeziou', eull hader santelez... N'eo ket, an daoulagad brasa_ te:fizor an den. Petra 'dalv- daaulagad pa n'eus ket. a furnez, Pa ne_ lintr er sperect sklerded ar feiz kristen! 0 mammig glac'haret, a! Sec'ht- ho taelou, ~Ha lakit ho fl.zi~fis e madelez Doue! E- tai kà'ven hq. mab e welot burzudou... An dallig a- Iusklt a vezo sant Hene. SAIG AR qo. Y. J 7

6 ' Douarou Penn-ar-Bed a.:'hell b_eza tannet e pevar seurt k\')nta (): douarou traezek, douarou priek, do:uarou Iaosk pe douarou brug, ha douarou taouarc'h. Er vro-mafi ll eüs ket a zoua ou traezek a-bez: n'èus nemet en Arvor hag e kavfer douarou a seurt-se, enna trae2 kregin bruzunet, mesket a draez kerreg, degaset gant an aveliou bras, 8, wiskadou tevoc'h,pe ta:qaoc'h, ha peurvuia war danoaat dre ma pellaer diouz an aod. Ar riblenn draezel{-se a c'hell mont betek eul leo pe eul leo-hanter diouz ar mor. An hall dieien a aar awalc'h peger mat eo an douarou-aod dre o doare, ha pegen aes eo d'ar re dost kaout kement ma karont a vezin a bep seurt, kerkouls ha teil~kraou da drempa an douai'ou. En Arvor. e ka ver ivez an eostou pinvidi.k.a, pe edou, pe lin pe vrou.slwu. Met eno, an tiegeziou a vez feurmet awechou re start ha drei.':lt o zalvoudegez. An douarou priek, pe douaràu krefiv, a vez kavet peurliesa er stankennou (traoniennou) tost d'ar brec'hiou-mor pe d'ar steriou lec'hidek hag a zeu lark en douarou. Gwall bounner ha gwall stagus e vez alies an douarou-ze, hag.er goafiv, teu abred dour ar glaoeiei' d'o beuzi, abalamour ma ne c'hell ket an douar a zindan, alies kourri melen (2), beza treuzet gant an dour. En hon douarou kfefiv ez eus trï seurt pe tri dan vez ken ta: ar pri, an traez meinek (3), hag an druzoni. Pa vez en douar priek trawalc'h a bri ha trawalc'h a draez, ne vez ket ker pounner : aesoc'h e vez da labourat, froue.zusoc'h e vez ive. 8 Araba.t trei an douarou krenv pa vezoht g!eb, nag ar re skafiv pa vezont sec'h. E stankennou a zo, hag an dra-man a zo gwasoc'h, e vez re a bri diouz an danveziou all. An druzon'! () a zo eun dra deuet eus al loteeier breinet hag e:..;s an teil a daolcr bep bl;-az en douar. Bez' ez eus clruzoni; kal.s pe nebeut, e- kement seurt douar. Bez' ez eo unan eus ar gwella dam:eziou a gaver en douar. Ar c'henta boued eo da vaga an traou hadet ebar:~. Seulvui a zruzoni a vez en douar seul welloc'h ha frouezusoc'h e vez ive. En doua-ro_u-krefiv, e Kaver kals druzoni. An douarou Iaosk, pe douarou brug, eo ar re zistera. Evel danveziou, e kaver enna an trae~ meinek pe duffelt:, deuet eus a-zindan ;' al lann, ar brug hag al louzeier ali, glazvezet ha breinet warno. Dre ma 'z int re rouez ha re dreut, ne c'hellont rei nemet an eostou distera ha didaivesa : etouez an edou, ar segal hag ar c'herc'h ; hag eqs ar brouskou gwriziennek, irvin, ruta ha kaol-saout. An douarou skafiv a blij kals d'an ed du, abalamou:r ma kerner kals eus e vagadurez en aer (5), ha ne c'houlenn ouz an douar nemet an aezamant da leda e wriziou. An douarou skaiiv a c'holo wardro an diou drederenn eus Penn-ar-Bed (6). Eus ar seurt-se eo peurvuia an douarou menez, h~g an darn vrasa eus kreizema ar vro. An taouarc'h a gaver er stankennou lagennus, el leè'h ma cham an dour da zac'ha. Evit gwir, an taouarc'h ne dea ket douar, met eur gwiskad teo a () Seurtou douar : Pompery a ra aman douar traezek ens an douar a zo ennan traez kregin bruztmet ; danvez talvoudus ar c'hregin-ze eo ar raz. Met kaout a reer ivez en aodou alies traez graet gant kerreg, gant mein-grouan bi'!lztmet : ncuze n'eus tamm raz ebo! cnnan, ha n'eo nemet eun traez grouanek. Arabat fazia war ar poent-so... Setu perak eman ai: c'hiz breman da- ûspartia \l' seurtou douar evelhen : a) douar rar.ck, a zo onnan kals raz. Ne vez ket kavet alios e Breiz. b) douar priek (douar pounner, douar krenv). c) douar grouanek (douar skimv), ennan kals mein bruzunet. d) douar humus, ennan kals dan vez brein. Douar brug ha douar gwaremm a zo douar humus, hag a zo skanv.- An taouarc'h a zo humus ive. e) douar frank, an hini a zo ennan awalc'h a bep tra : an hini gwella eo! (2) Kourri, POO kourrez : eur seurt pri ; anyet e vez awechou <<douar bara hag amann n. (3) Traez meinek, pe traez grouanek : graet gant mein grouan bruzunet. (4} An druzoni : danvez anvet <<humus e latin hag e gallcg. An danvez-man a den diwar ar vreinadurez. Talvoudus eo war bol! zanveziou ali an doat. Ne vez fau nemet pa ne vez ket a zanvez magus ganti, rak neuze e vez trenk an douar : an douarou brug hag a zo douarou dister, a zo eus ar seurt man. (5) Eur fazi eo a berz Pompery : an ed. du n'eo l>et figns war e zouar, met ne zun ket e vagadurez eus an aer. Ar melchen eo a ra an dra-man-. (6) Kement-man. on gwir e 8lH! louzeier dourek hanter vreinet, a.deu dà c'hlazvezi ha da verve! bep bloaz abaoe Imntvedou a zo. Ar gwiskad louzeier brein-ze a lonk kals dour, henvel kouls Ie.varet ouz spoue. En douarou taouarc'h e ka ver lagennou ha toullou-kurun (), el lec'h ma chom awechou, stanket doun, ar jatal a laosker er maez. An taouarc'hennou a dle beza dizouret dre, waziou toullet hag anchet gant skiant An tergin. pe c'houezadennou savet gant an dour, hag a anver ive toullou kurun, ne zaleont ket da izelaat h: da galedi pa vez bet henchet mat ar gwaziou-dizec'ha. Bez' e c'heller goudeze ober foenneier mat en taouarc'hennou dizec'het. Evitse, e trcer an douar gant eun alar krefiv. Goudeze, e trailher aneza:fi gant an oged pe gant ar varr, ma wellaio dre nerz an aer ha.g an heol. Araok ar goafiv, e leder war c'horre eur gwi.skad teil brein, hag, e taoler warnafi bad foenn. Bez' c.c'heller ivez e varrat hag e boaza (2) ma ka ver gwelloc'h ar c'hiz-mafi. Met mat eo terri ha brtfzuna Daou eostig an doüar araok leda al udu taouarc'h : evelse e teu warnafi peurvuia eur gwiskad yeod druz kerkent hag ar bloavez kenta. Ma ne gaver ket a dcst dour talvoudus da zo.ura ar foenneg, e teiler bep tri bloaz gant mannou graet war an henchou-karr en eur zega::: warno lann, deliou, peu nizet hag all (3), Anez da ze, an taouarc'h en em zizec'h re, bloaveziou 'zo,. evit rei 'foenn founnus. An taouarc'h a c'hellfe c'hoaz beza ta-lvoudus, goude ma 'z ~o bet tennet, evit kreski an teil, evel ma vo dislwuezet diwezatoc'h. Implijet e vez ivez da aber tan: evit se e vez graet gantafl. moudennou e doare ar moudennou kivijeri. Er broicu elec'h m'eo berr a;r c'heuneut, ez eus aze tu da espern an teil a im_plijer, gant kennebeut all a skiant, da aber moudennou beuzel d-:t lak:j.at en t~m (4). Y. BEKOD. Ijinour ar Maeziou. an impalaer ~. P' Bro-Sina, eur vro dek gwecb brasoc'h eget Bro-C'hall, a oa gouarnet gwechall gant eun hnpalaer. An impalaer a oa o cb_om en eur man er kaer-dispar, ar c'haera oa er bed, sut awalc'h: e vogerinu graet gant mein-mar br a bep seur:t Uou, ruz, roz, glu ha gwer: an dorojou, ar prenestrou hag an arrebeuri en dia harz l'at get a alàouraj hag a a.rc'hanteri, a voulouz, a zeiz hag a bep seurt mezeriou rouetj, En tu ali d'ar maner, en eul Uorz hir ba ledan, e weled renkennadou gwezfrouez, ha renkennadou bleuniou a bep lion, stag outo Ieun a gleierigou a.rc'hant,; hag a rae eur zoneri dudius dindan an distera mouchig avel. Er penn,ali d'al liorz, en.eur-c'hoad bras,.troe'het am,aù hag ahont gant poullou dour, e wel~d an houidi hag ar sined (elerc'h) gwenn-kann o neuùv, hag er gwez uhei, al Iaboused alaouret o vont hag o tont en eur gana. Doureier ar poullou a zisk,enne en eur ster ledan, ha doui"eier ar ster a l'uilhe etrezek ar mm bras, a weled eun tammig larkoc'h... E gwirionez, baradoz an douar ne dlie ltet beza kaeroc'h eget douarou ha doureier an- impalaer. Ha J,oulskoude, eur pesketaer, hag a deue alies da besketa er ster, a lilvare dalc'hmat: << Kael'a- tra 'zo e rouantelez an impalaer eo kaniri an eostig-noz d'ar pardaez. )) Ya! F.un eostig-noz a veze bep noz eno o kana, e koad ar maner~ hag a oa! eun dudi e glèvet. Ar pesketaer her c'have ken dudius ma leze e labour a dreuz, cvît chom d'e zelaou.: (( o Doue benniget, emezaii, pebez dudi e glevet! )) () An toullou lmrun a zo be! an,vei evelse dre eur fals kredenn a wechall, a layi\re e oan! bet toullet gant ar gurun o ko\ieza. (2) Poaza a~ douar: gwechall e veze devet alies an!raon war c'hone an douar, em wech diwl'iziennet gant at' Ya r; an draie a oa «ober em varradeg n. (3) En douarou-il)an eo gwel!oc'h ober foenneier eget gounit eù : gwir eo c'hoas en deiz hiôo. Arabat eo aval tj empa gant traou hag Il m Jonzeier fall en no. ( i) \\-'ar ribl ar more reer c'hoaz an draze awechou.- Eur c'holl bras eo evit eun tiegez! 9

7 ~ Kals béajourien a deue ivez,.eus ~ dost hag eus a bell; da welet ar man~r! ali Uorz _ar C'hOad al Ienno~ hagt ar ster; hag ar pez a gavent a ga.e~a oa kantrt a:d; eosti~-noz. Pa ;isiroent d'o bpo, o deveze mali da _skriva en o c'hazetennou: cc Kaera. tœa 'zo e ro'uantelez an. impalaer eo kaniri an eostjg-noz. H Eun dev'ez, una:n- eus ar c'hazetennou-ze a gouezas etre daouarn an impalae~. Chom a reas peu hag bir amzer d'he lenn _; ha pa lennas ar c'homzou-mafi : cc ~~era tra 'zo e rouantelez an _hp. pa. laer eo kaniri an eostig -noz ))', e c'halvas ar m~n.tstr bras. cc Petra ''lennan amàfi, emezan? Kaera tra 'zo em rouantelez_, eo kantri an eostig-noz? Ha den ebet ile gomz din diwar he fenn-? ll _ cc An eostig-noz.? e~ 'ar ministr, nec'het ma~o.. Biskoaz n'.am eus klevet anu anezaû. Met marteze, n'eus hirii ebet.! D'eor slcrtvagner. n'eo ket diâ~s leon~@.. gevier! ll _ cc N'eo ket gevier 00, _erne an ihlpalaer. Ar paper-mafi zo skrivet gant impalaet; ar Japon, hag hennez moatr'\'at n'eo ket eur gaouiad! Eun eos~\ig-noz a zo_ aze er c'hoad ha me reu din e welet- hag e glevet amafi, er pardaez-man, (). lcana dtrazou:n. Ma n~ deu ket kement den ed. do koaniet em zi a vezo bazatet e boull-ka-lon betek ma ~;e.itaolo. t ioan. Kerz buan da glask a'.n èo:stig-.noz! ll Ar ministr bras en ew' skrabat \e benn, a yëas d'ar red da c'houlenn digant a_n dujen.til a zarempr;de ar maner: cc Pion ac'hanoc'h a lavaro din-me e pelcf'h _e vez an eostig-noz 0 kana er c'hoad d'ar pardaez?... n Den. ne ouie netra. An dujenttl en em gave _re vrao er maner evit mont da zerr-noz da dl'nienna er c'hoad bras. Dre c'hras Doue, ar plac'hîg vihan~ Si:-Tao, an hini a veze bemdez o poazat riz er gegin, a glevas ar marvailhou.,, ' _ «An eostig-noz, emezi? A! Hennez_ avat a zo mignon diti-me Da c'houde~ koal), ber gouzout a rit, am eus aotre da vont d'ar gêr, en _tu ail d'ar c'hoad, ~ gbsi 'ar restajou d'ilm mafum a zo klan v war he g'yele. Mat, _pa_ -vezan o ton.t en ~ro, be~! pardaez, e choman- peu hag bir amzer da zelaou e ganirt. ~!. Pebez mestr kaner. Lèdva a rankan ouz e.gleve.t, ken dtidius eo e vouez, _hu:- ken hrzm e ganaouenn. To.i, tui, tui, tui, tui! Gloudougloudouglou! Kirrrrr!... ~mezad. Flo~oc'h e vouez,eget dom va mamm! Hag e teu war va Ierc'h dre ma, z an, hag e soubl e benn d am saludi, pa zavan_va dorn etr~zek ennad. ll _ u A! plac'hig vihan, te a vat a vezo ertoret amafi, ma c'hellez lakà-at hennez emberr da zon-t da gana er maner. Te vezo roua.nez er gegin epad da vuhez, hag az pezo aotre da,zellet ou:z an impalaer pa vezo ouz taol! ll - <( O; dont a raio, -emezi.. Mét c'houi a ray kement a. c'houlennin? ll --u Y a, liep mar ebet! erne ar mintstr. ll Goude kioan, ho. gonde beza bet o welet he mb.m~," SinMTa~ a la~eas planta eur wezennig sapr dirak dor. vras ar man er. cc Ha -breman, en hent. emez.. ll Hag_ ez ~as d ar c~hoad gant eur bem dujentil hag itronezed. En eur vont, ar re-man a glevas 'eur. vlejadenno cc Mouez an eostig eo? erne eun ltron zo~. ( _ cc 0, evetato!'erne Zin-Tao. Nann, mouez eur veoc'h, ha ne~ra ken! Îl Eun tamniig peuoc'h e klevjont eur vouez dous o kana_: cc Kou-oug, kou-oug! )) - cc Motrez an eostig: eo? >l erne eun ofiser. - cc Nann! Mouez- eun touseg, ha netra keri! n Met gortozit, tostaat a reomp. Selllt, emaii-hefi ahont! ll _. Hag e tiskouez dero, gant he biz, war (lkour eur ~ezenn-ateg, eut tabousig bihan evel eut logodenn, ba loued evel eur raz. ' - à Henilez? erne ar minisir bras. N'eo ket kaer e.- zilhad da vihana! ll - «N'eo ket gan,t e zilhad eo e kan, eme Zin-Tao. Chomit a-drefi.v, ha choinw peoc'h, mar plij! >l Shi-Tao a zavas he _dorn da zaludi he mignon. Ha k!erkent: «Tui, tui, tui, tui, tui! Gloudoti, gloudou giou! Kirrrr... ll Ar c'hoad. a dregel,"nas, an hekteo a zisto~as gant mouez an eostig dirollet. <«Tui, tui, tut... l, ne skuize tamm o kana. Ar mints_t r bras, an dujentil.hag ail, itronezed a jome souezet... Hag e vouzc'hoarzent hag e ' ouelent gant ar -bhjadur, hag e sellent an eil ouz egile, bai' e sellent ouz an eostig bihan, e veg digor frank hag' ar J)ludv c'bouezet war e c'~ouzoug, hag o soubla e benn dlrak Sin-Tao gonde e vommou kan. - << Distroit d'ar maner, ha peoc'h atao, mar plij u, erne Zin-Ta0,.._ Hag an holl a zentas ou.ti..sin-tao a deuas neuze etrezek ar maner, en eur zevel he dorn bep an amzer, hag an eostig-~oz a deuas d'he heul en eut nijal eus an_ eil gwezenn d'eben, betek ma voe erruet ér wezenn-zapr plantet dirak dor v ras ar man er. An impalaer a na eno, azezet dil-ak an nor war eun tron uhel, en dro dezaii an d(~entil hag an itronez~d. Ha dao-! P'he devoe Sa.vet ar plac'hig he dorn:, an eostlgnoz, diwar e wezenn-zapr, a stagas aâarre gant e ganiri: cc- Tui, tui, tui, tui, tui! Gloudou gloudou giou! ';Nrrrrr!... n Hekleo ar maner a zistonas evel ma tistone ar c'hoad. Hag an impalaer d'e dr.o, beuzet en eur mor. a levenez, a voe gwelet oc'h heja e b~nn kurune nnet, o c'hoarzin laouen, hag o ouela, tud keiz-!.. evel ar pesketaer, ev~l Sin-Tao, evel an dujentil. Ya, oueta a rae! Sin-Tao a welas an. daelou a tevenez o ruilh eus e zaoulagad. Daoust hag an eostig-noz o iwclas ivez? N'_ouzoun ket! Ar pez a ouzoun eo e ehomas eno da gana epad bir amzer,- h'ag e nijas goudeze d'ar c'boad~ da dremen an. noz. Distrei a reas bemdez, bep p~rdaez, epad eul'l miz, da héul Sin-Tao, da_ zidui an bnpalaer en e balez. Adalek an deiz-se, Sin-Tao,, a c'heit kredi, a voe deuet mat gant an holl dujentil ha g_ant o mestr. ' Siooaz t An diaoul a c'houezas gwarizi e kalon ar mestr-muzik a rene wàr muzi~ kerien ar maner. Ha_ petra reas hemtift? Ne zi.vinfec'h ket! Karga eur micherour tjinu!i! dreist eus ar Japon d'obe~ eul tabous. bouarn, he:tlvfil~pocb ouz an eostig, nemet oa kaeroc'h e bluûv, pluiiv lcamm alanuret war e los.t, hag a zistage kaniri hedvel-poch ouz J<aniri a:n eostig-noz. N'oa ken d'ober nemet sevel dezaii e b"oj.i.eziou bep ar ~re. An eostig houarn a voe degaset dre l)ost d'an impalaer, hag a zegouezàs er ma.ner dres :P'edo an eostig beo o- tont da heul Sin-T-a;o. Pebez abadrenn er maner, pa voe' teùnet eus e voest, ha ]aka et er maez e kichen ar wezenn zapr. - H Lakom:P anezo o daou da gana asamblez, erne ar mestr-muzik. Alo, Sin-Tào, sav da zorn I Sin Tao a zavas he dorn hag an eostig J>eo a stagas gant e ganiri. Ar meetrmuzik a zispegas an eostig houarn, bag hemafi a zirollas diouz.. e du. Allaz! Ne ganent ket asamblez, ha fui.lhet oa ar gudenn. An eostig beo a jeiiohe bep tm e ganaouenn, kals pe nebeut, e Iec'h egile ne c'helle ~ei német atao. àr memes tra, tl.r pez a oa merket en o. r-ojou. - «Lakomp anezo da g_ana bep eil, em~ ar mestrmmuzik. Ato, Sin-TaO, sav da sorni > - cc Da blou, da betra? emezi, Emaii nijet- kuit 'Va migno-n.,, Gwir oa t 0 kredi moarvat e raed goap outaii, eostig ar c'hoad a oa: distroet etouez an haleg, hep beza gwelet, ker bihan oa. - 0, mat, eur pez kaer! erne ar.mestr~muzik. Ma. _feil dezafi mouzat, evit hema.d. ne vouzo k_~t! Hag e Iakas: hcrr en eostig houarn. llemaii ivez a mi eun dudi e glevet. Ouspenn tregont gweçh e voe savet -e boueziou, ha bep tro- e tiduas an impalaèr hag an dd.ientil. -Souezet oant o welet penaos e oar an dud difrez (} al Iaboused. Chomet e vijent epad an noz d'e zelaou 0 kana evel egile. cc Tui, tui, tui, tui, tui!' GloUdou gtoudou giou t Tirrrr.t... n D'ar zut warlerc'h e voe. galvet an amezeien da zont d'e glevet. Nag a blijadur o doa! Kement a blijadur ha m;o deveze pa vezept nrezo gant an te koéfet hag ani opio~! Ha koulskoude,.sin-tao hag ar pesketa-er a gare muioc'h ~n eostig beo. Epad daon vtobz e padas ar blijadur. Met ev el ma la-v'itr ar. c'hantik,. << tretnen ra pep tra >l! Atî Ïl!J.palaer a lakae an eostig houarn war eun toon e kichen e wele, epad an noz ; ha pa ne c'helle ket kousket, e Iakae tro er mekanik. «Tui, tui, toi, tui, ~Lu. '() Difrez = oher he:tl.ve o}lz ~ ~------

8 Eun nozvez, endra ma 'z ae en dl'o, setu ma voe Idevet eur strakadenn, diou strakadenn: krali! krak! Hag aei: mut al laboua houarn... An impalaer, gla.c'haret hou, a zavas a lamm eus e wele, da glask tud da zl'esa ar mekanil;;:. Eul\ apotilr er a daolas eal wat a:r rodon: ne ga.nas ket muioc'h l Eun or,jlajer a gempenmw an aheiou hag a~: r ndou, hag al labous a. ganas adarre eun nebeudig. \iet mouzat a rae ~.lies, ha dife:nnet e voe sevel e boueziou ùemet em wech bemdez. An dristidigez a gouezas war ar man er kaer. Dizale an dristidigez-se a yeas war gresk: Ralr an impaler a gouezas ldaiiv, ha Idaüv da vervcl. Ar prenestmu a voe erret. "E\iit mouga trooz a:r boutéer, c voe i-aolet pallennou tev war Iemren.n ar c'hamp;:eier. Kant louzaouel' brudet a voe galvet da gaout ar paourkêz Ida.iiHmL En a:ne:r-! F.>.llarit a :rac bcmdez! li:ia Uen ne dcuas mui war e dro, adaje!è. an deiz ma voe Ita,vet eun. îinpalaer ali da geme:r. e ba!'l. lll:tg ed'o eno o kr-ena gail~ an derzienn ha gant an enkre:t... hag ~ tramzi aü.es :z:oh:en. Y a, tramzi a rae! Kredi a rae dezafi gwelet an Anlwu askm:nelr 3 tünt di:r~k c we!e, e falc'b sa v et uhel, hag o lavaret gant e vouez pounner: (( Kmpalae:ï, imp;:}.~ laer, emaout din! Dizale e renti kont eus da vuhéz! JSur vad berrnak az peus g;raetj met nag a zrougou! Nag a fallagriez! Nag a fallag:tie"! H Hag e lrrene an impalaer! Hag e lavare gant an neheudig ne:rz en c'hja c'ltoaz l' vouez : «IV!uzikefez clin! Kanaouenn an eastlg din! n Th'ht ne deue de-n da zevel e boueziou d'al Iabous houarn. Ha setu dislivet hou, treut evel eur skoul,. ez ae.d'ar red etœzek a.r mara. 0 burzud estlammus! Eun devez, d'ar p.w!'daez, ch e ma 'c'h lrirvmüie true:.rus en e welc, e ldevas dre ar pt cnestr hanter-zigor eur ganiri dudius o sevel. (( 'I'ui, tui, tui, tui, tui! Gloudo~ gloudou giou! Tirrrrr!... Petra oa a nevez? Sin~~Tao, ar plac'hig vihan, he doa kemeret truez ouz he mestr, Hep ranna ger da zen, oa aet d'ar c'hoad da gask an eostig beo, he mignot4 Hag hemaii a oa deuet d'he heul betelr ar manet. Daoust ha sofij en doa- euz daelou. an impalaer? Marteze awalc'h. Rak netra ne blij l.:ement d'eur mestr~imner eve! gwelet. an dud o tridal, o c'hoarzin pe o ouela gant_ e ganiri. Hag e Imnas ada.rre, hag e tirollas da gana, ken Orao ha lten lirzin ma voe troc'het terzienn an impalaer. Kousket c'hoùek a.reas, dek eur diouz renk, goude kaniri an eostig. Hag antr onoz vintin, pa deuas ar ministr bras da welet ha n'oa ket maro, e l'avas an Impalaer ker lanuei hag au heol, azezet war e wele d'e zaludi, eiî: eur lavaret : (( Deiz mat deoc'h, antrou ministr. Degasit dz din~me buan. Me gl.rcd ez. oun pare! n PAOTR TREOURE (Diwar Andersen). Oaou eostlg o sen! (ken dale' ft) ~"aü~hig. KideHer, d~itct pinvidik dre gaout teiïzor e dintin goz, a zo bremaii 0 ld&-sit. dnne:j. g ant Snazg Manm ~ar-c'hoad, eus cun tiegez prenet gan taft. Gwecha.ll na ~e_t nac'hct Soazig outaù gant he mamm.jani.g. Faüchig en -deus Imvet an tu~ er vlltn, da zevel e karr Janig. l\et ;;u c'harr pellik diouz ar vilinj J::mig a c'houlennas ouz Fafichig: - Neketa, Fafichig, e renevez,i al lizer~ ferm gancomp? Ne c'hellan ket lakaat e!ll fenn az pije ar galon da ziloja eun tmd tud ha n'en deus morse noazet dit <-.. graet an dlstera gaou Ouzit. Ha rei a ri da_ c'her dîn... d'am dinec'ha... hag e vezi eur paotrig inat, sen? _ - -An dra~ze a vo diouz an dlviz a laken a vrems,fi, aman, etrezomp-ni hm cta:u,. Jrlnig : «Rait din, ha n'ho pezo ke dlgancn», erne Fafichig, krak e zaoulagad. - 0 Da.onik! An dra-ze a vije kemerc~ hep rci! - Hep lakaat ê r garantez da drei! - DonL a r< mat ganez, va faotr! Pebez teoa!... Eun teod alaourct, gocst da denna an nacr diouz ar c~hae! - Iviar gellfen dont 8, benn d8, dcnn2.. ho mcrc'h diganeoc'h-c'boui, e ve'e g":cll9c'n din! - Marteze awalc'h, va faotr! Bremafi cmaouri gan ti: bremafi e ouzoun gant petra CElaout.. e chal. Gortoz eun Lammlg... Ereniaü>. e welin llag e kavin lcuzou da vouga da vorc'hed. - Kaer am eus gortoz, ne welan netra ebot o tont... nemet Gouel-M!kael o tosia.~t d'ar red. Ne ran ket eur van. o klevet ac'h.noc'h o troacla gévier din, Janig! - :na me kenneteut. all o ldevet ac'~mnout, Failchig, o c'hoùrdrouz va. d;'oj~~ 8A~e:;n derc'hcnt Gouel-Mikael! - Ma! Evcl a garat.. Ho ker diwcza. eo, Jan:Jg? - D2u.s ganen betek du mafi, kement ha -p'emaout er c'harr, hag e weli ha gevicr eo a zo ganen~me! --: Aet 8,'fiialc'h e vijen bet ganeoc'h, J~uug, paneve e rank~,n kas kelou da ostizez ar «Gazeg. c'hlas» ne goanin lœ t ena emberr. - Ha piou a vira ouzit da g8,b ar c'hclou~ze e kcit m:::t vin~me o prena va cl:an_kajou?, - Nia l Evit aber plijaclur deoc'h. Jan!g, e sentin ouzoc'h. Koul:::koude... - Koulskoude petra? a droc'lms ar wreg. Aln e! torter a zo ac'hanout!. a gendalc'has ar wreg en eur heja-diheja brec'h,fafichig, _.T!zet ganta tiez kenta ar vourc'h, pep mm a yc~s diouz e du : ar vammgaer da-zont evlt prena ar pez a rae diouer dezi da zegemeret gweila ma c'hellfe he danvez mab~kaer ; heman da leme! e ':''.ro ha da brena gwestell, madigou ha naou b<:kad but un: unan da lakaat er fri, egi:e d9, zevi er c'horn. Faficlüg a oa prest eur pennadig a oa, pc,;, ~ ;wv.l.:; ar gazeg koz o c'hourrichal en em b.wata Jeurenn an hent. Lakaat : r2<~.;~ e ri en touil-prenestr hag t' wela,:, hep beza gwelet, Janig o tostaat, cur panbr zu ouz he brec'h zehou hag e~u m2l pakadenn en he dorn kleiz. P.~ ;vre:,; a dao las he fourveziou e traofi ar -c'harr, a daolas eur zell en dra l:~e::j; en eur skarmo\ al : «Me gave dn,;a.n. tet p:::ll oc'h ober va zro! Ha, padal, e,. ranlmn cham amai dff zjslevi~gen, da ;.; no:rtoz PT gourlerc'tücr-.se... H<t ma ne 9-eu lret? Neuze ava~ emaoun fresk! Trist e ~:ezo din lenn al lizer!» War ze, Faüchig a ziskenna.s daou-hadaou. derc:ûou e di, en em.vouslmna, ha prestk gaude edo'j.t adarre, Janig h<:c"' l'lefi, azezet o daou keüver-ha kefiver ef. c'harr-skaonek... Ha dao, hag el leo adarre, sounn he lm:t gant Fannj.! E:un tammig abarz degouczout gant an hent a gas d'ar m;;mer, a hed n~nk-ennadou gwez pin, œtu ma voe klevet eur voue~ o youc'hal: - Aze emanut gant.i av<.t,, Fa.Ichig! - Pe do.st, a eilgerias ar paotr yaouank! - Forz a ra dit~te, genou tartez, a gend:üc'has janig. - N'eo ket fau dit... Teil' pe beder gristilhaclenn, taolet [:'.?üt rer gazeg o san~cut he c'llraou, a drnc;'ha:::; ar gom z d'ar- farser:ez... CDa genderc'hel) AR-SUL0.

9 Pectet omp da embann, a-berz Skolveur an Drouized, Barzed hag Oveded, ar c'helou-man : Eur gador-varz a zo bet kinniget gant eur Gembreadez vat, an itron Andrew Breeze, da C'hoursez Barzed Breiz-Vihan, evit beza roet da c'hounider eur genstrivacteg barzoiliez. Embann- a ra eta Goursez Breiz-Vihan e va digoret eur genstrivadeg varzoniez etre a.n hall vrezonegerien adalek an deiz kenta a viz du. An oberou lakaet da genstriva a dleo degouezout gant an Drouiz Meur Eiler P. Loisel ara ok ar c'henta a viz mae 95, da ziwezata. - An oberennou lakaet da genstriva, nevez pe gaz, ne dleint ket beza traou bet embannet biskoaz _.araok deiz-digeri ar genstrivadeg. - Pep kenstriver a ranko kas daou bez-labour : a) unan war an danvez a blijo cte zan, hag en devo 50 gwerzenn d'an nebeuta, 600 d'an hira. b) unan all war an danvez-mai'i.; (( Emgav kenta Merzin ha Gwivian e Baranton >>, hag en devezo 2 gwerzenn d'an nebeuta., 24 d'an hira. An obet enn hirr a vo savet hervez ar reolennou a blijo d'an oberour. Evelato, m abat dezan ankounac'haat lœment-mafi: e pep barzoniez ez eus awen danvez ha stumm. Hep awen, n'eus' ket a varz; hep dan vez ha stumm,_ n'eus kct a varzoneg. Eur genstrivadeg varzoniez brezonek Ar varzoneg verr a vo savet, ez-ret, hervez doare gwerzaoua_ ar brezoneg Iuenn (kenganez-lusk), pe hervez unan eus an doareou all a genganez kembraek. - Ne va dalc'het kant ebet eus ar rann-yez nag "eus an doare-skriva, gant ma vo reiz ar yezadur. Mar bije divizet lakaat moula, an oberenn gurunennet war goust ar C'hoursez avat, e vije graet gant an doare skriva KLTG, nemet difennet grofis e vefe gant an oberour. - An oberennou lakaet da genstriva, a va barnet gant eul lez, enni tri pe c'houec'h den, dibabet gant an Dromz Meur, hag a laboura pe en em vodo hervez e gemenn ha dindan e zorn pe dorn e zileuriad. - Douget e va ar varnedigez abred awalc'h da veza embannet dirak an hall,, diwar ar Maen-Log, da zeiz ar C'horsez digor ar bloaz Roet e va ar gadoi' dioustu d'ar Barz kurunennet, a vo kadoriet hervez lidou Gorsedd Ynis Prydain. En e berc'henniez e vo da viken diwar neuze. - t.::ement dael a zavfe diwar lakaat ar reolennou-ma:n. da dalvezout a- vo barnet, heo galv cj.:,et, gant an Drouiz Meur, pe gant e zileuriad, war e c'her ha dre e zorn, hervez ar boaz h&g an eeunded. Embannet e kér an Naoned, d'an 8 a wengolo 950. EOSTIG SARZAO. E gouellou ~'terne, e Kemper gouere Da zoiit er maez da viz kerzn lean Choleau. LËORIOU... LES BRETONS A L'AVENTURE ('l volume; 250 pages, illusl~é) Broché : 650 fr. 00 exemplaires de luxe, signés ct numé otés : 800 fr. Envoi c.ontre remboursement : Unvaniez Arvor Vitré (C. C. P Rennnes).! Sommaire : Bretons de la Brenfie-l\lalerbe et le tour du monde.- F. :Martin ct F. Pyrard-l\farion du_fl esne.- Yves de Kerguélen.- Les pêcheurs de St Paul.- Amsterdam.- Les compagnons de Puisaye au Canada.- Le marquis de Hays et la Nouvelle Fmnce.- Cultivateurs et pêcheurs bretons en AJgérie.- Aux sources de l'all).azone avec Viellerobe. D'ar 6 a Yiz here diweza ~o bet bezietj e Gwitalmeze, korf an aotrou Ronan Cardaliaguet, marvet d'an oad a 76 vloaz. An ao. Cardaliaguet a oa eur beleg hag en deus sanket doun e roudotl wa zouar eskohti Kemper. 0 Yeza bet ganet e Kemper, n'en devoe ket an eurvad da zeski ar brezoneg ez vihanig. l\:let dcu'et da veza beleg, e teskas e yez mat-ken an, e Gwitalmez c, gant an aotrou Grri.ll, e berson, hag an aolrou Ilorellou, kure asambez gantan epad meur a vloaz ha barz brudet dindan an ano a «Bleiz Nevet >>. En eur.vcrvel c,97, an aotrou GraU a lczas e lmrg an ao. Cardaliaguet «Kannad ar Galon Zakl' )}. Abaoc edo rener ar gclaouenn-ze, a' jorn atao ar muia lennet gant hor. c'henvroiz. Diwezatoc'hik e voe lalmel ivez e penn ar rr C'hourrier du Finistère)), wal'lerc'h mal'o Kaàurintin an Nom s. An ao.- Carda evcj m'edo ar c'hiz d'e hcnvcij a skrivas cno bep sizun, cpad 20 vloaz, CUL' pennad pe bcnnad e brczoncg. SperedeL bras, e labouras kals gant e bluenn c cloug c vuhez hir. Ne sluims ket a lcyl'iou e b czoneg. Met c hall Jcv;iou o deus holl cm saou breizck, ha bez' o -deus lakact anaout ha- karet hor Brciz hag he bugalc. Gant amzer ha dre bilpaza e reer an hent ar pella. Evit ar geginerez Jelkennadou pesk. l\-leska ldg pesk gwenn gant lipig gwenn, ha drailha a dammou bihan. Lakaat dre douez jelkennou ldg leue amannennet. Golei gant minvig bara ha tammouigou amann. Poaza an holl_ asamblez. Paslez eog (saumon). Frika mesk-ha-mesk eur voestad eog hep an dour, daou melen-vi poaz-kalet, ha daou aval-douar poazet en dom'. Renlm war eur plad e stumm eur vmstell e lœlc'h. Golei gant' maionnez. Braoât ar pladad gant melen eur vi poazlralet bruzunet e poultl'cnn, ha lakaat trowar-dro ar gwennou--vl troc'het a dammou bir. ITRON ioœlann. Konlilli mal. Gouzont a ri l. pcgen.fall e lroc'hc ar c'honlilli diycrglus bel gract da genla. Gw'asoc'h e'hoaz, ne c'hclled ket o lemma. Deuet eer a-bcn~, ne\'cz 'zo, da obel' lwnlilli di-verglus hag a droc'h kals gwelloc'h cget araok. N'int kelc'hoaz koulskoude ken Jcmm hag at c'honlilli ordinal gracl gant di. GriL ela ho Hbab hcrvez m'ho peus c'hoant da gao ut konlilli ha ne verglint ket pe kantilh hag a droc'ho kement a welint zoken pennon ho pizi~d ~

10 [_c;'hoariou ~ DlVL'\.\DEt";NOC.- ) Elli' V>~:~L'llig m'eus a-dl'env va-û, gwel[ocï he r.'hroc'hcn cgeli. -'ctt a co? 2) Pclra a c'hcllcr ober hep arr'hant? 3) Ha gouzont a. rit konta? - <<; Per, erne Yann, ra din unan ens da zcnyed, hag am bezo kement ha te >>. - <<Y a, erne Ber! i\let ro clin nnan eus da re, hag am bczo daon zanvad ouz unan ditte>>! Pet danvad o deus Per ha. Yann? GER lou- KRiHtZ Al LA GAD- DIJ Niv. 22 SOUFREREZ KERNE E Tl 3,straed Jean-Jaurès, QUIMPER lia BIIG0'., T éléph E vez dresel adteuzel evil ar gwella goloiou-kaoulchoug ar rodou Gwerz a c'holoiou a bep ment - Labour val, gruel hep dale SUPERIEUR #VVEAUBIN".. Gwin-Spo.inek Dreist E gwerz e ti an holl Varc'hadourien-Gwin dre ar Vro a-bez emaunaœœ~umœœ~umaceaamœumam~œ~a~~mmœm~amama~ amrhr~a~mhm~maags~~œaaa~aemmmsa~oa~ Respont ela zivinadennou Eost-gwengolo :. An toull Ar berniad karlou da c'hoari Eur c'houlaouenn-goar. aeaaum~~ sœsmaœuauaaaa aauaaumaaiaaamanamaaœaaaaa~rg~momat~amamaaumœ6a~nm~sl GERIOU-KROAZ AL LAGAD-DU, n.itj o4-6.laen : 'L Unan eus f ouez lu' garnntez Pcnnou-adrenv ar bigi e Kernc.- 3. Greuncl}n ccl.- Amzer da zont >> OBEH >>.-:-ilen-vcg muntrer.- 5. «Vont)) kemmcskcl.- Diou \'Ogalenn. -, 6. C'hom ha mc.- Fronezennig c'houez.- 7. Dour he detls a bep Ln.- 8. Er ger r< Kaz)). - GcbL dibtimet. dl--ua :. Ar Taouez a ro d rdje'l da,;eiz ar vad~ziant.- 2. Ben v cg mdwnik.- 3. 'Var an ti, kemmel-.j.. ((Nes>>, kenimesket. -.Amzet anrdremenel << Tizout.J>. '-- 5. Klask lin. -_ G-\Ycnn \Yar an ùouar er goanv.- 6. Y a!- AnZer da zont (( Rei >> Losl ar miz diweza. -- NCtra c Kernc. 2 3 H----t-+- "" s ----l---- G f---- '? ië""'""'~~~...,..,..,...~.,...,""""""'="'"""~~==-~=-"'-~- AL LIAMM kelaouenn leimegel Un nivererm 80 pagenn bep daou viz Koumanant evit 5 niverenn : 600 lur Sekretour : P. LE BIHAN,, Avenue Marceau 'UI.I"PES (Seine-et Oise) - C. C. P Paris ART SACRÉ ORFÈVRERIE BRONZES STATUAIRE CHASUBLERIE TELEPHONE 8"0 4, Boulevord de Kerguélen Q ij M P li R (Finistère) 'Poupéw.Î>roderie.!.& ~oot:~abbé l}retaarle STAL LEVRIOU LE DAULT 6, Straed Ronan Madeg KEMP ER levriou brezonek, Gallek, ha skeudennou RE Coz, RE NEvEz diwar-benn BREiz Prenet e vez ho levriou (ha golaiou koz) diganeoc'h Betek en ho ti ma c'houlennit

11 e k.ave.r peb tro ' '. ',. Harnachow, Kipkbilherez, G!eou.. '/ f\oa t., _. " aq... N or 'd '' Houèrrn. ~-. H~ kemenrtrcr ho pe~ ~ ~zomm _.. en ti. '. war-dro an fi.. ~.. hag en fiegez.-. ' - ' _, ' -- -'. TQ ïrdeaimtoipi!~. E LANDlVfSIÀU. war Blus~nn aniliz h~ pl'a~enn.lourd~s.. TEI.~I'QN 7... E. KASJEtL-PAOt..,,,,. wqr <:~r Blqsenn. Was. T:E~EFON t3o.. ;, i '.. '. '-,_.....