KULTTUURIT 9-11 LLA A A G I

Átírás

1 SA LL UNN L A A A OR A G I ČČ A D I N

2 MÁILBMI JA SÁNIT Salas guottán du, don leat álo dás. Mánážan golli. Salas cummen du, dánsut válddán du. Mánážan golli. Hála ráfálaččat, go mánná lea dus salas. Unnoraš návddaša, go gullá oahpes jiena, go huradat, lávllut ja šluppardat suinna. Váhnemiid jienat ráhkadit dorvvolašvuođa. Orru hui vuogas háleštit unnoraččain ja seammás govvidit sániiguin máilmmi.

3 BASSANDIKTA Lea bassat dál čurtti ja goikkisin sihkkut, Lea juolgesuorpmaid cummet munno oktasaš lihkku. Čurtti mun lokten ja nahkehan lihpara, buvssaid ja báiddi dutnje vel coggalan. Go suorpmat guovlalit, de liikon daid cummestit. Muital unnoražžii mii dáhpáhuvvá: dál cokkan gieđa soadjái dahje moai nahkehetne juolggi buksaleaggaráigge. Dajadat bassandivtta gulul unnoračča basadettiin ja gárvvuhettiin. Cummestala vel uhca suorpmažiid ja moddjá unnoražžii. Lea vuogas doallat unnoračča sihke gávvut ja gopmut, nu ahte son hárjána dakkár diliide ja oahppá luohttit váhnema dorvvolaš gieđaide. Seammás son oahppá maiddái guoddit iežas goruda.

4 Njávkkan oaivvi, njávkkan vel nieražiid, ovttas moai sihkko muođuid ja gatnjaliid. Láđđásit, litnásit liegga suorpmaiguin, litnásit, láđđásit liegga gieđaiguin. Njávkkan čoavjji, njávkkadan čilláža, goiken vel unnoraččas juohke gatnjala. Láđđásit, litnásit liegga suorpmaiguin, litnásit, láđđásit liegga gieđaiguin. Vellet máná gokčasa ala. Njávkka unnoračča oaivvi ja čoavjji. Šluppar suinnna ráfálaš jienain. ČOAVJJI NJÁVKAT Unnoraš dovdagoahtá jo árrat gamustis, ahte su iežas dovdamušat ja doaimmat váikkuhit eará olbmuid doaimmaide. Unnoraš ii diđolaččat čiero biepmadeami maŋŋái, muhto áibbas álggu rájes su doaimmain lea ulbmil. Lea deaŧalaš, ahte váhnen dávista mánnái.

5 SALLALOVTTON Dohppe gieđain, goapmiriin. Dohppe gieđain, litna gieđain. Dohppe gieđain, bealgái, čuvdái dohppe, iežat sáhtát loktet. Gávut unnoračča julggiidat ala. Geige gieđaid ja divtte unnoračča dohppet du suorpmaide. Doala maid váraid gitta unnoračča goappáge gieđa. Veahket unnoračča loktet iežas. Máná ii galgga bidjat ollásit čohkkát ovdal go deahkit leat doarvái gievrrat. Danin ná ii galgga stoahkat guhká, dušše bottoža.

6 Gulatgo hearvás skoahčama? Dovddatgo ilolaš skoahpama? Oainnátgo julggiid livkasa? Suorpmat livket dego čuotnamat! FAŊUHEMIIN JORGGIHIT Stoaga mánain láhttis. Fuomášahte sutnje iešguđetlágan diŋggaid. Iskka ee. ivdnás duhkorasaid, skoahčči diŋggaid dahje skilanasa. Sirdde diŋggaid máná badjel nu ahte son čuovvu daid čalmmiiguin ja faŋuha daid. Lihkat diŋgga duohkut deike vai mánás aktiverejuvvojit sihke gurut ja olgeš bealli.

7 GII DIE JA GUOVLLA DUO Gii dat oidno speadjalis? Gii dat lea, gii ipmašiid? Ráhkis golli guovllada, geahčada nu movttegit! Gii die ja guovlla duo! Bija máná speadjala ovdii. Šluppar mánnái ja guovlladeahkki speadjalgova ovttas. Mánná movttáska iežas speadjalgova ovddas. Dat veahkeha máná dovdat iežas ja iežas goruda ja maŋŋel maiddái áddegoahtit erohusa su iežas ja su váhnema gaskkas.

8 Juolgi njuike ovtta geardde, nubbi juolgi guovtte veardde. Golbma, juolggit bálddalagaid, njeallje, váldu duhkorasaid. Vihtta, guhkás njuikesteadnu, guhtta, leavttuid viehkaleadnu. Okta, guokte, golbma, njeallje, gii dat fargga čelle? Vihtta, guhtta, leago duohta? NJUIKKUT JA SUGADAHTE Doala uhcahačča nannosit gieđaid vuole. Njuikkut su sivvadit čippiid alde dajahaladettiin. Go leat geargamin, hirre julggiid nu, ahte máná juolggit heahkka lihkadit gurrosa alde. Doala oppa áigge máná nannosit, vai son sáhttá dovdat iežas dorvvolažžan dán gelddolaš dilálašvuođas.

9 SA LL UNN L A A A OR A G I ČČ D I A N Unnoračča vuosttaš jahkái gullá imaštallan ja oahppan. Biepmadeapmi ja lagasvuohta lea buot mávssolaččamus mánnái eallima vuosttaš mánuid áigge. Sallun ja stoahkan ráhkadit lagasvuođa, nannejit máná dorvvolašvuođadovddu ja ovddidit váhnema ja máná oktavuođa ja eahcálašvuođa. Hoahkamiiguin duhkoraddan buorida máná áiccuid seammás go dat doarju su gielalaš ja motoralaš ovdáneami. Dat buktet maiddái ilu unnoračča ja váhnema oktasaš bottuide. Elina Pulli lea pedagogihka magisttar ja árrabajásgeassima áššedovdi. Earenoamáš ánsun sus leat girjjit maid son lea čállán unnamánáid lihkadeami birra ja bargu pedagogaid skuvlejeaddjin. Oppi&ilo doarju máná oahppama ja čálgama. Ráhkadeaddji/goasttedeaddji Teaksta: Elina Pulli Govat ja leabbun: Mikko Hiltunen Sámegiel jorgalus: Lásse Luoppal Dahkkit ja Sanoma Pro Oy