5 helioù simetriezh I. helioù simetriezh ha lunioù 1. Setu un nebeud lunioù, dezho ahelioù simetriezh da adkavout. Dizoleiñ dsav anezho teir gwech brasoc h ; didroc h pep hini. Dre blegañ, adkav ahelioù simetriezh (marteze ez eus meur a hini!). Daoust hag-eñ ez eo diagonalennoù ur skouergorneg ahelioù simetriezh dezhañ? Ha reoù ur romb? Ha reoù ur c harrez? Peg pep lun ouzh da follenn, war unan eus e lodennoù «simetrek». 2. Kloka Un ahel simetriezh eus ur segmant a zo... ar segmant ; an eil eo e.... hel simetriezh ur c horn eo... ar c horn. hel simetriezh un tric horn izoskelel eo... an tric horn. helioù simetriezh ur romb eo... ar romb. helioù simetriezh ur skouergorneg eo... kostezioù ar skouergorneg. helioù simetriezh un tric horn keitkostezel eo... an tric horn. 3. Setu un nebeud lunioù c hoazh Treuztres ar re zo ahelioù simetriezh dezho. Tres anezho resis. 28
5 helioù simetriezh II. Sevel lunioù dre an ahelioù simetriezh 4. Evit pep lun kinniget, Treuztres anezhañ. Dizoleiñ Gra gant ar simetriezh () hec h ahel, a-benn peurechuiñ anezhañ. (Evit an trede skouer, klask sevel anezhañ buan ha buan!). Evezhiadenn : aesoc h eo sevel an eeunenn () da gentañ. 5. Setu penn kentañ un tric horn C izoskelel e Dit da adsevel hag echuiñ gant al lun dre ober gant e ahel simetriezh, ar skouer hag ar reolenn zereziet hepken! 3 cm 30 6. Sav ur skouergorneg CD gant O e greizenn, en ur ober gant e ahelioù simetriezh (kreizskouerennoù ar c hostezioù int). Setu deroù al lun. O 7. Setu penn kentañ un tric horn C, skouer e, gant = 5 cm ha = 45. dsav hag echu gant al lun-se. (C [x)) Muzul ar c horn C. Petra a verzez? Petra zo tu da lâret diwar-benn an tric horn war a seblant? Sav e ahel simetriezh. 5 cm 45 x 29
5 helioù simetriezh 1. Lâr hag-eñ ez eus un ahel simetriezh (pe meur a hini) evit pep arouez-mañ. z Y ß ƒ Õ 4. Sav un tric horn C skouer e. Sav ar poent D gant ma vo CD izoskelel e C, hag,, D a-eeun. Petra eo evit [D]? 5. Echu an tric horn C a-benn kaout un tric horn izoskelel. Ha daou ziskoulm a vije? Â @ F k X W Tres anezhañ (pe anezho) neuze. 2. Implij paper treuzwelus a-benn gouzout hag-eñ ez eus ahelioù simetriezh gant pep koublad lunioù. Gra gant ar c harrezennoù. 6. Setu lunioù. ➊ 3. Peurechu pep lun en doare ma vo un ahel simetriezh gantañ. Meneg o ahel(ioù) simetriezh (ma vez!). 30
5 helioù simetriezh 7. Setu un nebeud lunioù. Implij ar c harrezadoù hag an ahel meneget a-benn leuniañ anezho dre simetriezh hepken! 8. Setu lunioù all. Kloka pep lun dre an daou ahel simetriezh kinniget. C D E F G C D E F G 31
5 helioù simetriezh 9. Setu ul lun c hoazh! D C 13. Sav ur c helc h O e greizenn, [] e ziametr gant = 6 cm Sav kreizskouerenn [] ; skej eo gant ar c helc h e M hag e N. Kod al lun. Petra eo () evit [MN]? Klask displegañ perak. E 14. Sav ur c helc h K, O e greizenn, [] e ziametr gant = 12 cm dtres anezhañ div wech war baper karrezennek. Peurleugn an dresadenn gentañ en doare ma vo (E) e ahel simetriezh. Peurleugn an eil tresadenn en doare ma vo (CD) e ahel simetriezh. 10. Setu ur segmant [] Sav e daou ahel simetriezh. 11. Setu un eeunenn ( ) ha segmantoù Peurleugn al lun en doare ma vo ( ) ahel simetriezh al lun. (Gra gant ar c helc hier) C D ( ) Sav (k) kreizskouerenn [], ha kreizskouerennoù [O], [I] ha [J], gant I kreiz [O] ha J kreiz [I]. Poentoù-skej a-leizh a zo war ar c helc h. (M, N, P, R, S, T, U ha V) Sav o simetregennoù e-keñver (k) ; petra a verzez? Sav skouergornegoù a-leizh diwar ar poentoùse hag o zreuzvegelloù. Lak livioù a bep seurt! 15. Sav un tric horn C skouer e Sav kreizskouerenn pep kostez ; skej int e F. Petra a verzez? 16. Sav ur segmant [] ha (k) e greizskouerenn Lak 2 boent C ha D war (k). Peseurt doare tric horn eo C? Hag D? Perak? 17. Sav ur segmant [] 3 cm e hirder ha K ur c helc h, e greizenn, e skin Sav (k) kreizskouerenn [] ; skej eo gant K e M ha N. Kod ar pevarc hostezeg (MN) en ur zisplegañ. Peseurt doare pevarc hostezeg an hini eo? 18. Sav ur segmant [C] 6 cm e hirder Α 12. Setu un nebeud lunioù (e) (e) (e) Β (e) dre D. Lec h ar poent war [C] gant = 4 cm. Lec h ar poent D war [C] gant D = 5 cm. Sav (k) kreizskouerenn []. Sav an eeunenn (e) a-stur gant (k) o tremen Petra eo (e) ha perak? Meneg hag-eñ ez eo (e) kreizskouerenn ar segmant pe n eo ket. Displeg perak bewech. 32
5 helioù simetriezh 19. Sav ur c horn xy, 60 e vuzul Sav e ahel simetriezh [z) hep kornventer. Gwirieka gant ar c hornventer ez eo xy = zy Lak ur poent D war [z). Sav ur romb D unan eus e zreuzvegelloù hag e vegoù all war [x) hag [z). 20. Setu ul lun 30 Petra zo tu da lâret diwar-benn DC? ez ez eus ur c horn hag e viskejenn war al lun-mañ ; peseurt hini eo? Petra eo ar viskejenn-se? dsav al lun gant C = 10 cm. 21. Sav un tric horn C gant : = C = 7 cm ha C = 4 cm Peseurt doare tric horn eo? Perak? Muzul kornioù an diaz gant da gornventer. Sav (k) kreizskouerenn [C] ; perak e tremen dre? Petra eo (k) evit an tric horn c hoazh? Da wiriañ gant da gornventer. 22. Sav un tric horn C gant = 10 cm ; C = 7 cm ; ha C = 6 cm Sav biskejenn pep korn; skej int e I. Klask sevel ur c helc h hag a «doucho» pep kostez an tric horn hep treuziñ anezho ; daoust hag-eñ ez eo posubl? Evezhiadenn :evit an holl lunioù goulennet amañ eo gwelloc h dit sevel ul lun «faos» e penn kentañ, divenveg, buan-ha-buan. Klask displegañ dre skrid da zoare ober. 23. Sav hep kelc hier un tric horn C izoskelel e gant C = 4 cm ha = 30. 24. Sav hep kelc hier un tric horn DEF izoskelel e D gant DE = 7 cm hag D = 40. D 20 20 20 C 25. Sav hep kelc hier un tric horn GHJ izoskelel e H gant HG = 7 cm ha G = 30. 26. Sav un tric horn izoskelel e L gant LJ = 5 cm hag ar c horn JLx = 20. ([Lx) o vezañ ahel simetriezh an tric horn). 27. Tres [x) hag a vo ahel simetriezh un tric horn C izoskelel e dianavezet c hoazh, met a zo H kreiz [C]. Echu al lun pa ouzer ez eo H = 5 cm hag = 50. 28. Echu ar romb CD, O e greizenn, bet kroget amañ. ( war [x) hag O = 5cm) 20 29. Sav ur romb XYZW O e greizenn gant X = 30 hag XO = 3 cm. 30. Sav ur romb FIJK O e greizenn gant FO = 2 cm hag OI = 4 cm. 31. Sav ur romb DEFG gant DE = 3 cm hag EG = 5 cm. 32. Sav ur romb IJKL O gant IJ = 4 cm hag IJL tric horn keitkostezel. 33. Sav IJKL ur skouergorneg x O e greizenn gant M kreiz [IJ], MJO = 20 hag OJ = 3 cm. 33
5 helioù simetriezh 34. Sav ur c harrez MNOP gant MO = 10 cm. 35. Sav ur c harrez RSTU O e greizenn, gant I kreiz [TU] hag IO = 2 cm. 36. Sav ur c harrez XYZT O e greizenn, gant ZO = 2 cm. 34