Ordnungsgemäße Ausführung von Gewerke- Schnittstellen im Sanierungshandbuch für Baumeister

Hasonló dokumentumok
Carsten Kümmel Dipl. Tonmeister

MUNKASZERZŐDÉS. amely egyrészről az. név: S.C. NUMELE FIRMEI SR.L. székhely: STR., NR. _LOCALITATEA, JUDET, TARA. cégjegyzékszám: NR.REG.

Einfluss der Furttiefen auf die Ökonomie der Schifffahrt

Public-Key Kryptography mit Diskreten Logarithmen

Markthalle Budapest an der Fehérvári-Straße Architektur: Kertész Építész Stúdió (Kertész András, Frikker Zsolt, Bó di Imre)

Lead Partner Seminar. Berichte auf Projektebene / Projektszintű jelentések

Komplex tehetséggondozási program a Ceglédi kistérségben TÁMOP /

BUNDESGESETZBLATT FÜR DIE REPUBLIK ÖSTERREICH. Jahrgang 1999 Ausgegeben am 13. April 1999 Teil III

ÜZEMELTETÉS : 18 l /100 km l /100 km. Skoda / Toyota Prius. Magyar Építőkémia és Vakolatszövetség

Dombóvár Város Önkormányzata Képviselő-testületének január 30-i rendes ülésére

WiR gratulieren GRATULÁLUNK!

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN

Meghívó a gyermekkorcsoport 9. Nemzetközi Delphincupjára Simmeringen

Oktatáskutató és Fejlesztő Intézet TÁMOP / XXI. századi közoktatás (fejlesztés, koordináció) II. szakasz NÉMET NYELV

Lead Partner Seminar. Berichte auf Projektebene / Projektszintű jelentések

Mercedes-Benz : Six Sigma Black Belt, ( ) Six Sigma Black Belt, Werk Kecskemét, Ungarn (135203)

Tartalomjegyzék. Bevezetés/szervíz, oktatás 3-9. DK-kábelösszekötő dobozok ,5-240 mm 2, IP 54-67

Kombi-V15. pellet / hasábfa kombikazán. Teljesítmény. 4-14,9 kw. Verzió: 1 / 2009

Oktatáskutató és Fejlesztő Intézet TÁMOP / XXI. századi közoktatás (fejlesztés, koordináció) II. szakasz NÉMET NYELV

Szabadságharc /Freiheitskrieg/ ( )

Zehnder ComfoAir 550. Lüftungsgerät. Alkalmazás. Verwendung. Hatásfok. Wirkungsgrad. Ventilatoren. Ventilátorok. Bedienung Kezelés.

KÖZMEGHALLGATÁS BESZÁMOLÓ. KÉSZÜLT KOMLÓ VÁROS NÉMET NEMZETISÉGI ÖNKORMÁNYZATA DECEMBER 09-i K Ö Z M E G H A L L G A T Á S Á N

am von 18:00 bis 20:30 Uhr Südpol, Arsenalstrasse Kriens

Eintritt mit der Familie familiäre Sportbewegung im Zeichen der gesunden Lebensweise

Oktatáskutató és Fejlesztő Intézet TÁMOP / XXI. századi közoktatás (fejlesztés, koordináció) II. szakasz NÉMET NYELV

Brandschutz in der elektrotechnischen Gebäudetechnik. Tűzvédelem az elektrotechnikában. Baurechtliche Anforderungen an den Brandschutz-Fachplaner

Die ungarische Sonntagszeitung Vasárnapi Ujság, Budapest

ASYLSTATISTIK. Mai 2015

EK-TípusVizsgálati Tanúsítvány EG-Baumusterprüfbescheinigung

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN

NÉMET CSOPORTOS TANFOLYAMOK TEMATIKA

A FELTALÁLÓI LÉPÉS KÖVETELMÉNYE A HASZNÁLATI MINTAOLTALMI JOGBAN

A FELTALÁLÓI LÉPÉS KÖVETELMÉNYE A HASZNÁLATIMINTA-OLTALMI JOGBAN

Adott esetben születési név és korábbi házassági név Keresztnév Vorname ggf. Geburtsname und Name aus früherer Ehe

VIZSGALEÍRÁS NÉMET NYELV. 8. évfolyamos vizsga

Oktatáskutató és Fejlesztő Intézet TÁMOP / XXI. századi közoktatás (fejlesztés, koordináció) II. szakasz NÉMET NYELV

Fensterautomation. Ablak automatizálás. Simon RWA Antriebs- & Beschlagstechnik Simon RWA motor- és vasalattechnika

TERMÉKKATALÓGUS RÁFUTÓFÉK RÁFUTÓFÉK MECHANIZMUS.

Standard mûanyag / Kunststoff

Találkozó az általános iskolákkal Október 4.

Pusztainé Tötök Éva tantárgyprogramjai

Die Rückkehr von Interreg Az Interreg visszatér

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN

A U T O M A T A M O S Ó G É P WMB6510J BEKO

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN

Prospektus GmbH Veszprem, Tartu Str. 6. Ungarn Tel.: Fax:

Lead Partner Seminar. Berichte auf Projektebene / Projektszintű jelentések

NÉMET NYELV VIZSGAANYAG. 9. évfolyam

Niederschläge verschiedener Art

Deutsch4. Klasse 4. Célok, feladatok

IN ZIRKUS Themenbearbeitung Lehr- und Lernmaterialien Teil 2

HAGYOMÁNY ÉS LUXUS STÍLUSOSAN BERENDEZETT KÖRNYEZETBEN

WEIDINGKR GYÖRGY HURLER FERENC

Hasznos kifejezések nem csak kezdőknek Meinungsäußerung ( véleménynyilvánítás ):

Anyanyelvi lektor: Prof. Dr. Kai Günther. A legfontosabb német elöljárószók és esetvonzataik

11. Kormányzói levél, május

5. Zipernowsky Nyelvi Verseny NÉMET. 3. forduló: Quiz

EGY SZIKLAGÖDÖR KERÁMIAANYAGA A HADTÖRTÉNETI MÚZEUM UDVARÁN

A kályhaépítés anyagai. Hőszigetelés és tűzvédelem a kályhaépítésnél

RECOM Interkulturelles Management Interkultúrális menedzsment. Österreich Ungarn Ausztria Magyarország. Fotoprotokoll Fotóprotokoll.

Geschichte: Története: Magyarország létrejötte a magyar törzsek kárpátmedencei

PROJEKT PROJEKT. Fair Labour Market Conditions in the Pannonia Region

Information über die Gleichhaltung österreichischer und ungarische Prüfungszeugnisse

Grenzerfahrungen. Eötvös Schüler zum Abschluss eines etwinning Projekts zu Gast in der Slowakei / eötvösös diákok projektzáró utazása Szlovákiába

Üzleti élet Nyitás. Nagyon hivatalos, a címzettnek meghatározott rangja van, aminek szerepelnie kell

A NAPKOLLEKTOROS HŐTERMELÉS JÖVŐJE A NAPELEMES ÁRAMTERMELÉS MELLETT?

Üzleti élet Nyitás. Nagyon hivatalos, a címzettnek meghatározott rangja van, aminek szerepelnie kell

DR. MUNDT THOMASNÉ * Prezentációk nemzetközi vásárokon

MEZŐGAZDASÁGI ÉS TECHNIKATÖRTÉNETI GYŰJTEMÉNY BORSOD MEGYÉBEN HAJDÚ RÁFIS JÁNOS

Bretzfeld-Budaörs testvérvárosi kapcsolat. 25 éves évfordulója május 8-11.

Éghajlati igazságosság az egészséges táplálkozás segítségével

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN

Beschlüsse der Vollversammlung

A CSONGRÁD-BOKROSI VASESZKÖZLELET* SIMON KATALIN

Oktatáskutató és Fejlesztő Intézet TÁMOP / XXI. századi közoktatás (fejlesztés, koordináció) II. szakasz NÉMET NYELV

Műanyagalakító szerszámok tervezése

Bevándorlás Tanulás. Tanulás - Egyetem. Beiratkozás. Jelentkezés képzésre. Képzés típusa. Képzés típusa. Doktorandenkurs. Képzés típusa.

UNGARN Recht & Geschäftsgestaltung für Ungarn - Einsteiger & Fortgestrittene

0 AT-HU Gemeinsam gestalten Alakítsuk együtt a jövőt 1

A FELSÉGSÉRTÉS TÉNYÁLLÁSA A CSEMEGI-KÓDEXBEN SZABÓ ISTVÁN

Auswandern Bank. Ungarisch

FÖLDRAJZ NÉMET NYELVEN GEOGRAPHIE

Osztályozóvizsga évfolyam SCHRITTE INTERNATIONAL 1. TANKÖNYV

Vontatás V.

Menschen um uns wie sind sie?

PROJECT STATUS DEMONSTRATION

NÉMET NYELV. Célok és feladatok. Fejlesztési, kimeneti követelmények

Kérdõív az örökösödési bizonyítvány iránti kérelemhez

Corvinus Szaknyelvi Vizsgaközpont Nemzetközi Kapcsolatok Szaknyelv Hallás utáni szövegértés teszt Alapfok (B1)

MAssAgEgERäT MASSZÍROZÓ KÉSZÜLÉK

Közlemények. Helyszín: ELTE Tanító- és Óvóképző Kara, Budapest XII. ker., Kiss J. altb. u. 40. I. em 123. előadóterem

Wie steht es um den Bologna Prozess in Ungarn?

Arany Vételi árfolyamok

mi és más népek - összehasonlításuk, karaktereik személyleírás: főként külső tulajdonságok alapján

KG 51R F K. 1 Az igénylést benyújtó személy adatai. 2 Az igénylő személy házas- ill. élettársának adatai

Osztályozóvizsga követelményei

8. April 2014 Tadten Projektabschluss - Projektzáró rendezvény

Beszámoló az Osztrák-Magyar Irodalom- és Kultúrtudományi Vegyesbizottság évi munkájáról

Kivonat a különleges szállítási feltételekből. Spezial jegyek Egyéni utasok részére

Padlécek, lécekbe öntött merevítéssel Bankbohlen mit innenliegender Armierung

Átírás:

Ordnungsgemäße Ausführung von Gewerke- Schnittstellen im Sanierungshandbuch für Baumeister Energietag 2013 - HTL Wiener Neustadt 18. April 2013 Bmst. Johannes Dinhobl (Landesinnung BAU NÖ) DI Richard Hofer (Schöberl & Pöll GmbH)

Einführung Kunde: Alles aus einer Hand, ein Ansprechpartner, umfassende Verantwortung als Generalunternehmer Einzelkomponenten -> starke Entwicklungen, keine Beachtung der Auswirkungen (z.b. Gastherme, Fenster, Wohnraumlüftung, ) Umfassende und übergreifende Unterlagen sind nicht am Letztstand Normenflut, Gesetzesflut Quelle: Schöberl & Pöll GmbH

Motivation für das Projekt Sanierungen von Gebäuden nimmt zu, hoher Bestand an sanierungsbedürftigen Bestandsgebäuden Technische Details für Sanierungen im Passivhausstandard kaum verfügbar Fortbildung für Baumeisterinnen und Baumeister Gewerkeschnittstellen oft problematisch (z.b. Luftdichtheit)

Vorstellung des Projekts Sanierungshandbuch für Baumeister - Gemeinschaftsprojekt Landesinnung Bau NÖ mit Bundesinnung Bau Fördergeber Projektteam Bmst. Johannes Dinhobl Bmst. Ing. Peter Trözmüller Arch. Dipl.-Ing. Franz Schmid 17&4 Organisationsberatung GmbH energie:bewusst Kärnten Schöberl & Pöll GmbH

Vorstellung des Projekts Inhalt o Ausarbeitung von Konstruktionsdetails und Hinweisen zu Bauphysik und Ausführung Historische Gebäude mit erhaltenswerter Fassade (Innendämmung) Gründerzeithäuser (Historische Gebäude) ohne erhaltenswerter Fassade (Außendämmung) Gebäude bis 2000 (Außendämmung) o Schwerpunkt Fassadenprofile o Schwerpunkt Innendämmung

Vorstellung des Projekts Inhalt o Seminare o Ungarische Übersetzung (REBE Kooperation Österreich Ungarn) Download Handbücher o Sanierungshandbuch für Baumeister & Einfamilien-Passivhäuser in Massivbauweise vom Baumeister auf den Homepages der Landesinnung Bau und der Bundesinnung Bau verfügbar o Verwendung als Unterrichtsmaterial

Heizwärmebedarf Gebäudebestand 271 183 152 Passivhaus HWB < 15 kwh/m².a 264 143 130 Hohe Dämmstärken Lüftungsanlage mit Wärmerückgewinnung Hohe Luftdichtheit Wärmebrückenarme Gebäudehülle 122 Quelle: Kosten-Nutzen-Analyse von energetischen Gebäudesanierungen in Österreich, AEA 2011 67 Grundidee: Verluste minimieren (passiv), statt Gewinne maximieren (aktiv) 58

1. Konstruktionsdetails Historische Gebäude mit erhaltenswerter Fassade (Innendämmung) Gründerzeithäuser (Historische Gebäude) ohne erhaltenswerter Fassade (Außendämmung) Gebäude bis 2000 (Außendämmung)

1. Konstruktionsdetails

Innendämmung hist. Gebäude U-Wert: 1,3 -> 0,78 W/m²K 3 cm Innendämmung mit Kalziumsilikat Problemstellen: Balkenkopf -> Kondensat -> Vermorschung Wärmebrückenwirkung des Balkenkopfes so gering wie möglich halten Strömung von warmer feuchter Luft zu kaltem Balkenkopf durch undichte Stellen schwer vermeidbar Abbildung Quelle: Borsch-Laaks, Robert: Innendämmung Risikokonstruktion oder Stand der Technik

1. Konstruktionsdetails

Außendämmung hist. Gebäude U-Wert: 1,3 -> 0,17 (0,10) W/m²K 16 (30) cm Außendämmung Abbruch altes Fenster Glattstrich + Einbau neues Fenster + PU- Schaum innen/außen (Verbesserung Schallschutz) außen winddicht u. schlagregendicht (APU- Leiste + Abklebung) innen luftdicht (Rundschnur + Dichtstoff) Wärmedämmung + Sonnenschutz

1. Konstruktionsdetails

Außendämmung Gebäude bis 2000 U-Wert: 1,3 -> 0,14 (0,09) W/m²K 16 (30) cm Außendämmung Wärmebrückenwirkung vermindern -> Kragendämmung Kellerinnenwand 14 (30) cm Perimeterbereich dämmen, Dichtschlämme, Noppenbahn Variante: Perimeterdämmung bis Belagsoberkante (Gehsteig): Anschluss muss schlagregen- und winddicht sein

Foto Quelle: AUSTROTHERM GmbH) 2. Fassadenprofile Problemstellung: wärmetechnische Sanierung von historischen Gebäuden mit gegliederter Fassade (evtl. unter Denkmalschutz) Eine Lösung: WDVS-Fassade + nachgebildete Fassadenprofile Baubewilligung bei gegliederten Fassaden in jedem Fall erforderlich

2. Fassadenprofile Materialunterschiede (EPS vs. mineralisches Recyclinggranulat ) Speziallösungen Foto Quelle: AUSTROTHERM GmbH)

2. Fassadenprofile Sanierung eines denkmalgeschützten Gebäudes in Wien mit Außendämmung und nachgebildeten Fassadenelementen Foto 2013 Quelle: keretében Hofer az GesmbH Európai Regionális Fejlesztési Alap, valamint Alsó-Ausztria tartomány és Magyar orzság támogatásával valósul meg.

3. Innendämmung Kritischer Punkt Innendämmung: kalte Seite Temperaturdifferenz zw. warmer u. kalter Seite sehr groß -> größerer Dampfstrom in die Konstruktion > Kondensat Lösung: kapillaraktiver Dämmstoff Feuchtigkeit kann rasch abtransportiert werden Dämmstoff kann 3faches seines Eigengewichts an Wasser aufnehmen Abbildung Quelle: Plagge, R.: Bauphysikalische Grundlagen in der energetischen Sanierung - Problemstellung Innenliegende Wärmedämmung

3. Innendämmung Maßnahmen u. Vorgangsweise (exemplarisch) Bestandsaufnahme Hydrophobierung: Verringerung Feuchteeintritt von außen Dynamische Simulation Ggf. Zusatzmaßnahmen bei Balkenköpfe Wärmebrückenvermeidung Balkenköpfe (z.b. gezielte Wärmezufuhr, konstruktive Wärmebrücke schaffen, sorptive Speicher) Fotos Quelle: Schöberl & Pöll GmbH

3. Innendämmung Dynamische Simulationen Auswirkung der Orientierung

Zusammenfassung Gemeinsam mit Baumeistern entwickelte Konstruktionsdetails Schaffung von Planungsunterlagen mit Passivhaustechnologie Wichtige praktische Hinweise für Innendämmung und Fassadenprofile Verwendung der Unterlagen als Seminarunterlagen an Bauakademien und WIFIs Ungarische Übersetzung abgeschlossen und als Download verfügbar (Link: http://www.baunoe.at/fileadmin/user_upload/dateien/aktuelles/info/handbuch_thermische_ Gebaeudesanierung_HU.pdf)

Danke für Ihre Aufmerksamkeit! Bmst. Johannes Dinhobl Dinhobl Bauunternehmung GmbH www.dinhobl.cc & Landesinnung BAU NÖ www.bau-noe.at DI Richard Hofer www.schoeberlpoell.at