A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek
|
|
|
- Tamás Illés
- 4 évvel ezelőtt
- Látták:
Átírás
1 A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek Zöngésségi hasonulás a magyarban: C[+zörej] [+zöngés] / _ C [+zörej, +zöngés] C[+zörej] [ zöngés] / _ C [+zörej, zöngés] Az a probléma, hogy ezt két külön szabályként kell fölvennünk, ez rendezési problémákhoz vezethet (azon felül, hogy kontraintuitív). Megoldás: C[+zörej] [α zöngés] / _ C [+zörej, α zöngés] α paraméter: + vagy, de egy alkalmazásban csak egy értéke lehet
2 A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek Másik példa: bécsi német palatális mgh-k [l] elıtt kerekek, másutt nem: vier 4 = für -ért [i] viele sok = fühle érzek [y] Heer sereg = hör hall [e] hehlen elrejt = Höhlen barlangok [ø] V [α kerek] / _C [α laterális] Az a baj, hogy így viszont bármi bármivel kombinálható lenne!
3 A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek Ismét másik példa: keleti finn (á la Kiparsky) [ kerek] [+kerek] [+felsı] i y u [ felsı] e ø o [ alsó] æ a [+alsó] [+elöl] [ elöl]
4 A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek Ismét másik példa: keleti finn (á la Kiparsky) Az összes nem felsı hosszú mgh diftongizálódik: ee ie oo uo øø yø aa oa ææ eæ Milyen jegyek változnak és pontosan hogyan? (hosszú mgh = V i V i )
5 A bináris jegyek kiterjesztése: paraméterek Ismét másik példa: keleti finn (á la Kiparsky) Az összes nem felsı hosszú mgh diftongizálódik: ee ie oo uo øø yø aa oa ææ eæ V i [ felsı, α alsó] [ α felsı, alsó] / _V i
6 A bináris jegyek kiterjesztése: alulszabottság (underspecification) Példa: olasz igék tıváltakozása, 1Sg ~ 2Sg spargo ~ spar[d ]i pago ~ pa[g]i for[d ]o ~ for[d ]i pag- -C[ elöl] for[d ]- -C[+elöl] sparc- -C[ elöl] kiönt, szétszór fizet alakít Ezután a mássalhangzó hiányzó jegyértékét a következı magánhangzó tölti ki!
7 A bináris jegyek kiterjesztése: alulszabottság (underspecification) Az alulszabottság mellett a legjobb érv az, amikor a redundancia és a fonológiai inaktivitás együtt jár. Példa: magyar zengıhangok zöngéssége redundáns nem váltja ki a zöngés hasonulást (látna) mögöttesen nem [+zöngés], hanem [ zöngés]; késıbb tölti be egy redundanciaszabály: [ zörej] [+zöngés]
8 A bináris jegyek kiterjesztése: alulszabottság (underspecification) Így a zöngés hasonulás szabálya is egyszerőbb: C[+zörej] [α zöngés] / _ C [α zöngés] A környezet leírásában nem kell kikötni, hogy csak zörejhangok váltják ki. Viszont az alulszabottság mint eszköz magában hordozza a ternáris jegyhasználat veszélyét
9 A bináris jegyek kiterjesztése: alulszabottság (underspecification) (d ) (C) (g) [ foly,+elöl] [ foly, elöl] [ foly, elöl] [ foly] [ zöng] [+elöl] [+zöng] [ elöl] [+elöl] [ foly,+elöl,+zöng] [ foly, +elöl, zöng] [ foly, elöl, zöng] (d ) (t ) (k) Három különbözı kimenet ez probléma! A gyakorlatban különbözı módokon korlátozzuk azt, hogy default értékek hogyan jelenhetnek meg; itt az ellentápsorrend a gond.
10 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) Unáris jegy: aminek nincs értéke; vagy jelen van, vagy nincs bináris unáris [+kerek] = [kerek] [ kerek] =
11 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) mi a különbség a gyakorlatban? V [+kerek] / _ C[+nazális] (tep, top, ton, *ten) unárisan: V [kerek] / _ C[nazális]
12 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) mi a különbség a gyakorlatban? V [+kerek] / _ C[ nazális] (*tep, top, ton, ten) unárisan: V [kerek] / _ C?! a semmik nem különböznek egymástól!
13 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) Az unáris jegyekkel kevesebb dolgot lehet kifejezni, tehát szigorúbb a formalizmus. Ha ez megfelel annak, hogy empirikusan mi létezik és mi nem, akkor az elmélet jobb. (Pl. tény, hogy a [ nazális] nem szokott fonológiai folyamatokat kiváltani)
14 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) Elem-elméletek: a legkisebb építıkövek az elemek önmagukban is van felszíni értelmezésük bár ez az unáris jegyeknél sincs kizárva
15 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) Elemek és szegmentumok A = [a] U = [u] I = [i] AU = [o] AI = [e] UI = [y] AUI = [ø] Érvek: implikációs viszonyok nyelvelsajátítás patolingvisztikai jelenségek történeti folyamatok
16 A privatív jegyek kiterjesztése: unáris jegyek (és elemek) Viszont így három elemmel nem tudunk 7- nél több szegmentumot leírni! Megoldás: több elem, vagy belsı struktúra, pl. AI = [ε] AI = [e] AAI = [ε] AII = [e]
17 Jegygeometria A szegmentumok felfoghatók jegyek halmazaiként, belsı szerkezet nélkül De jegyek bizonyos részhalmazai gyakran egységesen viselkednek Pl. nazális hasonulás
18 Jegygeometria n m / _p n / _f n / _ n / _c n / _k n N / _q jegyekkel leírva több szabály volna, kevés átfedéssel, vagy többszörös paraméterezéssel más megoldás: a helyjegyek funkcionális csoportot alkotnak
19 Jegygeometria A funkcionális csoportokat a szintaxishoz hasonlóan fák csomópontjaiba rendezzük a szegmentumoknak belsı (hierarchikus) szerkezete van, ezt hívjuk geometriának (de a mondatszerkezettıl eltérıen a szegmentumot alkotó jegyek egyszerre jelennek meg)
20 Jegygeometria pl. Gyökér (R) Hely Gége Gégeföl. (Laringális) (Szupralaringális) [...] [...] [...]... [...] [...] [...]... [...] [...] [...]...
21 Jegygeometria: helyhasonulás
22 Jegygeometria: helyhasonulás
23 Jegygeometria: helyhasonulás
24 Jegygeometria Sokféle konkrét modell létezik! hely- és gégecsomópont: nem annyira vitatott (bár mgh-s és msh-s nem ugyanaz) gégefölötti csomópont (vagyis a módjegyek, kivéve a laringálisakat): problémásabb ezek a jegyek nemigen funkcionálnak együtt némelyik képzési helyhez van kötve ([later]) némelyik csak teljes hasonulással terjed, önállóan nem (pl. [zörej] vs. [naz]) máshová helyezik, közös csomópont nélkül
25 Jegygeometria mshk: R [+/ szon] [+/ foly] [+/ naz] Lar C-hely mghk: R [+ szon] [+ foly] [ naz] Lar [+/ zönge] Lab Kor Dor [+/ lat] [+/ felsı] [+/ hátsó] [+ zönge] Lab V-hely Dor [+/ felsı] [+/ hátsó]
26 Jegygeometria A jegygeometria kiterjesztése az autoszegmentális fonológia (nem egy elmélet, hanem egy modelltípus, illetve föltevések egy csoportja, amelyek konkrét modellekben valósulnak meg)
27 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Csádi nyelv, Nigéria Háromféle tónus: magas (á) alacsony (à) emelkedı (ǎ) két db. bináris jeggyel leírható volna, de gyanús, hogy nem ez a jó megoldás
28 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Kétszótagú (monomorfémikus) szavakon is csak háromféle mintázat fordul elı: ndábjá érint dzà ù ver ŋgùrsú hajlít
29 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Poláris klitikumok (itt a és gu): à sá gù eltévedsz á dlà gú esel á və&l gù repülsz Az elsı kettı bináris jegyekkel leírható volna, de a harmadik hogyan?
30 Autoszegmentális fonológia: margi tónus A határozott toldalék: (1) sál sálárì férfi kùm kùmárì hús (2) ímí ímjárì víz tágú tágwárì ló (3) tì tjǎrì reggel hù hwǎrì sír ú ù ú wǎrì tőz
31 Autoszegmentális fonológia: margi tónus (i) van egy deszillabifikáló szabály u,i w,j / _V Így elvész egy tónushordozó! (ii) a határozott toldalék tónusa csak akkor változik meg, ha elıtte deszillabifikálódó, alacsony tónusú magánhangzó van: tì tjǎrì hù hwǎrì ú ù ú wǎrì reggel sír tőz
32 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Mind a három jelenség jól magyarázható, ha nem három tónus van, csak kettı, és az emelkedı a másik kettı kombinációja (azaz H, L, LH) a tónusok és a szegmentumok egymástól valamennyire függetlenül funkcionálnak
33 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Monomorfémikus alakok tónusmintázatai: H L L H σ σ σ
34 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Monomorfémikus alakok tónusmintázatai: H L L H σσ σσ σσ A megengedett mintázatok ugyanazok, mindegy, hány szótagon valósulnak meg
35 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Poláris klitikumok viselkedése: L H L H L H a sa gu a dla gu H LH L a vəl gu
36 Autoszegmentális fonológia: margi tónus Tónusváltó határozott toldalék: L H L L H L L H L t i a r i t j a r i t j a r i
A jegygeometria kiterjesztése az autoszegmentális fonológia
A jegygeometria kiterjesztése az autoszegmentális fonológia (nem egy elmélet, hanem egy modelltípus, illetve föltevések egy csoportja, amelyek konkrét modellekben valósulnak meg) Példa: a margi tónus (csádi
Fonológia BBK tavasz
Fonológia BBK 2014. tavasz Lineáris ábrázolások és autoszegmentalizmus I. Bevezető: atomikusak-e a hangok? Bevezető: atomikusak-e a hangok? A folyamatok sokszor nem a teljes szegmentumot, csak annak egy
ó ó É ö ó ó é á á ö ü ű ó ö ö ő é é é ű ó á é é é ű ó é á á é ö é í é á ő é á íí ó é á á í á ő é ü á ó ő á é ó é á á á ó é é ü ő ú é é ő ó ó ő á é é ő
ó ó É ö ó ó á á ö ü ű ó ö ö ő ű ó á ű ó á á ö í á ő á íí ó á á í á ő ü á ó ő á ó á á á ó ü ő ú ő ó ó ő á ő ó á í ó í á á á ó ö í ö ö ö ö ó á ö ú ö á í á á í í ó ő á í á á ö í ü ö ó ó í á á ő á ő ü ő ö
ö ú í á á í ö á á í á í őí á í á á őí á á ő á ó ü ő á á í á í á ő á á ő ő á ű ő ö ú ú ő ő ö ő á á á í ó ö ő ő ö á ó á á í á ó á á ű ó ü á á ő ö á á á
Ö É Á Áű Á Á ö ú Á í Á ö ö á ó á ú ó ű ű ü í á ó ó ő í ó í ó ó í ó ő ú ö ü á ü ü ó ö ó í ű ö ú ö á á í ö ó í á á í á á á ú ö ü ü á á íá á ú ö á ö ó á ö ú í í á á ó á ú ó ó ö í ú á ő á á ő ő í á í á ö í
Atomikusak-e a beszédhangok?
Atomikusak-e a beszédhangok? Előadás Babeş Bolyai Tudományegyetem Magyar és Általános Nyelvészeti Tanszék Kolozsvár 2016. november 2. Balogné Bérces Katalin (BBK) PPKE BTK, Budapest/Piliscsaba Bevezető:
Lexikális fonológia. A fonológiai szabályok két típusa:
A fonológiai szabályok két típusa: lexikális: morfológiai szerkezetre érzékeny kontrasztív egységek lehet kivétel fonetikailag nem mindig természetes posztlexikális: morfológiai szerkezetre nem érzékeny
Á Á Ó É Á Ó É É Á Á ó ó é á ú í á á é á Á ó ű á ó í ó á á á ú ö űú é é ö ö ű ö ő á é ö ö é é ú ő á ú ő á ü á á ú ü á é ö ú ú á á á ú í á é ő é ó é é é
Á Á Ó É Á Ó É É Á Á ó ó á ú í á á á Á ó ű á ó í ó á á á ú ö űú ö ö ű ö ő á ö ö ú ő á ú ő á ü á á ú ü á ö ú ú á á á ú í á ő ó ő ü á á á á á ó á ó ű á ö ö ü á á á ő ü á ó á á á ö á á ó ö őí á á á áí á á
É É É é é é é é í ű ó é É ö á ó é ő ő í ó á ö ő é ö ö é ó í í ú í é é í íú ó í ó é ő é ö é í é é ó é á á é á á ó ő ű é é ő ő ő í ó é é é í é é ó á Ű é
É É É ű É ö á ő ő á ö ő ö ö ú ú ő ö á á á á ő ű ő ő ő á Ű á á á ű ö á á á Ű Á á áú ű á ú ő ü á á ő á á ü ő á á ú ö Á ő á á ő ő á ö á á ű á ü á á ö á á ü ő ü á ö á ö ű á á á ő ű ü á ö á ő á ü á ö ő á ő
Ú ű Á ű
Ú ű Á ű ű ű ű ű Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ú Ü Ü Ü Ü Ü ű ű Ú ű ű ű ű Ü ű Ö ű ű Ó Ő ű Ö ű Ö Ü Ő ű ű Ü ű ű Á Á Á Á Á ű Á Ú Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á ű Á Á Á ű ÁÁ ű Á Á Á ű Á ű Á Á Á Á ű Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á ű
ö á é á á á á ö é ő á é é í é ü é í á é ő é í ő á á á á ö é é í á á á á á é ő á á é é ő é á é é ő é é á ő á á í é é é ö ö ö ö é é á í ö í é é éé ö á á á ö á á á é ú é é ö ü ő á é é ű ö é Ó Á Ó é é é É
ö é é é ö é é í ó á á í é üé é á á á é é á á á é é ő é é í é ő ü á é é é é ó á é ó á ú é á é ü á é é á ó á ü á á á ö é ü á á í é á é ó é ó á é ó é ó ó
é ú á á ő é é ő ü ú é ó á á é ő ü ö á á á ó ó í é á ó ó ó ö á á í ö á í í á á ó á é ü é Ü á á á á á á á é ö ü ö í á ó é ö ü á ö á é é á á ö é í é é é ö é é ó ö á á á é é ö á á ö ö é ő é é ö é ő é é á á
Lexikális fonológia. Lexikális fonológia. A fonológiai szabályok két típusa:
A i szabályok két típusa: lexikális: i szerkezetre érzékeny kontrasztív egységek lehet kivétel fonetikailag nem mindig természetes posztlexikális: i szerkezetre nem érzékeny allofónikus egységek nincs
Fonetika és fonológia
Fonetika és fonológia Előadás 2015. október Balogné Bérces Katalin PPKE BTK, Budapest/Piliscsaba 2: Fonetika #1: Bevezetés és a magánhangzók artikulációja Bevezetés Magánhangzó (vokális, V) vs. mássalhangzó
ö Ö ő Í ú ö ö ö ö ő ó ó Ö ú ó ü ó ö Ö ő ö ö ö ő ő ő ö ó ö ő ö ö ö őö ö őö ü ö ö ö ő ö ö ő ő ó ö ö Í ö ú ő ö ó ö ü ó ö ő ó ú ö őí ó ó ó ű ö ű ö ö ő ő ű
ö Ö ő ő ö ö ö ő ó ó Ó ú ó ó ő Í ó ö ő Á ő ő ó ó ő ó ő ö ö ú ő ó ó ó ó ó ő ó Í ő ü ö Ö ő Í ú ö ö ö ö ő ó ó Ö ú ó ü ó ö Ö ő ö ö ö ő ő ő ö ó ö ő ö ö ö őö ö őö ü ö ö ö ő ö ö ő ő ó ö ö Í ö ú ő ö ó ö ü ó ö ő
ű ö
ű ö ű ö ű ö ö ű ö ű Ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö Í ö ö ö ö ö ö ű ö ö ű ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ö ű ö ö ö ö ö ö ö ö ű ö ö ű ű ö ö ű ö ű ö ö ö Í ö ű ű ű ű ű Í Í ö ö ű ö ö ű ö ö ö ö ö ö ű ö ö Ó ű ö Ö ö ö ö ű ö
ű ü Á
ű ü Á ó é ó ö é é Á é ó í ú Á ő íö ü ö üó é ü ü ú ö ó ü ó ü ó ü ü é í ü Ó ú íí Ó é é Ó ü ó ó ü ó ü ü ü ö ó óü ó ó ó í ü ö ü í ó ü ü É ú ú ü É í É ó ü ó ó ü ü é Á ó Á ó ó é ü ó Á é ü í é ó ö üé ó ó ó ü
ü ő ű í Ó Á Á
í í É Á ü ő ű í Ó Á Á ő ö ó ő ó ó í í í ö ő ö ő ő ő ő ő ó ó ő ó í ü ó É Í Á Á í í ő úí ö ó í ú ó ő í ö ö ő í Í Í í űí űí ö ó ó í ó í í ó ú ó ó ö ő ő ő ö ő ó ö ü ö ö ő ü Í ű ű ő í ó ó ó Ö ő í ó ő Íí Ö ő
í í í á ó ó ö ö í á Í í ü á ő á ő á Á á óö í á ő ó ó ó á ö ő ő á á á á í á ö ö ó á í ó ó óí á ö ö ő í ő í á í ó ó í ú í Í ő ó ó ú ó ó ó í Í ó ó í í ó
É É É É Á Á Í Á É Á É É Ö Á Ő ó ő ő ő á í á ű í ő á ö ö ö á íüí ő ö á á ü ő á á á á ó ö ö ö á ó á ö ú ö í á ő á á á í ő á á ö ü ő í ő ő á á ó á á í á í í ő í ó ó á í á Íó Í ü í Í ő í ó í ó Í ó ó ő á ó
ö Á É ö ö í Á É í
ö Á É ö ö í Á É í ő Í É ő É í í ö ö ü ü ö ü Í ö ö í í ö í ü ő í í ö ö ö ü ő ö ü í ő ö ö í Í ö ő ö í ö í ü ő í ö Í ö ú ő í ÍÉ ö í ö í ö ö ü ő ö í ü ü ö ü ö ö ö Í ö ü ö ö ö ö ö í ö É Í Í ü ö ö ő ö ö ő Ő
í í ó ö ö í é ű é é é é é é ó é ó ó ü ö í ő í ü ö í é ö ö é í é é ü ö í ü é í é í ó ö ö ö Ó í ó ó ö í ő óá Ü ü ö í ü ü é ő ű é é é é é ü í é é í é é ö
ö É Á É É í ó Á Á É ó É í ű í é é é í é é ő ó é é ü é ó é í é é í É é é í í é ó ú í öó ó ó é ö ó ő é í ó öó é é é ü é í é ó é é é í é é í í í ó ö ö í é ű é é é é é é ó é ó ó ü ö í ő í ü ö í é ö ö é í é
Í é é ö é é é ő ü ö é é é é ü ö ö é é é ő é é ü ü ö Í ú ü ö é ü Á éí É ü é ú é é é ű é é é Í é ő ú é é é úö é é ö é ú é ö ö Í é é ö é é éé ü é Í é é é
ü Á Á Á É ö é ú Í ü É Í Í Á Í Í é é ö é é é ő ü ö é é é é ü ö ö é é é ő é é ü ü ö Í ú ü ö é ü Á éí É ü é ú é é é ű é é é Í é ő ú é é é úö é é ö é ú é ö ö Í é é ö é é éé ü é Í é é é ú ö é é é é é é é é
á é é é é é é é é á é é é é á ú ó é ő á ő á é ű é á ó é é ő é ú ő á é é őá é é é é é é é á ő ö ő ö é á é ő é éé é é é á ő á é ő é á ó á ú á á é á é őí
é é í á é é á é ő é ú ó ő é é í ő á é ő ő é ö á á ó í ú á á á é é á é é í é é é ő á á á é ö é é é á é é í é á á é á é á á í é é á á é á é ö é é é é é ü é á é é ö á á á é é é é ő é é á ú ű é á é ő é é ü
á ő á ó á á ö á ö ő á á ő á á á á ő ő ö ö ö á ú á á ű ö á á á ü ó á á á ö ű á á á á á á ü ö Á í á á á ó á ö ű á í ü á É í á ó ü á á á á ó á ó ö ő ó á
Á Á ó É Á ü ö ö Á ó É É Á Á ü á ó ő í á ü á á ö í í ü á á á á á á á á ó á á á ö ú á ó á á ű í ú á á ó ó á á á á á ü ö á á ú á á ö á ö á ö ó ü ö ö ő ő á á á á ó ö á á á á ó ü ú á á á ó ü ü á ó á á ó ó ó
A hangok a fejemben, avagy: mi a fonológia?
A hangok a fejemben, avagy: mi a fonológia? Előadás Babeş Bolyai Tudományegyetem Magyar és Általános Nyelvészeti Tanszék Kolozsvár 2016. október 31. Balogné Bérces Katalin (BBK) PPKE BTK, Budapest/Piliscsaba
ü ő Á ő ő ü ü ü ö ű ő ö ü ö ö ü ö ő ö Á ű Á Ü ü Á ú Ó ú ö Ú ú ú Ó ü ú Ú Ö ő Ü ö ö ö Ó ú ú É ú Á Ó Ó ü ö ü ő ő ú ü Á ü ö ú ú ö ő ö ö ő ő ö Ü ü Á É ö É Á Ú Ú ö Ú ü ö Ú ö Ú ö Ú ü ü Ü Ú ü Ú ú ú ú ü ü É É ú
Í Í Í ű Í ö Ú Ú ö ö É ö ö Í É ö ö ő Á Ö ő ő Ü Í Í É Í Í É Í ö ú ö ú ö Í Á Á Ö Í
ÍÜ ű Í Í Í Í ű Í ö Ú Ú ö ö É ö ö Í É ö ö ő Á Ö ő ő Ü Í Í É Í Í É Í ö ú ö ú ö Í Á Á Ö Í Ú ö Í Á ű Í ö Ü Í Í Í ű Ú Í ő ü Í ö ő É Í É ü ÉÍ ő Ü Ú É Í ő Í ű ü Í É Ü Ü Í Á Á Í Ü Í É Í Í É É É öí Í Í ö ú Í ú
ú Ó ő Á Ü ú ú ő ú í Í É ő í ö ü ö ő ö í ö í ő ö ö Ö ö ö ö í Í ö Í É í ö í ö Í ö ö ö É í ö ö ő ő ú ő ö í í í í ő ő ö í ö ú Í ö ö í í ö ö ú É í ö ö Í ő
ö ö í í í Ú ÍÖÍ í ö ö í í ü ú Í Í í í ő Í Í ú íü ő ú Í Á í ú Ó ő Á Ü ú ú ő ú í Í É ő í ö ü ö ő ö í ö í ő ö ö Ö ö ö ö í Í ö Í É í ö í ö Í ö ö ö É í ö ö ő ő ú ő ö í í í í ő ő ö í ö ú Í ö ö í í ö ö ú É í
É Á Ö É Í Á Á Ő Í É Ü Á Á É É Á Ö É Í Á Ő Í É Ü Ú Á Á Í Á Á Ü É Á Á Á É Ú í ő őí ő ő ú ö í ő í ü ő ö í ő í ü ú Í í ü Í ű í ő Í í ü ö Ö ő ö í ő í ü ú í ü Í í ú ő ü ü ö ü ő Ú ü Ú ő ű í ú ü ü ő ő ő ő ö ú
ö ú Í ő ő ö í ö ű í ő ő ü ő ő ő ú ő í í Í ő ő ö ő Íí
Ó Ö ü ö ő ü ő Á í ö ö ü ő ú ő ő ő Í í ü Á ű ő ö ő Ó ö ő ő ő ő ő í ü ű ő ü ő ő ő ö ő Í í ű ö ő ő í ő ő Í í í Í í ú í ö í ő ő í í í ö ú Í ő ő ö í ö ű í ő ő ü ő ő ő ú ő í í Í ő ő ö ő Íí í ö ö ő í ő í ő ü
é á áí ő ö é á á á á á á á á é ő ú í á á á é á á ö é é ö é őí á é é í é é ó ö é é ü é é é ő á ű ö é é é é é ű é ö é é á ú á é é í ő ö ö é á ó é é í ő
Ó É ö ó É é ö í á ó á é é é é ü ó á ó ó á ó é í é á ő á ő é ü é ú á á í é á é ő ő ö é á í á ó é ö é ö é ő ó ú é é á á ő é é í á ó ö é é é ó é é ö é á á ő é ö ö á é é í ű ö é á ó é ö é ő é á á é á á ó é
á á á ö ö ü á á á ő á ó á á ő í á í á ú á ö ó á á ó á ó á á ó í á á á á á ó ő á ő ú á á á á ü á í í á ó ü ű ó ó ő á á á ö á á á ü á á ú á á ö ő á á í
ó Á ó ó ü ü ó á á á á ó á ü ő á ö á ó ó ö á á á ö á á á ó ö á ó á á á á ő ö ö Á á ö ö á á á á ő á ó á á á ő ö á á ü ő á í ö ő á í á ö á á ö á ó ü í á á á á á í á á á á á á á í á ű ő á á ő á á ü á á ő ú
MAGYAR NYELVÉSZETI TÁRGYAK ISMERTETÉSE BA NYELVTECHNOLÓGIAI SZAKIRÁNY
MAGYAR NYELVÉSZETI TÁRGYAK ISMERTETÉSE BA NYELVTECHNOLÓGIAI SZAKIRÁNY Tantárgy neve: BBNMT00300 Fonetika 3 A tantárgy célja, hogy az egyetemi tanulmányaik kezdetén levő magyar szakos hallgatókat megismertesse
ö ő ő ú ő ó ű ő ő ó ö ű ú ü ó ő ú ő ő ő ű Ö ő Á Ö ő ő ő ő ó ü ő ő őő ö í ü Ó ö ő Ó Ö ü ö í ü ú Ö ő ú ó ő Ö Ó ő ő ő ő í ő í ó ő ő ú ó í ü ő ő ő ó ó í ő
ő ő ú ő ő ő í ú ö ü ü ú ö ú ő ő ú ő ő ő í ó ő ő í Ó ő ő ő ó ő ő ő ő ő ó ő ü í ú ő ő ő ó ú ó ö ó Á ő ő ó ú ő í ő ő ú ö ó ú ő ő ó ó Á ó ó Á ő ő ő ő ő ó ó ő í ü ő ö ő ö ö í ő ő ú í őő ó ő ő í Ó í ő ő ő ő
ü Á É Á Á Á É É ü É ő Á É Í Í É É É í é í ö í ü ö é ö ö é ú é é é é é é ő ő ő é É é é ü é é í é É É É é í ö é é é Í é í é é ö ü é í ö é é É í ö é é ú ű É ö é é ö ö é ö ö ö é í ö é É ö í é é ü é Á é ü
á ü ö ó á ö ó üí á á ö ó á ó á ó Í ö í á ű ö ő á ű á á ó á á á á ű ő á á ó ő á á ű ö í őí ö üí á á ű á öí ó ó í á ö ö ö ö í ő í á Í ü ö ö ő á í ú ö üí
Ó á á ű ö ú ö ó ó á á á á ü á á ű ö ö ö á á ű í á á ű á ö ú á ú í ű ö ü ö ö ő ö ű í ű á ű ö ö á ó ö ő á ü ö á ü ö ö ő á á ó üí á ő ö ö á ű ő í Á ő ö ö ú ö ő á ó ó ü ö ö ő ó ó ü ö á á Í Í ü ö ü ö ü ö ő
ü ó í í ö ő ú í ö ő ü ű ö ó ó É ő ó í ö ü ó ő ő í í í í ó ó ó ó ö ú ő üí ő í
Í ó ő ó ő í í ü ó í í ö ő ú í ö ő ü ű ö ó ó É ő ó í ö ü ó ő ő í í í í ó ó ó ó ö ú ő üí ő í ó ó ű ö ő í ó ö ő ó ő ü ő ó í ö ó ó í ö ö í ő Í ü ő ó ú ű ő ü ő ó ö ö í ó í ó ő í í ó í ü ő ő ö ő ó ó ó í ű ö
ö í ö ö ő Ő Ő Ö ü ó ö ú ó ű Ö ő ő ő ő ö Ő ö ő í Á ö ő ö ű í Ü Ő ű ó ö ú ő ó í ő ő ű ö ü ó ő í ő ő í ó í í ü ö ö ó ü ő ű í ő ö í ű ö ö ú í ö ó ü ü ő ú
Á Ö É ó í ö í ö ö ő Ő Ő Ö ü ó ö ú ó ű Ö ő ő ő ő ö Ő ö ő í Á ö ő ö ű í Ü Ő ű ó ö ú ő ó í ő ő ű ö ü ó ő í ő ő í ó í í ü ö ö ó ü ő ű í ő ö í ű ö ö ú í ö ó ü ü ő ú í ó ö ó ü ü ő í ü ö ö ő í í ű ű ö ö ő ú í
Í Á Ö Ó É Ó Á Á É ó ü Á Á Á ö É ó ő ó ó ó í ő ö í ó ű ö ö ú ó őí ó í í ő ö ü í ó í ú ö ö ő ü ö ő ó í ö ő ű ó ö ő ú í ó ü í ó ö ö ó ö ó óü ó í í ó í í í ó ó ó ó ó í ú ö ó ű ö ő ü í ő ö í ő ő ő ő ó ö í í
Fonetika és fonológia
Fonetika és fonológia Előadás 2015. október Balogné Bérces Katalin PPKE BTK, Budapest/Piliscsaba 1: Bevezetés: Fonetika és fonológia Fonetika és fonológia fonetika: a beszédhangok fizikai tulajdonságai
ö É Á ó ó á é á ó ö á É É ö ó
ö É Á ó ó é ó ö É É ö ó É Ó é í é É ü ó Á ó ö é ó é Á é é ó Á ó í é Á ó ö é ö ő é é É Á É Á ö é é ü ó é Á Ú é é ü ó ó É é é é ö ó é é é ó é é ó Ü É é é ú ö é ó é é ó ó Á ö é í é ü é é Á é ö ó é ő Á ü ü
ő ó ó ó ő Í ü ö ú ó ó ö ő ű ű ü ó ó ó ü ü É Á É Ü ó ű ö ó ö ó ü ö ö ó ö ó ú ö ő ó Ó Ó ü ü ó ő ü ő ö ö ö ó Ü ő ó ó ú ű ó ú ü ü ó ó Í ó ó Á ü ó ü ö Í ö
ó É ü Ú ó ő ú Í ü Á ó ÜÜ ó É Ö Ü Ü ö Í ö ö Ú Ú Ü Í ö ó ú Í ó ü Í Ü ó ö É ö ő ö Í ó ú É ó Ó É ó ú ú ú ó ó ó ó ú ü ö ő ü ó ö ó ó ü Ü ó É ü ó ü ö ő ó ü ó ö ó ő ó ó ó ő Í ü ö ú ó ó ö ő ű ű ü ó ó ó ü ü É Á
Í ü ö ö ő ú ű ö í Ú í ú ú ű í Í Í Í ú ü Í ö í Í Ú Í Á Ú Á Á É Á Á Á ő í Í í ő ö ö ö ő ű í ő ő ö í ö ű Í Í ű ü í ú ű Í ű Í ü ű ü É ű ű íú ö ö ö ő ő í Í ő ő üő ö ö ő Á í í ő í ő í í Ü í ő ő í ő ű ö ű í Í
é ő é ó á é ő ó í á á é ö é á é í é á á é é ű á é ö ö ö ó é ü ö ö ő é ó é ő á í á é í é é á á é í ű ö é Í é ü ö é ó é ü á ű é á ö á Í é ő é á á ó ő é
É Ö É Á í É Ó Á ö é é ö ö é é é é ó ü ö ü ö ö ő é ó é ó á í í á ó Í é á ö é ü é ó ő ő ő á é á é é í é é í á ö é é í é é á í ú é á á ő í é á é Í é é ü ö ö ő ű á á á ó á Íü é é í é ü ő ö é é ó ó í á á á
ő óű ü ó ö ő ü ö ö ó ö ő ú ü ö ö ő Í ü ó ö ö ú Í ő ó ö ö ő ö ő ó ő Úő ó ú ő ö ő ó ő ő ő ö ü ő ó ö Í ő ő ö ő ő ú ő Ú ó ó ő ö ő Í ü ő ő ő ó ü ő Í ő ő Í
ö Ö ő ü ö ő ő ő ö Ö ő ó ó ó ó ü ö ö ő ő ő ó ó ö Í ö ö ö ő Á Á É ü ü ő ó ő ű ö ó ö ö ó ó ő ö ö ü ú ö ő ö ő ö ő ő ő ó ö ö ü Í ö ő ő ű ö ő ö ő Ú ő ó Úő ü ü ö ü ü ö ö ü ú ö ő ö ő ó ő ő ö ö ő ó ö ő ü ü ö ö
Fonológia Balogné Bérces Katalin 2011. tavasz
Fonológia Balogné Bérces Katalin 2011. tavasz 4: Lineáris ábrázolások és autoszegmentalizmus 2. A szótag SPE: nincs formális szerepe később: fokozatos visszatérés a szótaggal kapcsolatos hagyományokhoz
Autoszegmentális fonológia. gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ X X X X X X X. t a t a t s. [t] [a] [tt] [a:] [ts]
![Autoszegmentális fonológia. gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ X X X X X X X. t a t a t s. [t] [a] [tt] [a:] [ts]](/thumbs/28/12618393.jpg "Autoszegmentális fonológia. gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ X X X X X X X. t a t a t s. [t] [a] [tt] [a:] [ts]")
gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ X X X X X X X t a t a t s [t] [a] [tt] [a:] [ts] a gerinctengely kétféle elmélete: homogén: csak idızítési pontok (XXXXX) nem homogén:
Á É Í É ó ű ű ü ű ó ü ő ü ű ő í ő ő
ú Á ú Á ó Ö Á É Í É ó ű ű ü ű ó ü ő ü ű ő í ő ő Ú ú ó ó ü ú í í ű ó ü ó ő ú ó ű ü ő ű ű ó ű ü ő ó í ó ü ű ő ó ó ó ó ó ő ü ü ő í ó í ó í ő í ó í ó ü ó ű ő ó ó ó ó í ó ú í ó í í ó í ó ó ű ó ú í ó í ő í ó
ú ú ú ő ő ú ő ő ú ú ú ő ű ú ő ú ú ő ő ú ő ő É ő ő ú ú ő ú ő ő ő ű ő ő ú ú ő ő ő ő ú
ú ő ű ő ú ő ő ő ú ő ő ő ű ú ú ő ő ú ő ő ő ő Ú ú ő ű ú ú ú ő ő ú ő ő ú ú ú ő ű ú ő ú ú ő ő ú ő ő É ő ő ú ú ő ú ő ő ő ű ő ő ú ú ő ő ő ő ú ú ű ő ő ő ő ő ő ű ú ő ő ú ő ú Ü ú ú ű ő ő ú ő ő ú É ő ő ú ő ő ő ő
ó í ó é é ó ö é ö ű ó é é é á é é é ú ő é á é ó ö á é é é é á á ö ú ő é é í é á ő é ú Ö í ö á á ú é é á á ö ú ő é á á á é é ó ö ú ő é ö ű ő é ő ó ű ő
ó ú á á ő é ó ó ó á é é á é ú á Ö á á ú ó é á é ó ö á ö é é é é é é é ő é ő ú á ö ö ű ő é é ó ö á á é é ő é ö é é ö ö ó É é ö á ú á í á é ó é ú Ö ö á á ú é é á é á é ú é é á ö á é ö é é ó á á á ó ö ú ő
Ö ö í ó ö ó ö ö í í Ü ö Á ö Ö ü ö Ö ü ó í í ö ü ü ö ó ü ú ű ó ó í ú ó Ó í ó ó ü í ó ó í ó í í ú ú ű ó í ú í űö ü Í ö Ö ü ö Ö ü ú ü ó ú ó
ö ü Ö ü ü ó í í ö ö í ü ú ü ó ü ó Ö ö í ú ü ó ó í ó ü ó ü ö Ö ü ö Ö ü ü ü ó Ö ö í ú ó ó ó ó ü ó Ö ö í ó ö ó ö ö í í Ü ö Á ö Ö ü ö Ö ü ó í í ö ü ü ö ó ü ú ű ó ó í ú ó Ó í ó ó ü í ó ó í ó í í ú ú ű ó í ú
ó ó í ó í ű ó í Á Á ö ő ü ó ő ű ó ő Ú ó ű ó óő
ó ó ó ű ó Í ő í ö í ő ó ó Ú ó ó ó ö ó ő ó ö ó í ó ö ő ő í ő í í ó ö í ó ü ű ö ő ö ü ő í ű ó ő ü ó í ó í ó ó í ó í ű ó í Á Á ö ő ü ó ő ű ó ő Ú ó ű ó óő É ó ó ó ö ö ó ő ó ó ö ó í ó Í í í ö ó ó ó Í í ó őü
É Á Á Á Ü Á Á ő ő ő ő ő ő É É É É Á Ó Á ő ő ő ő ő ő Ó ő ő Á ű Á Á É ő ű ő Á É Á ő ő Ü Ú É É ő Á ű ő Á ő É Ú Á ő ő ő ő Á Ú Ó Ú ő Á Ú ű ő Ü Á É É Ü É ő ő ű É ő ő ő Ó É É Á É Á Ú Á ő É Á É Á ő ő ő ő ő ű
Fonetika és fonológia
Fonetika és fonológia Előadás 2015. október Balogné Bérces Katalin PPKE BTK, Budapest/Piliscsaba 5: A magyar mássalhangzók fonológiája Ismétlés: mássalhangzók: zönge p [p] c [ts] f [f] m [m] b [b] cs [tʃ]
ő ö ó ü ü ó ö é é ó é ü é é ő ö ö Ö ó é é ó ö ó ő ö é ő ö é ő ö é ő ö é ő ó ó ó í é é ü ő í ö ö ö í é ő ü é ö é ő ő é é ó é ó ü ó é ő é é íé í ő é é é
Á ö ö Á É ó ü É ó ö í ü é é ő ö é Ö é ö é é é ő ó ó ö ó ő ó é ó í ö ú ö é é ó é é ő ő ő í ó é ó ő ó é é é ó ó ő ó é ó é é í ő é ü ö Ó ö ü ő ő í é é ó é é ő é ő ő ó é ó ő ó ö ö ő ó é ó ó ő í é ű é í é é
ű ú ü ü ü ü ü ü Á ü ú ü Á Á Á É Ö Ö Ö Á É É ü Á ú ű ú Í Á Í Á ű ü ű ü Ö ű ű É ú ű ú Á Á ű ü ú ű ú ü ú ú Ó ü ű ü ü Í ü Í Í Í Ó ú ú ú ú ú ú ü ú Í Ó ű ú ű Á Á ü ü ú É Í Ü ű ü ü Á ü ú Í É ú Ó Ö ú Ó Ó Ó Í ú
ú ú Í ú ű Ú Ú ú Ú ú ű ű Ú Í ű Ú Ú É ú ű ú ú Ú Ú Í Ú ú Ú ű ú ú ú ú Ő Ú ű ú ú ú ű ű ű ű ú ű ű Í Ú Í Í ú ú ű ű ú ú ú ű ú Ú É ú ú ű ú ú Ú Í Ú Í Á ú ű ú ú ű Ú Ú Ú ú ú ú ú ú ű ű ű Ú É Ú ú ú Ú ú ú ű ú ű ű ú ú
Autoszegmentális fonológia. Autoszegmentális fonológia. gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ
gerinctengely: mennyiségi információ gyökértengely: minıségi információ t a t a t s [t] [a] [tt] [a:] [ts] a gerinctengely kétféle elmélete: homogén: csak idızítési pontok () nem homogén: magán- és mássalhangzók
Ú ö É Í ü
Í ö Í ű Í ű ö Ú ö É Í ü Ú É Í ú Í Á Ú ö Ü É ű ö Í ö ö ö Ü Ú Ú Ú Ü ö Ú Í Ü ö ö Í Ü ű ö ü ö ű ö Ú Ü ö ú Ü ű ö ö Ü Ü É ű Ü Ú ö ö Ü ű ö ö Ü Ú ö ú ö ö Á ö ö Ü Ú ö ú Ú ö Ü ö ö Ü ö ö ö ö Ü Í Ü ö ö Ü ú ö Ü É ö
ü ö ő ü ú í í ő í ö ő ő í ő ő í ő í ü ő ő í ó í ö úú í í ű í ő ő ö ü ü ó ü ö ö ő ü ő ó ó ü ö Á ü ü ü ő í ő ü ő ú í ú ü ö ő í í ö ő ü í ü ó ú ü ú ü í ő
ö Ö ő ú ü ő ö Ö ő ö ö í ö í ó ő ő ő ö ö í ó ó ó ö í öé ö ő Á ö í ü í ö í í ü ó ö ö í ü í ü ü ö ő ö ú í ö í ö í ü ö ö őí í ü í ü ó ó ő ő í ü ó ó ó ó í ú í ú ó ő ő í ü í ú ó ó ó ö ü ö í őö í í ő Ö ö í í
Ú Á Ü É ő ö ó ó ő Ü ö Ó ő ú ó ö ő ú ű ű ö ú ö ó ü ö ő öü ő Ú ö Ü ű ó ü ű ő ö ő óü ó ó ő Á Á ó ó Ü ó ó ü Ü ö Á ő ő ó ö ó ü ő ö ó ö ő ó ú ú ó ő ó ó ú ü Ú Á Á É Ü É Ú ü Á É ő ü ÉÉ É Ü ó Ö ó ó ö ö ő óü ó ü
Á ü ü Á Á Á ü Á ű ű ű Ö ü ü ü ü ü ü ü ű É É É É Ö Á ű ű ű Á ű ű Á ű Ö Í ű ü ü ü ü Í ü Í Ü Ö ü Ü ü ű ű Ö Ö Ü ü ü ű ü Í ü ü ü Ő Ő Ü ü Í ű Ó ü ű Ú ü ü ü ü ü Ö ü Ű Á Á ű É ü ü ü ü ű ü ü ü ű Ö Á Í Ú ü Ö Í Ö
ő ő ó ő ó ü Ü Ö ő ü ó ü ó ú ó ü ó ü ő ó ő ó ó ó ű Á Ö ó ü ó ő ó Ű Ö ő ó Ö ü ü ó ó ü ő Ö Ö ó Ö ű ó Í ó ó Ü ó ó ő ó ő ü ú ő ő ú ő ő ő ü ó ő ű ú ü ü ú ő ő ó ó ő ó ú ő ő ű É ú ő ú ő ő ü ő ü ú ő ó ó ő ő ú ü
Á Á Ö Ö Ö É É Á Á Á ö ő É É É ö Á ö É ö Ü Á Ó É Ü Á É Á Á Á É ö É É É Á Ó Á Á Á É Ó Á É ő Ü Á É Á Á Á É Á ö Á Á Á Ü Á Á É ö Á É Á Ü Á Á Á É É É ö Ó Ü Ü É É É ű É Á Á ő É É É É Á ő É ö É É Ü É É Á É Ü É
öáá á á í ó á á á á é á á ó á íí ó á é ó ó á é á ó é é ó ó É Í Í á é á á á á é é í á í ó á ó é á é éé á ó á á í á Ú éá á á é ó ö ü é Í á é é ó ó é ö é
öáá á á í ó á á á á é á á ó á íí ó á é ó ó á é á ó é é ó ó É Í Í á é á á á á é é í á í ó á ó é á é éé á ó á á í á Ú éá á á é ó ö ü é Í á é é ó ó é ö é á á á ó Ó á ó í éí é á á á áí ó Í ö é ő á á á á á
Á É É É É Í Ó ű Á Ú Í Í Í Á Í Í Í Í Í Á Í Ó Á Á É É É Ü É Á Á Í É Í É ó Í ő ó ü ő ő ü Í É ó Í ó ü ó ű ú ő ő ó ú Í ó ö ó Í ó ő ő ó ü ó ö ö ő ú ö ö Ü Á ő ő ő ő ő ő ö ő ó ó ó ő ó ű ű ő ő ő Í Í ü ó ó ő ö ő
é ö é Ö é ü é é ö ö ö ü é é ö ú ö é é é Ő ö é ü é ö é é ü é é ü é é é ű é ö é é é é é é é ö ö í é ü é ö ü ö ö é í é é é ö ü é é é é ü ö é é é é é é é é é é é é é é é ö é Í ö í ö é Í í ö é Í é í é é é é
Fonetika. Tóth Ildikó, PhD. Bevezetés a nyelvtudományba 2. előadás 2009 Pázmány Péter Katolikus Egyetem
Fonetika Tóth Ildikó, PhD. Bevezetés a nyelvtudományba 2. előadás 2009 Pázmány Péter Katolikus Egyetem 1 FONETIKA Akusztikai - hangzás Artikulációs - képzés Hangok elsajátítása gyerekkorban Hallás Képzés
ú ó ó ó ó ó í ú ó ó őí Ö í ő ő ö ü ő ó í ö ő ő ő ő ó É Á í É í ü ú í ú ü ó ó ü í ó í í ű ó ű ü í íí ú í ó ü í ü íü í ü É í ü ö í ó íü ü ü í ő ü ü ű í
Ü ű Ü í Á Ü ü ü ó ó ü í í ű ő ű í ó ó ó ű íí í ó ú í Ü í ő ü ő ó ü Ü í ű ő ű í ó ő ó ő ű ó ó ó í ö ü í ű ö ű í Ö ó ö ó ü ü ö ö ö ö ö ő ü í í ú ó í í ó ö ü ö ó ó ó ú ó ó ó ó ó í ú ó ó őí Ö í ő ő ö ü ő ó
ú ü ő ü ü ü ú í ü ű ő ü Ó ö É ü É ü É É ü ú í í ü ő ö ü ú ü ü ő ö í ő ö Ü Ü Ó É É í É Á Á ű ü ő ű ö ő ű ö ö ő í ö ő ü í ö ü
Á í ö ü í ö ő ő í Í Ó ü í ú üő ö í ü ű ő ö ö ö ő ü ő ü ö ö ü ö ő ö ö ő ö ü ő í ü ü ű ü ü ö ü ő ő ő í ő ü í ü ü ö ő í ü ő ö ö ő ö ü ő í ö ö Ó í í ü ü ú ü ő ü ü ü ú í ü ű ő ü Ó ö É ü É ü É É ü ú í í ü ő
ú ő Ú ő ő ú ő Ú ú Á ő ő ú ő ő ű Ú Á ű ő ő
ú ő Ú ő ő ú ő Ú ú Á ő ő ú ő ő ű Ú Á ű ő ő Á úú ú Ü Ü Ú ú Á Á Á Á Á ú Á Á ú ő Á Á ú Ü Ü Ú Ü Ü Ü ÜÜÜÜÜ ő Ú Ü ú ú ú ű ő ő ű Á ű ú ő Á ő ú ú Á ű ű ú ú ú ú ú ő ú Ü Á Á ú ú ú ű ú ú ű ő Óő ű ú ú ú ű Á Ú ú ű ú
í ö í í ú ű í í í ú í ű í Ü ö ö ö ü ö ö ö í ö ö ö ö Ö Á ö ö É ö ö ú ú ö ö ú ö í Á Á ö Ü Ú í ÁÁ ö í ö í í ú ű í ö ö í ú É í ű í ö ö É í í ű í ű í É í í ü ű ü ű í Á Á í ü í ü í ü ö ű ö É ü É ú Á Ó í í í
Ö ü ö ü Ö Ö ü ú ó ü ö ö Ö ó Ö ö ú ö ó ö ö ó ö ö ö í í ö ö ü ü ö í ü ö ö í ö í ó ü ö ö í ü í ö í ü ú ü ö Ö ü ö ű ó í ó ó ó ö í ü ó ó ó ö ö ó ö í ó ü ó ó ö ö ü ó ö ö ó ó ó ü ü ó ó ö ö ü í ö ű ö ű ö ö ű í
í ű ő ü ó í ó í Ö ü í ő ó ő í ű ű ú ű ű ű ú úí ő í ü íő í ü ő í í ű ű ő í ü ű ó ő í ű ú ű ő ó ő í
ő ü ő ő ő ó Ö ő ü ő ü Á ő ő ő Á ű ő ő ő ő ő ő ő ő ó ő ü Ö í ő ü í ő í í Ö í Ó ú ó í ő ü í ó ó í ő í ő í í ű Ö í í ű í ő ű í í ű ű í í ű ű í í ű í ű ő ü ó í ó í Ö ü í ő ó ő í ű ű ú ű ű ű ú úí ő í ü íő í
á ü ö ö ö ő í á ő ú á á ó í á ö öá á á ö á á á ő ö í ú ű ű ö ú í í ű ő á ő ü ó á ó ő í ííá ö á ó á ő ű ö ű á á á á ü í ő á í á á ü í á á í á á á ó ű ö
Ő É Ü Ű Á Ó É Í Á Á ű ó á á ö í á á á í á á ó ú ö á ü ü ü í á ó í ű á á á í á á ú á á ö ó á ö ű ö ő í á á ö ü ű ö ü á í ü ú ő ű ű ö í ü ö ú ű í á á ö ü á ó á ó ű ö ö ö í ü á í á ö á á á á á á ó ó ó ú ú
Á É ő é ü ö á á ö é á é ö á á é ő á á ő á á á ő á ő é á é ő ö ó é ő é é á ó á á á á ó á á ö ö é á é Ó É á á ő á á ú ü ö á á á á é á á á á é é ő á á á á é ü á á ő ú á é á á ü ö á á á á é é á á á á ő á ő
Ó É É Ó Á Á É É Á É ő é á é é ö é ú á ú áí í á Í á Íó ü Í í é ú í á é é ú á á á é é á ő é é ű á á í é é ü é é é ó í á á ó é é ő é ú á é ö é ó á á á í
Ó É É Ó Á Á É É Á É ő é é é ö é ú ú Í í Í Íó ü Í í é ú í é é ú é é ő é é ű í é é ü é é é ó í ó é é ő é ú é ö é ó í é é é őí ö é í é é É ő é ű í é ö ö é é é ö é íí é é é é ö í é é é ó í ö ő ü ö ó é ő ü
É ű ö í í ö Ö ű Íö í Í Í ű ö Ö í Á É É í ű Í ű ű ö í ű ű ü ü ö í ű ö í Á ű ö í ö ö í í É É Á ű ö ö ű ö Í ö ü í ű ö ö ö Í ű í ü ű ö Í
Á É Ű É Á í ü í É ű ö í í ö Ö ű Íö í Í Í ű ö Ö í Á É É í ű Í ű ű ö í ű ű ü ü ö í ű ö í Á ű ö í ö ö í í É É Á ű ö ö ű ö Í ö ü í ű ö ö ö Í ű í ü ű ö Í Í Á í ü ö ö ö Í ű ö É É É É É É Á í ü ö É É Á Á Á í
Í ő Á ü Ü Á ő Á ü ö ö ö ö ö ő ö ő ő Á Á Á ö ú ő ő ő Í ő ü ö Ú ő ő ö ö ö ü ű ő ő Í ö ö ö ö ő ü ű ő ő úí ű ö ő Á ö ő ö ö ő ő ú ő ü ő ő Í ö ő ő Í úő ő ő ő Á ő ú ú Í ő ő ö ö ö ű ö ö ő ő ö ő ü ö ö ö ö ö ö ű
Ú ú ú Á ü ű ú ö ü ü ö ü ö ú ú ö ö ö ú ü ö ö ű ö ö Ü ö ú ü ú ö ö ü ö ö Í ö ö ü ö ü ö ö ö ú ö ű ö ú ú ú ö ö ö ü ú ü ü ú ü ö ü ú Á ú ö ö ü ú ú ű ú ö ö ö ö ö ü ö ú ü ü Ú ü ö ö ö Á ú ü ö ö ü ö ö ú ö ú ö ö ö
Á í í í í í í í í í ű í í í í í í í í í í í í í ű í í í í í ű ű É É í ú
Á Á É Á ú É í Á É í í í í í í É í É Á í í í ű í ú í í ű í í ű í í í É í í í í í í í Á í í í í í í í í í ű í í í í í í í í í í í í í ű í í í í í ű ű É É í ú Á í í í í ű ű ű í í ű ű í ú ú í ú í í í í ű í
ó ó ű ó Ú Ü ü ü ó Í ű Ő ű Í ó ő Ú ü ó Í Ü ó ó Ü Ü ó ő ü ő ű ó ő ő ó ó ó ű ű ó ü ő Ö ó ő ó Ő Ü ű Üő ő Íó ü ó Í ó ű ő ő ó Ű ó ó ó Ü Ő Í Ő ó ő Í Í ú ő Ö Ö ő Í ó ü ü ü ű Ő ÚÍ ó ü ó ó ó ő ó Ű ű ű ó ü ű ő ő
Á Á É Á Á É ö ó ő ő ó ó ó é ö é ö ú ó ó ó é ö é é ő ö ú é ö ő é é ő é ó É ő ó é Ü ö é ó é é é é é ó óö é ő ő é ó é é é ó óö é é ö é é ő é ű ó é ö é ő ú ö é é ö ö é ő ö ö Í ö é ö ö é ü Í ö é é é ó é é ő
Á Á É É Í É É É ö ő ü ö ő ő ü ő í ú ó ő ő ó ó ő ú ó í ő ő ő ó ü ö ü ö ü ö ö í í ő í ő É É Á ő ő É í ó ú ó í ö í í ő É í ó í ó ó ő í í ö ő ő ő ö ő ö í ö í ő ő ő ö ó ü ő ö ő ó ó ü ő ó ő ő í ó ó ő ö í í ó
ö á á á í á áá í ü í á á öá ü á í á á á ö ü áí á ó í á í ő í ü á ö ú á á á ö ó ó á í á á í á ü á ö ó ö ő í á ü í á ü á ó í ó á ü í ű á á á á á á áá á
ö á ó á ö Ö á á ő ü ö á ó ó ó ó üá á á á ö ö á á í á á ö í á Á á ö á ö ü ő ó ö ö ó ü ó á ü ü á á á á ó á ü á á á á á ó á ó óá ü áí á ü á ö ü ő á á í á í á ö ü á á ö ü á ü ö ö ú á ö á á ö ö á ú ö ü ü á
Á Ö É Ó Á É Ó Ü É Ó Ó ü é é ú ö é ü é ú é é é ú é é ü ü í é Ö é ö é ö é é í é ü ü ö ő Ö í í í é í ú ö é í é é ö í é é í é ü ű é ö é é ü é é ú ú é Ö é ü ú é ü ü é ö ö é ú ö ú é í í ö é í é éí é í é é é
Hangrendszer, fonológia
(1) Mi az, hogy hangrendszer? hány hang van a nyelvben? van, ahol kevés, van, ahol sok hawaii (polinéz) kung (!xóõ, khoiszan nyelv, Botswana) hawaii: 18 elem m p w n l k h ʔ i e a o u iː eː aː oː uː kung:
ö ű é é é é é ü é é ú É ü é é é ö ú ú é é é é é ű é ü ö é ű é é é é é ö éü ő é ú ö é é ű é ú é é ő é Á é ű é ö ű é é ú é é é é é é é é é é ö é é Á ö é
Á Á ö Á É Á É Ú Á Á Á é é ú ü Á é ü ú é ú ö ü Á é ú é é é ú é é é ü ö ő ö ő ő é é ö é é ő é é é é ú ú é é é ő ő ű é é é é Á ú ö ö ö ö é ú é ü é ö ű é é é é é ü é é ú É ü é é é ö ú ú é é é é é ű é ü ö é
ó í ó Í ó í É ö ó í ó ü ö ö ő í ö í ü ő ö ö ő ő ö ö ó ö ö ő ö ú ü ő ó í ó í ó ü ü ó ü ő ú í í ő ú ó í ü ö ö ö ó ó ö ö ö ő ö ü í ő ó ő ó ű ö ó Á ó ö í ó ö í ó ü í ó ü ó ü ö ü ő ő ó ű ü ú ö í ó ó ő ő ó
Á Á Ü Á Á Á Ü Ö Ü ű Á Á Á Á Á Ő Á Á Ö Ö Ú Ü Á Ü Ö Á Á Á Á Í Ö Á ú Á Á Á Ü Á Ü Á Á Ü Ü Ö Á Á Ó Á Á Á Ö Ü Á Ó Ü Ö Ó üí Á Á ő ü Í ő Í ő ü Í ÍÍ Í Í Í ü Á Á Ü Á űí Á Á Á Ö Á ü ü ú Í ü Í Ö Ö Ó ü ú Í ü Á Í ü
Á Ó ö É ó É ó ő ö ö ó ó ö ö ö ő ő ó ü ö ö ö ü ő ö ü ö ö ó ö ó ü ó ö ú ű ő ü ó ő ö ö ü ú ö ö ö ü ó ö ö ű ö ö ő ú ó ő ó É ó ó ö ü ó ó ó ö ó ó ó ó ú ö ó ó úó ö ó ű ö ó ó ö ú ó ü ö ö ö ü ü ó É ó ó ú ő ü ü
Á ö É ó Á É ó ü É ó ö í ü ő ö Ö ó ó í ő ő í ó ö ő ó ő ő ö ö Ö ő ő ő ő ő ő ő ü ü ö ő őő ű ö ő ő ó ö ő ő ő ü ó ó ó ő ő ú ó í ú ö ú ó í ő ő ő ő ü ü ő ö ó í ő ő ő ü ú ö í ó í ő ő ü í ő ő ő ü ö ő ü í ü ó ő
í ö ó í ú ű ö ó ü üí ó ö ú ó í ó ó ó ö ö ö ü ó ö ö ö í í ó ö ü ö í í í ö ó ü ú ö ö í ö ó ó í í ó ű í ó ő í íüí ó í ó í í ü ó í ö ű üí ő ó ó ü ö ü ü ő
Á Ö É Ó Á Á í Ó Ű Á Ó Ó ó ő ú Ű ő ü ű üí ó ö ö ö í ö ö ő í íí í í ü ó Ó Ű íó í í í Ű Ű ű ó ő í ő ű ú ű ö ö ő ú ő ő ó í í ó í ó ü ó ü ö ó ú ü Á ü ú ó ő í ű ó í ó í ű ü ö í ö ö í ő ó í ő ö í ó ó í ó ó ő
í Í É ú í ő ü ő ü ö ö ő í ő ö ő ő ú í ő ő ő ő í í ú ő Í őí őí ú í Íí í ü ú É ú Í ü í ő őí ő ú í ő ú í í í ő Í ü í ő ü í í ú Í í ú ű ö ő ő ö í ő í í ő ő ö É Á Á É Á í ü ő ü í í Í Í Í ú í ö ő ő í ő ú ü
ó ú í ó ö ö ö ő ü ö í ó ö ó ö ó ö ő ó ö ő ö ú ö ó
Ö Ú É ó ü ó ő ú ú ö ú ó ú í ó ö ö ö ő ü ö í ó ö ó ö ó ö ő ó ö ő ö ú ö ó ó ü É ó Ü ó ü ó óó ó ó ö ö ü Ö ó ü í ö ö ö ő ó ő ó ó ó ó ü ö ö ú ó ó í í ü í ö ó ó Ú ü ó ó ó ő ó ó ú ú ó ú ú í ö ú ó ó ü ú í ú ú
üü É ó ó ó í űí ú í í í í í ű í í ü í ó ü óö ö ö ö ó ő í ó í ű ü ű ű ö ű ó í ó ó ú ú í ó ó í ű Ú í í ó ó ó úí í í í í ű í í í ö ő ó í ó ő ó ő ü ó ö ö ü ö ö í Ü ú ő ó Ü ú ő ü ű ő ú í ó í ű ő ö ű ö ú í
ö é ü ö é é ü é í ü é é ü é é é é é é ö é é é í é ö é ö ö ö é ü ü é é é é é é ü é í í é é ü ö é é é é é ü é é é ú ú ö é Ó é ü é ü ü é é ö é Ö é ö é é
Á Ö É Ö Á É Ó Ü É ö í ü é é ö é Ö é ö é é é é é é ú ö é ö í é é é ü é í ö ű ö é í ú ö Á é é é é ö é é é ö é é í é é é ö é é ü é íé é ü é í é í é é é é é ű ú é ü ú é é é ö ö ű é é é é ö é é é é ö é ü ö
Ó á í á ő Í í ű á űí ű í í íá ű á ű í í íá íáá á í áí á ű ő ő á ú í á á ő á ő ú á á ö ő ő á ő í á ö á á ó ő á á ó í á á á ő í Á á ő á ő ó í á á á ő á ó ő í ő á í ú ö ó ö á á á ó ó ö ő ó í á á ó ü á ő ü
é ü ü ő ü ő é ú é é é é é ő í é ő Í ő ü é é í é í é ő í ó é é í é é ő ó í ó é í í é ő Í ú ó ó í é ű í ó é í é ő é é í ó é í í óé í éé ő ó ü é ő úé é ú
é é ő ü é í ó é é ő Í Í é é é é óó ó é é Í Á é é í í é ő é é í é é é é é é ü é é ü é é é é ő é ő é é ő ü ü é é é é é é é í ő é é ű é é ü ü ő é é ő é é é ő é é ő ó ó é ő ü é Ú é ü é é ű é é í é í é é í
ü ő ö ü ő ü ő í ü ő ű ü ő ü ő ö ü ő ö ö ü ő ű ö ü ő ü ö í ü ő ü í ü ő ü í ü ő ü ő ö ü ő í ő ö í í Ü í ó
ö Ü Ó Á Á Ü ó í ü ő ö ü ő ü ő í ü ő ű ü ő ü ő ö ü ő ö ö ü ő ű ö ü ő ü ö í ü ő ü í ü ő ü í ü ő ü ő ö ü ő í ő ö í í Ü í ó ü ő ö ü ő í ő í ü ö ö ű ö ö ő ű ö ö őí ü ő ö ő ő ö ö ű ö Ü ü ő ő ö ö ű ö őí ű ö ö
Á É ö ó ú á ö á ö ű ű ö ő á á ó ú á ó á ő ó á ő á ö á ö á ö Ú ó á á í ó ö ö á ő á á í ó í ú ő ö ö ö ö á á á ó á óí á ő á á á í ü Í á á ű ó ó ó á ó á í í ő í á ú á ő á á á á í á á á í á á á ú á á ö ö ö