N D K - B A N T E T T T A N U L M Á N Y U T R Ó L i

IP>B A O Ő O T U S ^ w A eb b hc e p > ^ b s B E S Z Á M O L Ó A Z N D K - B A N T E T T T A N U L M Á N Y U T R Ó L i A M ű v e lő d é s i M in iszté riu m le h e t ő s é g e t n yú jt a rra, h o g y a. n y e l v s z a k o s ta n á r o k n y e lv i is m e r e te ik e t k ü lfö ld ö n, id e g e n n y e lv i k ö r n y e z e t b e n is fe lfr is s ít h e s s é k, f e j l e s z t h e s s é k A z elm últ t a n é v b en én is h á rom h ó n a p o s t o v á b b k é p z é s b e n v e h e tte m r é s z t a z N D K b a n 0 A lip c s e i G la ra Z e tk in P e d a g o g i s c h e H o c h s c h u l e küllőn in tézete* a z A b t e ilu n g D e u ts c h u n te r r ie h t für A u s l a n d e r fo g la lk o z ik a n é p id e m o k r á c iá k n ém et s z a k o s ta n á r a in a k n y e lv i to v á b b k é p z é s é v e l A z in té z e t m u n k a tá rsa i g a z d a g * v á lt o z a t o s p r o g r a m o t állítottak ö s s z e a h á rom h ó n a p ra. N e m c s a k b e s z é d k é s z s é g ü n k * s z ó k in c s ü n k f e jl e s z t é s é r e v o lt alkalm unk* h a n em m e g is m e r k e d h e ttü n k a z N D K g a z d a s á g i é s tá rs a d a lm i f e jl ő d é s é v e l, o k ta tá s i r e n d s z e - r é v e i, a n y e lv t u d o m á n y új k u ta tá si e r e d m é n y e iv e l, a n y e lv o k t a tá s m o d e rn m ó d s z e r e iv e l, a mai n é m e t iro d a lo m m a l is* M e g lá t o gattuk a z o r s z á g s z é p tájait, m ű em lék eit, r é g i v á r o s a it é s uj ip a ri létesítm én yéit* B e s z é d k é s z s é g ü n k f e jl e s z t é s é t s z o lg á lt a a z is, h o g y n em k o llé g iu m b a n laktunk* h a n em c s a l á d o k n á l a lb é rle tb e n * íg y b e p illantást n y e rh e ttü n k e g y ú tta l a z e g y s z e r ű d o l g o z ó e m b e r e k é le t é be, h é t k ö z n a p ja ib a is* am ire k ü lö n b e n, e g y - e g y tu ristaú t a lk a lm á v a l n in c s le h e tő s é g ü n k * A ta n fo ly a m s z e p L 2 5 - d e c 3 1 6 -ig tartott* A t o v á b b k é p z é s a k ö v e t k e z ő s z a k a s z o k b ó l állott? l.o/ A z e l s ő p á r n a p a z in tézet, a fő is k o la, a k ö n y v t á r a k é s Lipc s e v á r o s á n a k a m e g i s m e r é s é v e l telt e l0 2 0/ A z e l s ő 3 h e t e s in te n z ív k u r z u s o n e lő a d á s o k a t h allgattu n k a z N D K fö ld r a jz i h e ly z e t é r ő l, p olitik a i é s k u ltu rá lis é l e t é r ő l a mai n ém et n y e lv fe jlő d é s i te n d e n c iá ir ó l* A z e l ő a d á s o k a t m inden n a p n y e lv g y a k o r la t o k, fo n e tik a i g y a k o r la t o k k öv ették * 30/ E z u tá n e g y hetet a H e r d e r In té z e tb e n töltöttünk* Itt a n y e l v ta n ítá s le g ú ja b b m ó d s z e r e i v e l is m e rk e d h e ttü n k m eg e lm é le tb e n é s g y a k o r la t b a n is* E b b e n a z in t é z e t b e n ta n u ln a k a z o k a 5 9 0

v ilá g m inden r é s z é r ö l é r k e z ő diákok, akik e g y é v után a z N D K v a la m e ly ik e g y e te m é n folytatják tanulm ányaikat* E g y - e g y c s o p o r t b a n 12^14 k ü lö n b ö z ő n e m z e t is é g ű diák tanul, akik e g y m á s k özött is c s a k ném etül tu dn ak b eszéln ie K ö z v e títő n y e lv n élk ü l k ell elsajátítan iu k a ném et n y e lv e t, s le g n a g y o b b r é s z ü k m inden n y e lv i e l ő k é p z é s n élk ü l é r k e z ik ide h a zájábólo E z é rt a tanítás s p e c iá lis m ó d s z e r e k e t követelő K é p e k 9 fílm ek9 ábrák,, m a gn ó s e g ít s é g é v e l folyásuk a z ó rá k 0 A napi 6 ó r á s k ö z ö s fo g la lk o z á s t e g y é n i ta n u lá s követi* A n y e lv e ls a já títá s á b a n t e r m é s z e t e s e n a z id e g e n n y e lv i k ö r n y e ze t is n a g y o n s o k a t segít, ig y a z e r e d m é n y e k ig en jó k 9 a z itt eltöltött e g y é v után a h allgatók k é p e s e k arra, h o g y n é met n y e lv ű eg y etem i e lő a d á s o k a t m e g é r ts e n e k é s je g y z e t e lje n ek, ném et n y e lv e n v iz s g á z z a n a k * N a g y o n h a s z n o s é s é r d e k e s volt szá m u n k ra e z a hét, so k a t tanultunk a z ó ra lá to g a tá s o k b ó l, a m ó d sze rta n i e lő a d á s o k b ó l, g y a k o rla to k a t v é g e z tü n k a k o r s z e r ű, m od ern n y e lv i laborban* 4*/ A k ö v e t k e z ő 2 h etet e g y - e g y k ö z é p is k o lá b a n töltöttük el É n a Dim itrov O b e r s c h u le -b e n hospitáltam, am ely ú j? két é v e létesült m o d e m is k o la 0 A z N D K -b a n a ta n k ö te le z e tts é g e t 10 o s z t á ly r a te rje sz te tté k ki, a 8* o s z tá ly e l v é g z é s e után a tan u lók le g jo b b ja i átm eh etn ek - k orlátozott s z á m b a n - a z Er~ w eiterte O b e r s c h u le -b a, a m ely k ö rü lb e lü l a mi gim názium i o k ta tá su n k n a k felel m eg, s eg y etem i, fő is k o la i to v á b b ta n u lá s ra k é s z ít elő* E n n e k a z is k o la típ u s n a k..négy o s z t á ly a van, 9-1 2 o osztály* a A Dim itrov is k o lá b a n s z a k o s íto tt tan tervű n y e lv i ta g oza t miik ö d ík 9 a z o r o s z, a n g o l é s fra n cia n y e lv mellett c s e h é s leng y e l n y e lv e t is tanulhatnak a ta n u lók A z is k o la c s o d á la t o s m od ern n y e lv i la b o rra l é s s o k m ás k o r s z e r ű e s z k ö z z e l re n d e lk e z i k 0 M in den terem b en á lla n d ó h e ly e v a n a z írá s v e títő n e k $ d ia vetítőn ek é s m a g n e to fo n n a k Öt p á r h u z a m o s o s z tá ly b a n ö s s z e s e n 20 t a n u ló c s o p o r tb a n tan u ln ak a diákoko E ls ő s o r b a n a n y e lv i la b o rb a n tartott id e g e n n y elv i /o - 60* r ó s z, a n g ol, fran cia, le n g y e l/ órákat látogattam* A la b orb a n fo ly ó m unka h a té k o n y a n segíti a n y e lv ta n u lá st, jó len n e, ha

mj is ily e n b e n d o lg o z h a tn á n k! A n y e lv i ó rá k o n k ív ü l ném et iro d a lo m é s n y e lv ta n, tö rté n e lem, m ű v é sze ttö rté n e t, é n e k - z e n e ó r á k o n is r é s z t vettern0 M inden ó rá n n a g y s z e r e p e t kap a ta n u lo k aktív, ö n á lló munk ája é s a v ilá g n é z e ti n e v e lé s * M iv el a z E O S - b e /E rw ea terte O b e r s c h u le / c s a k an n yi ta n u ló k e rü l be, am ennyi s z á m á r a biztosított a to v á b b ta n u lá s le h e t ő s é g e is, a d iá k ok k o m o ly a n v e s z ik a tanulásto A fe g y e lm ü k jo b b é s ö n tu d a to s a b b, mint a mi g y e r e k e in k é o A te re m b e n e lh e ly e z e tt e s z k ö z ö k a n n a k e lle n é r e, h o g y h e ly h iá n y miatt a ta n u lók a z ó r a k ö z i s z ü n e t e ket is a z o s z t á ly o k b a n töltik, te lje s é p s é g b e n, h a s z n á lh a tó állapotban m a ra d n ak, s a p a d o k o n se m láttam s e h o l r o n g á lás, firk á lá s nyomait* E z e n a té re n s o k a t tan u lh atn án k tőlük! 5*/ A h o sp itá lá st k ö v e t ő 3 hetet a m á s o d ik in te n z ív k u r z u s töltötte k i3 A mai ném et iro d a lo m ró l hallgattunk e lő a d á s o k a t, s r e g é n y e -. ket, n o v e llá k a t, film eket ele m e ztü n k, vitattunk m e g Q 6*/ E zu tán e g y hét e g y é n i fo g la lk o z á s k ö v e tk e z e tt, m elyet fő le g a k ö n y v tá r b a n é s otthon o l v a s á s s a l töltöttünk* A z u to ls ó h é ten s p e c iá lis m ó d s z e r ta n i p ro b lé m á k, k o n z u lt á c ió k k erü ltek s o rr a, s e z z e l zárult a tanfolyam, A h árom h ón a p alatt tö b b k ir á n d u lá s o n is r é s z t vettünk* Voltunk D r e z d á b a n, B e rlin b e n, W e im a r b a n é s T h ü rin g iá b a n a h é tv é g e k e n p e d ig a L ip c s é h e z k ö z e l e s ő v á r o s o k a t látogattuk m eg e g y é n ile g é s c s o p o r t o s a n * L e h e tő s é g ü n k nyílt a rra is, h o g y m egism erjü k a v á r o s k u ltu rális életét* S o k s z o r hallgattam a T m ás-tem plom v ilá g h írű k ó ru sá t, z e n e k a r i h a n g v e r s e n y e k e t, t ö b b s z ö r voltu n k a z o p e r á b a n é s a k ü lö n b ö z ő s z ín h á z a k b a n i s u V a lób a n h a s z n o s é s g a z d a g v o lt e z a t o v á b b k é p z é s, s o kat tanultunk é s tapasztaltu n k* A n y e lv i is m e re te k b ő v ít é s é n túl UJ élm é n y e k e t, fr is s b e n y o m á s o k a t s z e r e z h e t t ü n k a r r ó l a z o r s z á g - r ól é s n é p rő l, a m e ly n e k n y e lv é t tanítjuk, s e z m inden id e g e n n y elv et tanító tanár s z á m á r a e le n g e d h e te tle n s z ü k s é g le te D r0a n t a l E l e m é r n é 61,

P E D A G Ó G U S K O M P L E X T O V Á B B K É P Z É S S Z E G E D E N, A J Ó Z S E F A T T I L A T U D O M Á N Y E G Y E T E M E N V ilá g sta tisztik á k ig a z o ljá k, h o g y a t u d o m á n y o k g y o r s fe jlő d é s ü k k ö v e t k e z t é b e n 8 10 é v e s id ő k ö z ö n k é n t m egújítják ön m agu ~ kato E n n e k k ö v e t k e z m é n y e a z 9 h o g y á lla n d ó je lle g ű tanulásra^ a z is m e r e te k á lla n d ó fe lfr is s it é s é r e v a n s z ü k s é g ü n k a h h o z, h o g y a k o r k ö v e t e lm é n y e in e k m e g fe le lő e n tu dju k m u n k án k at v é g e z n ie A p e r m a n e n s ta n u lá s le h e t ő s é g é t terem tették m eg a z e g y e tem ek a k k o r 9 am ik or a g y a k o r l ó ta n á ro k s z á m á r a m egn yitották kapuikat A z e g y é v e s s z a k m a i-m ó d s z e r t a n i ta n fo ly a m o k n a k a z a c é lju k, h o g y k o r s z e r ű s z ín v o n a lo n é s a s z a k tu d o m á n y ma! fejlett s é g é n e k m e g fe le lő s z e m lé le t t e l fe le le v e n ít s é k a r é s z t v e v ő k e g y e tem en tanult s z a k m a i-m ó d s z e r t a n i ism ereteit, valam int tá jé k o z ta tá s i n y ú jts a n a k ú ja b b e r e d m é n y e k r ő l, a s z a k t á r g y ta n ítá s á n a k haték o n y űj m ó d s z e r e ir ő lo M e g y é n k ta n á ra i a J ó z s e f A ttila T u d o m á n y e g y e t e m e n e l ő - a d á s o k * szem in áriu m ok ^ g y a k o r la t o k k e r e t é b e n, n a g y o b b r é s z b e n ö n á lló t a n u lá s s a l fríssith e tté k fe l a s z a k tu d o m á n y le g ú ja b b elm é leti é s g y a k o r la ti e r e d m é n y e iv e l tudásukat ~ A tem atika ö s s z e v á lo g a t á s a biztosíttatta. azt* h o g y a ta n foly a m e l v é g z é s e k ö z v e t len s e g it s é g e t n y ú jts o n a k ö z é p is k o la i o k t a t ó -n e v e lő m unka é rté k e s e b b é tételéh ez,, A ta n foly a m le z á r á s á t, de a fo ly a m a to s ö n k é p z é s k e z detét -ti. a z ír á s b e li v i z s g a d o l g o z a t, illetv e a s z ó b é l! b e s z á m o ló a d ta Q A k ö v e t k e z ő k b e n e z e k b ő l a d o lg o z a t o k b ó l o lv a s h a tu n k n é h á n y r é s z ie t e k D r0 J á r m a y P á l n é s R A F F A Í S A R O L T A R U G Ó S O R O N,f C ; NO VE L L Á S K Ö T E T E N E K E L E M Z É S E /R É S Z L E T / A h u s z o n k é t n o v e llá b ó l hat e g y e s s z á m e l s ő s z e m é ly b e n h a n g z ik el. E z m ajdn em a n o v e llá k eg y h a rm a d a ^ E m ű v é s z i m ó d s z e r intimitást, a lé le k m ély r é t e g e in e k m axim ális fe lté r k é p e z é s é t* 62

feltárását Ígéri, a s z e r e p lő k k e l v a ló te lje s a z o n o s u lá s t t e s z i le h e tő v é, V élem én yem sz e rin t e z e k a le g in k á b b re m e k b e sik erü lt d a ra b o k. Ilyen a /m ár elem zett/ " R u g ó s o r o n, a z A liig v é r t b e n / ( a h o l e g y ö r e g hivatali r ó k a já ts z ik mint m a c s k a a z e g é r r e l, nem k e v é s b é " d ö r z s ö lt", fiatal b e o s z to ttjá v a l, é s nem tudjuk 9 h o g y a z ö r e g fö lö tte s m e g a d ja -e a k o r r u p ts á g o n rajt akapott,3 ije d t s é g é b e n t ú ls á g o s a n s z o lg á la t k é s z b e o s z to tt 500 forintját*) A M e d d ig fájhat? J e lin e k M a g d á já n a k k ie m e lk e d ő a b e ls ő m o n o - ló g ja r> e ls ő s z e r e lm é n e k rön tgen k ép -h ítelü * árnyalt á b r á z o lá s a. S z o m o r ú 5 de h iteles a z?ip g y p la fon alatt cim ü írá s falu si italboltv e z e t ő jé n e k m o n o ló g ja, a z id e g g y ó g y ín té z e tb e n. ( M á s v o n a t k o z á s ban mát s z ó esett róla,) A t,k orom k a m a szfiu ja ő s z in té n vall e g y e s s z á m e ls ő s z e m é ly b e n a g y ű lö le trő l é s szeretetrőj E llen állh atatlan s o d r á s ú é s h a tá sfok ú e b b ő l a típ u s b ó l a C s illa g v iz s g á ló * P in tér A n d r á s a n o v e lla h ő s e, akit a z író n ő s z e r e t, m egért, é s akitől c s a k n e m m eg n y u g od v a b ú csú zik * mert érzi, h o g y érték es* e r ő s p a r a s z t i m ű v é s z i lé n y e g y ő z t e s e n k e rül ki a v á ra tla n sze re lm i c s a ló d á s b ó l* M int m ás n o v e llá ib a n, R affai itt is annyit m ond e l tájról^ k ö r n y e z e tr ő l, am en n yi m on d a n iv a lójá t szo lg á lja * A S ze H d tó partján já t s z ó d ik le a történet* de a táj c s a k hátterűi s z o lg á l, A c s e le k m é n y b á rh ol m egtörténhetett v o ln a, a B alaton v a g y a V e le n c e partján is* P in tér A n d r á s, a t e h e t s é g e s, a n ép i s z á r m a z á s ú m ű v é s z, ú g y n e v e z e tt "befutott em ber"* h ú s z é v után v is s z a jö n falujába* A " g y ö n y ö r ű s é g e s e n n eh éz* d íjn y e r te s" é v e k után tér v is s z a * a m e zítlá b a s é s k lottg a ty á s g y e rm e k k o r után, am ely? " r é g leh a g y ott é s m indig v is s z a té r ő * ö r ö k k é é h e s é s m ost már s o h a ki nem e lég íth ető*, m eg nem e n g e s z te lh e tő * " P e d ig b ű b á jo s k is nyaralót, kapott, kitü n ően fe ls z e r e lv e * m inden k é n y e le m m e l b e r e n d e z v e * De "a g y e r m e k k o r s e b e ir e k é s ő b b h a s zta la n irt k eresn i"* A h a z a é r k e z é s, bár a tópart tele v a n id e g e n n y a ra ló k k a l é s m ás mint h ú s z é v e volt, m é g is a h a z a ta lá lá s c s o d á la t o s é r z é s é v e l tölti el* E le rn y e d e tte n ringatjá k a hullám ok u gyan ú gy* mint tizen h a t é v e s lo b b a n é k o n y k a m a s z korában,, e lc s a lo g a t já k a "m é ly k é k h ajlatok s zig e té re * a v a la m i k ori á b r á n d o k szig e té re * " A m ű v é s z k ü lö n ö s, átlagon felüli ér~ 6 3 s

z é k s z e r v e i m ohón szív já k m agukba az illatokat^ a g y e rm e k k o r réits ' G yerm ekkorom valam en n yi n ö v é n y e itt párolgóit e g y e t len s z é l e s áram lásba e lv e g y ü lv e 0,0f> B oldogé mert úgy érzi* h o g y a s ik e r é s rév b eju tá s koron ájakén t sze re lm e, Klái a 9 kin ek é r k e z é s é r e k észü lj be fogja tölteni életét, k árp ótolja minden addigi k e s e r v e s e n n élkü lözött ffhintalóért, n a g y sze le t lekv á r o s k e n y é r ért"0 E b b e n e g é s z e n b iz to s 9 h isz K lára épp úgy h ozzáta rtozik "mint e z a t ó 9 a szig et, a z s á ly a r e n g e te g v a g y m u n k á ja /i A n n yi ra rágondol* h o g y hangját hallja* v a r á z s ló módjára felidézve,, T e le van feszült v á r a k o z á s s a l mindent elők észített, r ö v id e s e n indulhat a vonat elé. É s e k k o r m eg érk ezik e g y id eg en n ő m otork erék p á ron 9 aki c s a k k ü lső le g K lára5 K a r e s z n ev ű H tlaverjéva L " H angja is id e g e n ü l c s e n g, A k ö v e tk e z ő k b e n rem ek b e sikerült izga lm as tá rs a lg á s indul m eg0 HK etten e g y ellen" folyik a p u h a to ló d zó társasjátéka A két fiatal ö s s z e ta rto z ik, de m égis hihetetlennek tüniko A z is biztos* h o g y tudják mit akarnak* de milyen s z e r e p m arad a s z e r e lm e s érett férfinak, akinek K lá r a munkájával, e «gyütt é letén ek eg y ed ü li értelm e é s tartalma - ú g y tűnik, c s a k - v ; o lto A fiatalság s o k s z o r mentesít társadalm i k o n v e n ció k, e l avult illem kódex s z a b á ly o k ism erete é s g y a k o r lá s a alól. de a zért a tá rs a s életnek é s é rin tk e zé s n e k va n n a k minimális s z a bályáig ami a zo n b a n itt történik a k ö v e tk e z ő p e r c e k b e n, az nem n e v e z h e tő sem tapintatlanságnak, sem fiatalos hányaveti ségnek* sem ostoba* g y e r e k e s h e c c e J ő d é s n e k /e g y é b k é n t is rö v id e s e n kiderül; h o g y a fiatalok 25- é s 26 é v e s e k /, hanem e lk é p e s z tő ö n z é s n e k, g á tlástalan ságn ak, art ál lanságnak., K lá r a magától értetődő, de még s erőltetett te r m é s z e te s s é g g e l m o z o g a n yaralóban, de milyen jogcím en? E zt te s zi a kölyök ís 9 aki leteg ezi a nála 10 é v v e l id ő s e b b n e v e s műv é s z t, v a c s o r a előtt közli,? h og y fürödni akar menni, é s m ellesleg m e g k é rd e zi a házigazdát* nem tart-e velü k? N eki aztán ig a zá n n in cs erre semmi jo g cím e. 64,

P in té r m é g is - b á r e lh ü lv e, e l k é p e d v e n é z ~ udvairia.b g e s z t u s s a l a lk a lm a z k o d ik a s z o k a t la n m a g a t a r t á s h o z a v e n d é g jo g g a l a l a p o s a n v i s s z a é l ő k k e l s z e m b e n,, i d e g e n ü l n é z v e K lá r a s z e m é r m e t le n, k e t t ő j ü k előtti á tö lt ö z é s é t * A z e g é s z t e r m é s z e t m e g v á lto z ik,, P in té r é r te tle n ü l n é z i a v iz e t, a m e ly a fia ta lo k m ü v id á m s á g á t, h a r s á n y, f e l t ü n ő s k ö d ő j ó k e d v é t türis " A z én ta v a m, s a n n y ir a e n y é m, a k á r a n y á m leh etn e* tűri, b e f o g a d ja ő k e t, já t s z ó d i k v e l ü k e lle n e m r e, A jó ö r e g, a z á r i á s b ö l c s ő n y i S zelid.*" R e n d k ív ü l s z e l l e m e s a m in d en t é rte n i k e z d ő férfi ö n i r o n i z á l ó e t y m o io g iz á J á s a, jo b b fo g l a l k o z á s faiján, a tó n e v é v e l, A z é g s z i n e s e m a r é g i s z é p 0 A z é n - n o v e l l a le h e t ő s é g e it m a x im á lisa n k ih a s z n á l ja Raf.fai0 M e g fa k u lt a z é g, a h o g y a n a z e m b e r is m e g fa k u l, tik k a d, fo n n y a d, m e g k e s e r e d i k, é r z i a férfin A S z e l í d tó, a j ó k o r a ú s z á s a s z ig e tig * e g y k is t ö r l e s z t é s, f r i c s k á z á s a m a g a b iz t o s fia ta lok n a k * a k ik ré m ü lte n k e r e s t é k, m ig e lő n em b u k k a n t, a z e lé g t é t e l c s ö n d e s d e r ű j é v e l tölti e l l é n y é g M o st m ár m in d en t tud. R á r a d ta n é s iz g a lo m n é lk ü l fig y e li őke*t9 é s n em k ö n n y iti m e g a z o k h e ly z e t é t té m a k e r e s é s é v e l, É l v a g y v i s s z a é l m o st m ár a " m ű v é s z " á l a r c á v a l é s p ó z á v a l* fe lm e n tv e m agát a "m o s t r e n e s z á n s z á t éln i k e z d ő k is p o lg á r i s z o k á s o k s z a b t a k ö t e l e z e t t s é g e k alól*" A v a c s o r a alatt ú jb ó l k e z d ő d i k a z e rő lte te tt t á r s a lg á s * K lá r a i d e g e s. E lr a g a d t a t ja m agát. A fiú o tr o m b a k é r d é s e i /M ié rt kapta a "k é g lit"? M e n n y it fiz e t é rte? /, d e ta lá n m é g in k á b b a z, b o g y s z e r e t n é k ib ö k n i j ö v e t e l é n e k a v á r t t ó l t e l je s e n e lt é r ő c é l ját, a z e g y r e o s t o b á b b s z i t u á c i ó k o k o z z á k * D u r v á n m egsérti, r é gi barátját, " k ifo g á s t a la n s z á r m a z á s á é v a l g ú n y o l ó d v a, m e n te n i a k a rja uj b a rá tjá t, a k i é p p e n m ert r é g i úri c s a l á d s a r ja, k é s ő n, n e h e z e n jutott b e a fő is k o lá r a * M o s t m ár t e l je s fo r d u la t k ö v e t k e z ik bes "N em A dok, Nem* nem, é n n e m o ld o k * " K o n o k e l l e n k e z é s t v á lt ki a m ű v é s z b ő l a z a'ijasf h o z z á o i y m éltatlan m e s t e r k e d é s * A fia t a ls á g fölén y ét* a z e r e tt férfi b ö l c s e s s é g e k ie g y e n líti, s ő t felülm úlja* H a g y ja ő k e t e r ö lk ö d n i, m ig k ib ök ik s s e g i t s e ő k e t ö s s z e k ö t t e t é s e i r é v é n m e g - 65*

/ r e n d e l é s e k h e z, ta n íts a a _f űt? m íg m ajd k ö z ö s e n /te r m é s z e t e s e n K I ár a. é s K -fa r e s z / d o l g o z hatnako A n d r á s k e m é n y e n é s j ó z a n u l fo ly ta th a tja e z u t á n a z "ü z le ti t á r g y a l á s t V A fiú le n y e li a z a lig p a lá s to lt, k e lle t le n m a g a ta rtá st, a lá n y is P in té r e p é s m e g j e g y z é s é t : ' A k a d m é g tan u ln i v a ló d, le á n y z ó,' M á r a s z a k m á d b a n, - t e s z e m h o z z á g y o r s a n," K i s s é fe ls z a b a d u lt, sőt. e ls z a b a d u lt k é n y s z e r t á r s a l g á s k ö v e t k e z ik, m e ly b e n a fiú e g y k ö z t is z t e le t b e n á lló, k ö z ö s m e s t e r ü k r ő l l e n é z ő e n n y ila t k o z ik : " H u s z o n ö t é v v e l e z e lő t t e g y k ü l v á r o s i n y o m o r t a n y á r ó l bujt e lő," E z m ár m in d en t b e t e t ő z, d e P in té r m o s o l y o g é s ig y m e g m enti a h e ly z e t e t, m a jd lé le k b e n, g o n d o la t a i b á n t e lje s e n e lt á v o lo d ik tőlü k, h i s z e n a m ú g y s e m e g y n y e lv e t b e s z é l n e k, ő m á s h o n n a n b u j t e l ő * mint a z o k k e tte n G N y a r a, d e e g é s z t o v á b b i é le te a la k u lá s á t t e r v e z g e t i, h á ta m ögött a k ét h a s z o n l e s ő tö r te tő v e l, m é g is - e g y e d ü k "Id e je le n n e v é g r e k o m o ly a n, m in d e n l e h e t s é g e s m o zg á st^ hullást* a b e lá th a tó p á ly á k m ik én tjét is m é r le g r e t é v e o>0 m e g is m e r k e d n e m a k é p z ő m ű v é s z e t k ü l ö n b ö z ő á g a z a t a in k ív ü l m á s s a l is, P é ld á u l a c s i l l a g o k k a l," R a fía í S a r o lt a írói n y e l v e r e n d k ív ü l e r e d e t i, T ö b b v a n b e n n e, mint a h o g y a n írói t ö r e k v é s e i r ő l v a llv a je lle m z i iró i n y e l v é t: "E m b e rt á b r á z o ln i é s h it e le s e n! E h h e z a z a d ott ir o dalm i a la k s a já t o s n y e lv é t k e ll e fo g a d n u n k. M á s k é p p m o n d k e v e s e t a z ö r e g p a r a s z t, m á s k é p p a z e la g g o tt k e g y e l m e s u rq M á s n y e lv e t b e s z é l a k a m a s z, m ást a v é g z ő s e g y e t e m is t a. A z ir ó a k k o r a d é le te t ig a z á n, h a fig u ráit a m a g a n y e l v é n s z ó la lt a t ja m e g. A z e m b e r é r d e k e l* m in d ig é p p e n a z, akit m e g fo r m á l ni p rób á lok?, u g y a n a k k o r é r t h e t ő s é g r e, e g y s z e r ü s é g r e 3 t ö m ö r s é g r e t ö r e k s z e m. A m i n e m is k ö n n y ű, s ő t ta lá n 66, a l e g n e h e z e b b, M

fiai: A z em beri s z ó je le n e é s jövője-, Uj ír á s, 1 9? l / ó j R afíai n o v e llá ib a n N a g y L a jo e m indéi, ap r r A á g r - * ^ - szem ét v a llh a tja m s te ré n e k j a k ih e z h a s o n ló a n ö is a z apr V. m indennapi, az e m b e rt k ö r ü lv e v ő é s m e g k ö tő v i s z o n y o k b ó l rak ja Ö s s z e a zt a r u g ó s o r t * a m e ly e n a ztá n oly k é n y e l m etlenné v á lik a z u ta z á s, a z élet e lv is e lé s e,, E z e k a n o v e llá k c s a k je le n e te k, a m e ly e k e lé el kel) kép teln ü n k a k ia la k ító o k o k a t é s a h o n n a n t o v á b b s z ö h e tjü k k é p z e letünkkel a s z e r e p l ő k t o v á b b i utját0 R afíai a t e lje s s o r s u k e le m z é s e helyett, h e ly z e t e k p illa n a tk ép ét a d ja c s a k e z e k b e n a z f á sokban, D e e z e k a p illa n a tk é p e k ig en g y a k r a n m ajd n em m indany nyíunk é le t -m e n e t é b e is b e ille s z th e tő k. A k á r v elü n k is m egtör fenhetne m in d a z a k e lle m e tle n s é g, z a v a r, f e s z é l y e z e l! s e g, a m e lyet fe ls o r a k o z ta t k ö n y v e ib e n a z ir ó n o 0 E l b e s z é l é s e i r u g ó s o r o n ü l v e m utatnak be minketo A mi d o lg u n k, h o g y le v o n ju k a tö rté n e te k k ö v e t k e z tetéseit, k ö v e s s ü k a ki n em m ondott ta n á c s o t : ma már élet le heh" ség ü n k jo b b r a v á lto z o tt, a lk a lm a z k o d ju n k hcr.zá, é s vált /fás.-- r.vv m indennapi életünkön,, Részlet* Jakab Margit "A SZU K A T O N A I F E L K É S Z Ü L T S É G E 1 94 1. JUN. 2 2 -É N,# C 0 D O L G O Z A T Á B Ó L A h e ly z e t r e m é n y te le n n e k látszotta A n yu gati k a p ita lista Politikusok, k aton a i s z a k e m b e r e k, a m egh ódított te rü le te k é!- e l s ze n v e d e tt v e s z t e s é g e k e t s z á m b a v é v e, k ilá tá sta la n n a k találták a S z o v je t u n ió m in den to v á b b i h a rcá t. U g y a n a k k o r H itler nem elégedett,, A d ia d alitta s h a rcté ri Jelen tések m ögött b i z o n y o s a g g o d a lo m is mutatkozott,, A> el Art er^ d m é n y e k m e s s z e elm a ra d ta k a ' B a r b a r o s s a '* tervtől. Hitler Ppen le g fő b b c é lk it ű z é s é t, a S z o v je t u n ió 6-8 hét alatti m eg sem m isítését nem érte e l0

A n ém etek nem.ily en h á b o rú ra. szám ítottak. M e g s z o k tá k, h o g y c s a p á s a ik s ú ly a alatt e lle n s é g e ik n a g y terü letek e lv e s z t é s e, v á r o s a ik s z é t b o m b á z á s a, je le n t ő s e rő ik b e k e r it é s e után m orálisan is m eg törn ek é s fela d já k a k ü zd elm et0 \ Itt a z o n b a n nem e z történt. M inden áttört v é d e lm i vona,i u - tán új, e g y r e s z ilá r d a b b e lle n á llá s b a ütközteko A n é m á tá b o r n o k o k n ap mint nap után uj, e g y r e s z ilá r d a b b e lle n á llá s b a ütközteko C om m a ger, a s z o v je t c s a p a t o k h a rci s z e lle m é t je lle m e z v e ig y ir!*a körülkerített o r o s z o k ahelyett, h o g y m ega d ták v o ln a magukat, t o v á b b harcoltak* s e z z e l felh asitották a n ém etek te rv e ik A n ém etek m éltatlan k od va látták, h o g y a z o r o s z o k e g é s z e n m á s- k é p p e n v is e lk e d n e k * mint a fra n ciá k a nyugati h a d s z in té r e n 00o A z o r o s z o k a z o n b a n nem v olta k h a jla n d ók k övetn i a katonai sza k - k ö n y v e k u tasításaik M ik o r a n ém etek k örü lkerítették őket, a z u to ls ó em b e rig h a rco lta k é s an n yi n ém etet öltek m eg, am ennyit c s a k tu dtak.m /C om m ager- A m á so d ik viiághábo*''ú történ ete/ M e g k e z d ő d ö tt a m e g szá llt terü le te k e n a földalatti s z e r v e z k e d é s, A párt é s a korm ány fe lh ív á s á r a elem i e r ő v e l indult m eg a s z o v je t nép f e g y v e r e s h a rca. A n ém etek a z e lle n á llá s n a k ilyen s z e r v e z e t t s é g é v e l, e ls z á n t s á g á v a l e d d ig m ég nem ta lá lk ozta k, M indez v á ra tla n u l érintette a n á ci birodalom v e z e t ő ik K ö n n y ű g y ő z e lm e t rem éltek* s fe lh á b o ro d o tta n vették tu d om á su l a s z o v jet n ép e n g e s z te lh e te tle n k o n o k s á g á t. a tö rté n e le m b e n p é ld a n élkül álló, h o s s z ú é v e k ig tartó p a rtizá n h á b orú k a p c s á n. E rre utaln ak a külföldi fo r r á s o k is, m elyek k ö z ü l le g h it e le s e b b e k a n é met katonák* tiszte k é s tá b o r n o k o k levelei* fe lje g y z é s e i* ö s s z e f o g laló munkái, íme* n é h á n y id é ze t; K űrt T e p p e ls k ir c h ; " A p a r a n c s n o k s á g g a l é s a c s a p a t o k k a l s z e m b e n a s z o k a t lan* a z e lő z ő k n é l n e h e z e b b h a d szín té r, a z e d d ig i legnagyobb k ö v e te lm é n y e k e t tám asztotta, M e g g y ő z ő volt a z e lle n s é g s z k v ó s s á g a : m e g le p ő a z e ü e n lö k é s e k b e n r é s z t v e v ő h a r c k o c s ik szá m a, : "E z a c é l o s akaratú e lle n s é g volt, am ely kím életlenül, nem a hadm űveleti m ű v é s z e t ism erete n élk ü l vetette h a r c b a csa ^ 68, pataito K o m o ly a g g o d a lo m r a sem m i alap sem volt, e g y azon^

joan már v ilá g o sa n, látszott? itt s z ó se m lehetett a r r ó l9 h o g y g y o r s c s a p á s o k k a l nö s s z e d ö n t s ü k a k á r ty a v á ra t *, K z a h ad járat nem fqg lefolyni o ly a n te rv s z e rű e n ^ mint a z előbbiek*,1' Von B utler v e z é r ő r n a g y? A z o r o s z o k szívós e lle n á llá s a k ö v e t k e z t é b e n a n én iét c s a p a t o k már a h a r c o k e l s ő n a p ja ib a n o ly n a g y e m b e r - é s h a d ia n y a g -v e s z t e s é g e k e t s z e n v e d t e k, a m e ly e k jó v a l felülm últák a le n g y e lo r s z á g i é s a n y u g a ti h adjárat v e s z - t&mégeíio T e l je s e n n y ilv á n v a ló v á ü v á lt9 h o g y a z e lle n s é g h a d v is e lé s i m ód ja é s h a rci s z e lle m e, a z adott o r s z á g fö ld ra jz i v i s z o n y a i is e g y á lta lá n n em h ason lítottak a z o k h o z, a m e ly e k k e l a n é m e te k a z e l ő z ő s ik e r e s, a v ilá g o t bám ulatba ejtő 'V illá m lá s u k b a n t a lá lk o z t a k * K iv o n a to k ném et la p ok b ól? " V ö lk is c h e r B e o b a c t e r? H 1 9 4 1 0 ju n iu s 2 9 0 " A z o r o s z k a to n a h a lá lm e g v e t é s é v e l felülm úlja n yu ga ti e l le n s é g ü n k e t o A z á llh a ta to s s á g é s fa ta lizm u s a rra készteti^ h o g y m in d a d d ig ta rtsa m agát, am ig m eg n em ölik a l ö v é s z - árokban,, v a g y am íg holtan nem e s ik ö s s z e k é z it u s á b a n a A F rankfur Z e itu n g 1 9 4 1 0 ju liu s 60 " A z e l l e n s é g a z e s e t e k t ö b b s é g é b e n n e m c s a k h o g y nem v e s z t i e l c s e l e k v ő k é p e s s é g é t, h an em m e g k ís é rli á tk aroln i a n ém et h a r a p ó fo g ó k Ez b iz o n y o s m érték ig uj v o lt a h á b o r ú h a r c á s z a t á b a n - a n ém etek szám ára p e d ig v á ra tla n m e g le p e t é s ö A s z o v je t h a d s e r e g s z í v ó s Henállása a n ém et k aton a i v e z e t ő k b e n b iz o n y ta la n s á g o t keltett, es* r e v e h e t ő e n i d e g e s e k k é váltaké E z c s e n d ü l ki H a id e r v e z é r - e 2 r e d e s s z o lg á la ti n a p l ó já b ó l B e j e g y z é s é i b izon y ítjá k, h o g y a szo v je t n ép már a z e l s ő n a p o k b a n k e r e s z tü lh ú z ta Hitler szá m ítá sát. É s e z e n a p o n to n v á lik a k é r d é s vitath a tóvá, T é n y 9 h o g y a s z o v je t h a d s e r e g 1 9 4 1, ju n iu s 2 2 -é n a le m a r a d o tts á g á llap otát Ükrözte, u g y a n a k k o r, h a ó riá s i v e s z t e s é g e k á rá n is, d e kiállta e lle n s é g m indent e l s ö p r ő roham át, s ő t a h a d á s z a ti e g y e n s ú l y 6 9 Q

létrejöttév el m egterem tődtek a feltételek e k e z d e m é n y e z é s h e z,, A k é r d é s m a g y a rá z a ta nem e g y s z e r ű, tö r té n é s z e k, katon ai s z a k e m b e re k vitatják, k e r e s ik az o k o k a t0 F e lv e t ő d ik a k é r d é s, miért került h á trá n y o s h e ly z e tb e s z o v je t h a d s e r e g 1941 ju n iu s 2 2 -é n? a A v á la s z k e r e s é s e után feltétlen m eg kell v iz s g á ln i a zo k a t a té n y e z ő k e t, a m e ly e k a katon ai fe lk é s z ü lé s t m e g h a tá r o z tá k A h á ború s v e s z é l y fo k o z ó d á s a s z ü k s é g e s s é -tette a hadi k ia d á s o k n övelését,, A z e l s ő ö t é v e s terv id ő s z a k á b a n a k ö lt s é g - v e t é s 5,4 %-át, 1 9 4 1 -b e n már 43,4 /o-át irá n y o ztá k e lő a v é d e le m - re* A z e u ró p a i h á ború megmutatta, h o g y N é m e to r s z á g n a k kitűnő h a rci r e p ü lő g é p e i v a n n a k, u g y a n a k k o r a n yu gati állam ok is óriási 1 m érték b en fe jle sz te tté k a re p ü lő g é p g y á r tá s t- S z ü k s é g e s s é vált tehát a re p ü lő g é p ip a r á t s z e r v e z é s e * T e h e t s é g e s tu d ó so k, k on stru k tőrök* m é rn ö k ö k fá r a d o z á s á n a k e re d m é n y e k é n t szá m ta la n uj típus : te rv e i k é s z ü lte k el, de la s s a n haladt a s o r o z a t-g y á r tá s o U g y a n e z volt a h e ly z e t a h a rck o cs i* a z autom ata fe g y v e r e k, a löv e d é k e k,9 a k n a v e tő k g y á r tá s a te ré n 0 A fiatal s z a k e m b e r e k ö n fe lá ld o z ó m un- k á ja biztosította a véd elm i k é p e s s é g n ö v e k e d é s é t, a hadiipar a z o n ban nem tudta k övetn i a z e s e m é n y e k g y o r s a la k u lá s á t K e v é s id ő volt a fe lk é s z ü lé s r e ffa. H o n v é d ő H á b orú k e z d e te k o r a s z o v je t h a d iip arba n m ég nem fe je z ő d ö tt be a z új te ch n ik a elsajátítá sa- é s a m odern k a ton a i- tech n ik a i e s z k ö z ö k tö m e g te rm e lé s e m ég nem volt m e g s z e r v e z v e,' \ /N.A. Voz n y e s z e n s z k íj/ A s z o v je t h adtu dom án y n a g y je le n tő s é g e t tulajdonított a z e r k ö lc s i té n y e ző k n e k * e n n e k h e l y e s s é g e a h á b o rú s o r á n ig a z o ló dott. vmint e rre fen teb b is utaitam0 H adtu dom án yi elm életü k n ek azon*" bán v o lta k fo g y a t é k o s s á g a i is 0 K a to n a i ta p a szta la ta fő le g a p o lg á r h á b o r ú r a k orlá tozód ott, e z e k a z új történelm i feltételek k özött nem voltak e le g e n d ő k é Hely' telen ü í értelm ezték a spanyol, p o lg á rh á b o r ú tapasztalatait, h ib á s k ö v e tk e z te té s ü k alapján, 1 9 3 9 -b e n fe lszá m o ltá k a g é p e síte tt hadtestek et, e z e k e t a h á ború előtt kellett ú jjá szerv ezn i., 7 0 o

A s z e m é ly i k u ltu sz s z e r e p é v e l v a la m e n n y i s z e r z ő fo g la lk o zik* t ö b b é - k e v é s b é S ztá lin t t e s z ik f e l e l ő s s é a b e k ö v e t k e z e t t e s e - nién yekérto H o g y e z m e n n y ib e n já ts z o tt s z e r e p e t a k a to n a i k é s z ü lt s é g e t illetően * a zt a k é r d é s s e l k a p c s o l a t o s g a z d a g v it a a n y a g b ó l k ira g a d ott n é h á n y r é s z l e t a la p já n s z e r e t n é m ö s s z e g e z n i B altyín s z o v j e t ^ tö rté n é s z m egá lla p ítá sai: "H a a z á lta lá n o s p olitik a i é s s tr a té g ia s z e m s z ö g é b ő l a n é met in v á z ió n em i s v o lt m e g le p e t é s a S z o v je t u n ió s z á m á r ^ t a k ti kai s ík o n m é g is k é s z ü le t le n ü l találta,,"!-e n n e k m e g fe le lő e n e g y r é s z r ő l e lis m e r jü k a h e l y e s távlat ~ a m e ly b e n S z tá lin m ozgott* m á s r é s z t a z o k a t a z a k a d á ly o k a t* a m e ly e k e t u g y a n a z a S ztá lin g örd ített e g y g y o r s é s id e jé b e n v a ló m o z g ó s ít á s elé* a n é m e t q ffe n z iv a id ő p o n tjá n a k k is z á m ít á s á b a n e lk ö v e te tt t é v e d é s é v é ^, E g y a z o n b a n b i z o n y o s ; b á r h o n n a n is e r e d - je n 0oo a z em lített t é v e d é s * a zt a z o n n a l fe ls z ív t a é s s e m le g e s ít e tt e a s z o c i a l i s t a t á r s a d a lo m - a m e ly a la p v e t ő je lle m v o n á s a i b án é h i tetlen m aradt - á lta lá n o s v is s z a h a t á s a * a K o m m u n is ta P á rt v e z e t ő k é p e s s é g e : va lam in t a S z o v je t u n ió m in d en d o l g o z ó p o lg á r M k á l d o z a t k é s z s é g e é s a s z o v j e t h a z a iránti o d a a d á s a 0 É s e z a le g fo n t o s a b b, a d ö n t i szem p on t* a m e ly e t h a n g s ú ly o z n u n k k e ik B a ttag lía A IL v ilá g h á b o r ú 12 70 a j A fe ls o r o lt id é z e t e k c s a k t ö r e d é k é t k é p e z i k a k é r d é s s e l k a p c s o l a t o s e ü e n t m o n d á s o s v a g y e g y b e h a n g z ó v é le m é n y e k n e k B g y b iz o n y o s? a s z o v je t n é p a v e s z é l y p illa n a tá b a n e g y e m b e r k én t állt k a h a z a v é d e l m é é r t A K ö z p o n t i B iz o t t s á g f e l s z ó l í t á s á ra h ih e te tle n e n e r g iá v a l s z e r v e z t e m e g a z e lle n á llá s t a h á t o r s z á g ban é s a fro n to n e g y a r á n t O ly a n h aditettek a m e ly n e k niru párja, a t ö r t é n e le m b e n ; k iü rítették a z e lfo g la lt ip a ri terü letek et* h o g y tö b b e z e r k ilo m é te r t á v o ls á g r a ú jb ó l fe lé p!t s é k 0 N é h á n y h ó n a p le f o r g á s a alatt 1 300 g y á r a t h e ly e z t e k ú jra ü z e m b e ott* a h o v á a z e l l e n s é g nem juthatott e k A z a h ő s i e s h a r c 9 a m e ly e t a s z o v je t n é p a z e l l e n s é g a r c v o n a la m ögött vívott* a tö rté n e le m l e g r a g y o g ó b b fe je z e t e ít k é p e z ik o 71