SALGÓTARJÁNI BOLYAI JÁNOS GIMNÁZIUM ÉVKÖNYVE

Átírás

1 SALGÓTARJÁNI BOLYAI JÁNOS GIMNÁZIUM ÉVKÖNYVE

2 ...De jelenthet a Bolyai név a salgótarjáni diák számára többet, programot is. Ha például igazán meg akarja érteni, mi is az, amit névadójuk csinált, mi a nem-euklideszi geometria, amellyel mint apjához irt levelében mondta, a semmiből egy új világot húzott elő, akkor rnár a középiskolában oda kell küzdenie magát az új matematika, s azon át a modern fizika küszöbére, hisz az a semmiből előhúzott világ nemcsak vakmerő kirándulás volt a gondolhatóba, hanem hamarosan új ostromlétra is lett, amit a gondolható támaszt a természetből jelt adó valóság ala. (Részlet Németh Lászlónak a Névadó ünnepre irt üdvözletéből)

3 ÉVKÖNYV 7 1 A SALGÓTARJÁNI BOLYAI JÁNOS GIMNÁZIUM ÉVNÍIn YVE

4 A B o ly a i J á n o s G im n á z iu m É v k ö n y v e R e l e l ő s s z e r k e s z t ő : H o r o ld L á s z l ó i g a z g a t ó A b o r it ó la p o t t e r v e z t e : C z in k e F e r e n c g r a f ik u s m ű v é s z - r a j z t a n á r A fo tó k a t k é s z ít e t t e : K u l c s á r J ó z s e f f o t ó m ű v é s z G e r g e l y V a lé r é s M u r á r G y u la ta n u ló k A z É v k ö n y v e t n y o m ta : N ó g r á d m e g y e T a n á c s a VB R o ta p r in t Ü z e m e A b o r it ó la p o t n y o m ta : A N ó g r á d m e g y e i N y o m d a ip a r i V á lla la t S a lg ó t a r j án K é s z ü lt : p L

5 T A. M ' T A. I L O M J A z ö t ö d i k é v v é g é n / H erold L á s z ló / <> I s k o l á n k n é v a d ó j a., B o l y a i J á n o s / B á c s k a y János/ A n é v a d ó n e l h a n g z o t t ü n n e p i b e s z é d / F ek e te J ó z s e f/ o... I s k o l á n k t ö r t é n e t e / F e g y v e r e s Z sigm on d/,,, A t a n é v e s e m é n y n a p t á r a... M Ü H E L Y K É P I S K O L Á N K É L E T É B Ő L. A t a n i t á s i ó r a K o r s z e r ű s é g r e tö re k e d v e..,, A z au d ió - v iz u á lis te c h n ik a i k ö z p o n t m e g s z e r v e z é s e é s műk ö d é s e / K a p á s J ó z s e f/ F e la d a tla p a m a g y a r -ó r á n /B oród i F e re n c n é /... T a n u ló i alk otóm u n k a a v ilá g n é z e tű n k a la p ja i ó rá n / - Z ~ v n d r 0. s y P c t g r / o i i o.. o o.. o. 9. o i í o. o... o 9 9 o. o... o o.. s. i B g y k is é r le ti ó ra a k ém ia la b o r b a n / D n D o b á n y Irén/. L a b orm u n k a a z o r o s z n y e lv i ó rá n /S z a b ó F eren cn é/. F iz ik a g y a k o r la t a II0 A - b a n /A n tal G á b o rn é / o o o A s z a k k ö r ö k A s z a k k ö r i m unka c é lja, fe la d a ta i a z o k ta tó -n e v e lő m u n ka fo ly a m a tá b a n / A n d r á s s y P é te r/ M a tem a tik a s z a k k ö r a z IG é v fo ly a m o n /A n tal O áb orn é/...,.. 0 M a tem a tik a s z a k k ö r a II0 é v fo ly a m o n /A n tal G ábor/.... A III-IVo é v e s e k m atem atik a s z a k k ö r e /Jónás J ó z s e f/ G A k ém ia s z a k k ö r /Dr0 D o b á n y Irén/ o... o 7 0 A m a g y a r irod alm i s z a k k ö r m u n k á já ró l / P a b u ly a L á s zló n é / O r o s z n y e lv i s z a k k ö r / P u s k á s Is tv á n n á, S z a b ó F ere n c n é /,..,.. A n g o l szo.kkqjf / iio r v 0! In Ilon^/ 9, io ooi...o,9oooo..,m.oo..o,oooooo,.,.o,,iooo.o.o 61. A fr a n c ia n y e lv i s z a k k ö r /N ád asi E rz s é b e t/ A z O r s z á g o s K ö z é p i s k o l a i T a n u l m á n y i V e r s e n y r e k é s z i t e t t p á l y a m u n k á k b ó l A m a g y a r fa lu k é p e a fe ls z a b a d u lá s e lőtt é s után N a g y L a jo s é s V e r e s P é t e r m ű v e ib e n - r é s z le t / N a gy M á r ia IILE/ A s z ó r e n d é s g o n d o la tk ö z lé s - r é s z le t / H la v a c s k a E dit IV.C/ A z a n y a g s z e r k e z e t e é s tu la jd o n s á g a i k ö zö tti ö s s z e f ü g g é s - r é s z le t / G á s p á r V ilm os IV«A/ A z in zu lin é s k o ffe in h a tá s a a s z e r v e z e t r e, de e ls ő s o r b a n a v é r c u k o r s z in t r e - r é s z le t / K olaj Á g n e s III.b / e

6 A. t a n í t á s i ó r a u t á n A z is k o la i K I S Z m u n k á já r ó l /Jónás J ó z s e f /... A z is k o la k u ltu r á lis é le t e K u ltu r á lis r e n d e z v é n y e in k / d r.j á rm a y P á ln é / G o n d o la t o k a z is k o la i ir o d a lm i s z ín p a d ü r ü g y é n ^K.CirOlyi K a ta lin / O... o..*..«..«.«.«...»a «...9.o.a o 0 «..«o o o o o a o o o o o o o.o o o i> o o o.> o * 880 Z e n e i n e v e l é s a g im n á z iu m b a n /V irág L á s z ló / <> * A z is k o la g a lé r iá r ó l / C zin k e F e r e n c / <> A k ö n y v t á r s z e r e p e a m o d e r n is k o lá b a n / C sik P á ln é / 9űo.o 9«A h o n v é d e lm i n e v e l é s A h o n v é d e lm i n e v e lé s * m int a t e lje s e m b e r r é fo r m á lá s r é s z e / T óth A n d r á s / H o n v é d e lm i is m e r e t e k a ta n ítá s i ó r á n / B o d ó c s Istvá n / 00.o A z is k o la é s a M a g y a r H o n v é d e lm i S z ö v e t s é g /M a r c s ó G á b o r/......o A z ifjú s á g i v ö r ö s k e r e s z t e s s z e r v e z e t r ő l / ja n á k J ó z s e fn é /, S A z is k o la s p o r t é le t e A B o ly a i J á n o s G im n á ziu m s p o r t t e v é k e n y s é g e / M oh a i L á s z ló n é * K m e ty i F e r e n c / « o A ta n u ló k s p o r te tik a i f e l f o g á s a / S z á s z J á n o s n é /... o00 O OOO 10 A T A N T E S T Ü L E T P E D A G - Ó O I A I É L E T É B Ő L A z o s z t á ly o z á s * é r t é k e l é s n é h á n y id ő s z e r ű p r o b lé m á ja / F a b u ly a L á s z ló n é / oo* 111 A ta n u ló m e g is m e r é s é n e k p e d a g ó g ia i p r o b lé m á i/ S z á s z J á n o s / l l 0 A z e g y e t e m r e v a l ó f e l k é s z í t é s a s z a k f e l ü g y e l ő s z e m é v e l / B o d ó c s Istvá n / A z e g y e t e m i e l ő k é s z í t é s p e d a g ó g iá já b ó l / H e ro ld L á s z ló n é / e A tö rté n e lm i s z e r t á r f e j l e s z t é s é n e k p e d a g ó g ia i l e h e t ő s é g e i /Jakab M a rgit/ D iffe r e n c iá lt f o g l a l k o z á s a s z a k o s ít o t t ta n te r v ű o s z t á ly o k b a n / A n ta l G á b o r/......o.* A Z I S K O L A D O L G O Z O I A Z O S Z T Á L Y O K T A N U L M Á N Y I E R E D M É N Y E I 1. A Z É R E T T S É G I V I Z S G Á K E R E D M É N Y E I = S T A T I S Z T I K A I O S Z E S I T E S 1 8. o o

7 A 'z, ö t ö d i k : sé w v é g é i Öt e s z t e n d ő v e l e z e lő tt töltötte be e lő s z ö r n é p e s d iá k s e r e g e z t a m odern v ilá g u n k a t é s s z o c ia lis t a ren d ü n k et o ly m éltón é r z é k e lte tő, r a g y o g ó, s z é p épületet,, Öt e s z te n d ő g a z d a g é lm é n y v ilá g a m eg k em én y m unkája á ll mögöttünk* Ú g y v é ljü k, e g y k ic s it k ö te le s s é g ü n k szá m o t adni életü n k ről, e re d m é n y e in k ről, e r e d m é n y te le n s é g e in k r ő l a bennü nket lé tr e h o z ó tá rsa d a lo m n a k, de ön m agu n knak is, h o g y b izto s a b b a n k ije lö lh e s s ü k h oln apu n k te e n d ő it is«é vk ö n yvü n k é s z á m a d á s 0 B en n e élü n k e g y fe jlő d ő, n a p -n a p után újat a lk o tó v á ro s b a n * R é s z e i v a g yu n k e g y k ib o n ta k o zó, s z o c ia lis t a v ilá g n a k * Ú g y v é ljü k, h e ly e s, h a m egmutatjuk a mi életü n k et, a mi m unkánkat, a mi a lk o tó te v é k e n y s é g ü n k e t is* A z is k o la a tá rs a d a lo m n a k s z e r v e s r é s z e * É le te, m o z g á s tö r v é n y * s z o ro s a n k a p c s o ló d n a k a z őt lé tr e h o z ó tá rs a d a lo m h o z* Is k o la é s élet: e g y, m ás m ódon, m ás form ában* A z is k o la m eg a k a r tanítani a felnőtt életre* S z ü k s é g e s, h o g y a feln őtt élet is m e g is m e rje a s z o c ia lis t a is k o la b e ls ő életét, azt, h o g y a z is k o la p e d a g ó g ia i a lk o tó műhely* É v k ö n y v ü n k b e n e z t is m eg s z e r e tn o k mutatni* É vk ö n yvü n k é m űhely kép* Öt é v e g y is k o la é le té b e n tu la jd o n k é p p e n n a g y o n k e v é s idő* T a lá n ahh o z e le g e n d ő, h o g y a s z e m é ly i é s tá r g y i le h e tő s é g e it e lr e n d e z z e, s hegy h a tá rozo tt k ö r v o n a la k k a l k ije lö lje dinam ikusan é s jö v ő b e n é z ő é n a z is k o la k arak terét* A z öt e s z t e n d ő alatt sik erü lt talán kim unkálnunk a z a lap okat, g a z d a s á giak at, s z e m é ly ie k e t, m egform áln i a b e ls ő v á z a t, k ia la k íta n i a le g fő b b c é lk itű z é s e k e t, rá h a n g o ln i m indezt a z é le t ütem ére* Ú g y v é ljü k, a z a la p te re m té s öt e s z te n d e je e g y n a g y iv ü is k o la le h e tő s é g eit sejteti* A z e g y r e h a tá ro zo tta b b á v á ló p ro gra m o t - - tá rsadalm i e lv á r á s é s b e ls ő e lh a tá r o z á s e z - - m eg is k e ll fogalm azn u n k : a k ö z ö s c é l é s a z ü g y k ö z ö s v á lla lá s a t e s z i e z t s z ü k s é g e s s é * E z a p ro gra m v a llo m á s e lv e in k r ő l é s e g y b e n a z e lv á r á s n a k a kim ondás a is a z e g é s z is k o la k ö z ö s s é g szá m á ra * É v k ö n y v ü n k : program * É v k ö n y v ü n k : v a llom á s*

8 ta v a s z á n * am ikor is k o lá n k fe lv e tte B o ly a i J á n osn a k, a n a g y m a g y a r m atem atikusnak a n evét* dr F e k e te J ó z s e f, a M ű v e lő d é s ü g y i M i n is ztériu m a k k o ri fő o s z t á ly v e z e t ő je a v a tó b e s z é d é b e n n e m e s veretű * tis z ta. s z é p s z a v a k k a l m e g m a g y a rá zta a B o ly a i n é v v á lla lá s á n a k p ro g r a m - játo E h h e z h o z z á te n n i valam it is n e h é z lenne* A z a k k o r k ije lö lt utón a z e ls ő lé p é s e k e t s ik erü lt m egtennünk* S z o c i a lis ta is k o la va g yu n k * G im názium, S a já to s fe la d a to k k a l, íg y e ls ő r e n d ű k ö te le s s é g ü n k n e k tartjuk* h o g y d o lg o z ó * m u h k ásk ezü n é pünk t e h e t s é g e s fiait, lá n ya it a k ik is k o lá n k b a k e rü ln e k fe lk é s z íts ü k e g y e te m e k r e, fő is k o lá k ra. M it je le n t e z a fe lk é s z íté s? J elen ti m in d en ek előtt azt, h o g y a p e d a g ó g ia e s z k ö z e i v e l s z o c ia lis t a g o n d o lk o d á s ú, m a rx ista v ilá g n é z e tű fia ta lo k a t k íván u n k n e v e ln i* ak ik tud atosa n v á lla ljá k társad alm u n k k ö z é le ti g y a k o rla tá t, ak ik b iz to s v ilá g n é z e ti-p o litik a i fe lk é s z ü lts é g g e l* h a zá n k iránti ő s z in te s z e r e t e t t e l b e ls ő e l h a tá r o z á s b ó l é p ítő i k ív á n n a k len n i a s z o c ia lis t a M a g y a r o r s z á g n a k * J elen ti azt, h o g y a v ilá g n é z e ti-p o litik a i e lig a z o d á s t s o k o ld a lú te r m é s z e t- é s tá rsa d a lo m tu d o m á n yos m ű v e lts é g g e l k íván ju k m egala p o zn i* V ilá g n é z e tile g, p o litik a ila g a la p o s, k o r s z e r ű tu d á s s a l k e ll n ö v e n d é k e in k e t ú tra b ocsá ta n u n k, ha a zt akarju k, h o g y v a ló b a n v e r s e n y k é p e s e k le g y e n e k a felső o k ta tá s b a n? a s z o c ia lis t a m a gyar é rte lm is é g e lő is k o lá já b a n * F e la d a tu n k n a k tekin tjü k a fe ls ő o k ta tá s r a e lő k é s z ít é s m ellett, h o g y o p tim ális e re d m é n n y e l form áljuk, n e v e ljü k, k é p e s s é g e ik e t fe jle s s z ü k, a tu d ás s z á m o s ab la k á t m e g n y is s u k a zo k n a k a tan u lók n ak is, a k ik n e k a to v á b b ta n u lá s ra sem s zá n d é k u k, sem e s é ly ü k n in cs* Ú g y v é ljü k, a k ü lö n b ö z ő tanulm ányi v e r s e n y e k e n, s z e lle m i é s fiz ik a i to r n á k on e lé rt e d d ig i e re d m é n y e in k a r r ó l ta n ú sk od n a k, h o g y a z e ls ő e r e d m én y e s lé p é s e k e t v a ló b a n m egtettük* A z ö s s z tá rs a d a lm i ig é n y e k m e g v a ló s ítá s a k ö z b e n ki k e ll alakítanunk s talán valam it már e té re n is tettünk e g y s a já to s is k o la i é le tritmust, élets tílu s t, m elyet a ta n te rv i é s n e v e lé s i fe la d a to k m e g v a ló s ítá s a m ellett m eg h a tá ro z a z a k ö z ö s s é g is, m elyb en élünk? a mi s z ü k e b b pátrián k, e ls ő s o r b a n S a lg ó ta rjá n, de k ö r n y é k e is* Is k o la k ö z ö s s é g ü n k p ro gra m já n a k s z e r v e s r é s z e? b e k a p c tolódni, együ ttélni, alk otn i s z é p ü lő, fe jlő d ő, m ű v e lts é g b e n is mind g a z d a g a b b á v á ló v á r o s u n k k a l T u d ju k, a k ö z é p is k o lá n a k b iz o n y o s erőt, s ze lle m i, in tellek tu á lis* és- mii

9 v é s z i e n e rg iá t k e ll k is u g á r o z n ia a városra,, K e r e s s ü k a z utakat eb b e n a z irá n y b a n is* A r r a e rő n k é s le h e tő s é g ü n k k e v é s, h o g y s z e r v e z e t t formákban le g y ü n k k is u g á r z ó csom óp on tok ; ú g y látjuk, fela d a ta in k e r é s z é n ek a k k o r te s z ü n k e le g e t, ha le g jo b b e rő in k e t o d a ír ányitjuk, a h o l s z ü le tik a z új, a v á r o s k u ltu rális, s z e lle m i arcu latát m egh a tá rozó - íg y muz s ik á ln a k ta n á ra in k, ta n ítvá n y a in k a v á r o s szim fo n ik u s z e n e k a r á b a n, s z a v a in a k fiain k - lán yain k ü zem i, v á lla la ti ü n n e p s é g e k e n, ta n á ra in k e g y r é - s z e ak tívan d o lg o z ik a tu d o m án yo s is m e r e tte r je s z té s b e n, s s z ív e s e n v e szü n k r é s z t v á ro s u n k, m egyén k k ö z é le té b e n * N é h á n y k iállításu n k, k ü lön ö sen a z Is k o la g a lé r ia tárlatai, a B o ly a i-n a p o k r e n d e z v é n y e i v á r o s u n k s z á mos d o lg o z ó já t v o n z z á k * J ó n é h á n y tan ítván yu n k a k tív s rem én yt k e ltő s p o rto ló ja v á r o s i, m e g y e i s p o r te g y e sü lé tnek* M in d ö s s z e öt e s z te n d ő m unkája á ll mögöttünk* H azánkn*^ e m b e re k e t láthatóan m ég n em tudtunk adni, s a k is u g á r z ó e r ő n e k is in k áb b c s a k te n d e n c iá i láth atók, m érhetők* M in d e n e s e tre felad atu n k at tudjuk, s m unkáljuk an nak jo b b é s jo b b m e g v a ló s ítá sá t* A k o r s z e rű, s z o c ia lis t a k ö z é p is k o lá n a k n a g y, fe le lő s s é g t e lje s munkát k e ll v é g e z n ie * T a n á rra, d iá k ra e g y a r á n t n a g y fe la d a to k hárulnak* T e l j e s em bert k ív á n ó munka mind a ta n á ré, mind a diákéo J ól e lv é g e z n i e z t c s a k jó k ö z é r z e tte l, a munka szeretetévejl, e g y m á s s z o c ia lis t a e rk ö lc s ű s e g ít é s é v e l, m e g b e c s ü lé s é v e l, em b eri k a p c s o la ta iv a l lehet* p iv ü n k ezért? k om olyan, e r e d m é n y e s e n d o lg o z n i c s a k fe g y e lm e z e tt k ö z ö s s é g b e n lehet* C s a k ily e n k ö z ö s s é g b e n v a ló s íth a tó m eg a s z o c ia lis t a dem okrácia* T u d ju k, a g a z d a g o n é rtelm e ze tt s z o c ia lis t a is k o la k ö z ö s s é g e t m ég k orán t sem sik erü lt m egvalósíta n u n k * M é g is a s o k s z o r m eg fo g a lm a zo tt p rogram, a z is k o la - k ö z ö s s é g g e l e g y ü tte s e n k id o lg o z o tt H á z ire n d, s a v á lla lt, s mindjobban m e g v a ló s u ló új s z e r v e z e t i é le te t é s l e h e t ő s é g e k e t b iz to s itó m ozgalm i t e v é k e n y s é g m egan n yi b izta tó e lő r e lé p é s a s z o c ia lis t a is k o la k ö z ö s s é g k ia la k ítá s á n a k útján* A k ite lje s e d é s h e z a zo n b a n m ég ta n testü letn ek, d iá k s á g n a k é s s z ü lő i tá r sad alom n ak, e g y s z ó v a l a z e g é s z is k o la k ö z ö s s é g n e k tu d a tosabban, határozo ttab b a n k e ll v á lla ln ia fe le lő s k ö te le z e tts é g e it* Ot é v m unkája á ll mögöttünk* E lv e in k, e lg o n d o lá s a in k tis ztá k, v ilá g o s a k * A m egvaló s íto tta k e g y r é s z é r ő l tan ú ként álljon itt e z a z É v k ö n y v * L e g y e n e z a munkánkról? s z á m a d á s - m űhely k ép - p ro g ra m - v a llom á s* Herold László ig a z g a tó

10 I S K O L Á N K l i l ^ A B Ó J f A, B ÜL Y A H I Á i O S /L8B 2!-18,/ K o lo z s v á r t szü letett, s z ü le té s e után a c s a lá d r ö v id e s e n M a r o s v á s á r h e ly re kerül* A p ja B o ly a i F a rk a s 180-ben a m a ro s v á s á rh e ly i k o llé g i um m atematika tan ára le s z* F ia n e v e lé s é r e n a g y gpndot forditott, e ls ő r e n d s z e r e s oktatásban ő m aga része s íte tte * M atem atikára, z e n é r e, v í v á s r a a z e ls ő irán yítást János ap jától kapta* A z apa, ki m aga is k iv á lóan k ép zett matematikus volt, le v e le ib e n n a g y öröm m el szám olt be ifjúk ori barátjának, G a u ssn a k fia korán m egn yilatk o zó matematikai te h e ts é géről* Ján os kön n yen é s sokat tanult, már 1 é v e s korában ott tartott, h o gy apjától - e z F a rk a s v é le m é n y e volt - nem v o lt mit, újra tanulnia* É le té n ek ebben a z e ls ő s za k a s zá b a n, ap ja döntő h a tá s s a l v o lt rá* A p ja matem atikai é rd e k lő d é s e m élyen é s döntően b e fo ly á so ltá k a z s e n iá lis g y e r mek fejlő d ését* A p árh u za m osok p roblém ája iránti é rd e k lő d é s t is ap ja }'). é b re s zte tte fe l benne* V alószín ű, h o g y a z ifjú b e c s v á g y á t izg a tta a é v e s problém a, m elyet apja é s más n a g y m atem atikusok nem tudtak m egoldani* R é s z b e n ap ja a n ya gi h e ly ze té n, r é s z b e n G a u s s k ö z ö m b ö s s é g é n elbukott apján ak ré g ó ta d édelgetett te rv e, h o g y a Ján os a to vá b b i k é p z é s t.g a u s s n á l a göttin gai egyetem en kapja* íg y k ö z é p is k o la i tanulm ányainak b e fe je z é s e után a b é c s i katonai m érnök akadém ián folytatta tanulm ányait* E z v o lt é le te e ls ő n a g y c s a ló d á s a * Ő G a u s s h o z v á g yott, akit ap ja e l b e s z é lé s é b ő l tanult m eg tiszteln i* A katon atiszti p á ly a iránt nem érzett k ü lö n ö seb b vonzalm at* A z akadém ia m atem atikából nem nyújtott sok u~ jat neki* A mai gim názium i matematika an yagát tanították akkoriban a z akadém ián, ő apjától en n él többet kapott* íg y ham arosan a z akadém ia legkitű n őbb h allgatói s o rá b a került* B ő v e n jutott id e je, h o g y a geom etriában to vá b b k é p e z z e magát* 1820-ban ir e lő s z ö r apján ak arról, h o gy a z V* axióm a b eb izon y ítá sá n fárad ozik * A p ja v á la s z a, m elyben fiát ó v ja e s z e rin te m egoldhatatlan feladattól, c s a k olaj v o lt a tű zre, még iz zó b b é r d e k lő d é s s e l v e ti magát a problém ára* K é s ő b b i írá s a ib ó l kitűnik, h o g y ek k o r v e t s zik rá t benne e g y term ék en y gondolat, m ely elm éjéb en a z a b szolú t geo m etria k e zd e té t jelentette* E k k o r merült fe l benne e lő s z ö r a k é rd é s, m ilyen k ö v e tk e zm é n y e k k e l járn a a z a fe lte v é s, h o gy a h á ro m szö g s z ö g ö s s z e g e k is e b b mint o

11 - - E z a p á rh u za m ossá g fogalm ának új é rtelm ezését te s z i s z ü k s é g e s s é * M á sodik döntő m ozzanat kutatásai során a z volt, mikor 182-ban e g y téli éjsza k á n le v e z e tte azt a z ö s s z e fü g g é s t, ami a p árh u za m ossá gi s z ö g é s a p á rh u za m ossá gi tá v o ls á g k özt fennáll, F elvillan t előtte a n em -eu k lide- s z í geom etria fe lép ité s é n e k körvonala* E k k or irta apjának "sem m iből e g y új, más v ilá g o t teremtettem"* F e lfe d e z é s é t 182-ben apjának e g y m a ro svá sá rh elyi lá to ga tá sa alkalm á v a l r é s z le te s e n kifejti* A p ja, bár form álisan m egérti, de nem tudja, fia zs e n iá lis gondolatait felfogni, lé n y e gét, je le n tő s é g é t nem tudta átlátni* E g y é v v e l k ésőb b, 1826-ban v o lt akadém iai tanárának ad át e g y d olgozatot, m elyben mint Írja "a z abszolú t geom etrián ak a z alap ja le van téve"* S a jn o s e k ézira t s o rs á ró l n in cs tová b b i értesülésünk* M unkájának latin nyelvü k éziratát átadja apjának, h o gy annak "T ént a mén jé h e z fü ggelék k én t csatolja* íg y je le n ik meg a z "Appendix***" / "F ü ggelék 1*/ 181-bena A z e ls ő különnyom atott e g y ik é t G auss'nak küldi* G a u s s hűvös' v á la s zá b a n elism eri a mü értékét, de em beri hiúságán nem tud úrrá lenni, mikor v á la s z le v e lé b e n arra c é lo z, h ogy a B oly a i János által k id olgozott műben saját gondolatait é s eredm én yeit ism erte fel, c s a k n ek i nem volt b á to rsá g a e z e k e t ú js ze rű s ég ü k miatt n y ilv á n o s s á g ra hozni* G a u s s v á la s z a méltán ok ozott n a g y c s a ló d á s t B o ly a i Ján osnak é s jo g g a l ütközött meg magatartásán* Tudta, h o gy n a gyot alkotott s e ls ő n e k oldott meg e g y olyan a la p vető problém át a geom etria történ etében, m ely éven át foglalk oztatta minden k or legjo b b matematikusait* N ek i sikerült elős z ö r E u k lid e s z é v s z á za d o k o n át ható n yom asztó tek in télyét áttörve megmutatni, h o gy te lje s en új, zárt, ellentm ondásm entes geom etriát lehet fe l építeni a z V0 axióm a nélkül* Ő ism erte fe l elsőn ek, h o gy h elytelen volt ed dig minden olyan tö re k v é s, m ely a z axiómát bizonyítani akarta* Nem arról van s z ó, h o gy e g y é v óta fennálló szé p ségh ib á t, h iá n y o ssá got kellett m egszüntetni s e z z e l az e u k lid eszi geom etriát v é g le g b etetőzni é s le zá rt e g é s s z é befejezn i* K ö z e l m ásfél é v s z á z a d távlatában, ma tudjjuk ig a zá n érték eln i azt a k ö zv e tle n hatást, m elyet B olyai János fe lfe d e z é s e, matematikai gon d olk o d ása g ya k o ro lt a geom etria, fejlő d ésére* A XIX* s zá za d b a n a geom etriában a n é ze te k g y ö k e r e s átalak u lása z a j lott le 0 Nem volt m ég k ellők ép p en tis z tá z v a a matematikai é s a fizik ai tér fogalma* A h h o z, h o gy a matematikai tér, általános fogalm a kialakulhasson, az e u k lid e s zi tér axióm ájának egym á sh oz v a ló v is z o n y á t kellett tisztázni*

12 f B o ly a i am a f e lfe d e z é s e, h o g y a z V. a x ió m a fü g g e tle n a tö b b itő l, v o lt a g y ö k e r e a té r fo g a lo m fe jlő d é s é n e k, s a z a z ó t a e lte lt id ő alatt k ib o n ta k o zo tt fe jlő d é s., e b b ő l a f e lfe d e z é s b ő l s a rja d t. E z a f e l f e d e z é s ó r iá s i tá v la to k a t n yito tt m eg a le g k ü lö n b ö z ő b b k u ta tá s o k s z á m á ra. L o b a c s e v s z k ij, R ie m a n n m u n k á s s á g a to v á b b b on totta a té r fo g a lo m e u k lid e s z i k ö tö tts é g e it. E g o n d o la to k t o v á b b fe jle s z t é s e a d ta k é s ő b b E in s te in k e z é b e a z á lta lá n o s r e la tiv it á s e lm é le té h e z s z ü k s é g e s m atem atikai e s z k ö z t. A. t é r fo g a lom m e s s z e m e n ő á lta lá n o s ítá s a i m e g te re m te tté k a té r á lta lá n o s e lm é le té t, m ely le h e t ő v é te tte, h o g y k ife jlő d h e s s e n a z a m atem atik ai a p p a rá tu s, m e ly re s z ü k s é g e v o lt a m od ern fiz ik á n a k. íg y a la k u lh a to tt ki a m od ern k va n tu m m ech n a ik a, a z a to m e lm é let e fo n to s r é s z e. B o ly a i J á n o s lá n g e s z ű f e l f e d e z é s é v e l te h á t v é g s ő fo k o n ö s s z e f ü g g n e k a m atem atik a é s a fiz ik a m od ern e lm é le té n e k le g fé n y e s e b b fe je z e t e i. T e r m é s z e t e s e n e m e s s z e m e n ő k ö v e t k e z t e t é s e k e t B o ly a i J á n o s n em láthatta elcre, d e a z t ig e n is tudta, h o g y a g e o m e tr ia tu d o m á n y á b a n e g y e d ü lá lló t alk otott. J o g g a l v á rh a tta, h o g y h a k o r a m a g y a r tá r s a d a lm á tó l nem is, d e k o r a m a tem a tik á já n a k fe je d e lm é tő l, G a u s s tó l e lis m e r é s t k a p jo n. G a u s s l e v e l e e z t a r e m é n y é t s z é t o s z la t t a, c s a ló d v a, e g é s z s é g é b e n m egr e n d ü lv e n y u g d ija z ta tta m agát, 1 8 -tó l D om áld on v is s z a v o n u lt a n élt. B e fe je z e t t mü a z A p p e n d ix e n k iv ü i n em m aradt utána. H á tra m a ra d t fe l j e g y z é s e i b ő l a z o n b a n kitűnik, h o g y m atem atik ai z s e n ije n em hu nyt ki. A té r e lm é le t te l é s a k o m p le x s z á m o k k a l fo g la lk o z ó je g y z e t e ib e n ism ét k o rá t m e s s z e m e g e lő z ő g o n d o la to k k a l, e lm é le te k k e l ta lá lk o z u n k. E z e k e t a z o n b a n k o r a tu d o m á n y o s v ilá g á t ó l e ls z a k a d v a, a k ü z d e lm e k b e b e le fá r a d v a n em d o lg o z t a ki r é s z le t e s e n. N e m le n n e t e lje s a k é p ü n k ró la, h a c s a k m atem atik ai m u n k á s s á g á t m éltatn án k. I g a z s á g é r z e t e m egjáttatta v e l e k o r á n a k s z o c iá lis ig a z s á g t a la n s á gait, Ü d v ta n á b a n, m e ly e t m atem atik ai r e n d s z e r e s s é g g e l d o lg o z o tt ki, a k ö z jó f e j l e s z t é s é v e l fo g la lk o z ik. G -on d olatai k ö z e l á lln a k a z u tó p is ta s z o c ia lis tá k é ih o z. E g o n d o la to k k o r a tá rs a d a lm á b a n h a la d ó k, sőt m e r é s z e k. A z őt k ö r ü lv e v ő tá r s a d a lo m e g o n d o la ta it n em is tu d ta n e k i s o h a m egb o c s á ta n i. T e l j e s e ls z ig e t e lt s é g b e n, jó fo rm á n m in d en k itől e lh a g y a to tta n halt m eg ja n u á r 2 7 -én. S ir ja je lt e le n m aradt, d e n a g y s z e r ű a lk o tá s a n e m s o k á r a e lte r je d t a z e - g é s z v ilá g o n. K is e b b k ö n y v tá r a t tö lte n e m eg a z a k o m m en tá riro d a lo m, m ely a z A p p e n d ix h e z k ö z v e tle n ü l é s k ö z v e t v e c s a t la k o z ik. Bácskay János

13 p E K E t K JO G SIÉ IT A "Z,MM, P T Ő 1 É 1 E E i i l i E P l IBS E fé E2>E 1 0 im ájju as SB-- á. an» A 2 IS K E A MÉ WA O Ó ÜNNE PÉ E ÉN T is z te lt E lv tá rs a k! K e d v e s Barátaim! K e d v e s Lán yok, k e d v e s Fiuk! Örülök, h o g y két é v múltán újra a z is k o lá b a n le h e te k é s a gim názium n é v a d ó ü n n e p s é g é n r é s z t v e h e te k, s n éh án y s z ó t s zó lh a to k B o ly a iró l, é s általáb an n éh á n y olyan momentumról, am ely m indannyiunkat, ta n á ra ikat, Ö n ök et d iákokat is foglalkoztató S z e r e te tte l k ö s z ö n tö k m indenkit a M ű v e lő d é s ü g y i M in isztériu m munkatársai n e v é b e n, k ü lön ösen k e d v e s lányok, k e d v e s fiuk Ö nöket, akik e n n ek a z is k o lá n a k a diákjaié S zim b o likusnak tartom, m élyértelm ü e g y b e e s é s n e k, h o g y a B o ly a i J án os n e v é r ő l e ln e v e z e tt gim názium n é v a d ó ü n n e p s é g e a s z ö rn y ű II0 v ilá g h á b o rú utolsó n a p já ra e s ik, am ikor u toljára d ö rö g te k a fe g y v e r e k, s am ikor a f a sizm u s kapitulált a b ék e e rő i előtt0 O lyan em b ern ek a n e v é t v e tte fe l az isk o la, aki m aga hadm érn ökként s z o lg á lt h a d s e reg b e n, a k in ek a le l ke a zo n b a n a z akkori id ők h a d s e r e g é tő l id e g e n volt, s b e te g s é g e miatt, de m e g g y ő z ő d é s é tő l is v e z e tte tv e inkább a tudom ánynak, semmint hadie s z k ö z ö k n e k kivánt élnie K ö s z ö n ö m jó sorsom n ak, b e o s ztá s o m n a k, h o g y e g y s z e r ű s z e r é n y m atem atika tan árkén t annak a z em b ern ek n é v a d ó ünn e p s é g é n, olyan is k o la n é v a d ó ü n n e p s é g é n v e h e te k r é s z t, aki népünkn ek é s a z e g é s z v ilá g n a k o ly n a g y a lk o tá s s a l adózotto T is z te lt E lv tá r sak, k e d v e s barátaim, h iszem a IV -esek, s a Ilt-o s o k is e m lé k e zn e k rá, am ikor a z is k o la é p ü le t a va tá sá n b eszéltü n k, h an gsú lyoztam, h o g y inkább az é s z h e z é s k e v é s b é a z é rz e lm e k h e z k ívá n n ék szóln i* Ú g y gondolom, a B o ly a i n é v a d ó ü n n e p s é g e n h a so n ló k é p p e n k ell tenni, é s e z ig y van h e ly e s e n, e z t is z t e lg é s B o ly a i előtt. B e c s ü ljé k, tis z te ljé k n ép ü n k n a g y fiát, B o ly a i Jánost, tiszteljü k, b ecsü ljü k ben n e a tudóst, a z alk otó g é niu szt! T is z te ljü k b ecsü ljü k a s z e lle m i alkotást, a z ö v é t é s m ásokét, mert s z o c ia lis tá k va g yu n k, mert e z ren d s zerü n k lé n y e g é b ő l fakad, A m arxizm us m egterem tői M a rx -E n g e ls -L e n in é s m ég sok an m ások n a g y tu d ósok voltako N e m c s a k a le g n a g y o b b forradalm árok, a le g n a g y o b b p o litikusok, de n a g y tu d ósok is voltak* E z é r t s ze re tjü k, tiszteljü k, b e csü l jük a tu d ósokat, mert e lő r e v is z ik a v ilá g o t 0 T ö rté n e tie tle n len n e ma a kérdés? - ism erik B o ly a i é le tra jz á t -, h o g y mi lett v o ln a ma belőle,, Mi lett v o ln a v e le e g y más tá rsa d a lm i r e n d s z e rb e n, e g y nem k izs á k m á n y o ló társad alm i re n d s z e r b e n é s h o g y mi lett v e le a feu d á lis tő k é s v ilá g ban? T ö rté n e tie tle n, de a z é rt e z e n a napon gon d o ln i k e ll rá, h o g y élt

14 - 8 - e g y em b e r, é s élt a z a p ja, a k i h a s z o n ta la n v e s z e k e d é s b e n tö ltö tte id e jé n e k e g y r é s z é t, s z e r e n c s é t le n r é s z é t, é s n em u to ls ó s o r b a n a n y a g ia k miatt. S z e r e t jü k B o ly a i J á n o s t, mint em b ert, mint n é p ü n k fiát. B o ly a i Ján o s n a k n e h é z é le t e v o lt é s e z k ü lön is m e g é rd e m li, h o g y s z e r e s s ü k E b b e n a n e h é z é le tb e n b e n n e v o lt n e m z e ti s o r s, é s s a já t e g y é n i s o r s is, b e n n e v o lt e g é s z s é g i á lla p o ta, b e n n e v o lt a s a já t n e h é z t e r m é s z e te, s a já t h ib á i é s a p já é is. É s e n n e k e lle n é r e alk otott. B e t e g s é g, n e h é z s o r s, a n y a g i p ro b lé m á k é s e n n e k e lle n é r e alk otott. Ú g y g o n d o lo m r á is v o n a t k o z ik a té te l, a m unka te tte e m b e r r é a z em b ert, é s a m unka á lta lá b a n m eg is ta r tja a z e m b e rt e m b e rn e k. É le t r a jz ir ó i s z e r in t d om áld i m a g á n y á b a n sem lett s e m m itte v ő m a g y a r n e m e s. F e lv e t ő d ik tis z te lt e lv tá r s a k, k e d v e s b a rá ta im a k é r d é s, d e h á t m iért v é s z i fe l e g y s z o c i a l i s ta is k o la a X IX. s z. - i tu d ó s n e v é t, é p p e n a b b a n a v á r o s b a n, é p p e n ott, a h o l a m a g y a r m u n k á s m o zg a lo m le g g y ö n y ö r ű b b la p ja it Írták. H e l y e s - e e g y á lta lá n n a g y h a z a fia k r ó l, a m o z g a lo m h ő s e ir ő l, tu d ó s o k r ó l is k o lá k a t e ln e v e z n i? G o n d o lk o d ju n k e l e z e n. A z E g y e s ü lt Á lla m o k b a n a z is k o lá kat m e g s z á m o z z á k, v a n n a k o ly a n n é p id e m o k r á c iá k, a h o l s z in té n s z á m o zo tt is k o lá k v a n n a k, v a la h o l c s a k a z u tc a n é v r ő l e m le g e tik a z is k o lá k a t, é s n á lu n k r é g i, ö r ö k s é g, n a g y e m b e r e k r ő l, h a la d ó e m b e r e k r ő l e l n e v e z n i a z is k o lá k a t. M o n d já k, h o g y a ta n u ló k g y a k r a n n em é r t é k e lik a n é v adót, g y a k r a n n em is is m e rik, p é ld á já t p e d ig n em k ö v e tik. V a ló s z ín ű, h o g y e b b e n s o k i g a z s á g v a n, d e ú g y g o n d o lo m, n em t ö r v é n y - s z e r ű, h o g y ig y le g y e n. Ú g y g o n d o lo m, h e ly e s, o k o s, b ö lc s d o lo g n é v a d ó in k a t is k o lá in k n a k adni, a z é r t, m ert e z je le n ti a z u tó k o r e lis m e r é s é t, s ú g y g o n d o lo m, h o g y a z o r s z á g is k o lá i o ly a n tö rté n e lm i m ú ze u m o k,a rc - k é p c s a r n o k o k, a m e ly e k b e n é lő k k é v á ln a k a tö rté n e le m n a g y s z e m é ly is é g e i, a m e ly e k b e n s z e lle m ü k v a ló b a n n em h a l m eg, h a n em k is u g á r z ik. Ú g y g o n d o lo m n em id e g e n tő lü n k a n é v a d á s. A k om m u n isták s o h a s e m ta g a d tá k m eg a h a la d ó múltat, s ő t é p p e n a múlt e r e d m é n y e i é s n a g y ja i ö r ö k s é g e t o v á b b v iv ő in e k ta rto ttá k é s ta rtjá k m agu kat. M e g b e c s ü lé s ü k k e d v e s fia ta l b arátaim, tu d a to s tö r e k v é s ü n k, s a múlt m e g b e c s ü lé s e ú - ja b b te tte k r e b u zd ító. A múlt p e r s z e m á s k é p p e n b u zd ít b en n ü n k et, mint a h o g y b u zd ít e g y e s e k e t. N e k ü n k a múlt n em a lk a lo m a h o n fiú i m éla b ú ra. N e m a lk a lo m a n a c io n a lis ta k e s e r g é s r e, É s n em a lk a lo m a n a c io n a lis ta n te lts é g r e sem. N e m m iattunk le tte k n a g y o k e h ő s ö k é s tu d ó s o k, h a n em é s le g fe lje b b értü n k. J e le n le g i é le tü n k n a g y s á g á t, v a g y h ib áit v e lü k n em ig a z o lh a tju k, d e p é ld á t v e h e tü n k tő lü k. Ú g y g o n d o lo m é p p e n e z é r t, h o g y S a lg ó ta r já n b a n, a m a g y a r m u n k á s m o zg a lo m tö r té n e lm é n e k o ly n a g y s z e r ű v á r o s á b a n, in d o k o lt é s le h e t s é g e s, s ő t s z ü k s é g e s, h o g y a z o r s z á g

15 9 e g y ik le g s z e b b gim názium ában v a ló b a n m egterem tődjön olyan n é v a d ó k u ltu sza B olyain a k, é s általában is a n é v a d ó k u ltu s z, am ely m élyen s z o cialista, p olitik ai tartalm at kap é s ment minden k a m p á n y s ze rű s é g tő l* Miért méltó B o ly a i Ján os tiszteletü n k re, m egb ecsü lésü n k re? H át e lő s z ö r va ló b a n n a g y tu d ós volt, n a g y o t alkotott, L o b a c s e v s z k ijh e z h a son lóan ő is ablak ot v á g o tt a végtelenbe*, E u k lid é s z V«axióm áját b e le h e ly e z te a v é g te le n b e, é s e z á lta l értelm et adott E u k lid é s z tételén ek * H add o lv a s s a k fe l r é s z le te t szám talan é le tra jzíró já n a k fe ld o lg o z ó it e g y - e g y je le n e té b ő l, k é p z le lt k ö z e lítő e n a v a g y va ló já b a n ig y történt je le n e téből, mert talán e z ig y e g y s z e rű b b, mint ha m atem atizálni k e z d e n é n k itten v a la m ifé le k é p z e le tb e li tá b la előtt, "B e s z é lg e t a p já val, mielőtt elmentem a z A k a d é m iá ra, Apám, m aga mondta, h o g y S a c e h e r i, Ixambert, L a g ra n g e, L a p la c e, de m ég m aga apám is ú g y ig y e k e z e tt b eb izon y ita n i, e z t a z axióm át, h o g y hibát k e re s e tt, am ely a p árh u za m os e g y e n e s e k é s a z e g y e n e s s e l soh a sem ta lá lk o z ó g ö r b é k s s z e k e v e r é s é b ő l e re d, Igaz? íg y van* Én p e d ig ki merem mondani, h o g y a hibát a z é rt nem találták meg, mert nincs* B ebizonyítottam, m e g s ze rk e s zte tte m p o n to k b ó l é s e g y e n e s e k b ő l e g y olyan re n d s z e rt, ah ol m egvalósu lt a z én nem e u k lid é s z i geom etriám * F elu grott, e lv e tte a k rétát ra jzo lt e g y kört, majd e g y húrt, s m ellette e g y pontot, am elyen k e re s z tü l m ég három húrt rajzolt* Itt a b izo n yíték apám! - n é z z e n e rre a z ábrára, E u k lid é s z minden axióm ájának m egfelel, c s a k ép p en annak nem, mert e z e n a ponton a k á rh á n y o - lyan e g y e n e s t húzhatok, am elyik nem ta lá lk o zik a k örön b elü l a z adott h ú rra l Itt tehát m eg v a ló s u l a nem e u k lid é s z i geom etria* B o ly a i F a rk a s la ssa n odam ent a tá b lá h o z é s e lg o n d o lk o z v a n é z te a von a la k a t, halkan, vontatottan s z ó la lt meg* D e e z e k nem ig a z i e g y e n e s e k, fiam! A z e g y e n e s n ek c s a k a r é s z e i, a z e g y e n e s v é g te le n h o s s z ú! D e miért apám? M iért? A z é r t mert ily e n e k n e k szok tu k m eg őket? Ám, ha én n e m c sa k a z e g y e n e s e k e t, hanem magát a kört is v é g te le n n a g y n a k k é p zele m, m áris m egold ó d ik * É rtsen m eg engem, apám! E n ép p en a m egszok o ttat akarom eldobni, mert a m egszok o tt g á to lja haladásunkat, gátolja, h o g y új ig a z sá g o k a t találjunk* Én nem törődtem a m eg s zo k o tta l s a sem m iből e g y új, e g y m ás v ilá g o t terem tettem! A z A p p e n d ix n e m c sa k r a g y o g ó geom etriai teljesítm én y, hanem e g y új g o n d o lk o d á s to ló fo g la la ta is*" N ém eth L á s zló n a k a z ü ze n e té b e n hallották a z utalást, a z új fizik á ró l, Valóban ig y van. É rtelm etlen lenne, ha B o ly a i Jánost G -alileivel, E ö t v ö s s e l P lá n o k k a l v a g y fő le g E in s te in n e l m érnénk va la m iféle módon ö s s z e, de h o g y a g on d o lk o d á su k, am ely v é g ü lis a re a lis z tik u s é s d ialek tik u s g o n d o lk o dásban c s ú c s o s o d ik ki, terem tette m eg a z ő n a g y e re d m én y e ik e t is, é s

16 B o ly a ié t i s 9 a z élt a g a (ihatatlan* T is z te ljü k, ép p en a fe lo lv a s o tt r é s z le tb ő l is kitűnik, B olyait, mert bátor v o lt a tu d om án yos g o n d o lk o d á s b a n T a lá n leh etett v o ln a e lő k e lő p r o fe s z - s z o r, de nem lett* T a lá n a z é rt is, m ert, mert e lté rn i a m egszo k o ttó l, É s itt a z a z e g y ik pont, am ely a z ifjú ságot, e gim názium ifjú sá g á t is ö s s z e kötheti B olyaival,, M i jó l tudjuk feln őttek, id ő s e b b e k, h o g y igen, a z ifjús á g mer bátran a m egszo k o ttó l eltérn i, A z ifjú s á g n a k e z e g y n a g y -n a g y érték e* E z e g y n a g y -n a g y e lő n y e, am elyet, h o g y h a tu datosan, k om oly m unkával k a p c s o l, ö tv ö z ö s s z e, a k k or igen ig en n a g y te lje s ítm é n y e k re k ép es* B iz o n y á r a tudják, o lv a s ta k ily en e k e t, h o g y a n a g y m atem atikusok a lk o tá s a i re n d s z e rin t ig e n fiatal korukban, re n d s z e rin t 0- é v e s koruk előtt már m egjelen ik, M iért? T a lá n é p p en a zé rt, mert m ernek attól e lté r ni, ami m egszokott* M ert k e r e s ik azt, ami e lté r a m egszok ottól* T is z t e l jük, b ecsü ljü k, é rd e m es tis zte le tü n k re é s a gim názium n e v é n e k a d á s á ra B o ly a i a z é rt is, mert h ű s é g e s e n m iveile a matematikát* A z nem k apkodott id e -o d a, s z e r e n c s é tle n em ber v o lt sok b a n a z é le té b e n, de a matematika tudom ánya m ellett h ű s é g e s e n kitartott* S o h a nem h a gyta c serb en * É p pen e z é r t gondolom, h o g y a gim n áziu m hoz általáb an é s e h h e z a gimnáziu m hoz feltétlen ü l illik B o ly a i n eve* A gim názium e g y ik le g fő b b fe la data, a g o n d o lk o d á s k é p e s s é g é n e k k ife jle s z té s e minden v o n a tk o zá s b a n p e d ig különösen* M inden k ö z é p is k o lá r a é s minden gim n áziu m ra e z e n beiü l ig y a B o ly a i Ján os G im náziu m ra is ú g y tekintünk, mint népünk s ze lle m i é rték e in e k g y a ra p ító ira, o ly a n fia ta lem b erek re, ak ik v a g y 1 é v múlva, v a g y é v m úlva talán ép p en B o ly a itó l ih le tv e fo g já k g y a rapítani, n em csa k te rje s z te n i, g ya ra p íta n i a n é p n e k a tudását* É rd e m es é s illő B o ly a iró l m egem lék ezn i, mint n é v a d ó r ó l o ly a n v o n a tk o z á s b a n is, h o g y a v a ló s á g tó l s o h a nem s za k íto tta e l a matematikát, é s nem a k a runk erőitetten n y a k á b a v a rrn i k ü lö n b ö ző n ézetek éig h o g y talán m e g g y ő - z ő d é s e s m arxista lett voln a, de h o g y a v a ló s á g o t é s a matematikát mate ria lis ta módon szem lé lte, a z b izto s, é s e z abban a fe jlő d é s b e n, am e lyen minden fiatalem ber, minden g y e rm e k b ő l feln őtté é r ő k ö z é p is k o lá s áthalad, talán ép pen B o ly a i g o n d o la ta i is s e g ítő e s z k ö z ü l fo g n a k s z o lg á l ni* K e d v e s E lvtá rsa k! K e d v e s F ia ta l Barátaim! ED gim názium nak n a g y fela d a ta i v a n n a k abban, h o g y N ó g r á d m egye lak o s s á g á n a k m unkások, p a ra s zto k, é rte lm is é g ie k n e k a r y érm ék éi a z e g y ik le g n e h e z e b b tudom ányt, a matematikát k iv á ló a n b irtok b a v e g y é k * E r r e saját jó l felfo gott érd ek ü k is ö s z tö n z i ön ök et, h is z e n a z e g y e te mi, fő is k o la i v iz s g á k 70 % -a m atem atikából áll, é rd e m es tehát B o ly a iv a l

17 é s a m atem atikával fo g la lk o zn i. A n é v a d ó n e v e te rm é s zete s e n k ö te le z. K ö te le z i a tanulókat, é s k ö te le z i a tantestületet is. Valóban le g y e n pá- J pirm unkától, k a m p á n y o k tó l m en tes, t is z t e s s é g e s k u ltu s za B o ly a i János nak, le g y e n e z m au zóleu m a B o ly a in a k, o ly a n, a m e ly e m b e rfő k b ő l áll, a h o g y n a g y a lk o tá s a a tu d ó s o k előtt nem e n y é s z e t t el, n e e n y é s s z e n e l e g y e tle n g o n d o la ta sem, a m e ly h a la d ó. G-ondolom, B o ly a i n e v e k ell, h o g y in d íts a a z is k o lá t a h h o z, h o g y a m atem atik aok tatás é s a m atem a- tik ai m ó d s ze rta n i kultúra k ö z p o n tja le g y e n a m e g y é b e n, a v e r s e n y k ö z pont le g y e n a m egyéb en ^ s e h h e z k a p c s o lv a g o n d o lo m, n e m e s h a g y o mányt le h e tn e k ia la k íta n i a b b ó l, h o g y a B o ly a i n e v é t v is e lő k ö z é p is k o lák v e r s e n g é s e m egin d u lh a sson. É s n e m c s a k a m atem atikában, hanem e g y é b ta n tá rg y a k b a n is. E z a gim n áziu m s z o c ia lis t a gim n ázium, e z a mi h a zá n k n a k, a mi népü nknek a z is k o lá ja. E n n e k a z is k o lá n a k, a B o ly a i n e v é t v i s e l ő Is k o lá n a k, s z o c ia lis t a is k o lá n a k k e ll le n n ie m ost é s m indig is. É s e z nem e g y s z e r ű e n s zó la m, e z je le n t s e a zt, a h o g y a n B o ly a i g o n d o l lataiban é s c s e le k v é s é b e n s o k o ld a lú volt, le g y e n e z a gim n áziu m gim názium, m üveit e m b e re k m üveit p e d a g ó g u s o k, m üveit d iá k ok, m üveit em b e re k n e k a g y ü le k e z ő h e ly e. K ív á n o m tis z te lt k artársa im, tis z te lt ig a z g a t ó e lv tá rs n ő, h o g y m indig öröm m el, tis z ta s z í v v e l g o n d o lh a s s a n a k a r r a n apra, am ik or B o ly a i n e v é h e z k ö tö tték a z is k o lá n a k a n e v é t, é s h o g y e h h e z m éltók is tudtak len n i, s o k s ik ert, s z é p e re d m é n y e k e t k ív á n o k. a s

18 12 IS K ]LÁM K M ielőtt a B o ly a i G im názium v á z la to s történ etét ism ertetném, rö v id e n ki k e ll térn em S a lg ó ta rjá n k ö z é p is k o lá in a k tö rté n etére. A z e ls ő k ö z é p fo kú is k o la a fiú é s lá n y p o lg á ri 1901-ben nyílt m eg9 m agánisk olakén t. /A mai R á k ó c z i úti Á lta lá n o s Is k o la helyén/ 1908-ban k erü lt állam i k e z e lé s b e. R eálgim n áziu m c s a k 192 s ze p te m b e ré b e n nyílt a S a lg ó ta rjá ni K ő s z é n b á n y a R T é s a többi é rd e k e lt tő k é s v á lla la t tám ogatá sá va l. /A mai K ö z g a z d a s á g i T ech n ik u m helyén./ Á lla m o s ítá s r a 199-ben k e rült sor, u gyanab b an a z é v b e n kapott a v á r o s új k ö z é p is k o lá t a n é g y é v fo ly a m o s fe ls ő k e re s k e d e lm i isk olát, a mai T á n c s ic s M ih á ly K ö z g a z d a s á g i T ech n ik u m ot. A gim názium 198-ban k öltözött a v o lt c s e n d ő rla k ta n yá b a é s 191-ben v e tte fe l a M a d á ch Imre G im názium n e v e t. A fe l- s za b a d u lá s után a k orábbi k e r e s z té n y n a c io n a lis ta n e v e lé s t dem okratikus, majd fo k o z a to s a n s z o c ia lis ta s ze lle m ű n e v e lé s váltotta fel* 198-tól m egh á ro m s zo ro zó d o tt a tanulók létszám a. Emiatt, m eg a z ip ar s z ü k s é g le te miatt is a gim názium k e b e lé n b elü l g é p é s z ta g o z a t indult 190 s ze p te m b erétő l, 1 -től G é p ip a ri T ech n ik u m n é v e n s z e r e p e l, de új ép ü letet c s a k 19-ben kapott a mai S trom feld A u r é l G é p ip a ri T ech n ik u m. A to v á b b n ö v e k v ő lé ts zá m miatt fiók gim názium ok n yiltak b en Z a g y v a r ó nán, 6-6 -b en K a ra n c s la p u jtő n é s S a lgóta rjá n b a n a S z ta h a n o v úti /ma M a lin o v s z k ij ut/ á lta lá n o s isk o lá b a n k ö z ö s ig a z g a tá s s a l* A M ad ách G im názium ban a z s ú fo lts á g miatt hárm as v á ltá s t lellett b e v e z e tn i, n a g y v o lt a n e v e lő k tú lterh e lts é g e, a k is e b b isk olá k b a n p e d ig k ö z é p is k o la i n e v e lő k h iá n ya miatt álta lá n o s is k o la i n e v e lő k tanítottak. A párt é s a M e g y e i T a n á c s VB. e z é r t 1 96-ben elh a tá ro zta, h o g y a II. Ö té v e s T e r v ben új gim názium ot építtet. N ém i k é s é s s e l u gyan, de 1966 s ze p te m b e r e le jé n m ű k öd ésb e lépett a K is s o m ly ó úti G im názium, 1969 m ájusától B o ly a i J án os G im názium n é v e n. A z ép ü letet M a g y a r G é z a é p ité s z te r v e z te. A m odern s z in tm e g o s z tá s le h e tő v é tette a k o r s z e rű ok tatás s z e r v e z e t i form áinak c é ls z e r ű k ialak ítását.

19 1 - BE 1L/ SEx> C) 'T jfik. NT BE S z e p t e m b e r -én k e z d ő d ö t t a tan ítás, 68 diák, 1 p e d a g ó g u s, 16 ta n - te re m 0 A tan terem a z e ls ő é v e k b e n e le g e n d ő volt, azután már c s a k o s z t á ly v á n d o ro lta tá s á v a l leh etett a z ok tatást m egoldan i, A z o s z tá ly o k m e g o s z lá s a i 7 o s z tá ly a M a d á c h G im n áziu m ból o s z t á ly a z a g y v a r ó n a i G im n áziu m b ól 2 o s z tá ly a S z ta h a n o v úti is k o lá b ó l é s e ls ő o s z t á ly a m eg y e e g y r é s z é n e k k ü lö n féle á lta lá n o s is k o lá ib ó l, A. s z e rtá ra k m ég ü r e s e k volta k, a táb lák hét m úlva k e rü ltek fel, hónap m úlva n yílt m eg a torn aterem, a m elyn ek a z ig é n y e k s z e rin t v a ló e lk é s z ít é s e é s f e ls z e r e lé s e n ö v e lte a k ia d á sok a t, A z e g é s z is k o la 18 m illió fo rin tb a került* Isk o lá n k e ls ő ig a z g a tó ja P a b u ly a L fászló v o lt, B o rs o d b ó l, a to k a ji G im názium ból jött S a lgó ta rjá n b a * S z á m á ra a v á r o s, a z is k o la, a d iák ok, e g y s z ó v a l m inden új volt* H e ly e tte s é v e l, B a lc z a 1/ajossal együ tt le lk e s h o z z á á llá s s a l é s s z í v ó s m unkával e lé rte, h o g y a fe ls z e r e lé s i h iá n yok at - a M e g y e i T a n á c s s e g ít s é g é v e l - r é s z b e n lek ü zd ötte* U g y a n e b b e n a z é v b e n k ezd ett m űködni is k o lá n k m e te o ro ló g ia i állom ása* 68 d iá k b ó l 6 a z é v e t s ik e r e s e n e lv é g e z t e, 9 p e d ig é re tts é g it tett* M ű k ö d é s b e lép ett a p á rtc so p o rt, a z is k o la ta n á c s, a s z a k s z e r v e z e t, a K I S Z e T a n u ló ifjú s á g u n k r é s z t vett a tanulm ányi v e r s e n y e k e n, s p o r tv e r s e n yek en * A z e ls ő é v talán a h e te ro g é n ö s s z e t é t e l miatt is nem h ozott mag a s s zín v o n a la t, h is ze n a tanulm ányi á tla g 2,7, a bukási á tla g p e d ig 22,6 % -o s volt, de m egindult e g y folyam at* a m ásod ik ta n é v A m ásod ik é v v o lt a z e ls ő cson k ita tlan év* B á r a lé g k a la p á c s o k m ég d ü b örögtek, k é s z íte tté k a z is k o lá h o z v e z e t ő utat, re n d e z té k a k örn yék et* A g a ra n c iá lis ja v ítá s o k von tatottan haladtak, e z e k z a v a r tá k n é m ile g a tanítást* N em v o lt a z is k o lá n a k sp ortp ályá ja* E n n ek e lk é s z ít é s é b e n a tanuló ifjú s á g zö m e d e re k a s a n k iv ette ré s z é t* A g y a k o rla ti fo g la lk o z á s o k e g y é s z é t a M a d á c h G im názium ban lehetdtt m egoldani* A r r a tö re k e d e tt a z is k o la v e z e t é s, h o g y a z + 1 e s oktatást c s ö k k en ts e * A z e ls ő k n é l már c s a k k é tó rá s g y a k o rla ti fo g la lk o z á s indult, a lá n y o k n a k s z a b á s - v a r r ás, a

20 1 fiu knak p e d ig g é p e k k é z i m egm u n kálása, A k o n yh a i é le le m b e s z e r z é s é h e z a M e g y e i T a n á c s g é p k o c s it adotts A z is k o lá t b ek erítették, A ta n á ri kart s z a k m a ila g k é p z e tt ta n á ro k k a l to v á b b e rő s íte tté k, uj n e v e lő k is jöttek. B a lc z a L a jo s h e ly é r e J ón á s J ó z s e f kerü lt ig a z g a tó h e ly e tte s n e k, A z is k o la k e z d te k ia la k íta n i a m aga h a gyom á n ya it. Ő s s z e l a tan u lók is k o la i k irá n d u lá s ra m entek, m ajd krum pli s z e d é s r e a s o m o s k ö u jfa lu s i te r m e lő s z ö v e tk e z e tb e, K lu b d élu tá n o k, p o lg á r i v é d e lm i v e té lk e d ő k, ki miben tudós? v e té lk e d ő k, a N a g y O k tó b e ri S z o c ia lis ta R o rra d a lo m 0 é v e s é v fo rd u ló já n a k m e g ü n n e p lése, a tanulm ányi k irá n d u lá sok, a k ön yvtár-m u n k a é s m ég s o k más a zt e re d m é n y e z te, h o g y a tanulm ányi munka jo b b e re d m é n n y e l záru lt, mint a z e lő z ő é v ic A z á tla g o s tan ulm ányi eredm én y? 2,9 lett, e b b ő l a fiz ik a i d o lg o z ó k g y e r m e k e ié 2,8, a nem fizik a ia k é?,1 0 A K IS Z te v é k e n y s é g é b e n a z ö n á lló s á g h iá n y a n é m ile g m utatkozott, de ig y is je le n tő s n e k m ondható a V ádolju k a z im p erializm u st a k c ió b a n v a ló r é s z v é t e l, a m e ly n ek k e re té b e n a n y a g i e s z k ö z ö k k e l é s p é n z z e l s e g í tettük a vietn am i n ép h arcát, a z a m erik ai im p e ria lis tá k k a l szem b en * IL^6)B/:1L<9&><90, a harm adik ta n é v A z 1968/69 -e s ta n é v e t a ta n tervi refo rm t e lje s s é v á lá s a, a jubileum i é v fo rd u ló é s a z is k o la n é v a d ó ü n n e p s é g e je lle m e zte * A tá r g y i fe lté te le k to v á b b ja vu lta k, a s p o rtu d v a r k ié p ité s e b e fe je z ő d ö tt, s te n c ilg é p e t, s z ő n y e g e t v á s á r o lt a z is k o la, s z ín p a d i á llv á n y t k é s z íte ti, B o ly a i J á n os é le té rő l, m ü v e irő l a n y a g o t s z e rz e tt* A z o s z tá ly o k szá m a, m ivel ú jabb e l s ő o s z t á ly lép ett be, 1 7 -re n ö v ek e d e tt* A z a g y v a r ó n a ia k e g y c s o p o r tja is átk erü lt a z e g y ik n e g y e d ik o s ztá ly b a * O k tó b er 1 -től a z is k o la ig a z g a tó ja R a b u ly a L á s z ló n é lett, mert R a b u ly a L á s z ló t a M e g y e i M ű v e lő d é s ü g y i O s z tá ly r a h e ly e zté k * A ta n é v a z ő ü g y b u z g a lm a é s a tan testü let m unkája k ö v e tk e z té b e n u g y a n o ly a n e re d m é n n y e l záru lt, mint a z e lő z ő év, a z is k o la átlag? 2,9 lett* A z b en k ib o c s á to tt új ta n k ö n y v e k a IV* o s z t á ly ig jutottak, e z e k m e g is m e r é s e é s a m e g fe le lő ta p a s zta la to k s z e r z é s e id ő b e tellett* A v ilá g n é z e tü n k a la p ja i tan tárgyra, v a ló á tté ré s is k e z d e té t vette* E n n e k a z is k o la i é v n e k n a g y e s e m é n y e v o lt a n é v a d ó * B o ly a i J á n os m atem atikus n e v é n e k fe lv é te le * A B o ly a i N a p o k ra kiirt p á ly á z a to k o n nív ó s e re d m én y t éti: e l S á n d o r Z s u z s a II-o s tanuló, B o ly a ir ó l irt tanulm á n y á val* A z o r s z á g o s K ö z é p is k o la i T a n u lm á n y i V e r s e n y e n VTIC lett S irk ó Ilona*

21 1 - A T a n á c s k ö z t á r s a s á g 0, é v fo r d u ló já r a B o z ó G y ö r g y e lv tá r s a t hivtuk m eg, aki é r d e k e s b e s z á m o ló t tartott a z e s v á r o s i d irek tóriu m t e v é k e n y s é g é r ő l* a m e ly n e k ő v o lt a z eln ö k e* U g y a n c s a k uj s z in t je le n te tt a z is k o la é le té b e n a H o n v é d e lm i N a p o k m e g r e n d e z é s e * a m e ly e n is k o lá n k e l s ő s e i v e tte k r é s z t, A m ozgalom fo n to s fela d a ta, h o g y ta n u ló ifjú s á g u n k n e c s a k a s z o c ia lis t a h a z a é p íté s é r e, hanem v é d e lm é r e is le g y e n k é s z c A K IS Z folyta tta a n y á r i é p itő tá b o ri m unkában v a ló részv é te lé t ;1L<96)«9/'7(Ö)<, ta n é v, a n e g y e d ik ta n é v A z 1969/70* ta n é v e t H e r o ld L á s z ló ig a z g a tó n a k is k o lá n k é lé r e k e r ü lé s é v e l új len d ü let je lle m e z te, e z e n k ív ü l n e v e lé s ü n k k ö z p o n tjá b a k erü lt n é p i d em o k rá ciá n k fe n n á llá s á n a k 2 é v e s jubileum i évfordulója E b b e n a z é v ben h e ly e z té k e l a z is k o la e lé M a d á c h Im re s z o b rá t, V a rg a Im re s z o b r á s z m ű vész a lk o tá s át o A z is k o la k ém ia lab oratóriu m m al v a ló fe ls z e r e lé s e, s p o rtp á ly á n tám fal é p íté s e, a k ö n y v tá r h e ly is é g k ib ő v íté s e, a z a u d io v iz u á lis o k ta tá s fe lté te le in e k k e z d e ti lé p é s e, a tan m ű h elyek to v á b b i f e ls z e r e lé s e, s z á m o ló g é p, ír ó g é p e k b e s z e r z é s e, mind e r r e a z id ő s z a k r a jellem ző K ö z e l 700*000 F t-o t költöttünk minderre,, A z e lő z ő e s z te n d ő b e n indult is k olán k b a n a z e ls ő s z a k o s íto tt ta n te rv ű osztály., E z t e b b e n a z e s z te n d ő ben b ővitettü k é s p e rs p e k tiv ik u s a n k ite rje s z tjü k m inden é v fo ly a m r a t e r m észe ttu d o m á n y o s é s n y e lv i s z a k o s ít á s s a l Ide je le n tk e z n e k a z o k a tanu lók, akik hajlam ot é s k é p e s s é g e t é r e z n e k e z e k n e k a tá r g y a k n a k a jo b b e lsa já títá sá ra,. E n n e k k ö s z ö n h e tő, h o g y mig a z is k o la é v v é g i átlag a, lett, a ta g o z a to s o s z t á ly o k é e n n é l jo b b : a z Z I* Io A,9 Io B,8 II. A,8 II. B,9 ÜL A,1. E n n e k a z e re d m é n y n e k a z e lé r é s é b e n k ö n y v tá ru n k n a k is s z e r e p e. v o ltq A k ö n y v tá ra t 1970 s z e p te m b e r é tő l fé lfü g g e tle n ite tt á llá s b a n C s ik P á ln é ta n á rn ő v e z e tio fe b ru á ri á lla p o t s z e r in t 1 1 * k ö n y v á ll a tan u lóink é s ta n á ra in k r e n d e lk e z é s é r e. a A IS KO l/a TAHrESTiiiKTÉMEK MŰM KÁ1 A - A ta n testü leti lé ts z á m a la k u lá s a : 1966/67* 0 tö r z s ta g 1 ó r a a d ó 1967/68, 29 " 7 "

22 /69, 1969/ /71, 0 tö r z s ta g 9 ó ra a d ó " " 7 M 7 " A tan testü let m unkájának s zín v o n a lá t em eli, h o g y a testü let ta g ja A n d - r á s s y P é t e r b io ló g ia s z a k fe lü g y e lő * A n ta l G á b o r m atem atik a-fizika s z a k ié lü gyelő* B o d ó c s István kém ia s z a k fe lü g y e lő * T ó th A n d r á s te s tn e v e lé s i s za k fe lü g y e lő * C zin k e F e r e n c ra jzta n á r, M u n k á c s y -d íja s g ra fik u s m űvész? u g y a n a k k o r e g y é b e lfo g la lts á g u k nem t e s z i le h e tő vé* h o g y e g é s z héten isk o lá n k b a n fe jts é k ki te v é k e n y s é g ü k e t* A tan testü let e g y e s ta g ja in a k m agas o k ta tó -n e v e lő t e v é k e n y s é g é t b izo n y ítja korm ányunk e lis m e r é s e i H e ro ld L á s z ló ig a z g a tó k iv á ló ta.nár0 A n ta l G á b o r m in iszteri d ic s é r ő ok le v e le t, A n d r á s s y P é te r m in iszteri d ic s é r ő o k le v e le t, D rc D ob á n y Irén M M ** kapott* C zin k e P e r e n c é s B á c s k a y János* a z o k ta tá s ü g y k iv á ló d o lg o zó ja * S z á s z J á n o s n é M a g y a r N é p k ö z tá r s a s á g S p o rté rd em é re m e z ü s t fo k o za tá n a k tu la jd o n o sa 1970* óta U g y a n a k k o r nem hallgathatjuk el^ h o g y a tan testü let n a g y o b b e lv i é s g y a k o rla ti e g y s é g é r e v a n s z ü k s é g politikai* v ilá g n é z e ti é s p e d a g ó g ia i k é rd é s e k b e n a. munka to v á b b i s ik e r e s v ite le céljá b ól* E n n e k a z e g y s é g n e k a m egterem téséért a tan u lóifjú sá g v ilá g n é z e ti erk ö lc s i é s p olitik ai fe jlő d é s é é r t k ü zd a z is k o lá n b elü l m űködő p á r ts z e r v e z e t is ig a z M S Z M P S a lg ó ta rjá n i V á ro s i K ö z é p is k o la i A la p s z e r v e z e t é n e k párt c s o p o rtja k é n t működött $ 7 taggal* J e lle g é n e k m e g fe le lő e n fe ls z ín e n tartotta a p olitik ai k é rd é s e k e t* pártna p ok at tartott, k ü lső e lő a d ó k a t hivott meg* M u n k ájának fon tos r é s z e volt* a K I S Z - s z e l k a p c s o la to s fe la d a to k m egold ása* a p ártok tatás fe jle s z té s e * R é s z t v e tt a tö m e g s z e r v e z e te k munkájában* döntött ta g fe lv é te li k é rd é sekben * o k tó b er 1 -től ö n á lló a la p s z e r v e z e tté vált* tól ig S z a b ó F e r e n c n é e lv tá rs n ő é s J ón ás J ó z s e f v e z e t é s é v e l fejtett ki te v é k e n y s é g e t* től Jón ás J ó z s e f é s M a r c s ó G á b o r e lv tá r s a v e z e t ő s é g tagja* A M a g y a r K om m u nista Ifjú sági S z ö v e t s é g 1970* a u g u s ztu s 1-én a z űj v e rtik á lis K IS Z is k o la i k ís é r le té n e k k ö z v e tle n irá n y ítá s é k é rte a z alaps z e r v e z e t tagságát* A ta g s á g en n ek e le g e t té v e k o rá b b i g y a k o rla tn á l is h ath atósab b an v e tte ki r é s z é t a munkából* Jón ás J ó z s e f lett a kísérletv e z e t ő je M a r c s ó G ábor* C zin k e F e r e n c, F e g y v e r e s Z sig m o n d, S z a b ó P e re n c n é e g y - e g y alap s z e r v e z e t patron á lá s át vállalta* T ó th A n d r á s sp ort

23 17 é r d e k lő d é s i k ö rt vezet A tö b b i a la p s z e r v e z e t h e z h a s o n ló a n k é s z ü lt a z a l a p s z e r v e z e t a p árt Xo k o n g r e s s z u s á r a 0 A. p á rt P o litik a i B iz o tts á g a h a tá r o z a tá n a k m e g fe le lő en m ég a u g u s z tu s á b a n fu n k c ió je g y z é k e t fo g a d o tt e h E z m egh a tá r o z z a a z a la p s z e r v e z e t k ö t e le s s é g e it é s jogait Ü g y ö n e n n e k a ta g g y ű lé s n e k a je g y z ő k ö n y v e m egállapitjas " A z is k o la v e z e t é s e s e te n k é n t n em tartja be a fu n k c ió je g y z é k b e n le fe k te te tt jogokat*, e s e te n k é n t tú llé p i h a tá sk ö rét* ön á llóan* c s a k a p á r t v e z e t ő s é g e g y ta g já v a l tö rtén t k o n z u ltá c ió után dönt A ta n te s tü le t is k o lá n k iv ü li m unkájáról? E z t a k é r d é s t a s z a k fe lü g y e lő k fe ls o r o lá s á v a l r é s z b e n már érin tetten^ E z e n k ív ü l S z a b ó P e r e n c n é ta g ja a v á r o s i P á r tb iz o tts á g n a k é s M S Z B T ö s s ze k ö tő T ö b b e n d o lg o z n a k a s z a k s z e r v e z e tb e n M a r c s ó G -ábor é s D an i Is tv á n n é ta g ja a V á r o s i S z a k s z e r v e z e t i B iz o ttságn ak * J ó n á s J ó z s e f ig a M e g y e i P e d a g ó g u s S z a k s z e r v e z e t B é r * é s M u n k a ü g y i B iz o tts á g á n a k fe le lő s e volt. S z á s z J á n o s n é a z M T S N ó g r á d m e g y e i T a n á c s a e ln ö k s é g i tagja C z in k e F e r e n c a M a g y a r K é p z ő m ű v é s z e k O r s z á g o s S z ö v e t s é g e v á la s z tm á n y i ta g ja, a T I T m e g y e i M ű v é s z e t i S z a k o s z tá ly á n a k e ln ö k e * P a lik F e r e n c a T I T B ö ld r a jz é s B ő id - tani S z a k o s z t á ly á n a k elnöke A ta n u ló ifjú s á g m unkájáról? A ta n u ló ifjú s á g m e g íté lé s é n e k le g fo n to s a b b m é r c é je, h o g y mit t e s z a g y a k o rla tb a n * h o g y a n él* d o lg o zik * tanul, h o g y a n te lje s iti k ö te le s s é g é t M e g á lla p íth a tó * h o g y a fia ta lo k t ö b b s é g e b e c s ü le te s e n tanúig dolgozik*, fo g é k o n y a s z o c ia liz m u s e s z m é i iránt E r e d m é n y e in k e t te r m é s z e te s n e k tartja* h iá n y o s s á g a iv a l* e lle n tm o n d á s a iv a l s z e m b e n p e d ig türelm etlen E g y e s e k n é l m e g fig y e lh e tő a k ritik á tian n y u g a t-ra jo n gá s J e le n tő s s z á m ban van n ak* a k ik e t k e v é s s é fo g la lk o z ta t a k ö z é le t* k ö z ö s s é g * a p o litika A h a z á v a l k a p c s o la to s k é r d é s e k h e ly e s fe lfo g á s a m ellett m egta lá l ható tu datu kban a n a c io n a lizm u s * a k ozm op o J itizm u s é s a n e m z e ti k é r d é s s e l s z e m b e n i k ö z ö m b ö s s é g e le m e i is S o k fia ta l n em érti a h a z a fis á g é s in te rn a c io n a liz m u s kapcsolatát A tan u lm án yi k ö v e te lm é n y e k n e k tö b b s é g ü k ig y e k s z ik e le g e t tenni A to v á b b ta n u lá s é rt foly ta to tt h a rc n a k a zo n b a n v a n n a k e g é s z s é g t e le n tü n etei is* e g y e s e k to v á b b f o k o z z á k a m u g yis m e g le v ő tú lte rh e lts é g ü k e t, id e g ile g kim erülnek M á s o k - fe la d v a a h a rcot - c s a k a minimum e ls a já titá s á r a tö re k s ze n e k

24 18 S a já t o s s á g k é n t je le n tk e z ik,, h o g y a b e já r ó k n em k é p e s e k o ly a n m érté k b en k iv e n n i r é s z ü k e t a K I S Z é s e g y á lta lá n a d é lu tá n i m u n k ák b ól,m in t a h e ly b e lie k * A K I S Z p á r t ö s s z e k ö t ó m unkáját tó l Dr, 'P ú b a G á - b o rn é, tó l K e r t a i J ó z s e fn é, ja n u á r já tó l N á d a s i E r z s é b e t látta el, 1970 n y a rá ig o 1970 s z e p t e m b e r é t ő l J ó n á s J ó z s e f mint n e v e l é s i ig a z g a t ó lá tja e l e z t a fu n k c ió k A K I S Z V B 0 titk á ra i ig O r o s z M ih á ly, ig! C z in k e G iz e lla, ig S á n d o r 'T ib o r, 70/71- b en K o llá th B á lin t tanulóo A ta n u ló ifjú s á g le g j a v a fe ls ő fo k ú in té z m é n y e k b e n v a ló to v á b b ta n u lá s r a k é s z ü l, B e ls ő i okú. in t é z e t e k b e je le n t k e z e t t b e n bán b en v iz s g á z o t t fe lv e tt h e ly h iá n y miatt f e l n em v e tt 6 7 e r e d m é n y te le n v i z s g á t tett A t ö b b s é g é r e t t s é g i v i z s g á t m e g k ö v e te lő s z a k m á k b a n h e ly e z k e d ik e l0 N é h á n y a t e m lite k : m ű s z e r é s z, a u t ó s z e r e lő, o p tik u s, fo tó s, p o s ta i m ű s za ki tis z t, t is z t i is k o la stb e A lá n y oki m ű s z a k i r a jz o ló, á p o ló n ő, k e r e s k e delm i é s e g y é b ip a r i s z a k m á k A ta n u ló k m e g o s z lá s a i R iú L á n y B iz ik a i d ó ig. N e m f iz 0 g y e r m e k e Ö s s z e s 1966/ / / / / L<97 /7l0 a z ö tö d ik t a n é v Is k o lá n k f é l é v t i z e d e s fe n n á llá s a a lk a lm a t a d a rra, h o g y a p á rt X ö k o n g r e s s z u s á n a k h a tá r o z a t a a la p já n e d d ig i m u nkán kat ö s s z e g e z z ü k ^ A hib á k m ellett je le n t ő s e r e d m é n y e in k v a n n a k M in d k é t o ld a l r é s z l e t e s fe l t á r á s a - K á d á r e lv t á r s k o n g r e s s z u s i b e s z á m o ló ja a la p já n! " S z ü k s é g e s, h o g y p á rtu n k a k ö z e ljö v ő b e n n a p ir e n d r e t ű z z e, ism ét te k in ts e át a z á l lam i o k ta tá s e g é s z r e n d s z e r é t " - a j ö v ő fe la d a ta 0 F e g y v e r e s Z s ig m o n d

25 19 yv 'Ü TAM IC ^ E S I E M l E M l f M A P ' T Á M A Augusztus S zakm ai to v á b b k é p z é s e k 2 7, T a n é v n y itó ig a z g a tó i é r te k e z le t 28, J a v ító v iz s g á k 2 9, P ó tb e ira tá s 1, T a n é v n y itó é r te k e z le t S zeptem ber 1, T a n é v n y itó ü n n ep ély 2, E ls ő tanítási nap is k o la g y ü lé s, K e m e ro v ó i k ü ld öttség lá to g a tá s a 9. A la p s z e r v e z e t i p rogra m ja va sla tok e lk é s z ít é s e lqt-12, Is k o la i tanulm ányi k irán d u lások A jó v á h a g y o tt a la p s z e r v e z e ti p rogra m ok m egh ird etése A z I. o s z tá ly o s o k beiktató ü n n ep ély e A la p s z e r v e z e te k m egalaku lása 21. I. o s z tá ly o k s z ü lő i é rte k e z le te Javító é re tts é g i v iz s g a B artók B é la em lék ü n n ep ély S z a k k ö r ö k m egh ird etése 2 któber J e le n tk e z é s s z a k k ö rö k b e, a s z a k k ö ri fo g la lk o z á s o k m egin d u lása II-IV. o s z tá ly o k s z ü lő i é rte k e z le te i K IS Z alaku ló ta g g y ű lé s e k, v e z e t ő s é g v á la s z t á s Tan u lm án yi v e rs e n y e k : e lő k é s z ítő m e g b e s z é lé s e i D iá k b izo ttsá g o k m ega la k u lá sa É rd e k lő d é s i k ö rö k m egala k u lá sa Isk o la i divatbem utató Ifjú sági n a g g y ü lé s

26 20 - N o v e m b e r. K ö z ö s m o z ilá t o g a tá s / S z e r e lm e s film/ I s k o la i K I S Z v e z e t ő s é g v á l a s z t á s. S p o r t k ö r i n a g g y ü lé s. A N a g y O k tó b e r i S z o c i a l i s t a F o r r a d a lo m e m lé k ü n n e p é ly e V e r s - é s p r ó z a m o n d ó v e r s e n y O s z t á ly / n e v e lé s i/ é r t e k e z le t e k 20. M e g e m lé k e z é s a K M P m e g a la k u lá s á r ó l 28. I s k o la i s z é p k ie jt é s i v e r s e n y (*) 0 o T á n c d élu tá n N e v e lé s i é rt e k e z le t D e c e m b e r 2Ö S z a k m a i t o v á b b k é p z é s e k. M ik u lá s e s t T a g g y ű l é s e k J a v itó é r e t t s é g i v i z s g a O s z t á ly / n e v e lé s i/ é r t e k e z le t e k J a n c s ó A d r ié n e lő a d ó i e s t je 16. B e e t h o v e n e m lé k m ü s o r B é l é v i o s z t á l y o z ó é r t e k e z le t 19. S z a la g a v a t ó ünn e p é ly 21. K I S Z ta n fo ly a m J a n u á r. S z a k m a i t a n á c s k o z á s o k J á té k d é le lő tt a D iá k k lu b b a n. B é l é v i é rte k e zle t*, a z is k o la v é g l e g e s h á z ir e n d jé n e k m e g b e s z é l é s e 12. Is k o la i K I S Z - v e z e t ő s é g i ü lé s 1. E g y é v 9 n a p ja c* film m e g te k in té s e S z ü lő i é r t e k e z le t e k 17.' B u d a p e s ti s z in h á z lá t o g a t á s / K a le v a la / 20. B e b r u á r 1 s z a b a d id ő fe lm é r é s

27 21 f e b r u á r 10 F a r s a n g i is k o la b á l 1 20* O K T V e l s ő fo r d u ló ja 19o Iro d a lm i s z ín p a d i b em u tató 220 N y e l v i la b o r á ta d á s a 2e K a z i n c z y s z é p k ie jt é s i v e r s e n y 2. S z a k m a i t a n á c s k o z á s o k M á r c iu s 2. la t in ta n u lm á n y i v e r s e n y. Xo k o n g r e s s z u s a n y a g á n a k f e l d o l g o z á s a A r a n y D á n ie l M a te m a tik a i V e r s e n y L fo rd u ló fo r r a d a lo m é s s z a b a d s á g h a r c e m lé k n a p ja o M e g y e i D iá k n a p o k 220 t a n t e s t ü le t i é r t e k e z le t is k o la i fe g y e lm i ü g y b e n 2 9~0e VTJlo o. fe lv é t e li b e s z é l g e t é s e k t a g o z a t o s o s z t á ly o k b a Á p r ilis lo F e lü g y e le t i lá t o g a t á s s a l k a p c s o la t o s é r t e k e z le t F e ls z a b a d u lá s i e m lé k ü n n e p é ly * K J S Z ~ ta g a v a t á s S z a k m a i t o v á b b k é p z é s e k N e v e l é s i é r t e k e z le t A l a p s z e r v i v e z e t ő s é g i v á la s z t á s H o n v é d e lm i N a p o k Is k o lá z t a t á s i b iz o t t s á g ü lé s e Is k o la i K I S Z v e z e t ő s é g i ü lé s I E A fö lm é r é s a n g o lb ó l L e n in e m lé k ü n n e p é ly T* a g g y ü lé s e k A z é n e k k a r r á d ió s s z e r e p l é s e A n y á k N a p ja m e g e m lé k e z é s

28 22 M á ju s I s k o l a i K I S Z v e z e t ő s é g v á l a s z t á s IVo o s z t á l y o s o k o s z t á l y o z ó k o n f e r e n c i á j a 7 8. B o l y a i N a p o k í r á s b e l i é r e t t s é g i v i z s g a 12c A z é v i K I S Z munka, é r t é k e l é s e 1, S z a k m a i m in ő s ítő v i z s g a O D O T M e g y e i V e r s e n y 2-2 7, E g r i D iá k n a p o k 2 c K I S Z z á r ó t a g g y ü l é s e k 1o K I S Z - k i s é r l e t k i é r t é k e l é s e J u n iu s - 70 I d e g e n n y e l v i o s z t á l y v i z s g á k 7 8 O s z t á l y o z ó é r t e k e z l e t 8c U t o ls ó t a n ítá s i n a p 9-19c S z ó b e l i é r e t t s é g i v i z s g á k 12. O r s z á g o s V o r ö s k e r e s z + e s V e t é lk e d ő 1. T a n é v z á r ó ü n n e p é ly L o s z t á l y o s o k b e i r á s a S z e r t á r a k l e l t á r o z á s a 2. T a n é v z á r ó é r t e k e z l e t

29 2 m í í h e i l y k é p s s h c o i l á m k é il a t a n í t á s i ó r a Ko r s z e r ű s é g r e t ö r e k e d v e.00 É v k ö n y v ü n k b e v e z e t ő jé b e n m e g k ís é re ltü k m e g fo g a lm a zn i le g fo n to s a b b élvein k et,, c é lk itű z é s e in k e t* m e ly e k m e g h a tá r o z ó i a h é tk ö z n a p i g y a k o r latnak; a ta n te rv i fela d a to k n a k * a z o k ta tá s - n e v e lé s m ó d s z e r é n e k, E lv e k * c é lk it ű z é s e k é s g y a k o r la ti m e g v a ló s ítá s t e r m é s z e te s e n s z o r o s a n ö s s z e ta r to z n a k * e lv á la s z t hatatlanoké H a teh á t k o m o ly a n v e s s z ü k azt, h o g y s z o c ia lis t a is k o la v a g y u n k, a k k o r m inden e r ő n k k e l a z o n k e ll f á rad ozn u n k * h o g y fe la d a ta in k a t a le g h a té k o n y a b b a n v a ló s íts u k m eg, E z p e d ig m á s k é p p e n nem k é p z e lh e tő el* c s a k h a m e g k e r e s s ü k a fe la d a tok e ls a já títta tá s á t le g in k á b b s e g ítő p e d a g ó g ia i* m etodikai e ljá rá s o k a t* b eá llítju k a z oktatás* n e v e lé s s z o lg á la t á b a le h e t ő s é g s z e r in t m in d a z o kat a z e s z k ö z ö k e t e ls ő s o r b a n te c h n ik a ia k a t m e ly e k s e g ítik c é l- ja in k m e g v a ló s itá s á t. H a m ost a k o n k ré t te e n d ő k r e ford ítju k figyelm ü n k et, láthatjuk* a ma is k o lá já n a k ig e n s o k ré tű fe la d a to t k e ll m e g o ld a n ia, I/ássuikk e z e k b ő l n é h ányat: A s z é d ü le t e s tem p ób an fe jlő d ő tudom ány* a z em b eri ö n k ife jté s s z in e r g iá já t mutató m ű v é s z e t v ilá g á v a l lé p é s t tartan i m inden v o n a tk o z á s b a n te lje s e n le h e te tle n. E s z m é n y ü n k m é g is a s o k o ld a lú a n m üveit em b er, M i e n n e k a m ű v e lts é g n e k a tartalm a* mit a d e b b ő l a k ö z é p is k o la : ta n te rv k é s z ítő k n e k, is k o la p o litik u s o k n a k c s a k ú g y n a g y g o n d ja e z* mint a g y a k o r ló p e d a g ó g u s n a k, A tö m egkom m u n ik á ció s e s z k ö z ö k /rádió* T V * film* fo ly ó ir a to k s tb./ on tják a z új é s új is m e r e t e k e t A ma fiatalját s o k s z o r o s a n tö b b in fo rm á c ió éri* mint a k á r c s a k a z e g y é v t iz e d d e l e z e lő t tit. M i itt a te e n d ő je a z is k o lá n a k? V a la h o g y ren d e t k e ll te n n ie QM e g k e ll ta n íta n ia n ö v e n d é k é t arra* h o g y a s o k - s o k is m e re te t h o g y a n r e n d e z z e el A ma m üveit e m b e ré n e k nem e g y s z e r ű e n le x ik á lis is m e r e te k k e l k ell r e n d e lk e z n ie. A z is m e re t a k k o r tudás* h a a lk a lm a z á s k é p e s. A tu dást a lk a lm a z á s k é p e s, h a s z n á lh a tó is m e re tté fe la d a to k a d á s a k ö zb e n * g y a k o ro lta tá s útján k e ll od aadn u n k fiat alj a in k n a k

30 - 2 - Korunk müveit embere nemcsak sokoldalú, a sokodalúságnak aktív cselekedetben, alkotásban kell megnyilvánulnia* A műveltség alkotó felhasználása már nagyon magas fokú, intellektuális emberi tevékenység, A kapott ismeretek nem egyszerű elfogadása a művelt ember jellemzője, de an n ak kritikai vizsgálata, gondolata továbbfejlesztése, a hétköznapok gyakorlatában való aprópénzre váltása* Ezekre a készségekre az iskolának meg kell tanítania növendékeit. És ez nem kicsi feladatat Ennek útjait, módjait keressük, Igaz, a pedagógiai módszertani irodalom egyre intenzivebben ad segítséget a, gyakorló pedagógusoknak, mégis úgy véljük, szerénytelenség nélkül mi is bemutathatunk valamit abból, ahogy eredményesebbé kívánjuk tenni oktató-nevelő munkánkat A most következő nagyobb fejezet iskolánk életét kívánja bemutatni résedben beszámolók formájában, részben úgy, hogy egy-egy oktatási egység részletes leírásával érzékelteti az iskolában folyó "aprómunkát A Z A U D I O V I Z U Á L I S T E C H N I K A I K Ö Z P O N T M E G S Z E R V E Z É S E É S M Ű K Ö D É S E A z o k ta tá s h a té k o n y s á g á n a k n ö v e lé s e tá rs a d a lm i é rd e k, A k ö z é p is k o lai ta n a n y a g k é p e z i a z a la p já t m inden to v á b b i is m e re tn e k, a m e ly e k e t a k ü lö n fé le p á ly á k é s m u n k ak örök b e tö lté s é h e z a ta n u ló k n a k e l k e ll s a játítaniuk,, A k ö z é p is k o la i o k ta tá s p ro b lém á i, a tá rs a d a lm i e lv á r á s o k s ü r g e tik a z o k ta tá s k o r s z e rü s ité s é to A k o r s z e r ű s ít é s le g fá r a d ts á g o s a b b, de dön tő o ld a la a z e g y e s tém ák m ó d s ze rta n i á td o lg o z á s a * A m ó d s z e rta n i á td o lg o z á s o k m e g k ö n n y íté s e é r d e k é b e n h a tá ro ztu k e l a z 1969/70 e s ta n é v v é g é n a z a u d io - v iz u á lis te c h n ik a i k ö z p o n t lé t r e h o z á sát, a m e ly k e ttő s c é lt s z o lg á l - e g y r é s z t a z au d ió - v iz u á lis e s z k ö z ö k fe lh a s z n á lá s a a z o k ta tá s h a té k o n y s á g á t kim utatható m ód ' n ö v e li - m ásr é s z t a m e g lé v ő e s z k ö z ö k e g y h e ly r e tö rté n ő ö s s z e g y ű jt é s e é s n y ilv á n ta r tá s a a z e s z k ö z ö k k ih a s z n á lts á g á t m in d en k ép p en javítja* Á te c h n ik a i k ö z p o n t lé tr e h o z á s á t a M e g y e i T a n á c s M ű v e lő d é s ü g y i O s z tá ly a e n g e d é ly e z t e / e g y id e jű le g k ís é r le tk é p p e n is k o lá n k o n k ív ü l a b a la s s a g y a rm a ti B a la s s i G im n áziu m b an é s a k is te r e n y e i G im n áziu m b an is*/

31 2 - A te c h n ik a i k ö z p o n t tö rté n e te lé n y e g é b e n 1970 n o v e m b e r é v e l k e z d ő d ik, u g y a n is a k k o r ra k é s z ü lt e l a m ű k ö d é s é h e z e le n g e d h e te tle n ü l s z ü k s é g e s s z e r t á r h e ly is é g, a h o l b izto síto ttu k a z a u d io - v iz u á lis e s z k ö z ö k á ttek in th e tő r a k tá r o z á s á t, a m a gn etofon fe lv é te le k, á tjá ts z á s o k le h e tő s é g é t,, A te c h n ik a i k ö z p o n t m ásik h e ly is é g é b e n a z a u d io - v iz u á lis te r e m b e n,/ a - m ely a h ét e l s ő k é t n a p já n ra jzterem / m egterem tettü k a k ü lö n fé le s z a k ó rá k o n s z á m itá s b a j ö v ő te c h n ik a i e s z k ö z ö k k ö n n y e n m e g v a ló s íth a tó műk ö d te té s é n e k le h e t ő s é g é t / e p is z k ó p, d ia v e títő, m agn etofon, le m e z já ts z ó, t e le v íz ió, film vetítés/* A 16 m m -es film vetítő t a te c h n ik a i s z e r t á r b a n h e ly e z tü k e l, h o g y a v e títő g é p z a ja a ta n itá s i ó rá t n e zavarja*, A ta n ó rá k o n tö r té n ő z a v a r ta la n film v e tité s b iz to s ítá s a é r d e k é b e n v e títő g é p k e z e lő i ta n fo ly a m o t s z e r v e z tü n k, m ely et a N ó g r á d m e g y e i M O K É P V á lla la t b o n y o líto tt le* íg y s ik e rü lt e lé r n i, h o g y m inden o s z t á ly b ó l 1 2 tan u ló b iz to n s á g o s a n tu d ja a film v e titő g é p e t k e z e ln i, s a z e s e t le g f e l l é p ő h ib á k a t r ö v id id ő alatt ki tu d ja ja v ita n i, e z z e l a s z a k ta n á r a f i g y e l mét t e lje s e n a z o s z t á lly a l v a ló f o g la lk o z á s r a ford íth a tja, A s z a k t á r g y i e lő a d ó te rm e k b e n is bi zto s ito ttu k a z e s z k ö z ö k m ű k öd tetés é n e k le h e t ő s é g é t / sötétítés, a z e s z k ö z ö k g y o r s m o z g a tá s i le h e tő s é g e /, s 1971* m á rc iu s á b a n b e s z e r e z t ü n k e g y ú ja b b 16 m m -es v e títő g é p e t, ami a b io ló g ia i e lő a d ó e ls ö té títő fü g g ö n y é n e k f e l s z e r e l é s e után m indhárom e lő a d ó te re m b e n le h e t ő v é t e s z i a m o z g ó film v e tité s t0 A te c h n ik a i k ö z p o n t m ű k ö d é s é n e k a la p v e tő c é lja a ta n á r o k m u n k áján ak s e g íté s e * E n n e k m e g fe le lő e n a k ü lö n b ö z ő tá r g y a k s z e m lé lt e t ő e s z k ö z e ir ő l / m a g n e to fo n s za la g, diafilm, d ia k o c k a, té r k é p, m ozgófilm, h a n g le m e z, stb*/ k a ta ló g u s t k é s z ítü n k, a m e ly a ta n te rv i té m a k ö r ö k n e k m e g fe le lő e n ta r ta l m a z z a a z adott té m a k ö r h ö z a z is k o lá n k b a n ill* a te c h n ik a i s z e r tá r b a n m egta lá lh a tó s z e m lé lt e t ő e s z k ö z ö k e t, s a m e g y e i film tá rb ó l é s a M e g y e i M ű v e lő d é s i K ö z p o n t film tá rá tól k ö lc s ö n ö z h e t ő m o z g ó film e k e t0 A k a ta ló g u s o k fo ly a m a to s a n k é s z ü ln e k, e lk é s z ít é s ü k s o k idst v e s z ig é n y b e, d e e lk é s z ü lé s ü k után a s z a k ta n á r o k e lő k é s z ít ő t e v é k e n y s é g é n e k id e je l é n y e g e s e n lecsö k k en *, A k a ta ló g u s o k a t a z új b e s z e r z é s e k a n y a g a iv a l fo ly a m a to s a n k ie g é s z ítjü k, sc te r v e in k s z e r in t a k ö v e t k e z ő ta n é v b e n n é h á n y ta n tá r g y b ó l a té m a k ö rö k e t ó r a c s o p o r to k r a, ó r á k r a le b o n t v a k é s z í t jü k ejl A k o r s z e r ű s é g k ö v e te lm é n y é n e k c s a k ü z e m k é p e s e s z k ö z ö k k e l te h e tü n k e le g e t, e z é r t a s z e r tá r b a n m e g je lö ltü k m inden e s z k ö z h e ly é t, s a fö lö s le g e s k e r e s g e t é s e k e lk e r ü lé s e é r d e k é b e n m inden e s z k ö z h ö z "tö r z s la p o t "

32 26 k észítettü n k, am ely ta rta lm a z z a a z e s z k ö z g y á r tá s i szám át, m ű szaki á lla potát, a ja v ítá s o k a t ill a k ik ö lc s ö n z ö n e v é t. A m egh ib á so d o tt tech n ik a i e s z k ö z ö k n a g y r é s z é t h á z ila g m egjavítjuk,, A m agn etofon s z a la g o k h o z külön k a ta ló gu st k észítettü n k ú gy, h o g y minden m a g n e to fo n s z a la g d o b o z á ra, o r s ó já r a, k a rto n já ra a z o n o s ítá s i s z á mokat irtunk, s a k a rto n o k ra fe lje g y e z tü k a s z a la g o n ta lá lh a tó a n y a g o kat a fe lv é te le k sorren djében *, A ta n é v s o rá n a m egh ib á so d o tt te c h n ik a i e s z k ö z ö k m egja v ítá s á b a n B a k o s G-ábor III«b, P á lm a y G y u la IILb, B e rk e G y ö r g y IVÖa, K ib é d i T ib o r IV0 a o s z t á ly o s tan ulók, a tö r z s la p o k, k a ta ló gu su k e lk é s z it é s é b e n N a g y A n n a La, T a v a s z i Jolán La, P in té r É v a La, H an gráth K a ta lin IV b, S z e ré mi M a rg it IV. bo o s z t á ly o s tan u lók n yú jtottak kom oly s e g ít s é g e i, M ár a z 1970/71 ta n é v s o rá n a te c h n ik a i k ö zp o n t v é g e z t e a már em lítettek en k iv ü l a m o zg ó film ek k ö lc s ö n z é s é t, a v e títé s e k m e g s z e r v e z é s é t, a z a u d io -v iz u á lis e s z k ö z ö k b e s z e r z é s é t is. B e s z e r z é s e in k e r e d m é n y e k é p p e n is k o lá n k je le n le g a k ö v e tk e z ő au d ió -v iz u á lis te c h n ik a i e s z k ö z ö k k e l ren d elk e zik ^ 1 db T E S L A k is n y e lv i labo*.tórium, 7 db r á d ió k é s z ü lé k 8 db t e le v íz ió k é s z ü lé k, 10 db d ia vetítő, /ebből 2 db n a p p a li v e t íté s r e is alkalm as/ 9 db le m e z já ts z ó, 11 db m agn etofon, 2 db 16 m m -es film vetítő, 2 db 8 m m -es film vetítő, db Írá s v e títő, 1 db e p id ia s z k ó p A z a u tü o -v iz u á lis te c h n ik a i k ö zp o n t a k é s ő b b i fe la d a to k ra v a ló f e lk é s z ü lé s é n e k id ő s z a k á b a n nyújtott s e g íts é g e t a s z a k ta n á ro k öröm m el f o gadták, bár a ta n é v során a le h e tő s é g e k e t m ég k orá n tsem h a s z n á ltá k k i0 A z au d io v iz u á lis ok ta tá s mint új m ó d s z e r a mi is k o lá n k b a n is m eg é rtést, b e le é lé s t ig é n y e lj m ély A tan ár e g y é n is é g é n e k je lle m v o n á s a a z újra, jo b b ra, h a té k o n y a b b ra v a ló tö r e k v é s, s e h h e z a k ö v e tk e z ő ta n é v b e n már a s z a k tá r g y i k a ta ló gu s o k r é s z le t e s e b b e lk é s z ít é s é v e l, a ta n ó rá k ra s z ü k s é g e s te c h n ik a i e s z k ö z ö k ö s s z e á llít á s á v a l, tan u lók á lta l tö rté n ő m ű k ö d te té s é v e l is s z e r e t n én k s e g ít s é g e t nyújtani* K a p á s József az audovízctechn0k ö zp,vez0

33 27 p e l a. d a. t l a p a m a g y a r ó r á n É v e le jé n a IIL C nem ta rto z o tt a jó m a g y a r o s o s z t á ly o k k ö z é e K e v e s e t olvastak*, E e le lé s k o r s a b lo n o k a t is m é te lg e tte k, " v a g y i s b e v e z e t é s s e l jó l- r o s s z u l elm o n d tá k a k ö lte m é n y e k g o n d o la tm e n e té t, e lm e s é lté k a n o v e llá k Cs e le k m é n y é t0 E n n é l to v á b b v a la h o g y n em jutottunk,, A le g jo b b a k is csak ad d ig, h o g y fe l tu d ták id é z n i - nem a s a já t é lm é n y e ik e t - c s a k a ta n á ri e le m z é s t v a g y a ta n k ö n y v s z a v a ik D ehát mit k ellett v o ln a tenniük? M it v á rh a tu n k tőlük? K o r s z e r ű iz lé s t G K r itik a i s z e m lé le te k A z ö n á lló g o n d o lk o d á s je le ik A z t, h o g y k é p e s e k le g y e n e k ö n á lló a n, ta n á ri s e g it s é g t ő l é s ta n k ö n y v i a n y a g tó l e ls z a k a d v a is v ilá g n é z e t i, e s z té tik a i, e r k ö lc s i k ö v e t k e z t e t é s e k e t le v o n n i e g y - e g y mübőlc S z e lle m i terem tőm u n k át v é g e z n i, - v a g y le g a lá b b e r r e a lk a lm a - s á válnio A z t s z e r e ttü k v o ln a, h a Írá s b e li fe la d a ta ik v a g y is k o la i d o lg o z a ta ik nem le tte k v o ln a s z e r k e z e t i fe lé p íté s ü k b e n o ly a n b á n tó a n e g y fo r mák, g o n d o la ti tartalm u k b an a n n y ira fe lü le te s e k, s z e g é n y e s e k,, A z t a - kartuk e lé rn i, h o g y a k tív m u n k á val v e g y e n e k r é s z t a v é le m é n y e k m egfő r má Iá s á b a n, a z é r t é k e lé s m u nkájában, d o lg o z z a n a k m eg é r t e 0 A mi is k o lá n k b a n is : a z a k tiv itá s n e m c s a k lé le k ta n i n e v e lé s i c é l, h a n em p o litikai i s 0 E lité ljü k a p a s s z iv it á s t mint tá rs a d a lm i c é lja in k, p ro b lé m á in k iránti k ö z ö m b ö s s é g je lé t is Q A z e ls ő fe la d a t te h á t a z v o lt, h o g y a k é s z e n k ap ott is m e r e te k h e ly e tt te lje s itm é n y t a d ja n a k. A z e ls ő fe la d a tla p A r a n y J á n o s Á g n e s a s s z o n y c e b a lla d á já t d o lg o z t a fejl A m a g y a r ó r a e le jé n fe lo lv a s tu k a v e r s e k K io s z to ttu k a fe la d a tla p o k a t N ém i m e g r ö k ö n y ö d é s után /Uj a n y a g b ó l d o lg o zá tí/ e lk e z d ő d ö tt a m unka0 A k é r d é s e k a k ö v e t k e z ő k voltaké 10 T é m a / l-2 mondat/ 20 Á g n e s a s s z o n y b ü n h ö d é s e : m e g té b o ly o d ik 0 a 0 m ikor é p e s z ű m ég? / id é z h e ts z is/ b0 le lk i, s z e lle m i e g y e n s ú ly fe lb o m lá s á n a k e ls ő je le k c a fo k o z ó d ik a z a v a r ts á g s d d is s z im u lá l: /a s z ó je le n t é s e : a "s z im u lá l" ellen téte/ e 0 fé l a m e g ő rü lé s tő l, m e g g y ő z i m agát, h o g y m ég ép elm éjü s f0 a v é g z e t e s á ta la k u lá s le z a jlo tt, ő r ü lts é g e n y ilv á n v a ló *' g 0 a k é n y s z e r k é p z e t :

34 A b írá k íté le te : H e ly e s le d-e? M iért? 0 Á g n e s a s s z o n y é le tk o ra : s z é p s é g e : m e g ö r e g e d é s e : * írd le a zt a k ép et, a m ely le g jo b b a n m egra ga d o tt: M ily e n k öltő i e s z k ö z ö k k e l érte e l e z t a hatását? S z e r in t e d h o g y lett v é g e Á g n e s a s s z o n y é le té n e k? K é p z e le t b e n fo ly ta s d to v á b b a b a lla d a c s e le k m é n y é t! 60 H o g y a n m utatnád be a b e fe je z ő k é p e k e t filmen? 70 S z e r in t e d a refe-én é s a v e r s ritm u sa m egn yu gtat v a g y fe lza k la t? A ta n u lók 2 p e r c ig d o lg o zh a tta k, a k k o r ö s s z e s z e d t ü k a fe la d a tla p o k a t, é s e lk e z d ő d ö tt a vita. E z h e v e s v o lt, tö b b s z ö r in d u la tos, é s á lta lá n o s ö M in d e n k i h o z z á s z ó l j O ly a n o k is, a k ik n e k m ég e d d ig nem hallottu k e g y é n i v é le m é n y ü k e t, sőt a tö b b ié s e n a g y o n é r d e k e lte őket* A k ik a z e lő tt la s sa b b a n k a p c s o lta k * m ost már m egfo g a lm a zo tt, e lő r e á tgon d olt, leirt g o n dolatu kat e l m erték m o n d a n i D élután a kitöltött fe la d a tla p o k ja v itá s a k ö v e t k e z e t t S ik e r te le n nem v o lt, m indenki m egold o tta, a le g g y e n g é b b e k is* T é v e d é s e k, e lté r é s e k, s z ín v o n a lk ü lö n b s é g e k v o lta k bennüko D e fa n tá zia, Íz lé s, e s z m e v ilá g u k k ö z e le b b i m e g is m e r é s e iz g a lm a s é lm én y volt. A k ija víto tt d o lg o z a to k a t a k ö v e t k e z ő órája ú jra kiosztottuk., e g y - e g y info rm á c ió s j e g g y e l ellátva., A z órán ö s s z e fü g g ő s z ó b e li fe le le t fo rm á já ban ú jra elm ondták a mü e le m z é s é t N em v o lt e z a z e le m z é s s z e r k e z e tile g, n y e lv i m e g fo g a lm a zá s, stb* te k in te té b e n k ifo g á s t a la n D e a fe le lő a m aga g o n d o la ta it mondta, nem a m á s é t É s a m ű e lem zé s, - jó l tudjuk: - te lje s ítm é n y! A z ó rá k lá n c o la tá b a n m ás-m ás m ó d s z e r e k k ö v e tik e g y m á s t A fe la d a t- la p o s nem a z e g y e tle n. N em is a le g tö k é le te s e b b * D e v a la m i n a g y o n fo n to s d o lo g r a n e v e l: p ro b lé m a lá tá s ra, k é r d é s fe lte v é s r e * M e g a k a d á ly o z z a a fig y e le m s z é t fo r g á c s o ló d á s á t K ie r ő s z a k o l v a la m ifé le d ön tést, á llá s fo g la lá s t, ítéleta lk o tá st* A z ö n á lló is m e r e t s z e r z é s le h e tő s é g e it s e g íti elő* E ttő l a z ó rá tó l k e z d v e több fe la d a tla p o s órán k volt: A z A r a n y b a lla d á k - ' b ó l m ég k ettő: A H id a v a tá s é s a S z o n d i két ap ród ja* A d y - v e r s e k : A z

35 29 - elté v e d t lo v a s, Uj v iz e k e n já ro k, E m lé k e z é s e g y n y á r -é js z a k á r a, H a rc a N a g y á rra l. M elyik volt a le g s zeb b, legizgalm asabb, a legtan u lságosabb? A z é v v é gi utolsó. S z e r z ő je : A z o sztá ly. T ém a : A d y E.: A z ö re g K unné, A z óra e le jé n fe lo lv a s tu k a v e r s e t, majd k iosztottu k a z ü re s lapok at. M inden tanuló 1 k é rd é s t Írhatott fel, többet nem. A le g jo b b a k a t ö s s zegyű jtö ttü k a z É v k ö n y v szá m á ra. 1. M e g s z e r e tjü k v a g y m eggyü löljü k e z t a két embert? 2. A költőt m ilyen é r z é s fű zi h ozzá ju k?. M iért n e v e t a holt a s s z o n y? /aláhúzással/ gú n yból? öröm éb en, h o g y m e g s za b a d u l a s z e n v e d é s e k tő l? m egbékélt? p u sztán a h a lá l to ritá s a miatt?. A te rm é s z e t s z e r e p e : a s z é l s iv it /aláhúzással/ v a ló s á g o s? szim b olik u s? együ ttérző? e lle n s é g e s?. V an -e a p a ra s z ti n yom or á b rá z o lá s á n a k fo n to sa b b társadalm i m ondan iv a ló ja is, mint e g y életk ép? 60 S o ro ld fe l a s z e g é n y s é g le írá sá n a k elem eit: 70 A g y e r ty a lá n g k ilob bán. Mit fe je z ki? 8, Mit je le n t a g ö th ö l s z ó? M i a hangulati érték e? 9. E g y e s v e r s s z a k o k b a n g y o r s u l a v e r s ritm usa. M e ly e k e z e k? M iv e l é ri e l a költő? 10o M z ő s V é g z e t-a n g y a l ellen ü k van? V a g y p á rto lja őket? E z e k e t a k é r d é s e k e t tan u lók tették fe l egym á sn a k, önm aguknak. N em tu dós pályam ű e z, nem is o r s z á g o s c s ú c s e re d m é n y. D e a k é r d é s fe lt e v é s e k k is e b b s z e r ü k ö re ib ő l a kutatás s z ív ó s ig é n y e fakadhat. T a lá n v a la m ilyen m üveit látásmód., k o r s z e r ű s z e m lé le t m egm arad, sőt e g y r e fe jlő d ik a jö v e n d ő h á z ia s s z o n y o k b a n, sza k m u n k á sokban, jo g á s z o k b a n v a g y mérn ök ök b en is: Látni a m aga s z e m é v e l. A k k o r is, ha ta n a n yag, fela d a tla p em lék e r é g e lh a lvá n y u lt már. É s m ég valam i: A m eghódított m ű alkotások tis z te le te. B o ró d i P e r e n c n é

36 - 0 ' T a n u l ó i a l k o t ó m u n k a a v i l á g n é z e t ü n k a l a p j a i ó r á n N in c s o ly a n ta n tá rg y, a m e ly b e n s z ín v o n a la s m unkát le h e tn e v é g e z n i a k k o r, h a a z t a ta n u ló c s u p á n le c k é n e k tek in ti, m é ly e b b e n n em é r - d e k ló dl k n em lá tja k ritik u s s z e m m e l a "ta n íto tt" anyagot*, n em m a g a d o lg o z z a fe l é s n em g y ő z ő d ik m eg a ta n u lta k ig a z s á g á r ó l* V ilá g n é z e tü n k a la p ja i ta n tá r g y r a - a m e ly e t a n e g y e d ik é v fo ly a m o n ta n í tunk - m ég fo k o z o tta b b a n é r v é n y e s e k a fen tiek * V ilá g o s a n kitű n ik e z a T a n t e r v fe la d a t m e g je lö lé s é b ő l- " A z á lta lá n o s é s a k ö z é p is k o lá b a n fo ly ó n e v e lö m u n k a e r e d m é n y e ir e tá m a s z k o d v a, a z o k a t t o v á b b f e jle s z t v e k e ll k é p e s s é ten n i a ta n u ló k a t a t á jé k o z ó d á s r a k o ru n k fö v ilá g n é z e t i, p o litik a i é s g a z d a s á g i k é r d é s e ib e n *" E z t a c é lk it ű z é s t c s a k a k k o r le h e t e lé r n i, h a m inden ó rá n a g o n d o l k o d ta tá s, a m e g g y ő z é s e s z k ö z é v e l v é g e z z ü k a m unkát é s a ta n u ló k a t a t u d a t o s s á g v á lla lá s a fe lé irá n y ítju k * N e m k é s z e n a d ju k te h á t a " fiio^. r e n d s z e r t" h a n em " f e l i d é z v e a z e g y k o r i té p e lő d é s t, a j e l e n s é g e k m e g fig y e lé s é n e k g o n d o s m unkáját, a k ö v e t k e z t e t é s f e le lő s s é g é t, a z a lk o tá s ö rö m é t" a ta n u ló k m agu k é p íth e tik a z t fel* E n n e k á fo ly a m a tn a k d id a k tik a i ú tjai m ost a la k u ln a k, a ta n tá r g y t a n í t á s a k ís é r le t i stád iu m b an v a n, ta n k ö n y v é t a ta n itá s i t a p a s z t a la to k a la k ítjá k form á ljá k * A ta n u ló k s o k ir á n y ú é r d e k lő d é s e, a k tiv itá s a, g o n d o l k o d á s a a z t m utatja, h o g y m ár a z e l s ő é v e k e r e d m é n y e i is k e d v e z ő e k *, E g y ta n itá s i ó r a fe lé p ít é s é n e k, munkájánajk v á z la t o s b e m u ta tá s á v a l k í v á n ju k s z e m lé lte tn i a z é v i 86 ó r a le g fo n to s a b b je lle m z ő it e A z ó r a tá rg y a s A tu dat C é lja s A z a n y a g é s a tu dat v is z o n y á n a k v iz s g á la t a, fo g a lm á n a k m egh a tá r o z á s a, k ia la k u lá s á n a k té n y e z ő i* A z ó r a c é lk it ű z é s é t, a c s o p o r t o s é s a z e s e t l e g e s e g y é n i fe lk é s z ü lé s fe la d a ta it - a ta n k ö n y v i ja v a s la t o k fig y e le m b e v é t e lé v e l - m in d lg a m ege l ő z ő a n y a g r é s z tá r g y a lá s a s o r án ism ertetjü k? E k k o r b e s z é ljü k m eg

37 1 - a s z á m o n k é r é s form áit is 0 ^ fe lk é s z ü lé s fe la d a ta i a k ö v e t k e z ő fo g a lm a k h o z k a p c s o ló d n a k ; - é r z é k e lé s F o r r á s o k ; - é s z l e l é s P s z i c h o l ó g i a III* oszt* - k é p z e t B io ló g ia IIo é s HL oszt* - fo g a lo m M a tem a tik a ; a s z á m fo g a lo m f e jlő d é s e - a b s z tr a k c ió Á d á m G-y; É r z é k e lé s, tudat, e m lé k e z é s c 0 k ö n y v A V ilá g o s s á g c* fo ly ó ir a t 2 m e g je lö lt ta n u lm á n y a A z ó r a m en ete; 10 F e la d a tla p Ír á s o s m e g o ld á s a 2 c s o p o r tb a n / l p erc/ A k é r d é s e k k ö z ü l k e ttő a m e g e lő z ő, d e a z új a n y a g g a l s z o r o s ő s z - s z e fü g g é s b e n á lló p ro b lé m á k r a v o n a tk o z ik * a/ M ié rt nem a z o n o s a z a n y a g filo z ó fia i fo g a lm a v a la m e ly ik tu d o m á n y á g s p ep iá H s a n y a g fe lfo g á s á v a l? S o r o lj fe l - a s z á z a d m e g je lö lé s é v e l - h árom o ly a n f e lfe d e z é s t / e g y e te m e s tö rv é n y t/ a m e lly e l a tu d o m á n y a v ilá g a n y a g i e g y s é g é n e k g o n d o la tá t tá m a s zto tta alá! b/ H a tá r o z d m eg mi a z o k s á g i ö s s z e f ü g g é s! A z a n y a g n a k é s a m o z g á s n a k a z e ls z a k it á s a e g y m á s tó l id e a liz m u sh oz v e z e t* R ö v id e n in d o k o ld, h o g y m iért? A tö b b i k é r d é s // a z új a n y a g m e g é r t é s é h e z s z ü k s é g e s - k o rá b b a n már tanult - fo g a lo m - s o r is m e r e té r e v o n a tk o z ik 0 / F e ls o r o lá s a a fe lk é s z ü lé s i fe la d a to k között/ 2* K é t ta n u ló a ta n k ö n y v i b e v e z e t ő k é r d é s e k a la p já n r ö v id e n /lo p erc/ is m e rteti a tu d at k ia la k u lá s á v a l k a p c s o la to s e d d ig i is m e r e te k e t, fe l h a s z n á lv a " a z id e g r e n d s z e r é s a tudat ö s s z e f ü g g é s é t " b em u tató tan k ö n y v i tá b lá z atoü F e la d a t; a ta n u lói b e s z á m o ló k a la p já n ö n á lló v á z lat készítése o A ta n k ö n y v i s z ö v e g b e n _s z e r e p lő fe la d a to k m e g o ld á s a /10-12 p erc/ c s o p o rtb a n * A z ö s s z e g e z e t t m e g o ld á s t a c s o p o r t e g y - e g y ta g ja ism erteti* A z "e lfo g a d o tt" m e g o ld á s e g y " s z ó b e li in fo r m á c ió s " p on tot je le n t!

38 2 Pela.da.toks 1 A. g o n d o lk o d á s é s a tudat k a p c s o la ta 0 20 A n y e lv é s a g o n d o lk o d á s k a p c s o la ta 0 * I^ eh ét-e tu d ata a tá rs a d a lo m tó l e lz á rta n fe jlő d d g y e rm e k n e k? a Ö s s z e g e z é s é s a tudat a k tiv itá s á n a k k ie m e lé s e, fro n tá lis k é r d é s e k a la p já n 0 /- p erc/ V á zla t: A tudat teh át - a z a n y a g fe jlő d é s é n e k te rm é k e - a z em b eri a g y k ia la k u lá s á n a k te rm é k e - a z em b eri tá rs a d a lo m te rm é k e * A ta n k ö n y v i ö s s z e fío g la lá s á tte k in té s e, a fe lk é s z ü lé s /2- perc/ "p ro g ra m já n a k " is m e r te té s e 0 / T a n k ö n y v i k é r d é s e k é s fe la d a to k m e g je lö lé s e - E g y é n i b e s z á m o ló a K o n g r e s s z u s n a k a tudat fe jlő d é s é r e v o n a tk o z ó k é rd é s é rő l/ őa A k ö v e tk e z ő fe je z e t r e v a ló fe lk é s z ü lé s fe la d a ta i / 1 perc/ T e r m é s z e t e s e n a z ó rá k fe lé p íté s e a fela d a to k tó l, a m e g is m e ré s i s z a k a s z o k tó l fü g g ő e n különböző,, K ö z ö s je lle m v o n á s a a zo n b a n a z, h o g y mindig a tan u lók a k tiv s z e r e p lé s e, t e v é k e n y s é g e á ll a k ö zé p p o n tb a n, a m elyn e k s o rá n a v a ló s á g je le n s é g e it s o k á g ú é s a g y a k o rla tta l s z o r o s ő s z - s z e fü g g é s t mutató p ro b lém á it v iz s g á ljá k,, A t e lje s ítm é n y e k e lb írá lá s á b a n a z is m e re te k m ellett dön tő a z a k tivitá s, a z é r d e k lő d é s, a v it a k é s z s é g, m ások s e g íté s e, a g y a k o r la ti a lk a lm a zá s, ú g y is m ondhatnánk, h o g y a s z e m é ly is é g m e g íté lé s e, A n d rássy Péter E g y k í s é r l e t i ó r a a k é m i a l a b o r b a n A g y a k o r la ti ó rá k je le n tő s é g e, a k ém iai e lm életi is m e r e te k a la p já n a k m e g e r ő s íté s e é s e lm é ly íté s e a tan u lók ö n á lló k ís é r le t e iv e l é s m érés e i v e l A g y a k o rla ti ó rá k s ik e r é t a k ö v e t k e z ő té n y e z ő k h atáro' z á k m eg: a / a tan u lók e lő z e t e s, e g y é n i fe lk é s z ü lé s e b/ a g y a k o r la t a n y a g é s e s z k ö z ig é n y é n e k p o n to s e lő k é s z ít é s e

39 A gyakorlati órák főbb mozzanatai: 19 a ta n á r m e g g y ő z ő d ik a ta n u ló f e lk é s z ü lé s é r ő l 2, A ta n u ló k e l v é g z i k e g y é n ile g a k ís é r le t e z ő, m e g fig y e ld, é r t é k e ld műnk át o, a ta n á r e lle n ő r z i a g y a k o r la to n v é g z e t t m unka e re d m é n y é t/, A la b o ra tó riu m r e n d b e n á ta d á s a D Nézzük meg az óra főbb mozzanatait egy konkrét gyakorlati órát ele - mezve0 T é m a : A z e g y s z e r ű é s ö s s z e t e t t s z é n h id r á to k tu la jd o n s á g a in a k v i z s g á la ta E lő z d d élu tán a d e m o n s trá to ro k s e g í t s é g é v e l / B o d ó c s Is tv á n, B o r ó d i P e r e n c, P é t e r P á l, P r a k fa lv i E n d r e, I«a; M u rá r G y u la, R o m s ic s P e r e n c, S z a b ó Z s o lt, S e ly m e c z i G u s z tá v, ILb; B r e z n a i S á n d o r, W o ln e r Á k o s, B a k o s G á b o r, P á lm a i G y u la IIL b; o s z t á ly o s tanulók/ e lő k é s z ítjü k a s z ü k s é g e s v iz s g á la t i a n y a g o t, a s z ü k s é g e s v e g y s z e r e k e t é s e s z k ö z ö ket. K ö z v e t le n ü l a g y a k o r la t m e g k e z d é s e elő tt m e g g y ő z ő d ö m a r ró l, h o g y a tan u lók, v ilá g o s a n é r tik - e a P e h lin g - p r ó b a é s a z e z ü s t-tü k ö r p r ó b a lé n y e g é t 0 E zu tá n m e g k e z d ik a ta n u ló k e g y é n i m unkájukat: a/ Öt k é m c s ő b e ö n te n i k e ll: 2 ml m ustot, 2 ml a lm a le v e t, 2 ml s á r g a - r é p a le v e t, 2 ml te je t é s 2 ml b a rn a s ö r t0 M in d e g y ik k é m c s ő t a r ta l m á h o z a d n io k k e ll 2 ml d e s z tillá lt v iz e t é s a z o ld a to k k a l e l k e ll v é g e z n i a B eh lin g -p ró b á to b/ N é g y k é m c s ő b e ö n ten i k e ll: 2 ml s z ó ld, - g y ü m ö lc s, - r é p a c u k o r k e m é n y ítő o ld a tot. M in d e g y ik k e l e l k e ll v é g e z n i a z e z ü s ttü k ö r - p r ó - bát. c/ K e m é n y ítő o ld a th o z a d n io k k e ll k e v é s K J - o s J 2 o ld a to t0 A z o ld a to t fe l k e ll m e le g íte n i, m ajd le k e ll hűteni. M e g fig y e lé s e ik e t é s m a g y a r á z a ta ik a t r ö g z it e n iö k k e ll a z a lá b b i m unkala p o n :

40 a/ mit é s z le ls z a. k ü lö n b ö z ő " g y ü m ö lc s le v e k " 9 valam in t a tej é s s ö r R e h lin g -p r ó b á v a l v é g z e t t v iz s g á la ta k o r? K ís é r le t R e h lin g -p r ó b a M e g fig y e lé s K é m ia i v á lt o z á s a ld e h id c s o p o r t v á lt o z á s a M ust S á r g a r é p a lé A lm a ié T e j B a r n a s ö r b/ írd le, mit t a p a s z t a ls z, h a a fe ls o r o lt v e g y ű le te k k e l e lv é g b e, dk' a z e z ü s ttü k ö r -p r ó b á tí S z ő lő c u k o r o ld a t G -y ü m ö lcscu k o ro ld a t R é p a c u k o r o ld a t K e m é n y itö o ld a t c / M it ta p a s z t a ls z, a k e m é n y itö o ld a t é s a K J - o s J ^ -o ld a t e g y m á s r a hatá s a k o r; 10 h id e g e n 20 m e le g itv e m e g fig y e lé s m a g y a rá z a t K e m é n y itő o ld a t + J^-oldats K e m é n y itö o ld a t + J^-oldats A g y a k o r la ti ó ra v é g é n a z e lle n ő r z é s k é tfé le le h e ti l e m inden ta n u ló bem utatja a kitöltött m unkalapját, 20 n é h á n y ta n u ló s z ó b a n is s z á m o ta d k ís é r le ti e r e d m é n y e ir ő l é s mag y a rá z a ta iró l^ A g y a k o r la ti ó ra b e fe je z ő m o zza n a ta i; a jö v ő g y a k o r la ti ó r a a n y a g á n a k k ije lö lé s e é s laboratóriu m i a s z ta lo k á ta d á s a a z ü g y e le t e s d e m o n s trá to r n a k ilk a ta n á rn a k, D ra Dobány Irén

41 I ^ a b o r m u n k a. a. z o r o s z n y e l v i ó r á n Hazánkban az utóbbi években az életszerű, korszerű, intenzív nyelvoktatásban jelentős fejlődés tapasztalható* Országszerte nő a nyelvi laboratóriumok száma, a technikai segédeszközök használata napról-napra szélesebb körben terjed* Napjainkban talán a leggyakoribb módszertani kérdés, hogy ezek a valóban hasznos technikai segédeszközök hol, milyen mértékben alkalmazhatók az idegen nyelvek oktatásábang E z e k h a s z n á la ta n a g y b a n m egk ö n n y íti a ta n á r m unkáját, h a té k o n y a b b á t e s z i a n y e lv ta n u lá s t, d e a lk a lm a z á s a c s a k a k k o r e r e d m é n y e s, h a h e ly én é s n em tú lz o tt m érté k b en v o n ju k be a ta n ítá s folyam atába*, M e g k e ll teh á t e lő r e h a tá ro zn u n k a z ó r a fő b b m o zza n a ta ib a n a te c h n ik a i e s z k ö z ö k a lk a lm a z á s á n a k h e ly é t é s idejét*, A fő fe la d a t a te c h n ik a é s a p e d a g ó g ia h e ly e s e g y e z t e t é s e, a la b o ra tó riu m i m unka b e ille s z t é s e a z o k ta tá s m e n e té b e, a t e r m é s z e t e s o s z t á ly fo g la lk o z á s é s a la b o ra tó riu m i munk a h e ly e s k o m b in á c ió ja G / "L a b o ra tó riu m i m unkán ak itt a zt a s z a k a s z t n e v e z z ü k, am ik or a ta n u ló g é p á lta l k ö z v e títe tt a n y a g g a l - fü lh a llg a tó, m ikrofon b e ik ta tá s á v a l - dolgozik*, " T e r m é s z e t e s " o s z t á ly fo g la lk o z á s n a k n e v e z z ü k a ta n á r é s a tan u lók, a ta n u ló é s a ta n u ló k ö zö tti k ö z v e tle n, s z e m é ly e s b e széd k a p c s o la to t*,/ E r r e a z é r t is s z ü k s é g v a n, m ert a "la b o ratórium i" g y a k o r la t o k n a g y o n k o n cen trá lt, m e g fe s z íte tt munkát k ö v e t e l n e k m inden tan u lótól, é p p e n e z é r t n em n y ú lh a tn a k h o s s z ú r a, A fü lh a llg a tó le v é t e le, a ta n á r jó l ism ert h a n g já n a k h a llá s a, a s z e m é ly e s, k ö z v e t len k a p c s o la t ú jab b fe lfr is s ü lé s t je lé n t a ta n u ló k szá m á ra * E g y ily e n je lle g ű o r o s z ó r a v o lt 1971* m á rc iu s 11 én a z L B o s z t á l y ban*, E z alk alo m m al a 9. le c k e ö s s z e f o g la lá s á r a k erü lt sor. T e k in te tte l a rra, h o g y a z e té m a k ö rh ö z ta r to z ó n y e lv ta n i a n y a g '- A t ő s z á m n e v e k tó l m illió ig " - " A s o r s z á m n e v e k ig " v o lt,' a ta n u lók ír á s b e li házi. fe la d a ta i s ' e h h e z k ap csolód ott*, E n n e k s z á m o n k é r é s e a z e ls ő o s z t á ly ban m ég m e g e n g e d e tt " já t é k o s " form ában történt*. E z t e g é s z íte tte ki a n y e lv i te rem b e n ta lá lh a tó tá r g y a k m e g s z á m lá lá s a - g y a k o r o lv a k ö z b e n a k ü lö n b ö z ő s z á m n e v e k v o n z a ta ít, k ie jté s é t, h e ly e sírá s á t*, A n e h e z e b b e n e jth e tő s z á m n e v e k n é l a k ó ru s b a n v a ló g y a k o r o lta tá s r a is s o r kerülte A s z á m n e v e k k e l v a ló r ö v id "já té k " után tértü n k r á a z o lv a s m á n y a n y a g á n a k is m é tlé s é r e, ö s s z e fo g la lá s á r a * A ta n u ló k már m ik rofo n n a l a k e z ü k b e n - fe ls o r o ltá k m in d a zo n h e -

42 6 ly ek et, ah ol eddig, hősünk, Istvá n m egfordult M o s zk v á b a n. íg y jutottunk e l a L o m o n o s z o v e g y e te m re is. - " A z e g y e te m c. r é s z t a tan u lók már m agnetofon s z a la g r ó l hallgatták. / A n y a n y e lv i bem ondókkal!/. /A fü lh allgatón k e re s z tü l minden tanuló e~ g y e n ló h a n g e r ő v e l h allh atja a z adást, a fü lh allgató elk ü lön íti a tanulót a k ü lvilá gtól, k ö z v e tle n k a p c s o la to t terem t a n y e lv é s a tan u ló között, b izto s ítja a te lje s k on cen trációt./ - E z t k ö v e tő e n e g y tan u ló elm ondta a m eghallgatott s z ö v e g tartalm át. A z e g y e te m é p ü le té n e k e g y e s adatai ism ét alkalm at adtak a s z á m n e v e k h a szn á la tá ra, g y a k o rlá s á r a. - " A diákotth on b an c. fe je z e t m agn óról v a ló m e g h a llg a tá s a után e g y tanuló már kép alap ján ism ertette a z e g y e te m is tá k la k ó s z o b á já t - fe lh a s z n á lv a a zt a s z ó k in c s e t, am elyet a z e lő z ő o lv a s m á n y tá r g y a lá s a k o r /Szás á é k lakása/ m egism ertünk. - A z étterm i je le n e t le h e tő s é g e t adott a rra is, h o g y e g y tanuló, - már e lő r e kiadott fela d a t form ájában - b e s zá m o ljo n arról, h o g y a n történ ik a z é tk e z é s a mi is k o lá n k e b é d lő jé b e n. / A rra tö re k s zü n k, h o g y a tan u lók a z elsajátított a n ya g ot, s z e r k e z e k a m aguk m on d an ivalóján ak k ife je z é s é r e is h a szn á ln i tudják te r m é s z e te s b e s z é d h e ly z e te k b e n a/ - M iv e l a z o lva sm á n y b a n s o k s z ó e s ik a z é tk e z é s r ő l, a már e lő z ő órákon ö s s z e g y ű jtö tt o r o s z k on yh a é te lk ü lö n le g e s s é g e it fe lele v e n íte ttü k, s a zo k a t ú ja b b a k k a l e g é s zíte ttü k ki. A tan u lók otthoni m unkája is e z z e l k a p c s o la to s. R e lad at: két s z e m é ly r e ru b eln yi ö s s z e g b ő l á llítsan a k ö s s z e e g y - e g y e b é d e t e g y e re d e ti o r o s z étlap alapján. A z á ra k k is zá m ítá s a k o r, ö s s z e a d á s a k o r ism ét jó alkalom k ín á lk o zik a s z á m n e v e k g y a k o rlá s á r a. A z ó ra v é g é n ú g y é reztem, h o g y a tan u lók jó l m egértették, a la p o s a n e l sajátították a 9. o lv a s m á n y an yagát. S a já t v a llo m á su k s z e rin t s z e r e tik és v á r já k a "n y e lv i la b o r o s órákat. Ö s s z e g e z é s: A n y e lv i la b o ro k nem önm a g u k tó l ható " c s o d a s z e r e k ". N em old h atják m eg a n y e lv o k ta tá s problém áit, c s a k h o z z á s e g íth e tn e k a z e re d m é n y e s e b b n y e lv ta n ítá s h o z. T o v á b b r a is n a g y s z ü k s é g van a ta n árra, a z e g y é n i e lg o n d o lá s o k ra, a n y e lv i m u n k a k ö zö s s é g e k jó ö tleteire, k e z d e m é n y e z é s e ir e. Szabó Perencné

43 p i z i k a g y a k o r l a t a Hó A - b á n A. fiz ik a g y a k o r la to k célja*, h o g y a fiz ik a irán t v a ló é r d e k lő d é s t e r ő s íts e, a m e g fig y e lő k é p e s s é g e t, a g y a k o r la ti k é s z s é g e t n ö v e lje / A z is k o lá ban m e g s z e r z e t t te rm é s z e ttu d o m á n y i is m e r e te k Íg y a laposa b b a k *, m é ly e b b ek le s z n e k * A m é r é s i e r e d m é n y e k f e ld o lg o z á s a s e g íti a ta n u lók a t a b ban? h o g y já r ta s s á g o t s z e r e z z e n e k a fiz ik a i tá b lá z a to k h aszn álatában *, m e g s z o k já k a z ö s s z e f ü g g é s e k g ra fik u s á b rá zolá sá t*, m egtan u lják a z ig y kapott g ö r b é k fiz ik a i ta rta lm á n a k fe ltá rá s á t* Is k o lá n k b a n k ét o s z t á ly a Il/a é s a Ill/a o s z t á ly ta n u lja a szakos?lot> ta n te rv s z e r in t a fizikát*, T a n r e n d jü k s z e r in t h eti 1 ó rá b a n fiz ik a g y a k o rla to n v e s z n e k r é s z ű A g y a k o r la to k a n y a g a s z o r o s a n k a p c s o ló d ik a ta n a n y a g h o z,, 000 K i s iz g a lo m é r z ő d ik a le v egőb e n *, A Il/a o s z tá ly e g y ik c s o p o r t ja k é s z ü lő d ik a g y a k o r la t i órá ra * A két á lla n d ó d e m o n s trá to r m ár a fiz ik a s z e r tá r b a n s z o r g o s k o d ik? a g y a k o r la t o k h o z s z ü k s é g e s t á r g y i f e l s z e r e l é s e k e t k é s z ít i e lő 0 A z ő fe la d a tu k e lh e ly e z n i a te rem b e n a s o r o n k ö v e t k e z ő h ét g y a k o r la t e s z k ö z e it * A ta n u lók a z e lő r e k é z h e z kapott, m é ré s i u ta s ítá s o k a t o lv a s s á k át m é g e g y s z e r 0 K é t-h á r o m fiú h e v e s v itá t fo ly ta t arról*, s z ü k s é g e s - e m egm érn i a te s t tömegét*, h a a le jtő n v a ló g y o r s u lá s t v iz s g á ljá k, a h a jlá s s z ö g fü g g v é n y é b e n * A z t á n n é h á n y p illa n a tig c s e n d van* J elen t a h e te s, a c s o p o r to k m egk a p já k a mai 2 x p e r c alatt e lv é g z e n d ő m é r é s i feladatot*. M e g in d u l a munka* A z a s z ta lo k o n a k ö v e t k e z ő m é r é s i g y a k o r la to k s z e r e p e ln e k? 1 / E g y e n le t e s e n g y o r s u ló m o z g á s n é g y z e t e s ú ttö r v é n y é n e k ig a z o lá s a G a lile i le jt ő v e l 2/ E g y e n le t e s e n g y o r s u ló m o z g á s v iz s g á la t a e c s e t e s in g á v a l / E g y e n le t e s e n g y o r s u ló m o z g á s v iz s g á la t a v íz s z in t e s la p o n m o z g ó k is k o c s iv a l / E g y e n le t e s e n g y o r s u ló m o z g á s v é g s e b e s s é g é n e k m é r é s e le jt ő v e l / L e jtő n le g ö r d ü lő c é m a o r s ó g y o r s u lá s a a le jtő k ü lö n b ö z ő h a jlá s s z ö g e i e s e té n * 6/ N e h é z s é g i g y o r s u lá s é r té k é n e k m e g h a tá r o z á s a e jt ő g é p p e l

44 7/ E g y e n e s v o n a lú e g y e n le t e s m o z g á s v iz s g á la t a M ik o la c s ő v e l. 8 A tan u lók 2- fo s c s o p o r to k b a n m érnek, H a lk b e s z é lg e t é s fo ly ik a mért e r e d m é n y e k r ő l K o p o g n a k a g o ly ó k, s u rra n a le g ö rd ü ld k is k o c s i é s a c é rn a o rs ó o A m unka z a ja ez* A s z a k ta n á r c s o p o r tr ó l- c s o p o r tr a h a la d v a k é r d é s e k e t t e s z fe l a v é g z e n d ő m é ré s e lm é le té v e l k a p c s o la tb a n S orra k e rü ln e k a g y o r s u ló m ozg á s törvén yei*, K ité r n e k a v á r h a tó m é ré s i h ib ák ok aira* E z e k e le m z é s e fo n to s fe la d a t a tan u lók szá m á ra * A h a s z n á lt e s z k ö z ö k is m e r e te is s z ü k s é g e s a z e r e d m é n y e s fe le le te k h e z, e z is h o z z á já r u l u g y a n is a m é ré s i fe la d a t e r e d m é n y e s e lv é g z é s é h e z * A d e m o n s trá to ro k sem p ih e n n e k E g y - e g y m egla zu lt c s a v a r, e lg ö rb ü lt h u z a l c é ls z e r ű m e g ja v ítá s a a z o feladatu k* A z e c s e t e s in g a in g á ja is m indig p ro b lém á t o k o z* p e r c e lte lte után fo r g ó s z in p a d s z e r ü e n v á ltá s k ö v e tk e z ik * E s ú jra fo ly ik a lá z a s munka* A g y a k o r la to k e l v é g z é s e k o rá n tsem e g y s z e r ű * A m e g fig y e lt je le n s é g id e jé t tiz e d, sd t s z á z a d m á s o d p e r c p o n to s s á g g a l k e ll m egadni* A s z ö g e k b e m é r é s e is ren d k ív ü li p r e c iz itá s t ig é n y e l* K ia la k u lt a z a z e g é s z s é g e s ig é n y, h o g y a m éré s p o n to s s á g a o ly a n le g y e n, a m e ly b ő l bátran le h e t k ö v e tk e z te té s e k e t le v o n n i, a m e ly re é p íte n i lehet* A z ó r a v é g é n a z e s z k ö z ö k e t a d e m o n s trá to ro k n a k a d já k át, a k ik h e ly re t e s z ik a zo k a t* A k i a s z á m o lá s s a l, g ra fik u s á b r á z o lá s s a l k é s z e n v a n, b e a d ja "m u n k a la p ja it, de a tö b b s é g h a z a v is z i a m é ré s i je g y z ő k ö n y v e k et é s a s z á m o lá s t, g ra fik u s á b r á z o lá s t otthon v é g z i el* Ő k a k ö v e tk e z ő órán a d já k m ajd b e fü ze te ik e t* - A k ü la la k te ré n, p o n to s s á g b a n, a m é r é s e k e le m z é s é b e n s o k a t fejlő d ö tt a z o s ztá ly * /Ha s o r r e n d e t á llíta n á n k fel, a k ü la la k é s p r e c iz it á s te r é n vitath atatlan u l G -é c zi G -y u szié le n n e a z e ls ő s é g, a m é r é s e k e le m z é s é t p e d ig K e ill J ó z s e f v é g z i e l ta lán a le g k ö rü lte k in tő b b e n * H a p e d ig a n e v e k n é l tartunk, á lljo n itt a d e m o n s trá to ro k n e v e is, ak ik é v e s m u nkáju kkal é rd e m e lté k ki e z t a m egb íza tá st* V a s p á l V ilm os, B a lo g h T a m á s, B u k o v in s z k y R ó b e rt, D aku L a jo s v é g z i e z t a munkát*/ A m é r é s e k e lb ír á lá s a tö b b oldalú* A z ó r a k ö z b e n adott v á la s z o k, a fe lk é s z ü lt s é g fok a, a z e lő r e e lk é s z ít e n d ő tá b lá z a to k, mint g r a fik a i fe l adat s z in té n s z e r e p e ln e k a z o s z tá ly z a tb a n *

45 9 b ea d o tt je g y z ő k ö n y v e k b e n a m é ré s p o n to s s á g á t, p r e c iz it á s á t, a g r a fik o n o k e lk é s z ít é s é n e k, a m é r é s e lm é le té n e k k id o lg o z á s á t, a h ib á k e le m z é s é t e g y a r á n t bíráljuk,, A z é r t é k e lé s je g y b e n, n é h á n y s z a v a s m e g je g y z é s b e n é s a t ö b b s z ö r je le n t k e z ő h ib á k k ö z ö s m e g b e s z é lé s é b e n tö rté n ik, ö#*é s már e lte lt e g y h ét0 Ú jr a h a n g z ik a m a g y a r á z a t, a p ro b lé m á k fe le tti v ita tk o z á s, e g y - e g y g r a fik o n je le n t é s é n e k m e g b e s z é lé s e, a M ik o la - c s ő b u b o ré k já n a k ' é r d e k e s " v is e l k e d é s é r ő l v a ló t a n á c s k o z á s. A z u tó b b i ó - rá k on s z á m o s új fiz ik a i fogalm a t, tö r v é n y t is m e r te k m eg a ta n u ló k Q S z ó e s e tt a d in a m ik a a la p tö r v é n y é r ő l, a s ú r ló d á s h a s z n á t ó l é s k áráró l,, A z új e lm é le ti is m e r e te k le h e t ő v é t e s z ik a m é r é s i fe la d a to k tö b b o ld a lú e le m z é s é t K ü lö n ö s e n a s ú r ló d á s n a k a m é r é s e k b e n v a ló s z e r e p é r ő l fo ly ik a b e s z é lg e té s,, A k ö v e t k e z ő c s o p o r t k é s z ü l m ár a z ú ja b b fiz ik a g y a k o rla tra,, Antal Gáborn é

46 K é mi ai g y ak or lat on

47 ! «p S É t WMfy-J-:' C; Yim m m P m m li &:> ' A könyvtárban Wltíjíjff; r ív ; tlé É W M K á wiémém: p mkmmá m m m m hb SKM p f É i i. m m Wiimm p lflié ilééh Aa olvasóban

48

49

50 A S Z A K K Ö R Ö K A s z a k k ö r i m u n k a c é l j a, f e l a d a t a i a. ^ o k t a t ó - n e v e l ö m u n k a f o l y a m a t á b a n A n d r á s s y P é t e r s z a k fe lü g y e lő n e k a M e g y e i S z a k k ö r i K o n fe r e n c iá n ( 1971* fe b ru á r 2a) e lh a n g z o tt e lő a d á s a " A m ed itá ció m in den képp k o r s z e r ű é s d iv a to s k ö z lé s e g o n d o la ta in k n a k, n é zetein k n ek,, K o ru n k a t e z a műfaj je lle m z i*" - Írja B á rtfa i Ö 0 J ó z s e f a z Uj írá s 1968a é v i m á rciu si s zá m á b a n m egje le n t r ö v id k ö z le m é n y é b e n, A p e d a g ó g ia fo rra d a lm á ró l c«m ed itá c ió ja b e v e z e t ő jé b e n /am elyet e g y é b ként M a rx G y ö rg y s G y o r s u ló id ő c 0 ta n u lm á n y á h oz irt/ elm on d ja, h o g y a s z ó e ls ő s o r b a n g o n d o lk o d á s t, e lm é lk e d é s t je le n t, de k é s z ü lő d é s, b e g y a k o r lá s é s e lő k é s z ü le t je le n té s é b e n is h a s z n á la to s é B e v e z e t ő e lő a d á som ban a lig h a v á la s zth a tta m v o ln a én is m ás müfajtö S z e r e tn é m a z o n ban, ha a s z a k k ö r ö k r ő l s z ó ló n -di+^'üóm nem r e k e d n e m eg a z e lm é l k e d é s s z a k a s z á b a n, hanem a fo g a lo m v a la m e n n y i je le n té s é b e n é ln e, a z e lő b b elm ondott sorren d b en ^ N a g y o n b izom abban., h o g y t a n á c s k o zá s u n k e g é s z e sem je le n t m ajd e g y m á s tó l e ls z a k a d ó é r t e lm e z é s e k e t é s túljut a " k é s z ü lő d é s " s z a k a s z á n ^ A té m á v a l k ö z v e tle n ö s s z e fü g g é s b e n á lló - e ls ő s o r b a n a fe ls z a b a d u lá s óta m e g je le n t - á lta lá n o s je lle g ű k ö z le m é n y e k, m ó d s ze rta n i é s e g y é b u ta s ítá s o k á tte k in té s e s o rá n le g s z e m b e tű n ő b b e n k ét ö s s z e f ü g g é s re, je lle m v o n á s r a k ellett felfigyeln em ^ lo S z in te á ttek in th etetlen ü l g a z d a g o d o tt, s z é le s e d e t t á lla n d ó a n a s z a k k ör n é v v e l je lö lt t e v é k e n y s é g, a m ely ma már m inden is m e re te t n yú jtó folyam atb an m egta lá lh a tó a p e d a g ó g iá v a l, a z is k o lá v a l e g é s z s z o r o s é s a lig ö s s z e fü g g ő form ában é s tartalom m al is e A k i s z é le s e d é s a tö m e g b á z is fe lté tle n ü l g a z d a g o d á s t je le n t, k ü lö n ö s e n a fe Is z a b a d u lá s ó= ta, a s p e c iá liz á ló d á s g in k áb b b e s z ű k ü lé s t, e ls e k é ly e s e d é s t h o zo tt0 N é h á n y hét alatt tö b b mint 70 fé le s z a k k ö r i e l n e v e z é s s e l ta lá lk o zta m a z iro d a lo m fe ld o lg o z á s a s o r á n G

51 - - 2& A z is k o lá v a l k ö z v e tle n * s z o r o s k a p c s o la tb a n lé v ő s z a k k ö r ö k ny a k a - ba v a rrtu n k r ö v id id ő alatt m inden o ly a n p e d a g ó g ia i^ n e v e lé s i c é lk it ü - z é s tj_am e ly e t a z is k o la a le g h o s s z a b b é s l e g s z e r v e z e t t e b b ta n ítá s i g tanu lá s i s z a k a s z b a n, a ta n ítá s s o r á n nem tu d ott m e g o ld a n i E n n e k m e g fe le lő e n a z is érth ető* h o g y b á rm ily en "jóin d u lattal*9 v e t i is Ö s s z e a z e m b e r a n a g y o n s o k fé le é s s z é p c é lk it ű z é s t a gyakorlattal*, a. t é n y le g e s fo ly a m a to t v i z s g á l ó je le n t é s e k k e l e le m zé s e k k e l*, c s a k nag y o n k e v é s e s e t b e n s ik e r ü l a k ettőt fe d é s b e h o z n i A z e lk é p z e l é s e k k e l szem ben*, a m e ly e k ö n k é n te s é r d e k lő d é s r e é s ig é n y e k r e a la p o z o tt r e n d k ív ü l s o k o ld a lú t e v é k e n y s é g e t k é p z e ln e k ej^ tö b b n y ir e m e g le h e tő s e n egyold alú *, k ö n n y e n e ls e k é ly e s e d ő * s z e g é n y e s g y a k o r la t ta l t a lá lk o z - h a tu n k A kevés*, v a ló b a n a c é lo k a t m e g k ö z e lítő k ie m e lk e d ő te lje s ítm é n y /tanári é s ta n u ló i együtt/ t á v o lr ó l sem jelen ti* h o g y a z is k o la a n e v e lé s n e k a k ö z v e t le n é s n a g y o n kötött ta n ítá s i fo ly a m a tá n k ív ü li s z a k a s z á t k é p e s á tfo gn i. S ő t tö b b n y ir e m e g fe le lő e n irá n y íta n i sem tudja* A z e m b e rte le n tú lte rh e lé s * a m e ly a k ö t e le z ő s z á m o n k é r é s h e z k a c s o ló d ik.*, a lig h a te k in th e tő irá n y itá sn a k o ^ e h e t9 h o g y e r e t n e k s é g - a z é r t v a g y u n k a z o n b a n itt* h o g y v é le m é n y t c s e ré ljü n k * v ita tk o z z u n k - d e a z a v é l e ményem*, h o g y n em is k e ll a k a rn i m indent átfogn i* sem a z is k o lá n a k, sem a z ifjú s á g i s z e r v e z e tn e k ^ íg y a h o g y je le n le g c s in á lju k - term ekbe*, fo g la lk o z á s o k r a, a k c ió k r a, k é n y s z e r ít v e a fe ln ő tte k á lta l á lla n d ó a n fig yelt* e lle n ő r z ö tt k ö tö tts é g e k b e n - m in d e n e s e tre n em is a k a rju k á tfo g - n i0 S o k k a l in k á b b irá n y ítá s i* v a ló b a n ö n t e v é k e n y s é g i s z in t e k r e k e lle n e már k észü ln ü n k o A d é le lő tt e g y h a n g ú * s o k k é n y s z e r r e l é s n a g y o n k e v é s ö rö m m e l te lített k o r s z e r ű t le n s é g é t - a m e ly e t m ost l e e g y s z e r ű s ít v e tú lte r h e lé s n e k n e v e z ü n k é s v é le m é n y e m s z e r in t e g y o ld a lú a n v iz s g á lu n k - c s a k n a g y o n k e v é s n e v e lő n e k * is k o la i m é re te k b e n ta lá n e g y ik n e k s e m s ik e r ü l fe lo l dan i a s z a k k ö r i p ro g ra m b a n fl E g y é n ile g tö b b n y ir e a zo k n a k * a k ik a tani*«a tá s i ó rá k fo ly a m a tá b a n is k é p e s e k e lh á ríta n i a N é m e th L á s z ló á lta l oly* ta lá ló a n je lle m z e tt v e s z é l y t "fl6ía z is k o lá b a n a k ö z ö s munka*, m a g y a r á z a t é s fe le le t e g y m á s o n ő r lő á llk a p c s a i a z u to ls ó m o r z s á ig e lő r ö ln e k m inden m e g b e s z é ln i v a ló t*" N e m le h e t célom * h o g y r é s z l e t e s tö r té n e ti á ttek in té st a d ja k arról* h o g y mi* é s m ik o r h o z ta lé tr e a k ü lö n b ö z ő s z a k k ö r i form ákat? A z e d d ig ie k b ő l már a z is k ö v e t k e z ik * h o g y a k e le t k e z é s e g y b e e s ik - le g a lá b b is tö m e g e s je le n tk e z é s ü k b e n - a z z a l a z id ő s z a k k a l* am ik or a ta n ítá s i fo ly a m a t h a tá ro zo tt k e r e te k b e n é s ta r ta

52 6 lom m al je le n tk e z ik é s k id erü l, h o g y s z ű k a k e re t é s nem m indenki s z á m ára b izto s it fe jlő d é s t* R 0G a l, a n a g y fra n c ia p e d a g ó g u s s z e rin t a g ú z s b a k ö tő form a k é n y s z e - ritette ki a s z a b a d a b b k örök et* a m elyb en : " a z é r d e k lő d é s utján k iváltott é r z e le m a z e g y é n s z á m á r a a z e r ő fe s z ít é s e k é s a céltu d a t fo r r á s á v á vált H o g y a z e re d e ti* jó c é lk itű z é s e k tő l a z id ő k folyam án e g y r e g y o r s a b b a n k e rü l t á v o l e z a te v é k e n y s é g * arra n é z v e talán a le g je lle m z ő b b, h a a z N e v e lé s ü g y i K o n g r e s s z u s T é z i s e i b ő l id é z e k :,,000A le g fo n to s a b b, h o g y a s z a k k ö r ö k lé t r e h o z á s á v a l k a p c s o la to s m e g k ö tö tts é g e k s z ű n je n e k m eg, h o g y a g y e r e k e k, k e d v ü k, hajlam uk, é r d e k lő d é s ü k a la p já n s z a b a d o n p r ó b á lg a s s á k a lk o tó e r e jü k e t* 1 A. K o n g r e s s z u s i T é z i s e k h e z m ég v i s s z a t é r e k N é z z ü k m ost r ö v id áttek in té s b e n, m ilyen e lő z m é n y e i v o lta k h a zá n k b a n a s z a k k ö r i m o z g a lo m n a k a félszab ad w.iá sigo A fe lv ilá g o s o d á s id ő s z a k a é r le li m eg, h o z z a lé tre a z o k a t a d iá k k ö rö k e t, a m e ly e k a h a la d á s, a n em zet é s a z e g y é n k ib o n ta k o z á s á n a k le h e tő s é g e it ta lá ljá k m eg a s z a b a d a b b, ö n k é p z é s e n a la p u ló form ában. S o kan a C s o k o n a i á lta l b en D e b r e c e n b e n alap ított ö n k é p ző k ö rt* te k in tik a h a z a i tö rté n et k e z d e t é n e k A d e b r e c e n i, é s a p é ld a nyom án k ib o n ta k o z ó többi, a m odern n y e lv e k, a k ü lföld i iro d a lo m, a z e r ő te lje s e n fe jlő d ő te rm é s ze ttu d o m á n y o k m ű v e lé s é t, fő le g p e d ig a m a gyar n y e lv m ű v e lé s t te k in te tték c é lk itű zé s ü k n e k * Ily e n k iin d u lá s i a la p r ó l te r m é s z e te s, h o g y a s z a k k ö r i- ö n k é p z ő k ö r i d iá k - t e v é k e n y s é g g y a k r a n ü tk ö zött ö s s z e a r e a k c ió s is k o la v e z e t é s s e l, sőt s o k s z o r a h iv a ta lo s állam h atalom s z e r v e i v e l is* M i a m a g y a r á z a ta an nak, h o g y a d iá k k ö rö k a forra d a lm i n e m z e d é k e k n e v e lé s é b e n m indig é le n já rta k é s n e m ze ti n a g y ja in k s z á r n y b o n to g a tá s á b a n k iv á ló le h e tő s é g e t b iztosítottak? T r e n c s é n y i- W a ld a p fe l Im re a k a d ém ik u s a K ö z é p is k o lá s o k é s szak m u n k á s ta n u ló k I0 O r s z á g o s S z a k k ö r i K o n fe r e n c iá já n / D eb recen 1966* á p rilis/ a s z a k k ö r ö k m ó d s ze rta n i k é r d é s é r ő l s z ó lv a a k ö v e tk e z ő k e t em elte ki: "eíí A s z a k k ö r ö n a d iá k o k n a k semmi k é s z, kialaku lt -ételt "ta n a n ya g o t" e g y s z e r ű e n nem s z a b a d tu d om ásu l v e n n iü k, hanem a z is m e r e ta n y a g n a k s z in te a d iá k o k á lta l k e ll m egterem ten ie, k ia la k u ln ia. " a m a g y a rá z a t valób aja e b b e n v a n c A z a té n y, h o g y Íróin k, k öltőin k, tu d ó sa in k, műv é s z e in k, n a g y p e d a g ó g u s a in k döntő t ö b b s é g e s z o r o s k a p c s o la tb a k e

53 - 7 - rült ta n u lm á n y a i s o rá n a k ü lö n b ö z ő je lle g ű, e ls ő s o r b a n irod alm i, m űvés z e ti t e v é k e n y s é g e t fe lö le lő s z a k k ö r ö k k e l, a zt b iz o n y ítja s zá m u n k ra ma is, h o g y a z a la p c é lk itű z é s h e ly e s s a le h e t ő s é g a te h e ts é g e t ö n á lló, bátor t e v é k e n y s é g r e ö s z t ö n ö z te, k é p z e le té t e lő k é s z ü le té t, a jö v e n d ő é le t h iv a tá s ra a s z e m é ly e s é lm é n y e k utján s e g ite tte 0 K ü lö n ö s e n a k ét v ilá g h áború k ö zö tt e m e lk e d e tt m a ga s r a n g r a e z a te v é k e n y s é g e S o k ö n á lló, ma már k ü lö n le g e s é rté k e t k é p v is e lő mü e lő s z ö r itt k e rü li n y ilv á n o s s á g ra, A z ö n k é p z ő k ö r ö k a d tá k ki a z Irodalm i R itk a s á g o k fo r r á s é r té k ű k ö teteit é s s o k m ás ö n á lló k ia d v á n y t, is k o la i fo ly ó ira to d S z é p szá m m a l a k a d ta k k ü lö n b ö z ő te rm é s ze ttu d o m á n y o s, m atem atikai p ro g ra m o t m e g o ld ó s z a k k ö r ö k is, e z e k t e v é k e n y s é g e s z o r o s a n k a p c s o ló d o tt v a la m ily e n fe l s ő o k ta tá s i in té z m é n y t e v é k e n y s é g é h e z, n e v e s e g y e te m i o k ta tók v e z e t é s é v e l, A le g tö b b k ö r a zo n b a n a m ű v é s z e ti t e v é k e n y s é g e k h e z /irodalom, s z ín já ts z á s, n é p m ű v észe t/ v e z e t t e e l a d iák ok at, a h o g y N ém e th H á s z lö n e v e z te, is k o la i m ű h ely ek et terem tve,, *gen fig y e le m re m é ltó, h o g y a z e g y h á z i k ö z é p is k o lá k a s z á z a d fo r d u ló tó l k e z d v e m ilyen s z e r v e z e t t e n é s tud a to sa n tö r e k e d te k e z e k e t a le h e t ő s é g e k e t e ls ő s o r b a n a v a llá s o s n e v e lé s é r d e k é b e n k ih a s z n á ln i K ü lö n ö s e n d iá k o tth o n o k b a n é p íte tte k ki le h e t ő s é g s z e r in t re n d k ív ü l s z é le s k ö rű / tech n ikai je lle g ű, fotó, film, k ü lö n b ö z ő h o b b y -k ö r ö k stb e/ s z a k k ö ri h á ló z a to d A je le n tő s e b b s z e r z e t e s i is k o lá k ta n á ri k a rá n a k k ia la k í tását, a z u tá n p ótlá st m indig m e g h a tá ro zt á k ^ e z e k a s z e m p o n to k ís 0 N em s z a b a d m e g fe le d k e z n ü n k a r r ó l sem, h o g y a k ü lö n b ö z ő ifjú s á g i s z e r v e z e te k, e ls ő s o r b a n a c s e r k é s z e t is ig e n fo n to s s z e r e p e t já ts z ik n e m c s a k a z ö n k é p z ő k ö r ö k s z e r v e z é s é b e n, hanem a z o k v e z e t é s é b e n is! A H o rth y - r e n d s z e r is k o la p o litik u s a i n a g y ö n tu d a tosa n a la p o z ta k e r r e a n a c io n a lis ta é s kom m u nista e lle n e s p ro gra m ju k, id e o ló g iá ju k s z e m p o n tjá b ó l k i v á ló le h e tő s é g re *, H a nem is a z o n o s s zin te n, d e a le g tö b b ö n k é p z ő k ö r ig e n jó tá r g y i é s s z e m é ly i fe lté te le k k e l r e n d e lk e z e tt é s m ó d s z e r e ib e n n a g y o n s o k k o r s z e rű e le m e t tarta lm a zo tt, m o tiv á c ió s b á z is a k ie m e lk e d ő v o ld T a g n a k lenni, s z e r e p e ln i e g y - e g y ü lé s e n, k iá llítá s o n ig e n k o m o ly s ik e r n e k szá m itotd A k i m ost e b b ő l a r ö v id á tte k in té s b ő l a z t a k ö v e tk e z te té s t v o n ja le, h o g y a mi mai c é lk itű z é s ü n k e t e z a k o r s z a k v a ló s íto tta m eg, a z n a g y o n tév e d, N em s zó lta m m ég u g y a n is a rró l, h o g y a v a ló b a n k iv á ló le h e t ő s é g e k e t b iz to s itó ö n k é p z ő k ö r ö k k ik n ek, m ilyen s zá m b a n é s m ilyen k ö rb en, m inek a z á rán b izto s íto ttá k e zt? A z t g o n d o lo m, nem k é t s é g e s, h o g y ml-

54 8 ly e n k e v e s e n ju tottak e l a s z á z a d fo r d u ló n, v a g y p é ld á u l a a s 0- a s é v e k b e n a k ö zé p is k o lá k b a,, N é z z ü k talá n n é h á n y ad atot k ö zö tt a le g m a g a s a b b k ö z é p is k o la i ta n u ló lé ts z á m m e g y é n k mai t e r ü le tén 00 volt., ma 000 fe lett va n! A fiz ik a i d o lg o z ó k g y e r m e k e in e k 2 7 % - o s m e g y e i a r á n y a a z é r t k ie m e lk e d ő e b b e n a z id ő s z a k b a n a z o r s z á g o s h o z k é p e s t, m ert v a la m e n n y i n a g y b ir to k o s é s m ó d o s a b b p o lg á r g y e r m e két a h ir e s e b b e g y h á z i is k o lá k b a a d ta c E z e k in tern á tu s a ib a n a h a v i fiz e t é s i k ö t e le z e t t s é g e g y m e z ő g a z d a s á g i m unkás e g é s z h ón api k e r e s e tét k ö z e líte tte m eg0 S a lg ó ta rjá n b a n nem is v o lt m ég ily e n le h e t ő s é g sem, h is z e n a z b an ala p it ott b a la s s a g y a r m a ti gim n áziu m ot c s a k n e m h a r m inc é v múlva, k ö v e ti a S a lg ó ta r já n t N é h á n y r é g e b b i is k o la i é v k ö n y v s o k m indent e lá r u l a s z a k k ö r ö k fe lé p í t é s é ről0 A z e r ő s e n s z e le k t á ló k ö z é p is k o la e ls ő s o r b a n a s z ü lő k "te h e t s é g e 1^ ra n g ja, p é n z e, p o z ic ió ja a la p já n r a n g s o r o lt a z ö n k é p z ő k ö r b e n is, h a n em is m indig e lv e k b e n, d e m indig n e h e z e n á ttö rh e tő g y a k o r la t tal! íg y nem v é le t le n, h o g y a z is k o la i le g k iv á ló b b ö n k é p z ő k ö r i d iá k ja ib ó l "s z ü le tte k " a n e v e s ü g y v é d e k, p o litik u s o k, g y á r o s o k, állam titkárok., h is z e n m ár a s z ü lő k is a z o k volta k * T a n á c s k o z á s u n k s z e m p o n tjá b ó l a z e g y ik le g fő b b ta n u ls á g a z, h o g y a fe ls z a b a d u lá s után e g é s z e n m ás m e g k ö z e líté s b e n k e ll v iz s g á ln u n k é s k ié p íte n i a mi c é lja in k n a k m e g fe le lő fórum okat* N e k ü n k n em s z e le k t á ln i, k iv á la s z t a n i k ell, hanem k ife jle s z te n i, k ib on ta ni, m e g g y o rs íta n i a t e h e t s é g e k fe jlő d é s é t* A m arxizm u s k la s s z ik u s a in a k e g y ik n a g y o n fo n to s p e d a g ó g ia i e lv e a k ö v e tk e z ő? a s z e m é ly is é g fo r m á lá s r e á lis a la p ja a s z o c ia lis t a k ö z ö s s é g e k tu d a to s fe jle s z t é s e * E n n e k s ik e r e e ls ő s o r b a n attól fü g g, h o g y m en n yire s ik e r ü l g y o r s íta n i a s z e m é ly is é g m inden tu la jd o n s á g á n a k k e d v e z ő a la k u lá s á t0 M a k a r e n k o e g é s z e n k o n k réta n is fo g a lm a z z a m eg a fe lé adatots " 000A k ö z ö s s é g nem ö n c é lú, b en n e é p p e n a s z e m é ly is é g k ife j l e s z t é s e a le g fo n to s a b b fe la d a t, s e z é r t a r r a k e ll tö re k e d n i, h o g y a k ö z v e tle n is k o la i k ö z ö s s é g a le g s z é le s e b b c s e le k v é s i s k á lá t b iz to s íts a a z e g y é n s zá m á ra, h o g y e z a skála/ é s a k ü lö n b ö z ő struktúrák/ m e g fe le lő in tervallu m ot b iz to s íts o n a z e g y é n i le h e t ő s é g e k é s h ajlam ok le g m e g fe le lő b b k ife jle s z té s é r e,," */ T a g a d h a ta tla n, h o g y fe l k e ll h a s zn á ln u n k a z elm últ k o r o k t e h e t s é g fe j le s z t ő ö n k é p z ő k ö r i t e v é k e n y s é g é n e k s o k - s o k olyan, e re d m é n y é t, a m e ly

55 - 9 - m e g g y o rs íth a tjá k a mi c é lk itű z é s e in k m egvalósitá sá to A la p ja in k a zo n b a n másoké a k ü lö n b ö z ő té n y e z ő k b e n v iz s g á lh a tó fe lté te le in k p e d ig c s a k k e v é s e s e tb e n é rik e l a z ó r iá s i s z e le k c ió r a a la p o zo tt elit isk olák ét,, R e n d k ívü l r o s s z k iin d u lá sn a k tartom, h o g y mindenütt é s m indenben, a fe lté te le k je le n tő s k ü lö n b s é g é t e lh a n y a g o lv a u g y a n o ly a n c é lk it ű z é s e k k e l é s m ó d s z e r e k k e l k ö ze líte ttü k m eg a s z a k k ö r i m ozgalm at é s vá rtu n k átütő 9 a zo n n a l n a g y s zá m o k b a n é s m in ő s é g b e n je le n tk e z ő e r e d m é n y e k e t E m eljük ki talá n e v o n a tk o z á s b a n a z V0 N e v e lé s ü g y i K o n g r e s s z u s t é z is e i k ö zü l a k ö v e tk e ző t? "N y ilv á n v a ló, h o g y a s z a k k ö r ö k k e l s ze m b e n tá m a szth a tó é s tám asztott új ig é n y e k e t a z is k o lá k a p e d a g ó g u s o k nem tu d ják v é g r e h a jta n i." M iért állítom m ost e z t a k o n k lú zió t a je le n id ő s z a k e le m z é s e elé? K é t okból* 1. H a a c é lo k a t a z is k o lá k, a p e d a g ó g u s o k, tan u lók nem tu dják t e lje s í teni, a k k o r a z o k e n y h é n s z ó lv a tú lm é re te ze tte k, illú zió k! 2. A b e v e z e tő b e n a k ö v e tk e z ő m e g á lla p ítá s b ó l indultam ki? A s z a k k ö r i m ozgalom é s a h o z z á k a p c s o lt k ü lö n b ö z ő a k c ió k, v e r s e n y e k k is z é le s e d é s e, a re n d k ív ü l g y o r s m e n n y is é g i n ö v e k e d é s é s fó r j^iagaz d a s á g együ tt já rt e g y o ly a n h a tá ro zo tt k ö v e te lm é n y tá m a s z tá s s a l, fe la d a to k á th á rítá s á v a l, a m e ly n ek á lta lá n o s é r v é n y e értelm etlen, s z ó la m s z e r ü! M in d e z o ly a n átm eneti k o rs z a k b a n, am ely a z e g y r e in k áb b p e rm a n e n s s é v á ló o k ta tá s i reform id ő s z a k a, a m elyb en a t e lje s is k o la s z e r k e z e t áta la k u l é s a s z a k m u n k á s k é p z é s k ö z é p fo k ú s z in tre em e lk e d ik, a m e ly ben a z új, a k o r s z e r ű p e d a g ó g ia i e ljá r á s o k in k áb b c s a k e lm é le tile g tű n nek tis z tá n a k - k ü lö n ö s e n a z e lm é le ti p e d a g ó g u s o k d is s z e r tá c ió i ban - a ta n ítá sb a n s o k s z o r c s a k z a v a r a ik is m e r e t e s e d E z e n id ő s z a k ban m e lle s le g m e g k é ts z e r e z ő d te k a z is m e re te k, n e m c s a k a z a gon d, h o g y a n k e li fe lk é s z ü ln i a z á lla n d ó a k tív ta n u lá sra, hanem a z is, h o g y.n mi tek in th ető lé n y e g e s is m e re tn e k, mi a z á lta lá n o s m ű veltség? A z e g y ik n a p ila p u n k v e z é r c ik k é b e n s ü rg e ti a k ö z é p is k o lá s o k n e v é ben a tú lte rh e lé s c s ö k k e n té s é t, a ta n a n y a g, a z alk a lm a zo tt m ó d s z e r e k tö k é le te s íté s é t, u g y a n e b b e n a szám b an e g y m ásik ú js á g ír ó a kic s o d a, m ic s o d a nyom án s z á m o n k é ri a z ille té k e s h ivatalt, h o g y a n marad h at ki a k ö z é p is k o lá s s z ö v e g k ö n y v b ő l a T e te m r e h ív á s, a m elyn ek p e d ig n é h á n y ford u lata, s o r a s z á lló ig é v é vált, é s r é s z e lett n y e lv ü n k ritka é rté k e in e k, á lta lá n o s m űveltségünkn ek,, K á r v o ln a e b b ő l k ir e k e s z -

56 te n i a mai ifjú s á g o t*" - 0 A z t hiszem ^ h o g y a z ú js a g ir ó a z o n k é r é s e, m ely s z e r in t '9. S z e r e tn é n k hinnig h o g y a k ö v e t k e z ő k ia d á s b a n a z e d d ig i 27 k ö lte m é n y m ellett h e ly et k a p n a e z a b a lla d a i s 9" a le g t e lje s e b b m érték b en ig a zo lja., h o g y a v e z é r c ik k b e n Íg é r t v á lt o z á s m ilyen ham ar teljesíth ető,, T a lá n é p p e n itt a m a g y a r á z a ta an n ak, h o g y e g y m ásik n a g y p ort fe lk a v a r t fe lm é r é s /A V a ló s á g 1971* é v i lo s zá m á b a n megjelentő M a g y a r Im re: O r v o s ta n h a llg a tó k á lta lá n o s m ű v eltsége/ a la p já n e g y e s e k a z o n k e s e r e g n e k, b o g y a z o r v o s ta n h a llg a tó k n em is m e rik fe l a s z o n e tt rim k é p le té t é s a P r o k - r u s z t e s z á g y fogalm á t, p e d ig ta lá n é p p e n a s ó k f e l e s l e g e s adat. é s s z e m e lv é n y miatt a k a d n a k o ly a n o k, a k ik b illió fé n y é v n y in e k ta rtjá k a B ő id é s a H o ld k ö z ö tti tá v o ls á g o t* p e d ig a z k ö z e le b b v a n h o z z á n k ma* mint P r o k r ib z t e s z m o n d a b e li g ö r ö g r a b ló ágya.. Z á r ju k ta lá n a g o n d o la ts o rt a z E le t é s Iro d a lo m 1971 fe b ru á r 6tí s zá m á b a n m e g je le n t s o r o k k a l a m e ly e k e t K 0S z irt* ~ n9d.nem tudom, é lh e tü n k e B á r c z i B e n ő nélkül* D e: k o r s z e r ű mii v e it s é g m o d e ll n é lk ü l e g y r e n e h e z e b b e n * " 196- ben a X egíllet é k e s e b b ir á n y itó s z e r v e k r é s z le t e s e n e le m e z té k a k ö z é p is k o la i s z a k k ö r ö k t e v é k e n y s é g é t é s h a tá r o z tá k m eg a c é lo k a t é s a feladatokat,, A. r ö v id e le m z é s le g fő b b tartalm i m egálla p ítá sa i, a k ö v e t k e z ő k volta k * A s za k k ö rö k je le n tő s e r e d m é n y e k e t é r te k e l a ta n u ló k külö n b ö z ő irányú, é r d e k lő d é s é n e k k íe ié g it é s é b e n 0 h a jla m a ik rá te rm e tts é g ü k k ib o n ta k o zta tá s á b a n * A ta n tá rg y i s z a k k ö r ö k s e g íte tté k a ta n a n y a g e lm é ly íté s é t, a tu d o m á n y o s kutatóm unka e le m e iv e l v a ló m eg is m e rk e d é s t* J e le n tő s fe jlő d é s t e r e d m é n y e z e tt a s z a k k ö r ö k k ib ő v ü lé s e * a te c h n ik a i s z a k k ö r ö k m e g je le n é s e * A le g fő b b p ro b lé m á k a k ö v e tk e z ő k b e n je le n tk e z te k ; é v r ő l - é v r e ú jjá s z e r v e z i k a s z a k k ö r ö k é ig a m e ly e k te m a tik á ja íg y nem b iz to s íto tta a ta g o k fo ly a m a to s fe jlő d é s é t* G y a k o r i, h o g y a s z a k k ö r a ta n ítá s i ó r a fo ly ta tá s a * k o r r e p e tá ló d - s o k h e ly e n a lo g ia lk o z á s o k n em e lé g v o n z ó a k, é r d e k e s e k ; nem h a s z n á ljá k ki e l é g g é a z ifjú s á g ö n t e v é k e n y s é g é t é s nem k ie lé g ítő a s z a k k ö r i m unka isk oláig tá rs a d a lm i n y ilv á n o s s á g a E g y m ondatban s z ó e s ik a z e le m z é s b e n a r r ó l i s h o g y "s z á m o s is k o la a h e ly i v is z o n y o k n a k m e g fe le lő tem atik át k é s z íte tt é s v a ló s íto tt m eg," A m it a c é lo k é s a fe la d a tr e n d s z e r mellég v a g y ta lá n ú g y is m ondhat

57 1 - mám a c é l é s a m e g v a ló s ítá s ú tja k ö z é k ív á n o k ten n i, a z é p p e n e h h e z a g o n d o la ts o r h o z k a p c s o ló d ik! T ö b b s z á z é v e s múlttal, h a ta lm a s diszte r e mtne1, e lő a d ó te r m e k k e l, ifjú s á g i o tth o n n a l é s ó r á s k ö t e le z ő ó r a - gyám m al d o lg o z ó n v e lő k k e l r e n d e lk e z ő is k o lá n a k k ön n y ű v o lt e g y 0-0 fos Urai g o n d o la to k k a l te líte tt v a ló b a n ö n te v é k e n y e n a lk o tó, f e lo lv a s ó é s p irá ló k ö rt fen n tartan i* K ö n n y ű v o lt d é lu tá n o n k é n t a fő s in te rn á tusbán la k ó, fő h iv a tá s ú ta n á rn a k e g y é n i h o b b y ju k n a k m e g fe le lő e n ^ ta n u ló v a l fo g la lk o z n i! D e a k k o r s o k t e h e t s é g e s g y e r e k c s a k m e s s z i rő l n é z h e tte a z t a fő g im n á ziu m o t é s s e n k i s e m g o n d o lt a rra, h o g y a z in a s g y e r e k e k n e k is le h e t ig é n y e a m ű v é s z e ti s z a k k ö r r e * A z ó t a n e m c s a k e z e k e t a z is k o lá k a t nőttük ki, h anem a s o k s z á z ú jo n n a n építettet; fvs, a zó ~ ta a gim n á ziu m m e g s zű n t e g z i s z t e n c i a len n i e z r e k é s e z r e k s z á m á r a c s a k k iin d u lá s i a la p, s a jn o s n em a z o n o s alap* Mi le hét teh át a hely^& k iin d u lá s? A le g fo n to s a b b n a k én a z t tartom^ ho g y m inden is k o lá n a k, m a g á n a k k e ll k iv á la s z t a n i é s m e g h a tá r o z n i a n e v e l é s i f e l a d atr e n d s z e r e n b e lü l a z o k a t a le g fo n to s a b b c é lk it ű z é s e ket, a m e ly e k e t a ta n u ló ifjú s á g le g s z é l e s e b b r é t e g e i s z á m ára a s z a k k ö ri t e v é k e n y s é g b e n e l é r h e tő n e k tart* A c é lk it ű z é s e k n e k m in d ig a z a d otts á g o k h o z, a ta n u ló ifju s á g í h ely i ig é n y e ih e z k e ll ig a zo d n iu k * N é z z ü k e z t ta lá n k o n k r é ta b b p é ld á k k a l! A z a k is fa lu s i gim n áziu m, am e ly n e k ta n u ló i t ö b b s é g b e n a lig ju th atn ak falu ju kban s z ín h á z b a, n a g y o b b k ö n y v tá r b a, m ú zeu m ba, k é p tá r b a a lig h a m ellő zh e ti, a z t a c é lt, h o g y e lju tta s s a ta n u lóit e z e k h e z a le h e t ő s é g e k h e z * Itt a m ű v é s z e ti, a z iro d a lm i s z a k k ö r n e k a m e g is m e r te té s, a z elju tta tá s, a fe lis m e r é s fe la d a ta juthat e ls ő s o r b a n é s c s a k k e v e s e k, k is e b b c s o p o r t s z á m á r a tű zh eti fe la d a tu l a tu d om án y o s m ó d s z e r e k b e v a ló b e v e z e t é s t, a z ö n á lló a lk o tá s ig é n y é t* A t e h e t s é g n e k itt e ls ő s o r b a n a z a s z e r e p e, h o g y a k ü lö n b ö z ő, s z a k t e r ü le t e k k e l e gyü tt k a p jo n h e ly e t ö n á lló s z e r e p lé s r e * A form át é s a tartalm at teh á t ú g y k e ll ö s s z h a n g b a h o zn i, h o g y a k e v é s e r ő t n e fo r g á c s o lju k s z é t a p ró 6-8 fő s c s o p o r to k r a, h a n em a z ö n k é p z ő k ör m indig a z e g é s z r ő l a d jo n k e r e s z tm e ts z e te t, e z z e l t e lje s ít v e a s o k o l d a lú s á g ra, a t e lje s e m b e r n e v e l é s r e s z ó ló fela d a tá t* V é le m é n y e m s z e r in t aligha, lehel; h e ly e s e ljá r á s, ha. e g y k is e b b is k o lá b a n e g y - e g y ta n á r é r d e k lő d é s é t ő l fü g g ő e n a s z a b a d id ő s p ro g r a m a ta n u ló k d ö n tő t ö b b s é g é i e g y ir á n y b a te r e li m ég a k k o r sem, Pia a z k iv á ló h á n c s za k k ö r, v a g y m a- temat ik ai s z a k k ö r *

58 2 - A n e v e lő i é s a z ifjú s á g i s z e r v e z e t i felad at e g y k is e b b is k o lá b a n fo k o z o t tabban h e ly e z ő d ik a s e g ité s a d á s r a, a h á trá n yok le k ü z d é s é r e, a z ö n b iz a lom fe lk e lté s é r e, mint e g y ta g o z a to s o s z tá ly o k k a l m egtű zdelt b e lv á r o s i gim názium ban, ah ol je le n tő s tö b b s é g e t k ite v ő ta n u ló ré te g ig é n y e s s é g e é s v ita k e d v e túl lép a z is k o la i ta n a n y a g k e re te in é s a z ok ta tá s is k o la i fo r máin,, a h o l s o k tanuló in form áltsága, főkén t p e d ig fo g é k o n y s á g a s o k s z o r felülm ú lja a ta n á ra ik ét é s e z z e l k om oly k on fliktu s fo r r á s á v á válható A ta n u ló c s o p o rto t fo g la lk o zta tó 0-0 ta n e rő s v á r o s i is k o lá n a k e g é s z e n m ásként k e ll k iép iten i h á lózatát, m ásként k e ll b izto síta n i a z t,h o g y a tan u lók n a g y s zá m a folyam a tosa n d o lg o z z o n a s z a k k ö r b e n é s folyam a to sa n fe jlő d jö n 0 Itt sem tehet m ellőzn i a fo k o z a to s s á g e lv é t, de itt már nem e g y - e g y ta n u lóra m é re te z v e, k ö z v e tle n irá n y ítá s s a l k e ll b izto síta n i a d ifferen ciá lt, a p e rs p e k tiv ik u s munkát, hanem e g é s z c s o p o rto k, 1-20 fő szám ára* A z ily e n k ö z é p is k o lá b a n e g é s z e n más form ában k e ll b izto s íta ni a z is k o la i n yil ^ án osságot é s a K IS Z k a p c s o la to t v a la h o g y ú gy, a h o g y a zt n é h á n y h éttel e z e lő tt a b a la s s a g y a rm a ti B a la s s i B 0 Gimn, é s S z a k - k ö z é p is k o lá b a n láttuk* /délelőtt a s z e k c ió k adtak szám ot, délután már s z in té z is t jelen tett a p rogram, é s a z e g é s z s zá m á ra akart ad n i0/ S o k m ás terü let v iz s g á la tk o r h a n g sú lyozta m már azt, h o g y a n e v e lé s s o k t é n y e z ő s r e n d s z e r é b e n minden s z o r o s a n ö s s z e fü g g e g y m á s s a l é s ig y é r te lm etle n a s z a k k ö r h e ly e ié t is á lta lá n o s s á g b a n v iz s g á ln i: K ö v e te lm é n y tá m a s ztá s u n k c s a k a k k or tud tú llépni Ma p e d a g ó g ia i lá ts za to k v ilá g á n, a k ü ls ő le g e s a lk a lm a zk o d á s s zin tjén, ha a z is k o la e g é s z é le tre n d je, p e d a g ó g ia i lé g k ö r e a tan u lók k al v a ló b án ásm ód h a n gn em e" is m eg v á l to z ik m unkatársi le s z. H iá b a é s értelm etlen ü l h a n g s ú ly o zzu k, hogy a s z a k k ö r nem a tan ítási ó r a fo ly ta tá sa, hanem a k é p e s s é g e k k ife jle s z té s é n e k, a z a lk otó munka m e g s z e r e tte té s é n e k, a z é r d e k lő d é s fe lk e lté s é n e k, a z ö n te v é k e n y s é g k ib o n ta k o zta tá s á n a k le h e tő s é g e * E z e k e t a z alap v e tő e n fon tos n e v e lé s i fe la d a to kat nem leh et c s a k a z e g y ik v a g y a m ásik s z a k a s z b a n "v é g e z te tn i* " A z elm élyítés,, a b ő v íté s fela d a ta i ig e n is s z o r o s a n k a p c s o ló d n a k a ta n ítá s hoz* H a nem, a k k o r nem is le s z mit elm élyíten i, v ilá g n é z e tile g a lá tá m a sztani, ö n te v é k e n y e n fe jle s zte n i* A z t m indenki le c k e s z e r ü e n tudja, h o g y a le g d ö n tő b b t é n y e z ő a m ó d s ze r tani fe lé p íté s k ü lö n b s é g é b e n le gyen * A ta p a s zta la t a zt ig a z o lja, h o g y s o k -

59 &zor é p p e n e z nem m egy, a z e d d ig elm on d ottak állapján é rth e tő e n. Isfem a z én fela d a to m a m ó d s z e r k é r d é s e iv e l v a ló fo g la lk o z á s ; s z ü k s é g e s n e k lá ts z ik a zo n b a n an n ak k ie m e lé s e, h o g y a jó m ó d s z e r ön m a gában é s á lta lá n o s s á g b a n m e g h a tá ro zh a tó u gya n, de a v é g r e h a jtá s t m ég nem b izto sítja. E ls ő s o r b a n a z is k o la v e z e t é s n e k k e ll tudni, h o g y a z adott le h e tő s é g e k, fe lté te le k a la p já n a z e g y e s s z a k k ö r i form á k n ak m ilyen fe la d a to k a t k e ll te lje s íte n i. E zu tá n ép iti ki a s z a k k ö r v e z e t ő, a ta n u ló k k a l v a ló a la p o s m eg is m e rk e d é s, k o n z u ltá c ió után a konkrét te r v e t é s h a tá r o z z a m eg a m ó d s ze re k e t. A z is k o la v e z e t é s n e k - te r m é s z e te s e n m indig é p itv e a ta n u ló ifjú s á g v é le m é n y é re - k e ll m eg h a tá ro zn i, h o g y a k ü lö n b ö z ő tipusu, c é lk itű z é s ű s z a k k ö r ö k m ilyen is lo la i szin tű v a g y tá rsa d a lm i n y ilv á n o s s á g o t k apnak, é s m ilyen s z in t é z is fe la d a to t k e ll m egold an iu k. íg y m inden s z a k k ö r i tipus, m inden s z a k k ö r fo n to s le h e t, ig é n y t k ie lé g itő fu n k ciót tö lth et be. N a g y o n fo n to s p e d a g ó g ia i e lv a z, h o g y a s z e r v e z é s n é l n e c s a k a g y e r e k e k ig é n y é b ő l, e g y - e g y tan ár é r d e k lő d é s é b ő l, h iá n y z ó ó r á ib ó l in d u l junk ki, hanem a z is k o la tu d atform áló fe la d a tá b ó l, a m e ly k ü lö n b ö z ő s z in tű, de m indig a z is m e r e t s z e r z é s s e l é s a tá rsa d a lm i a k tiv itá s s a l k a p c s o la tos. Ő s zin té n k e ll b e s z é ln ü n k a r r ó l is, h o g y a s z ín v o n a la s m e g v a ló s itá s n a k ren d k ív ü l s o k fe lté te le h iá n y z ik é s a "H iv a ta lo s r e n d e lk e z é s e k " nem s e g itik k e llő e n a z is k o lá k a t. N a g y o n k e v é s, a s z a k k ö r ö k a n y a g i' f e d e - z e t e 0 A tú lz s ú fo lt is k o lá k b a n s o k s z o r m ég a tanterm i e lh e ly e z é s is n e h é z s é g e t o k o z. S z e r v e z e t le n, k ia la k u la tla n a k ö z m ű v e lő d é s i in té z m é n y e k k e l v a ló k a p c s o la t. M e g a lá z ó a n a la c s o n y d iffe re n c iá la tla n a s z a k k ö r v e z e t ő k d íja z á s a is. E e lté tle n ü l v iz s g á la t o t ig é n y e l a s z a k k ö r é s a z é r d e k lő d é s i k ö r k a p c s o la ta is. N em tudunk e lé g g o n d o t ford ítan i a v e r s e n y m ozgalm akkal^ s z a k tá b o r o k k a l a z a k c ió k k a l v a ló k a p c s o la tra, ig y a k e v é s e r ő is s z é t tör g á c s o ló dik. A z "e g yü tt t e r v e z é s c s e le k s z ik " j e l s z ó nem e g y é v r e s z ó lt, hanem a s z o c ia lis t a p e d a g ó g ia m e g h a tá ro z ó e lv e k é n t k ell, h o g y á th a s s a m unkánkat, a m e ly b e n a g o n d o lk o d á s é s a t e v é k e n y s é g együ tt h a lad. B e v e z e t ő e lő a d á s o m m a l e z t s z e re tte m v o ln a s e g íte n i.

60 - - M a t e m a t i k a s z a k k ö r az I, é v f o l y a m o n A z e ls ő o s z tá ly o k b a n tan u ló t e h e t s é g e s ta n u lók s z á m á r a ö s s z e v o n t s z a k k ö r t s z e r v e z t ü n k a z is k o lá b a n, A s z a k k ö r lé ts z á m a 1 fő, e z e k n a g y r é s z e a s z a k o s íto tt ta n te rv ű o s z t á ly b ó l k erü lt k i6 A s z a k k ö r titkárá n a k P e r e n c z Ild ik ó i/a o s z t á ly o s tan ulót v á la s z to ttá k. A z ő fe la d a ta v o lt a s z a k k ö r i n a p ló v e z e t é s e, é s a s z a k k ö r i fo g la lk o z á s o k s z e r v e z é s e * A fo g la lk o z á s o k a t heti 1 alk alom m al tartották,, A s z a k k ö r tém áját k ö z ö s e n m e g b e s z é ltü k * A h a tá ro z a t s z e r in t a z is k o lai a n y a g e lm é ly íté s é t, é s a z A r a n y D á n iel m atem atikai v e r s e n y r e v a ló fe lk é s z ü lé s t tüztük ki c é lk é n t. E n n e k é rtelm é b en fo g la lk o z tu n k a s z á m e l m élettel, g e o m e tria i té te le k b iz o n y ítá s á v a l, a g e o m e tr ia i tr a n s z fo r m á c ió kon a la p u ló s z e r k e s z t é s e k k e l, e g y e n le te k é s e g y e n lő t le n s é g e k m e g o l d á s á v a l. P ih e n é s k é p p e n logikai, fe la d a to k m e g o ld á s á t is beiktattu k a p ro g ra m b a. K é t h ón ap m unkája után p e d ig m e g k e zd tü k a z e lő z ő é v e k ben kitű zött v e r s e n y fe la d a to k m egold á sá t* A m u n k a m ód szerü n k a k ö v e t k e z ő volts m inden fo g la lk o z á s o n m egk a p ták a r é s z t v e v ő k a k ö v e t k e z ő fo g la lk o z á s a n y a g á t g é p e lt p é ld á n y b a n. A la p o k o n s z e r e p lő fe la d a to k m e g o ld á s a v e r s e n y s z e r ű e n történ t. M e g o ld á s i h a tá rid ő 1 hét v o lt. A z e lk é s z íte tt fe la d a to k a t hét v é g é n a s z a k k ö r titk á rá n a k k ellett átadni, ak i a s z a k ta n á r h o z juttatta azokat.. Jó m e g o ld á s e s e té n 2 pon tot, h iá n y o s m e g o ld á s e s e t é n 1 p on tot ért e l m inden e g y e s fe la d a tta l a m eg o ld ó. A s z a k k ö r ö n a z e g y e s p é ld á k le g jo b b m e g o ld ó i ismertették a fe la d a to t tá r s a ik k a l. E zu tá n k erü lt s o r a külö n b ö z ő ö tle te k m e g b e s z é lé s é r e, m e g v ita tá s á ra. E g y - e g y n e h e z e b b fe l ad at m e g o ld á s á h o z a s z a k ta n á r nyújtott s e g ít s é g e t. A fe la d a to k m e g b e s z é l é s e é s é r t é k e lé s e után a s o ro n k ö v e t k e z ő ú ja b b té m a k ö rre l k a p c s o la t o s e lő a d á s k ö v e tk e z e tt, bem utató fe la d a to k k a l. A z e lé r t p o n ts zá m o k a t fé lé v k o r ö s s z e s íte ttü k, e n n e k e re d m é n y é t a z o s z tá ly b a n tan ító s z a k ta n á r is fig y e le m m e l k is é r te é s é r t é k e lé s é b e n is fig y e le m b e v e tte. L e g e r e d m é n y e s e b b, le g k ita rtó b b m unkát G u b án Á k o s, G u b án M ik ló s, D é v á n y i D á s zló, E e r e n c z Ild ik ó v é g e z t e * J ó l d o lg o z o tt A l e x i J ó z s e f, C s a n á d i Ib o ly a, B o z ó Iv á s zló is. A m á s o d ik fé lé v b e n - é s már a z e ls ő f é lé v v é g é n is - a z is k o la i e l

61 - - fo g la lts á g miatt a z otthoni m unka a k a d o z n i k ezd ett* M in d in k á b b a heti 2 ó rá ra s zű k ü lt a s z a k k ö r i te v é k e n y s é g. E z p e d ig nem k ie lé g ítő, A m á rciu sb a n s o r r a k erü lő A r a n y D á n iel mát. v e r s e n y e n s z e r e p e lt e k a s z a k k ö r ta g ja i. A le g tö b b p o n ts zá m o t (6 6 ) D é v é n y i L á s z ló é rte el, aki e z z e l to vá b b ju to tt a z O r s z á g o s F o rd u ló b a, N é h á n y d o lg o z a t é rté k é t a k i d o lg o z á s fe lü le t e s s é g e ron totta le, m e g fo s z tv a a to v á b b ju tá s le h e t ő s é g é től a p á ly á zó t* A n tal G á b o rn é M a t e m a t i k a s z a k k ö r a II. é v f o l y a m o n ( Ö s s z e fo g la ló k ét é v m u nkájáról) A m ásodik/ a o s z t á ly tan u lói a m atem atikát s z a k o s íto tt ta n te r v a la p já n tanulják. A z e lő irt heti ó r a s z á m le h e tő v é t e s z i, h o g y a z ó rá k jó r é s z é t fe la d a tm e g o ld á s ra, g y a k o r lá s r a, a z is m e re te k e lm é ly ité s é r e ford ítsu k, A jo b b k é p e s s é g ű, g y o r s fe lfo g á s ú ta n u lók s z á m á r a s z a k k ö r t indítottunk be. A s z a k k ö r e ls ő o s z tá ly b a n 10 faréi, m á sod ik o s z tá ly b a n 1 fő v e l t e v é k e n y k e d e tt. C élu n k a ta n te rv i a n y a g e lm é ly íté s e é s k ib ő v íté s e v o lt, de em ellett k é s z ü ltü n k a tan u lm ányi v e r s e n y r e is. A t e h e t s é g e s e b b tan u lók k iv á la s z t á s a a házi v e r s e n y e n e lé r t e re d m é n y e k alapján történ t m eg. A tan u lók s z á m á r a b izto sítottu k a k ö z p o n ti s z a k k ö r m unkájában való r é s z v é t e lt is. íg y alakult ki a ta v a ly i e ls ő o s z tá ly b a n a 10 fő b ő l á lló v e r s e n y z ő g á rd a : B a lo s T a m á s, B o r o s A n n a, B u k o v in s z - k y R ó b e rt, D aku L a jo s, K lo n k a K a ta lin, M o ln á r L á s z ló, N a g y A d r ie n n é, S z ű c s B o rb á la, V a s p á l Vilm os é s V á rh e ly i L á s z ló. A v e r s e n y r e v a ló fe l k é s z ü lé s m unkájába b e k a p c s o ló d o tt n é h á n y a k k o ri i/b o s z t á ly o s tan u ló is : B e r c s é n y i C e c ília, H om oki B e a trix, L o n g a u e r M árta. M á rc iu s b a n k erü lt s o r a z A r a n y D á n ie l m atem atikai v e r s e n y e ls ő fo rd u lójá ra. A te lje s ítm é n y e k a la p já n 6 tan u ló d o lg o za tá t leh etett to v á b b küldeni: V a s p á l V ilm os 66 pont, B a k o s T a m á s pont, B o r o s A n n a 9 pont, Daku L a jo s 2 pont, M o ln á r L á s z ló 2 pon t é s N a g y A d r ie n n é 2 pont. A v e r s e n y m á sod ik fo rd u ló já ra három tan u ló kapott m egh ívót: V a s p á l V ilm os, B a k o s T a m á s, B o r o s A n n a. Ő k k é p v is e lté k a B o ly a i J á n o s G im n á ziumot. a z o r s z á g o s v e r s e n y d ö n tő jé b e n,

62 6 M e g k e ll e m lé k e z n i k ét ta n u lói e lő a d á s r ó l is«t ő z s é r.lajos B o ly a i P a t k as, C s ó r! M ik ló s p e d ig B o ly a i J á n o s é le t é r ő l é s m u n k á s s á g á r ó l tartóit, é r t é k e s b e s z á m o ló t a s z a k k ö r i ta g o k s z á m á ra. M á s o d ik o s z t á ly b a n folytattu k a m e g k e z d e tt munkát. B ő v ü lt a létszám., ú ja b b ta n u ló je le n tk e z e tt v e r s e n y e n v a ló r é s z v é t e lr e : B a lá z s y L á s z ló, B e r k i Judit, K e i l l J ó z s e f, L a n to s A n n a, T ő z s é r L a jo s, A k ö z ö s fe l k é s z ü lé s r e fo rd íth a tó id ő c s ö k k e n t, m ert a k ö z p o n ti s z a k k ö r m egszű n t* E z é r t f é l é v után a z a d d ig i heti 2 ó r a h e ly e tt h eti ó rá b a n k é s z ü ltü n k a v e r s e n y r e * E e ld o lg o z tu k a z u tób bi 10 é v c s a k n e m v a la m e n n y i fe la d a tát, A v e r s e n y fe la d a ta i n e h e z e b b e k v o lta k a v á rtn á l, s e n n e k m e g fe le lő e n a z e r e d m é n y e k is e lm a ra d ta k a z e l ő z ő é v i e r e d m é n y e k h e z k é p e s t* T o v á b b k ü ld h e tő d o lg o z a t c s a k k e ttő ak a d t: T ő z s é r L a jo s pont é s B e r k i Judit 0 pont* A z l«b * o s z t á ly b ó l B e r c s é n y i C e c ília 0 p on tot ért el, T ő z s é r L a jo s b e k e r ült a z A r a n y D á n ie l v e r s e n y d ö n tő jé b e * A m atem atika v e r s e n y r e v a ló f e lk é s z ü lé s la s s a n b e é r ő, m unka- é s id ő ig é n y e s t e v é k e n y s é g * E re d m é n y t e lé r n i c s a k t e r v s z e r ű, k itartó, p o n to s é s r e n d s z e r e s m u n k á va l leh et* A m ostan i g y e n g é b b e r e d m é n y ok át a b ban látom, h o g y ta n u ló in k a k ö z ö s t e v é k e n y s é g m ellett a z e g y é n i fe l k é s z ü lé s t é s tá jé k o z ó d á s t n em v e tté k e l é g k om olyan * N em ford íto tta k e lé g g o n d o t a r e n d s z e r e s, e lle n ő r z ö tt m unkára, a z e s z té tik u s k iv ite le z é s r e * B iz o n y o s m érték ű e lb iz a k o d o t ts á g is fe llé p e tt* E z t ig a z o lt a a z a té n y, h o g y a m ost to v á b b k ü ld h e tő d o lg o z a to k a t o ly a n ta n u ló k Írták, a k ik a z elm últ é v b e n nem is v e tte k r é s z t a v e r s e n y e n * A B o ly a i N a p o k k e r e té b e n B u k o v in s z k y R ó b e r t 2* a* o s z t á ly o s tan u ló " A z e ls ő fo k ú e g y e n le t r e n d s z e r e k m e g o ld á s a d e te rm in á n s s a l" cím m el tartott e lő a d á s t a tu d o m á n y o s d iá k k ö r ü lé s é n * A n ta l G á b o r A III - IV* é v e s e k m a t e m a t i k a s z a k k ö r e A s z a k k ö r 19 70* okt* 2 -án ta rto tta a la k u ló ü lé s é t* M e g v á la s z to ttu k a s z a k k ö r ifjú s á g i v e z e t ő it : K o jn o k J ó z s e f III* a o s z t á ly o s tan u lót a k ö r titkári, B a r a K a ta lin III* a o s z t á ly o s tan u lót a j e g y z ő i te e n d ő k e llá t á s á v a l b íztu k m eg, A s z a k k ö r le g fo n to s a b b fe la d a ta a z O r s z á g o s K ö z é p

63 7 isk o la i T an u lm án yi V e rs e n y e k re v a ló fe lk é s z íté s. A c é l m e g v a ló s ítá s a é rd e k é b e n program u n k b an e ls ő s o r b a n a z e d d ig i v e r s e n y e k e n kitűzött fe l adatok m e g o ld á s a s z e re p e lt. H e ly e t kapott em ellett n éh á n y ta n a n y a g o t kie g é s z ítő k la s s z ik u s tém a is"; ig y p l a d io p h a n to szi e g y e n le te k, A p o lló n i- us z k öre, a p ith a g o ra s z i szám h árm asok. F o g la lk o ztu n k még a te lje s in dukció s z é le s k ö r ű a lk a lm a zá s á v a l, a ta n a g y a g b a n tá rg y a lt g eo m e tria i tr a n s z - form á ció k b ó l ö s s z e te tt tra n s zfo rm á c ió k k a l. A z O r s z á g o s K ö z é p is k o la i V e rs e n y -e n s z é p e n s z e r e p e lt B arth ó István III. a o s z tá ly o s tanulónk: b ekerü lt a v e r s e n y m ásodik ford u lójáb a. A z e l s ő ford u lób an k é s zíte tt d o lg o z a ta job b a n sik erű it m ég: K r á l P é te r, P e t - r ó c z y M ária, D é v é n y i T a m á s é s K o jn o k J ó z s e f s z a k k ö ri tagok n ak; e m unkákból is k e v é s hiányzott ah h oz, h o g y b e k e rü lje n e k a z o r s z á g o s döntőbe. Jónás J ózsef A k é m i a s z a k k ö r A tanulók k ém ia iránti é r d e k lő d é s é n e k é s to v á b b k é p z é s é n e k k ie lé g íté s é re ill. a te h e ts é g e k k ib o n ta k o zta tá sán a k a le g jo b b le h e tő s é g e k e t a s z a k köri fo g la lk o z á s o k b iztosítjá k. Iskolán kban két kém ia s z a k k ö r működött eb b en a z é vb en. A z á lta lá n o s és s z e r v e tle n k é m iá v a l és a s z e r v e s k é m iá v a l fo g la lk o z ó s za k k ö r. P rogram u n k ö s s z e á llítá s á n á l három szem p ontot vettünk alapul: l/ A s z a k k ö r ta g ja in a k elm életi is m e r e t e i g a zd a g o d ja n a k, m élyü ljen ek s za k iro d a lm a k m e g is m e ré s é v e l, e g y é n i e lő a d á s o k m eg ta rtá s á v a l stb. 2/ A z O K T V -n r é s z t v e v ő k e lő k é s z ít é s e / A z O r s z á g o s P e d a g ó g ia i In tézet á lta l m eghirdetett K é m ia fe jtö rő v e r s e n y e k e n m inél többen v e g y e n e k r é s z t e re d m é n y e s e n. A fo g la lk o z á s o k o n e lh a n g z ó tém ák e lő a d á s a ir a több tanuló k é s z ü lt fel. E g y ik ő jü k a z elm életi, m ásikójuk a g y a k o rla ti v o n a tk o z á s o k a t / k ís é rle te ket/ ill. a k a p c s o ló d ó kém iai szá m ítá sok a t ele m e zte. E zt a m ód szert a lk a lm a zv a ig en jó l s z e r e p e lte k a k ö v e tk e z ő tanulók: lo A kém iai r e a k c ió k s e b e s s é g e c. tém ából: B a k o s E rik a, B ő v iz Z s u z s a, O rm ós Z s u zs a n n a, B u ga L á s z ló, 2. b. o s zt.

64 8-2. A h id r o líz is té m a k ö rb e n ; E c s e r i É v a, L a o n g a u e r M á rta, B e r c s é n y i C e c ília, H om ok i B e a, 2.b o s z t.. K o llo id ik a e le m e i té m a k ö rb e n ; B a d ó c z k i É v a, L a n to s K a ta lin 2,b b* o s z t.. B io k é m ia a la p p ro b lé m á i té m a k ö rb e n ; R o m s ic s B a jo s,. b o s z t.. A fe h é r jé k fe lé p íté s e, s z e r k e z e t e, s z in t é z is e té m a k ö rb e n ; B r e z n a i S á n d o r, D e m e te r S á n d o r. b. o s z t. 6. A n y a g c s e r e s z a b á ly o z á s é s a z e n z im e k k é m iá ja té m a k ö rb e n ; C z é g é n y Á g n e s, M o ln á r E rik a * «b o s z t. 70 V itam inok, h orm on ok, an tib iotik u m ok té m a k ö rb e n ; T ó r á k V a lé ria, S u rá n y i M a rg it. b o s z t. tan u lók. A z O r s z á g o s K ö z é p is k o la i T a n u lm á n y i V e r s e n y r e hét ta n u ló nyújtott b e tan u lm ányt, e z e k a la p já n mind a h eten r é s z t v e h e tte k a z O T V, e l s ő fo rd u ló já n / B o ro s E r z s é b e t, G á s p á r V ilm os. a; K r a jc s i P é t e r. b; C z é g é n y Á g n e s, B r e z n a i S á n d o r Tr' jn o k J ó z s e f, T ó r á k V a lé ria,.b o s z t. tanulók/ O r s z á g o s d ö n tő b e k ét tan u ló; B o r o s E r z s é b e t é s G á s p á r V ilm os e a o s z t. ta n u lók ju tottak be. A z O P I á lta l m egh ird etett 'k ém ia fe jtö r ő " v e r s e n y é b e n r e n d s z e r e s e n * ta n u ló v e s z r é s z t. K itű n ő te lje s ítm é n y t ért e l G á s p á r V ilm os.a o s z t. tan u ló. Dr. D ohány Irén A m a g y a r i r o d a l m i s z a k k ö r m u n k á j á r ó l A s z a k k ö r ú jonnan alak u lt is k o lá n k baja a ta n é v e le jé n. 1 iro d a lo m s z e r e t ő tan u ló, - k ö z ü lü k is a le g le lk e s e b b e k D e á k D óra, K o ó s G y ö n g y i, M a g y a r É v a, M illitz Z s u z s a, S in k a Ib o ly a, R ó th S z ilv ia, K o m o la i H e d v ig é s C s o m á n y T e r é z i a - v á lla lk o z o tt a rra, h o g y v -rsek, k ö n y v e k s e g í t s é g é v e l fe lfe d e z ő ú tra in d u ljon a z ir o d a lo m - v a ló s á g á b a n. K ö z b e n k e r e s t e a v á la s z t a r ra a k é r d é s e k r e ; " M ily e n e k v a g y u n k, fia ta lo k? M i ly e n e k le g y ü n k, fia ta lo k? ". V á la s zto tt tém áin k a d iá k é le trő l, a z ifjú s á g

65 9 ró l s zó lta k. Ilyenform án a s za k k ö rb e n s z e m é ly e s ism erősü n k k é vá lta k N y ila s M is i é s T w is t O liv ér mellett D a rv a s J ó z s e f T a v a s z i F e rk ó ja, a fiatal J ó z s e f A ttila, a diák S z a b ó L őrin c é s a z ifjú B o ly a i J án os is. D e rültünk K a rin th y c s in y te v ő diákfiguráin, é lv e z tü k a d iá k -E n g e ls humorát; és feln éztü n k N ém eth L á s z ló o k o s Judit lán yára. É rd e k lő d ő k ív á n c s is á g gal olvastu n k V á ci M ihály, Sim on István, Ju h ász F e r e n c ifjú s á g á ró l, hivatásu k ifjúi fe lis m e ré s é rő l, k öltői in du lásu król. M e g fo g ta s z iv ü n k e t v a l lom ásuk a s z ü lő fö ld s z é p s é g é r ő l, é rzelm i ra g a s z k o d á s u k a ns zü k e b b haz á h o z " é s rá d ö b b en é s ü k a "tá gab b h a z a " iránt é rzett é s v á lla lt fe le lő s s é g re / A lk o tó em b erré k é s z ü lő d é s ü k g o n d ja i é s öröm ei v is s z h a n g o t váltottak ki bennünk. A n a g y o n fiatal B ari K á r o ly fu rcsa -s zo m o rú s o rs á t id é z ő v e r seit s ziv ü n k b e fogadtuk. S z e r é n y c é lk itű z é s e in k m e g v a ló s itá s a során n a g y öröm et jelen tett m egh ívás a b a la ssa g ya rm a ti I. M e g y e i S z a k k ö ri K o n fe re n c iá ra. a S zá n d ék u n k a m egk ezd ett utat to v á b b folytatni. Fabulya L ászlóné O r o s z n y e l v i s z a k k ö r Isk olán k b an a z 1970/71-es ta n é vb e n két o r o s z n y e lv i s z a k k ö r működött. A z I. szám ú o r o s z s za k k ö r ta g ja i a z I. B o r o s z é s a n gol ta g o z a to s o s z tá ly b ó l é s a II. C o s z tá ly b ó l k erü ltek ki. O któber e le jé n m unkatervet készítettü n k, m elyben m egjelöltü k s z a k k ö ri munkánk célját, a fo g la lk o z á s o k program ját. Ig y e k e ztü n k o ly a n tém ákat k iv á la s zta n i, a m elyek e lő s e g ítik a z é lő o r o s z n y e lv elsajá títá sá t, a s z o v jet élet, a s z o v je t nép tö rté n etén e k é s kultúrájának m egism erését. F o g la lk o z á s a in k a k ie jté s ja vítá sát, a s z ó k in c s fe jle s z té s é t, ru s s z ic iz m u s o k e lsajá títá sá t, a h a llá s utáni m egértést é s a b e s z é d k é s z s é g fe jle s z té s é t segítik elő. A s za k k ö rb e n I. é s II. o s z tá ly o s tan ulók d olg ozta k, e z é r t a le g fo n to sa b b feladatunk a s z ó k in c s b ő v íté s e volt, am ely le h e tő s é g e t nyújt a z o r o s z n y e lv ű tá r s a lg á s szám ára. A z I. fé lé v e s program ban k iseb b, ö n á lló b e szám olók, e lő a d á s o k k é s z íté s é t jelöltü k meg, - te r m é s z e te s e n tan ári s e g íts é g g e l.

66 60 A s z a k k ö r ta g ja i G-ritz A ttila e lő a d á s á b a n m e g is m e rk ed h ette k két kiv á ló o r o s z z e n e s z e r z ő, C s a jk o v s z k ij é s M u s z o r g s z k ij m u n k á sságával* A z e lő a d á s után le m e z h a llg a tá s volt* D ia k o c k á k s e g ít s é g é v e l m eglátogattuk M o s z k v á t é s L en in grá d o t, m egism erk ed tü n k n e v e z e t e s s é g e i v e l A z e lő a d á s o k a t C s ő k e Á g n e s, G e c s e Z s u z s a, D e á k D óra, N á d h á z i E r z s é b e t é s S in k a Ib o ly a tartotta. Jól s ik erü lt a S a lg ó ta r já n r ó l tartott s z a k k ö r i fo g la lk o z á s, a m elyen m egtekintettü k v á r o s u n k r ó l k é s z ü lt 2 p e r c e s m ozgófilm et. A N a g y O k tó b e ri S z o c ia lis t a F o rra d a lo m é v fo rd u ló já n a k /novem ber/ é s Lenin s z ü le t é s e é v fo rd u ló já n a k tis z te le té r e /április/ ü n n ep i s z a k k ö r i ü- lé s t ren d eztü n k * G y á r mát h y Á g n e s L e n in rő l tartott e lő a d á s t, a s z a k k ö r ta g ja i v e r s e t m ondtak, e lb e s z é lé s e k e t L e n in rő l é s a z O k tó b e ri F o r r a d a lo m r ó l F o g la lk o z á s a in k o n a k om oly tém ák m ellett vid ám e lb e s z é lé s e k e t é s tr é fákat is olvastu n k * Ö s s z e jö v e te le in k, b e s z é lg e t é s e in k g y a ra p ito ttá k tan u lóin k s z ó k in c s é t, s e g íte tté k a tan u lókat, h o g y m e g s z o k já k a fo ly a m a to s o r o s z b e s z é d e t, a n y e lv i terem b en le z a jló fo g la lk o z á s o k fo k o z tá k m unkánk e re d m é n y e s s é g é t* S z e r e tn é n k s z a k k ö r i m unkánkat a k ö v e tk e z ő é v b e n u g y a n e z z e l s z a k k ö r r e l folytatn i. a A II* szá m ú s z a k k ö r ta g ja i a z is k o la III. é s IV -e s tan u lói k ö z ü l k erü l te k ki. A fo g la lk o z á s o k c é lja a z é r e tts é g ir e, a tan ulm ányi v e r s e n y e k r e é s a to v á b b ta n u lá s ra v a ló fe lk é s z ü lé s v o lt. A s z a k k ö r m u n k a tervéb e b e le ta rto zta k a fo rd itá s i g y a k o rla to k, r ö v id o r o s z s z ö v e g e k h a llá s utáni m e g é rté s e, elm o n d á s a, v a g y le irá s a, fe l a d a tla p o k m e g o ld á s a, fo g a lm a z á s, Írá s k ü lö n b ö ző té m á k ró l - e z e k ta r talmi n y e lv ta n i e le m z é s e, é r t é k e lé s e, stb. S a jn o s, a tan u lók s o k ir á nyú e lfo g la lts á g a miatt fo g la lk o z á s a in k nem v o lta k r e n d s z e r e s e k, ig y e re d e ti te r v e in k n e k c s a k e g y r é s z e va ló s u lh a to tt m eg. A s z a k k ö r i ta g o k k ö z ü l tö b b en r é s z t v e tte k a z O K T V is k o la i fo rd u ló ján* / L á s zló V a lé ria, Iv á k M a g d o ln a, Á c s A n ik ó, FI ta v a c s k a Edit, L u k o v s z k i E dit é s H a n grá th Katalin/. M unkáju kat d ic s é r e t illeti, k ü lön ö s e n L u k o v s z k i E d itét, aki e r e d m é n y e s e n s z e r e p e lt a m e g y e i o r o s z v e r s e n y e n is. B o r o s E r z s é b e t IV. A o s z t á ly o s tan u ló a z o r s z á g o s d ön tőb e is bejutott. P u s k á s Istvánné S z a b ó E eren cn é

67 j\ n g o 1 s z a k k ö r a n g o l n y e lv i s z a k k ö r k is létszám m a l m űködik, de ta g ja i a n n ál n a g y o b b le lk ^ sec* é s s e l v e s z n e k r é s z t a m u n k áb an A s z a k k ö r le g a k tív a b b ta g ja i p^ozgonyi J ó z s e f é s M a róth y T ib o r IIL D o s z t á ly o s tanulóké, A s z a k k ö r te v é k e n y s é g e fö c é ljá n a k a z a n g o l n y e lv i ö s s z e fü g g ő s z ö v e g m e g é r té s é nek fe jle s z té s é t tartjuko A z é v során Y n gton ju g o s z lá v au dió v iz u á lis le m e z s o r le c k é it k ezd tü k feldolgoznia A le m e z s o r e g y c s a lá d é le t é v e l fo g la lk o z ik, k ö zn a p i témák* amiket b árm ikor fe l leh et h aszn áln i* /pl ü d ü lés, u ta zá s, s z ó r a k o z á s, stb 0/ A fo g la lk o z á s o k o n a le m e ze k e t é s a s z ö v e g e t illu s z trá ló diafilm et h a s z náltuk fel* E g y a n y a g e g y s é g fe ld o lg o z á s a a k ö v e tk e z ő k é p p e n történt: m eghallgattuk a z ö s s z e fü g g ő s z ö v e g e t é s v e le p árh u za m o san le v e títe t tük a filmet, ami e g y é b k é n t n a g y o n é r d e k e s, m u la tsá gos k é p e k e t ta rta l maz, majd a s z ö v e g e t e g y s é g e n k é n t m egism ételte e g y - e g y tanuló* A s z ö v e g te lje s m e g é rté s e után b e s z é lg e ttü n k a tém a alapján* A. s z a k k ö r m unkája h a s z n o s v o lt é s jó l k ie g é s z íti a z ó ra i munkát* Horváth Ilona A f r a n c i a n y e l v i s z a k k ö r S za k k ö rü n k II0 é s IIL o s z tá ly o s tan u lók b ól alakult a ta n é v e le jé n a z z a l, a c é lla l, h o g y a fra n c ia n y e lv e t s z e r e t ő tan u lóin k a ta n ítá si órán s z e r zett is m e re te ik e t g y a r a p ítv a fe jle s s z é k n y elvtu d á su k a t, a zt a m indennapi életb en alk a lm a zn i tudják* M u n k atervü n kben s z ín e s, v á lto z a to s p ro gra m ö s s z e á llítá s á r a törekedtü nk* T artottu n k d ia v e títé s s e l e g y b e k ö tö tt fo g la lk o z á s t, am elyen fő v á ro s u n k n e v e z e t e s s é g e ir ő l b e szélg e ttü n k ; m áskor v á rosu n k b a n, S a lg ó ta rjá n b a n "indultunk" v á r o s n é z ő sétára* B e s z é lttó ik a fra n c ia kultúra b ö lc s ő jé r ő l, F r a n c ia o r s z á g r ó l; g o n d o la tb a n k é p e s la p o k é s d ia k o c k á k s e g í t s é g é v e l - kirándultunk a fra n c ia fő v á ro s b a, P á r iz s b a * F o g la lk o ztu n k a fra n c ia lírá va l, hallgattunk s z é p fra n c ia ch an son ok at* Isk o lá n k uj n y e lv i lab oratóriu m áb an le h e tő s é g ü n k nyílt a le g k o r s z e r ű b b

68 62 - nyelvtanu lásra. A "J u g o to n n y e lv le c k é k f e ld o lg o z á s a n a g y o n e r e d m é - n y e s v o lt; bár je le n le g c s a k a le c k é k le m e z fe lv é t e le á ll r e n d e lk e z é s ü n k re, a fo g la lk o z á s o k ig y is n a g y o n é lm é n y s z e r ü e k voltak E z e k e n a z ó r á k o n e ls ő s o r b a n a m in den n api é le t té m á iv a l fo g la lk o z tu n k, p é ld á u l: " S z á llo d á b a n, "U t a z á s a z a u tó b u s z o n ", "T e le fo n fü k é b e n ", "É tte re m b e n " stb* S z e r e p e lt m ég m u n k atervü n k b en a b u d a p e s ti F r a n c ia In té z e t m egtek in t é s e é s e g y k lu b d élu tán s z e r v e z é s e "fr a n c ia módra" E z e n k ív ü l fr a n c ia n y e lv i fo ly ó ir a to k a t tan u lm án yoztu n k, fordítási. g y a k o r la to k a t végeztü n k,, A s z a k k ö r ta g ja i k ö z ü l s z e r e tn é m k iem eln i B a z s a ly a L ív ia é s H a jó s i A n n a m á r ia II0 c. o s z t á ly o s ta n u lók n e v é t, a k ik n a g y - n a g y le lk e s e d é s s e l v e tte k r é s z t a s z a k k ö r munkájában A k itű zött c é lt ú g y é rz e m, s ik e rü lt elérnünk E k is k ö z ö s s é g k e lle m e s d élu tá n o k a t töltött együ tt; s a h a s z n o s fo g la lk o z á s o k e lő s e g ít e t té k ta n u ló k fr a n c ia n y e lv irán ti s z e r e t e t é n e k e lm é ly íté s é t* a Nádasi E rzséb et

69 6 A Z O R S Z Á G O S K Ö Z É P I S K O L A I T A N U L - M Á N Y I v e r s e n y r e k é s z í t e t t p á l y a m u n k á k b ó l n a g y M Á R I A III. E A m a g y a r f a l u k é p e a f e l s z a b a d u l á s e l ő t t é s u t á n N a g y L a j o s é s V e r e s P é t e r m ü v e i b e n ( R é s z l e t e k a z O K T V»r e irt m agyar irod alm i p ályam u n k áb ól) A h a rm in cas é v e k b e n e rő s ö d ö tt m eg irodalm u n kban a n é p i iró k c s o p o r t ja E z a fe jlő d é s s z ü k s é g s z e r ű v e le já r ó ja v o lt a k or v ilá g n é z e té n e k, a T a n á c s k ö z t á r s a s á g id e jé n tért h ódító s z o c ia lis t a rea lizm u sn a k, Uj tá r s a dalmi r é t e g b ő l jött iró k tűnnek félj, m agu kkal h o z v a, s r e á lis a n bemutatv a o s z tá ly u k v a ló s á g o s sorsát Ig a z, h o g y már a s z á z a d e le jé n v a n n é h á n y s z e g é n y p a r a s z t Írónk, de a z iro d a lo m h a n g a d ó i m égsem ők M ert id á ig, k iv é v e M ó r ic z Z sig m o n d o t, nem akadt e g y e tle n o ly a n író n k sem, aki a X X. s z á z a d i m a gyar p a r a s z ts á g o t v a ló b a n h ite le s e n á b r á z o lta v o l na, ille tv e, h o g y le g fő b b fe la d a tá n a k e z t tartotta volna T a lá n a z e s fo rra d a lo m é b r e s z t ő h ív á s a k ellett a h h o z, h o g y a n é p i m é ly s é g b ő l o - lyan te h e t s é g e k jö jje n e k fel, mint S z a b ó P á l, V e r e s P é t e r, N a g y L a jo s, stb., m agu kkal h o z v a tu d a to s s á g u k a t, "p a r a s z ti é le tlá tá s u k a t", m ely e k et a z új, h a la d ó e s z m é k k e l p á r o s íto tta k E z a n e m z e d é k alk otta f e l s z a b ad u lás előtti irod alm u n k gerincét T o v á b b ia k b a n a fe ls z a b a d u lá s előtti h a rm in ca s é v e k m a gyar faluját s z e retném bem utatni ú g y a h o g y N a g y L a jo s látta é s láttatta m eg velem M it láttak m eg é s mit ö rö k íte ttek m eg k ö n y v e ik id ő tá lló lapjain. A z új fo r r á s b ól tá p lá lk o z ó s z o c ia lis t a r e a lis ta p ró z á n k úttörői ők. E z a z id ő s z a k, a m a gyar falu k u ta tás ő s k o ra. E z a z a k or, am ikor a z iro d a lo m é s a z e n e is tu d o m á n yosa n fo rd u l a falu fe lé. É s most m ár a p a r a s z to t nem le h e tett fé l v á llr ó l v e n n i, c s a k ú g y id illi m ódon rom an tik u san s z e m lé ln i, a z ig a z a t k ellett r ó la m egírni, c s a k azt. S e h h e z a s z e n tm is s z ió h o z, o ly a n e m b e re k re v o lt s z ü k s é g, akik b e lü lrő l is m e rté k a falut, s la k ó it is, h o g y e z e k a z irod alm i s z o c io g r á fiá k é s p a r a s z té le ts o r s o k v a ló b a n r e á lis é s hü k é p e t a d ja n a k a m a gyar faluról

70 6 S zá m u n k ra m indez már tö rté n e le m 0 T ö r té n e le m a z a fe ls z a b a d u lá s t k ö v e tő n a g y v ilá g n é z e ti é s em b eri v á ls á g is f am ely v é g ü l is p a ra s z ts á g u n k é le té t n yu god t, k e r é k v á g á s b a te relte, A két iró je lle m á b r á z o lá s a A k ét iró je lle m á b r á z o lá s te rén n a g y o n e lü t e g y m á s tó l, de mind a k étten a z em b ert a k a rjá k v is s z a a d n i a p a ra s ztb a n. N a g y L a jo s t e lje s m érték b en c s a k e r r e tö re k e d e tt, s e z sik erü lt is n e ki, R ö v id, e g y s z e r ű, m egfon tolt m ondatai n a g y s z e r ű je lle m z é s t nyújt a - nak, s a m o n tá zs te c h n ik a a lk a lm a z á s á v a l a z e lle n té te k e t jo b b a n ki tudja n a g y ita n i0 " A k on yh á b a n ü ln ek K is ék, már mint F e r e n c, a z a s s z o n y, s a lá n y - P le is c h e r n é már otthon h e v e r é s z ik, h á tra h a g y ta m aga után a fé l g ö r ö g dinnyét, m ely most a p ad k án te s p e d s r ó z s a s z ín ű b e lén d ő z s ö ln e k a lé g y e k a,( /N agy Lajos? K is kun halom, 9e/ M ü v e in e k fő s z e r e p lő i n in c s e n e k, a k á r k ö rk é p n e k is m ondhatnák ők et. A z e x p o n á lt a la k o k m ind-mind e g y - e g y n a g y o n tip ik u s p a r a s z ti r é t e g h e z ta rto zn a k, te r m é s z e te s, ön& Pó em b eri tu a ljd o n s á g o k k a l, A fe lv illa n tott em b eri s o r s o t lá ts z ó la g k ü lön álló, de e g y b e fü z i ők et a z a z o n o s lak ó h e ly, k ö z ö s g o n d o k, a z e g y m á s ra u ta lts á g u k, valam in t a z em b eri kap c s o la to k s z ö v e v é n y e *, V e r e s P é t e r n é l e z nem fig y e lh e tő meigo N á la e - g y e s s z e r e p lő k tö b b s z ö r is e lő fo rd u ln a k, gon d o lu n k itt a B a lo g h - c s a - Iádra, a g y e p s o r i Dán k ó é k ra 0 É r d e k e s, h o g y n á la a z e g y é n i, p a ra s z ti, v ilá g n é z e ti fe jlő d é s m en n yire n yom on k öveth ető* M on d h atn ék a zt is, h o g y m e g é rz i a p a ra s ztb a n a forra d a lm i erő t is, m elyet N a g y L a jo s nem láttat m eg v e lü n k e T a lá n a z é r t nem, mert a fa lu ja é le té t nem e g y s z e m é ly, v a g y s z e m é ly e k k örü l bonyolítja* A n n a k e lle n é r e, h o g y é r e z - h e tő le g m indhárom falu-tém ájú m ü vében e g y h e l y s é g r ő l i.r, e r r e csu p án c s a k a k ö r n y e z e t h a s o n ló s á g utal D e a la k ja i k ö zö tt sem leh et o ly a n p árh u za m ot von n i, am ely tü k rö zn é p a r a s z ts á g a v ilá g n é z e ti fe jlő d é s é n e k folyam atát, sem a K isk u n h alom b an, sem a falu á la rc á b a n é s a R a lu - ban0 N a g y L a jo s a fe ls z a b a d u lá s utáni "p r ó b a té te li id ő k r ő l irt R alu c i- mü r e g é n y é b e n u gya n v é g e z v is s z a te k in té s t a múltba, de ú g y é r e z z ü k, mintha e z z e l a k o n tra s z to k k ie m e lé s e lett v o ln a a c é lj e z á lta l r e á lis k é p e t adni fe ls z a b a d u lá s utáni a n a rc h ik u s viszon yokrój L K i s s é h iá n y é r z e t e v a n a z o lv a s ó n a k /talán c s a k a zé rt, mert ma már jó n e g y e d s z á z a d tá v la tá b ó l tekint v i s s z a e m ü veken k e r e s z tü l a fe ls z a b a d u lá s t k ö v e tő é v e k re / N a g y L a jo s p e s s z im iz m u s a miatt*

71 6 - p e s s z im is tá n a k a z é r t é re zh e tjü k * m ert p a r a s z tja i is azoko B orú lá tó k, mert nem is le h e tn e k m á sok g a z d a s á g ig tá rs a d a lm i é s p o litik a i h e ly z e tüknél é s e m b eri g y e n g e s é g e ik n é l fogva*. A la k ja i nem n a g y je lle m e k / ő s z- s z e v e t v e M ó r ic z Z s ig m o n d H ét k r a jc á r já n a k é d esa n y já va l/ * b ár a s z e g é n y s é g e t nem le h e t b iz o n y o s le lk i n a g y s á g n é lk ü l elviseln i*, D e mi a itló ric z i k u n yh ób a n a k a c a g á s b a to rk o lló já té k o s p é n z k e r e s é s m ögött ott lüktet va la m i r e tte n e te s d rám aiság* a d d ig N a g y L a jo s a c s a r k o d ó a s s z o n y a i s K o s z o r ú s P é t e r é n e k s zo m o rú n ln e s t e ie n s é g é n é lk ü lö z i e z t a fe szü lt d rám aiságoto U g y a n ú g y, mint a h o g y a z e g é s z fa lu ja n é lk ü lö z i e z t. De nem is h iányolju k * mert p u s ztá n a falu é s a p a r a s z to k é le té n e k elem z é s é v e l é s a z e d d ig m eg nem látott hibák* e lle n tm o n d á s o k fe lm u ta tá sa m agáért b e s z é l* É s jó N a g y L a jo s n á l* h o g y n em e s e tt b e le Mn y o m o r-ro m a n tik a M ú tv e s z tő jébe*, Ily e n a la p o n v é v e é r e z h e t ő N a g y L a jo s r e á lis a b b n a k M ó r ic z Z s i g - m ondnál é s V e r e s P é t e r n é l is kissé*, De a N a g y L ajos- é s V e r e s P é t e r - i p a r a s z t m eglá tá s bán is é re z h e tő * has o n ló v o n á s a M ó r ic z Z sigm on d -lval, G o n d o lu n k itt arra* h o g y am íg a k is g a z d á é k n á l c s a k ú g y d ő l a p a n a s z duhis s z a v a * a d d ig K o s z o r ú s P é te r n é l mintha e z a "düh" le c s illa p o d o tt volna*, É s m intha N a g y L a jo s titkolt iró i s zu b je k tiv itá s a, e g y p illa n a tra felb u k k a n t volna*, H is z e n n em is c sod a* h a N a g y L a jo s mint e g y r é g i is m e r ő s m egren d ü l e n y o m o r é s s z e n v e d é s láttán*, S e m egilletőd ö tt p illa n a tb a n n in c s h e ly e sem m i d ü h ö s - k ö d é s n e k V e r e s ^ é te r g y e p s o r á n is é r e z h e tő k ily e n m eghatott p illa n a tok* am ikor a c s a lá d m a gá b a fo jtv a Ic itö m i-v á g y á s á t n y o m o r á b ó l valam i e m b e rfe le tti b é k e tü r é s s e l v is e li e m b e rte le n m eg p ró b á lta tá sa it* " a v v a l a s z ív ó s s á g g a l* a m e lly e l o s z t á ly a é s fa jtá ja a fö ld h ö z la p u lv a é t s o k e z e r é v óta"*, / V eres P é t e r i 'T é l a g y e p s o r o n, 7*, o ld 0/ D e N a g y I^ajos n em sietteti a la k ja i k itö r é s é t e z e k b ő l a z e m b e rte le n k ö rü lm én yek b ől* mint a p a r a s z tja it nem é r d e k e ln é jö v ő jü k é s nem is g o n d o lk o z n á n a k fe lő le * V e r e s P é t e r n é l is m e g le p ő a n ém a h a llg a tá s é s a z e ln y o m á s n ém a v is e lé s e * A k é s e i u n o k a s z e m é v e l v is s z a te k in tv e * ú g y é r e z z ü k, h o g y v a la m i k iú tk e re s é s n e k * v i s s z a ü tn i-v á g y á s n a k k e lle tt len n i bennük* V e r e s P é t e m é i é re z h e tő * m intha s u g a lm a zn á ezt p a ra s ztja in a k * mintha sie tte tn i a k a rn á ö n tu d a to s é d á s i 'folyamatukat*, "K in n d ü h ön g a h ó vihar* a k é m é n y b e n v o n it a s z é ); D an k ó gondolkodik*,' D e a gon d o la ta it* c s a k a z Is te n látja* h a llja é s érti*, M ert ő hallgat*, V ájjon m ed d ig h a llgat?" ( V e r e s P é te rs T é l a g y e p s o r o n * 8e old,)

72 66 S em iatt é r e z h e t ő v a la m i o ly a s m i V e r e s P é t e r p a r a s z tja in * mintha v á r n á n a k a z aj v ilá g e ljö v e te lé r e,, Ig a z * e z t e l é g s o k s z o r a z ir ó s z á já b ó l tu d ju k m egfl N a g y L a jo s n á l ily e s m i c s a k e g y s z e r é r e z h e t ő a R alu c.imii m unkájában* e g y fia ta l p a r a s z t le g é n y s z á já b ó l: le g fő b b g o n d u n k a z új v e t é s le g y e n o H L A V A C S K A E D IT TV, C A s z ó r e n d é s g o n d o l a t k ö z l é s ( R é s z l e t e k a z O K T V» r e irt m a g y a r n y e lv i p á ly a m u n k á b ó l) B E V E Z E T É S M ottó:,fa m a gyart is tan ulni kell* mécs s z ü le te tt m a g y a rn a k is* H a n em c s is z o lja * ú jitja fo ly to n o s a n * b e ro z s d á s o d ik.0m ( K o d á ly Z o ltá n ) "V a la m e n n y ie n a n y e lv m u n kásai v a g y u n k * A n y e lv a tu d ó s n a k e r e k ly e * a k öltő n ek * a z Író n a k h a n g s z e r * a h irla p iró n a k fe g y v e r e V ajon nem k ö z ö s é rd e k ü n k e* h o g y e z a z e r e k ly e m inél tis z tá b b, h o g y e z a h a n g s z e r m inél z e n g ő b b * h o g y e z a f e g y v e r m inél fé n y e s e b b é s é le s e b b le gyen?** k é rd i K o s z to lá n y i* A k é r d é s b e n b e n n e v a n a fe le le t is 0 V a la m en n yiü n k ü g y e e z* k ü lö n ö s e n s z á z a d u n k b a n * h is z a X X, sz a g y o r s u ló id ő s z á z a d a * S o h a nem látott ü tem ben fe jlő d ik a te c h n ik a a tá rsa d a lom * a z e m b e ri goncblkodá-s A z e gyetem es e m t'r n h a la d á s b a m inden n e m z e t c s a k ú g y tud h a rm on ik u sa n b e k a p c s o ló d! ha á lla n d ó a n fe jle s z ti* c s is z o lja, m ű veli n y e lv é t* N a g y o n fo n to s a z állan d ó* tu d a to s n y e lv m ű v e lé s a g ö n c > k o d á s f e j le s z t é s e miatt is A n y e lv é s g o n d o lk o d á s s z o r o s ö s s z e f ü g g é s é r ő l s o k tan u lm án y Író d o tt már* s v a la m e n n y i b iz o n y ítja /szoros/ k ö lc s ö n h a tá s u k a t* K o d á ly Z o ltá n is e z t h a n g s ú ly o zta * m ondván* ig a z, h o g y "T is z ta * v ilá

73 67 g o s g o n d o lk o d á s v ilá g o s stílu st szü l, D e ha v a la k i nem u ra a n y e lv n e k 9 h iába g o n d o lk o d ik v ilá g o s a n, nem tu d ja k ife je z n i* jsjem v é le tle n tehát, h o g y a tu d om án yok k o zo tt a n y e lv tu d o m á n y is k iv ív ta a z ot me g ille to rangot* N em véletlen*, h o g y a n y e lv m ű v e lé s tá rs a d a lm i ü g g y é lett, h o g y a T V -b e n, rá d ió b a n, irod alm i é s n a p ila p o k b a n nap mint nap ta lá lk o zu n k v e le * G on d olom, a n y e lv m ű v e lé s tudat ősit á s át s z o lg á lja e p á ly a té te l k itű z é s e is 0 Ig a z, h o g y a s z ó r e n d i v é t s é g e k nem ta rto z n a k a le g s z e m b e tű n ő b b n y e lv i v é t s é g e k k ö z é, dé e le m z é s ü k, fe ltá rá s u k m égis fo n to s, h is z e n a k ib en nem tu d a tosu ln a k e te rű le t Írott, v a g y Íratlan s z a b á ly a i, s o h a nem le s z k é p e s g o n d o la ta i finom á rn y a la ta in a k k ife je z é s é r e,, A. M O N D A T R É S Z E K S Z Ó R E N D J É V E L K A P C S O L A T O S H I B Á K M ondat h a n g s ú ly é s a s z ó r e n d A m ondat s z ó r e n d jé n e k irá n y itó k ö z p o n tja a z állítm ány, p o n to s a b b a n ann a k ra g o z o tt r é s z e s tehát a nerr ig e k ö to s ig e i v a g y p u s z ta n é v s z ó i á llo mány, to v á b b á a z ig e k ö to s ig e i üitm ány ig e i r é s z e, a fff o g " - g a l s z e r k e s z tett jö v o id e jű állítm án yb an a Mfo g M s e g é d ig e, valam int a n é v s z ó i- ig e i állítm ány ig e i tagja* A. m o n d a tré s ze k s o r re n d jé t a z dönti el, h o g y a k ö z lé s b e n mit tartu n k fonto sn a k, h ang s ú ly o z an d ónak* A m agyar s z ó r e n d fo s z a b á ly a a z, h o g y a m ondat le g h a n g s ú ly o s a b b h e ly e k ö z v e tle n ü l a z állítm ány előtt, va n, teh át a zt a m on d a trészt, a m elyet le g jo b b a n ki ak aru n k em eln i, nem s z ü k s é g e s o k v e tle n ü l a m ondat e le jé re állítani, de fo n to s, h o g y m indig k ö z v e tle n ü l a z állítm án y előtt le g y e n * E z é r t h e ly te le n e k a N ó g r á d b ó l id é z e tt k ö v e tk e z ő mondatok? "A Jm okfu tó Örült re n d e z e tt v é rfü rd ő t a z Indiai A s s z á n bán e g y h e ly i v o n a t u ta sa i kö~ zö tto /Ng / A m ondatban a z a la n y h a n g s ú ly o s h e ly e n áll, m ivel a z állítm án y e lé k e rült é s ig y a m ondat je le n té s e nem a tettre, hanem a tett e lk ö v e t ő jé r e irá n y ítja a figyelm et* "Á m o k fu t örült. é s nem m ás re n d e z e tt v érfü rd ő t* H e ly e s e n a m ondat ig y h a n g zik : "Á m ok fu tó örült v é r fü r d ő t re n d e z e tt a z in d iai A s s z á n bán e g y h e ly i v o n a t u tasai közötte"

74 V a g y igys V ér fürdőt r e n d e z e tt e g y ám okfutó örült a z in dia A s s z a n b a n e g y h e ly i v o n a t u ta sa i között " A h a n g s ú ly a tá rg y o n v a n é s ig y h e ly e s e b b, ha a z ig e i állítm ány előtt v a g y a m ondat e le jé n áll H a s o n ló h ib a fig y e lh e tő m eg a k ö v e tk e z ő m ondatban iss "Ittasan a s in e k m ellett ment G a z s ó G y u la, 21 é v e s s e g é d m u n k á s K á l- K á p o ln a é s F ü z e s a b o n y között " /Ng 1970o 12, 2, 8 / A h e ly h a tá ro z ó ille té k te le n ü l h a n g s ú ly o s s á v á lik a zá lta l, h o g y a z ig e i állítm án y e lé k e rült, holott a m ondatban a h a n g s ú ly n a k a z á lla p o th a tá ro z ó r a k e ll esnie,, Igys "Ittasan ment a s in e k m elle t G a z s ó G y u la, 21 é v e s s e g é d m u n k á s K á l- K á p o ln a é s F ü z e s a b o n y közötto" A z a la n y é s á llítm ány s z e r k e s z t é s é v e l k a p c s o la to s p ro b lé m á k G y a k o r i hiba, h o g y a h o s s z a b b m ondatokban tú ls á g o s a n h á tra k e rü l a két fö m o n d a tré s z, a z állitm án y é s a z a la n y, p e d ig ily e n m ondatokban álta lában a m ondat e ls ő fe lé b e n v a n a h e ly e 0 H a tú ls á g o s a n h átra t e s z - s zű k, m egn e h ezítjü k a g o n d o la t m egértését*, P l " A C entrum A r u h á z é s a N ó g r á d m e g y e i Á lla m i É p itő ip a ri V állalat S a l gótarján b an a z A r a n y J á n os utcában r ö v id e s e n á ta d á s r a k e rü lő 2 6 -o s je lű b é rh á z e ls ő e m e le té n e k három la k á s á b a n "M o d e rn otth on " cím m el butorki állít ást r e n d e z e t i" /Ng, lo/ A z állitm án y é s a tá r g y a m ondat v é g é r e került, e z á lta l h a n g s ú ly ta la n a b b á vált N e h e z íti a m eg é rtést, mert am íg nem jutunk a m ondat v é g é re, nem tudjuk, h o g y m iről v a n szó M in d a két m o n d a tré s zn e k a mondat e le jé n v a n a helye H e ly e seri s "M o d e rn otthon cimme 1 b u tork iállitá st R end e zett a C en tru m Á ru h á z é s a N ó g r á d m e g y e i Á lla m i É p itő ip a ri V állalat S a lg ó ta rjá n b a n, a z A r a n y Ján o s u tcáb an r ö v id e s e n á ta d á s r a k e rü lő 2 6 -o s je lű b é rh á z e ls ő e m e le té n e k három lakásában " U g y a n e z a h ib a a z a lá b b i m ondatban is: " A z ü zem b en a n a g y s z e r e lő c s a r n o k m ellett e s z t e r g á ló, v illa m o s s á g i, fe s t ő - é s e g y é b m ű h elyek valam int s z o c iá lis h e ly is é g e k., k ap tak h e ly e t" /Ng.' /

75 69 - H e ly e s e n : " A z ü ze m b e n a n a g y s z e r e lő c s a r n o k m ellett h e ly e t k a p ta k e s z t e r g á ló, v illa m o s s á g i, fe s t ő - é s e g y é b m ű h e ly ek valam in t s z o c iá lis h e ly is é g e k,," U g y a n c s a k m e g n e h e z íti a m e g é rté s t, h a a z a la n y é s a z állitm án y tú ls á g o s a n tá v o l k e rü l e g y m á s tó l. "R ib e li M ih á ly, a z Ip o ly v ic lé k i E r d ő é s R a fe ld o lg o z ó G a z d a s á g v a d á s z a ti fe lü g y e lő je, T ó th J ó z s e f k a r a n c s v ö lg y i k ts z v a d á s z t á r s a s á g ta g já n a k áta d ta a z a jk a i ü v e g g y á r ti s z t é lé t diját a le g s z e b b s z e r v a s a g a n c s tró fe -* á já é r t." A z állitm án y t á v o l k erü lt a z a la n y tó l é s e z z a v a r ja a m ondat m e g é r té s é i. H e ly e s e b b, ha k ö z v e tle n ü l a z a la n y után áll, már h a n g s ú ly o z o tts á g á r a v a ló te k in te tte l is. A z állítm á n yn a k a r é s z e s h a t á r o z ó e lé v a ló h e ly e z é s é t in d o k o lja a z is, h o g y a z e r e d e ti s z ó r e n d é rte lm é b e n, am ig a z á llítm á n y ig nem jutunk T ó th J ó z s e f is a la n y k é n t fo g h a tó fel* A m ondatban e g y é b n y e l v h e l y e s s é g i hibát is é s z r e v e tte m. A z é r te lm e z ő j e l z ő r é s z e s h a t á r o z ó r a g ja a je l ze tt s z ó n "T ó th J ó z s e f 1 nem s z e r e p e l, p e d ig s z e r e p e ln i k e ll. H e ly e s e n : ". T óth J ó z s e fn e k.ta gjá n a k.... A h a tá ro zo tt n é v e lő t is ki k e ll ten n i. H e ly e s b ít v e a z e g é s z m ondat ig y s z ó l: "R ib e li M ih á ly, a z Ip o ly v id é k i E r d ő - é s R a fe ld o lg o z ó G a z d a s á g v a d á s z a t i fe lü g y e lő je á ta d ta T ó th J ó z s e fn e k, a k a r a n c s v ö lg y i k ts z v a d á s z t á r s a s á g ta g já n a k a z a jk a i ü v e g g y á r tis z te le td ijá t a le g s z e b b s z a r v a s a g a n c s tró fe já é r t. A k ö v e t k e z ő m ondatban s z in té n a z a la n y é s a z állitm án y tá v o lk e r ü lé s e o k o z ta a hibát. " K a r á c s o n y é jje lé n a lá n g o k m a rta lé k á v á v á lt e g y k is k a n a d a i te le p ü lé s e n e g y c s a lá d i h á z. /Ng / A m ig a z o lv a s á s b a n nem jutunk a h e ly h a t á r o z ó r a g ig, a d d ig a "k a n a d a i te le p ü lé s a la n y k é n t hat. A z a la n y n a k " c s a lá d i h á z k ö z v e tle n ü l a z á llitm á n y után v a n a h e ly e. M in d en k ép p en v ilá g o s a b b a m ondat s z e r k e s z t é s e ig y : " K a r á c s o n y é jje lé n a lá n g o k m a rta lé k á v á v á lt e g y c s a lá d i h á z, e g y k is k a n a d a i t e le p ü lé s e n. #

76 70 G Á S P Á R V IL M O S IVo A A z a n y a g s z e r k e z e t e é s t u l a j d o n s á g g a i k ö z ö t t i ö s s z e f ü g g é s ( R é s z l e t a z O K T V - r e irt k é m ia p á ly a m u n k á b ó l) 10 f e je z e t A k im e rith e te tle n é s e lp u s z tít hatat lan a n y a g - - a z e z e r a r c ú m ű v é s z / A z a n y a g s z e r k e z e t e é s tu la jd o n s á g a k ö z ö tti á lta lá n o s ö s s z e f ü g g é s e k ről/ A Z A N Y A G - R E J L Ő D É S T Ö R T É N E T E A le g k iv á n c s ib l. e m b e r a v ilá g o n a g y e rm e k * A l i g bujt ki a b a b a á g y ból, a lig m ondta ki a z e ls ő s z a v a k a t, a lig tetté m eg a z e ls ő p á r l é p é s t, a m e ly e t ki tu d ja h á n y fo g k ö v e tn i m ég, m á ris k é r d e z. K é r d e z i, h o g y m iért z ö ld a rét, h o g y m iért k é k a z é g, k iv á n c s i a rra, h o g y miért é s h o g y a n s z ü le tik a k is b a b a, n o g y a n m ű ködik a z autó,... s e v é g e, s e h o s s z a a z é l e t é v e l e g y ü tt e g y r e n ö v e k v ő k é r d é s e k n e k. M e g é r tette, m egtan u lta a v á la s z o k a t, a m e ly e k e t " o k o s " fe ln ő tte k ad tak. T a n u l ja, lá tja, h a llja, é r z i, h o g y ő is e g y k ic s i r é s z e v ilá g á n a k. S ő m eg a k a r ja is m e rn i a v ilá g o t. "M in d e n t tudni a k a r o k! 1 - m on d ja e g y s z o v je t raj z fi lm -figu ra. Ifjú v á s e r k e n, s m eg a k a r ja tudni, m ilyen a z a n y a fö ld, m ily e n e k a c s illa g o k, m ilyen n a g y a z ür, m iképp k e le tk e z e tt a v ilá g, m iből é p ü l n e k fe l a z a n y a g o k, s z in te m indent amit a te r m é s z e ttu d o m á n y c é ljá u l tű zött ki. D e le g fő k é p p e g y k é r d é s iz g a tja : - H o g y a n k e le tk e z e tt a v ilá g e g y e te m? Ig e n, ig y t e s z i fe l a k é rd é s t, m ert ő, fig y e lő s z e m é v e l látta, h o g y a g y ü m ö lc s fa k is z á r a d, a z á lla to k e lp u s z tu ln a k, a z e m b e r e k m egh a ln a k, te h á t v é g e s d o lg o k k a l ta lá lk o z o tt, am ik s z ü le tte k é s elm ú ltak. É s k ív á n s á g á t ú g y e lé g íti ki, h o g y k ö n y v e k e t o lv a s, k e r e s, kutat. M e g ta n u lja b e lő lü k, s m egérti, h o g y a v ilá g o t e g y s é g e s e n a z a n y a g ép íti fel, s m egtan u lja, h o g y a z a n y a g ö rö k, v a g y i s a z e g y ik fiz ik a i tö rv é n y t, a z a n y a g m e g m a ra d á s á n a k tö r v é n y é t is m e ri m eg. M e g é r ti a z a n y a g d e fin íc ió já t.

77 71 A n y a g : *A tu d a tu n k tó l fü g g e tle n ü l lé t e z ő o b je k tív v a ló s á g, a m e ly r ő l k ö z v e t v e, v a g y k ö z v e t le n ü l é r z e t e in k utján v e s z ü n k tu d o m á s t," E z e k után k é r d é s é t ig y fo rm á lja át* H o.qyan s z e r v e z ő d ö t t a z a n y a g, f e jlő d é s e s o r á n é lö v é? E z u tá n a k is b e v e z e t ő után, h a d d m ondjam e l, h o g y v á la s z t kaptam a k ö n y v e k b ő l* a k é r d é s r e m ilyen A z a n y a g fe jlő d é s t ö r té n e té t tö b b s z a k a s z r a o s z tjá k. A z e ls ő s z a k a s z : M a a v ilá g té r t e g y s é g e s e n kb C h ő m é rs éec letü fé n y s u g á r tölti ki k ö r n y e z e tü n k b e n /am elyet fe jle tt r á d ió t e le s z k ó p o k k a l é s e g y é b műs z e r e k k e l v iz s g á ln a k /, A v ilá g ű r b ő l é r k e z ő, s o k - s o k m illió é s m illiá rd é v v e l e z e lő t t e lin d u ló fé n y, r á d ió é s e g y é b s u g á r z á s o k a t v i z s g á l v a m e g á lla p íto ttá k, h o g y a v ilá g t é r h ő m é r s é k l e te jó v a l m a g a s a b b v o lt, K b, 10 m illiá rd é v a z a m e ly re lő s z e r e ik k e l a tu d ó s o k v i s s z a tu d n a k te k in te n i, s a z t látjá k, h o g y a z u n iv e rzu m o t a k k o r e g y un, - p r e s z t e l- lá r is a n y a g tö ltö tte ki. E z t a fo r r ó u n iverzu m o t - y le m - n e k n e v e z z ü k. A z y le m r é s z e i á lla n d ó m o z g á s b a n v o lta k a h a ta lm a s h ő m é r s é k le t k ö v e t k e z t é b e n, A m o z g á s é s a z a z t a k a d á ly o z ó tö m e g v o n z á s h a tá s á r a á lla n d ó a n, d e la s s a n tágult, a n y a g a s z é t s z ó r ó d o t t, s zé th u lt, A tá g u lá s e re d m é n y e a z y le m le h ű lé s e lett, a m in ek k ö v e t k e z t é b e n a z e le m i r é s z e c s k é k k o n d e n zá ló d ta k. Ily e n k o n d e n z á ló d o tt r é s z e k pl* e le k tron, b a r io n tö lté s e k, p o zitro n, stb. E z e k a r é s z e c s k é k a zo n b a n s u g á r z á s o k k á o lv a d ta k s z é t, / e z e k e t é s z le ljü k r á d ió tá v c s ö v e k k e l,/ A s z é ts u g á r z ó d o tt hullámokkal te li y le m u g y a n a k k o r lü ktet is, m e ly lükt e té s h a tá s á r a e g y e s tö lté s e k é s r é s z e k s ű r ű s ö d n e k, k o n c é n h rá ló d n a k e H o g y m e ly e k e z e k? C sa k a z le h e t a z e le m i t ö lt é s e k s o k a s á g á b ó l, m ely b iz o n y o s gátat je ie n t a z a n y a g fe la p r ó z ó d á s á b a n, S ily e n a p ro to n, a - h o g y M a r x G y ö r g y m ondja: " A z a n y a g e g y ik p rim itiv d a r a b ja " s e m ellett a z e le k tro n.

78 72 M iv e l e z e k e lle n té te s e le k tro m o s tö lté s ü e k, ö s s z e k a p c s o ló d n a k, a lé t r e h o z z á k a v ilá g m in d e n s é g " l e g k ö z ö n s é g e s e b b a n y a g á t/ a h id ro g é n t. S o k - s o k k is h id r o g é n atom jött lé tr e, ö s s z e s ü r ü s ö d t e k, lé tr e jö tte k a ma is lá th a tó g a la x is o k, T e ju t r e n d s z e r e k, a v ilá g itó h id r o g é n tű z g ö m bök, a N a p o k / N e fe le jts ü k e l, h o g y m in d ez s o k s z á z e z e r C - o n m e g y v é g b e./ M á s o d ik s z a k a s z ; A. k ia la k u lt g a la x is o k, T e jú t r e n d s z e r e k a z o n b a n nem n y u g o d t á lla p o to t je le n te n e k. B e ls e jü k b e n a v o n z á s, a g r a v it á c ió s v o n z á s je lle m z ő. A v o n z á s s ű r ű s ö d é s t je le n t, e z é r t k ifo rm á ló d ta k a c s illa g o k. A b e fe lé "z u h a n ó " r é t e g e k m o z g á s a m e le g íte n i k e z d te a már e g y s z e r k ih ü lt h id ro g é n t. A fe lm e le g e d ő c s illa g s a já t fé n y t b o c s á to tt ki. H a a z u h a n á s o ly a n s e b e s s é g ű, h o g y a fe lm e le g e d é s m é rté k é b e n e lé r i a z 1 m illió fo k o t, a - h id r o g é n a to m o k m o z g á s a o ly a n le s z, h o g y e g y m á s b a c s ú s z h a t n a k /un. a la g ú tje le n s é g /. A k ét ü tk ö z ő p ro to n k ö z ü l a z e g y ik s p o n tá n le d o b ja p o z it ív tö lté s é t - e z z e l n e u tro n n á a la k u l. E z a folyam a t g y e n g e r a d io a k tiv itá s t je le n t. A n e u tro n é s a m ásik p ro to n a n u k le á r is v o n z á s h a tá s á r a fu z io n á l é s lé tr e jö n H e atom m agja, a m e ly m^ju. b efo gja a z e le k tro n ja it. H a a h ő m é r s é k le t e m e lk e d é s e fo k o z ó d ik, a k k o r lé tr e jö n a li stb atom*-, m agja, m ajd m agu k a z atom ok. T e h á t k ia la k u lta k a k ém ia i e le m e k. A h irte le n g y o r s h ő m é r s é k le t-e m e lk e d é s a z o n b a n m inden e n e r g iá t fö l e m é s z t, a c s illa g b e fe lé ro b b a n. A n y a g á n a k e g y k ic s i r é s z e a z o n b a n m e g s z ö k ik, /ezt é s z le ljü k mi a s z u p e r n ó v a - k itö r é s e k n e k / s a m e g s z ö k ö tt a n y a g r é s s z e l a z atom ok is, /m indaz a m e ly lé tre jö tt a c s illa g k o h ó b a n / s z é t s u g á r z ó d n a k. H a rm a d ik s z a k a s z a A s z á g u ld ó a n y a g r é s z e k e g y r e tá v o la b b k e rü ln e k a m a g a s h ő m é r s é k letű g ó c tó l, e g y r e a la c s o n y a b b a h ő m é rs é k le tü k, a r é s z e c s k é k ü tk ö z é s e in e k s z á m a e g y r e k e v e s e b b, é s a z ü t k ö z é s e k m é ly e n s é g e is á ta la kul, m ert a z e g y m á s n a k s z a la d ó ato m o k n a k, c s a k a z e le k tro n p á ly á ju k to rzu l. H a a fe ls z a b a d u ló e n e r g iá t k is u g á r o z z á k, a t o r z u lá s á lla n d ó s u l, a z e le m e k b ő l y e g y ü le t e k, m o le k u lá k é p ü ln e k fel. Volt a v ilá g e g y e t e m ó c e á n já b a n e g y c s e n d e s s z ig e t, a m e ly n e k h ő je c s a k a n n y ir a la n g y o s i-

79 7 tóttá fe l a. b o ly g ó t, h o g y ott a k ém ia i fo ly a m a to k fennm aradhattak*, p z a " c s e n d e s s z ig e t a P ö ld volt* E z e n a P ö ld ö n á lla n d ó s u lta k a k é miai fo ly a m a to k, s a fe ls z in t b e b o rító la n g y o s ó c e á n b a n e g y s z e r c s a k lé tre jö tt a z a to m o k é s m o le k u lá id ü t k ö z é s é v e l e g y o ly a n k ü lö n ö s s z e r v e z e t t s é g ű a n y a g, a m e ly k é p e s v o lt ön m a gát rep ro d u k á ln i, m ajd tá p lá lk o z n i, s z a p o r o d n i. E z z e l m e g s z ü le te tt a z é lő a n y a g * M ik o r tö rté n e tü n k e t e lk e z d tü k 10 m illiá rd é v n é l tartottunk, m ost k b Q 2 - mi Ili á r dn ál* E r e z h e tjü k, m ic s o d a la s s ú, b o n y o lu lt foly a m a t volt* A tö rté n e tn e k, v a g y m ondjam a z t a m e s é n e k m ég n in c s v é g e * N e g y e d ik s z a k a s z? A z é lő a n y a g em e fu r c s a s z e r v e z ő d é s e, a m e lly e l m e g s z ü le te tt a g e n e tik u s in fo r m á c ió -á ta d á s a la p ja, a D N S -b e n r ö g z íte tt t e r v r a jz a, e z a z o r g a n iz á c ió é le t k é p e s n e k b izo n y u lt a föld ön * A D N S v is zx a n y la g o s m e r e v s é g e b iz to s íto tta a z é le t k é p e s s e jt e k fe n n m a ra d á sá t. E z t a D N S -t p e d ig a sejtm a g, mint a n y a g y e r m e k é t, v é d i. M é g is, o ly a n e r ő s z a k o s b e h a tá s o k, a m ilyen t pl. a k o zm ik u s s u g á r z á s je le n t, a D N S r é s z e k á tr e n d e z lé s é t e r e d m é n y e z i* íg y m á s -m á s e g y e d e k, m u tán sok jö n n e k létre* E z e k p e r s z e é le t k é p t e le n e k, d e a s o k - s o k k ö z ü l a k a d o ly a n is, a m e ly e lő r e v i s z i a z é lő a n y a g fe jlő d é s é t, jo b b, ú jabb, é le tr e a lk a lm a s a b b e g y e d e k, m ajd e lt e r je d é s ü k k e l ú ja b b fa jo k s z ü le tn e k, m e g s z ü le tik a z em b er, a m e ly m e g is m e ri v ilá g á t, s u ra lk o d h a t rajta* M int a g y e r m e k m e s é k után, v á r n á a z e m b e r, h o g y kim ondják* Itt a v é g e, fu s s e l v é le, d e m eg k e ll é rtsü k, " A z a n y a g f e jlő d é s é n e k s z ín p a d i fü g g ö n y e s o h a nem g ö rd ü lh e t le *1* S e s z ín p a d i d rám ák fő s z e r e p lő i, n em a z O lim p o s z o n é lő Is te n e k, nem a c s illa g o k a t m o z g a tó ó r iá s o k, h a n em e g y e t le n s z e r e p lő je v a n, S. a n y a g - " A z e z e r a r c ú m ű v é s z " =s ss = =: ss A z, ak i tü r e lm e s e n e lo lv a s t a e z t, a s z á m o m ra ig e n é r d e k e s tö rté n e te t, fe lte h e ti jo g g a l a zt a k é r d é s t, h o g y m in d ez h o g y k e r ü l b e e g y k é m ia i d o lg o z a tb a * Ú g y é rz e m, a k ém iai je le n s é g e k e t, a z o k d ia le k tik á já t c s a k ú g y é rtjü k m eg, ha m eglá tju k h e ly é t a z a n y a g i v i l á g e g y s é g e s, o b je k tív lé té b e n, m e g is m e rk e d ü n k a z a n y a g, a t e r m é s z e t t ö r v é n y e iv e l, a m e ly a ló l n in c s

80 - 7 - k i b u v ó o E lm o n d h a tta m voln a, s z á r a z o n, s z e m é ly e m átf ü tö tts e g e /m elyet e d o l g o z a t í r á s a is jelen t/ n é lk ü l, d e a z a n y a g s z e r v e z ő d é s i fo k o z a ta in a k é s a k ö r n y e z e t h a tá s á n a k d ia le k tik á já t, a z é le te t m a g á b a n h o r d o z ó é s a z t s z ü lő a n y a g c s o d á la t o s s á g á t, le g h iv e b b e n, le g d in a m ik u s a b b a n a s a já t fe jlő d é s t ö r té n e te tükrözi É s m ost lá s s u k r ö v id e n, n é h á n y o ly a n tü b j dón s á g o t, ö s s z e f ü g g é s t a z a n y a g s z e r k e z e t é v e l, a m e ly e t a z e l ő z ő r é s z b e n n em m on dh attam el, s e z e k e g y a r á n t é r v é n y e s e k k é m ia i, fiz ik a i é s m ás fo ly a m a to k r a, j e le n s é g e k r e K O ív A J Á G N E S III. B. A z i n z u l i n é s c o f f e i n h a t á s a a s z e r v e z e t r e, d e e l s ő s o r b a n a v é r c u k o r s z i n t r e ( R é s z l e t a z O K T V - r e irt b io ló g ia p á ly a m u n k á b ó l) A k ís é r le t té m á ja C o ffe in é s in z u lin h a tá s a a te n g e r im a la c v é r c u k o r s z in t jé r e E z e n k ív ü l t e r h e lé s után m ég a k ö v e t k e z ő s z e m p o n to k s z e r in t v iz s g á lt a m a k í s é r le t i állatom at* sú ly v á lt o z á s m a g a ta rtá s id e g á lla p ot s z ív m ű k ö d é s A k ís é r le t e l v e A k ís é r le t a z o n a la p s z ik, h o g y a k ü lö n b ö z ő v e g y ia n y a g o k, je le n e - s e tb e n a c o ffe in é s a z in zu lin h a tn a k a v é r c u k o r s z in t r e, é s a f e n te b b em lített s ze m p o n to k ra M e g j e g y z é s e A v é r c u k o r s z in t ig e n é r z é k e n y e n r e a g á l a k ü lv ilá g! k ö r ü lm é n y e k v á lt o z á s a ir a pl s é t k e z é s, id e g á lla p o t, stb T e h á t a z á lla to k a t m e g k ö z e lít ő le g a z o n o s k ö r ü lm é n y e k k ö z ö tt k e ll e l h e ly e zn i E z t b iz to s ít ja á lla n d ó h ő m é r s é k le tű h e ly s é g, á lla n d ó e lh e l y e z é s é s a z é t k e z t e t é s r e n d s z e r e s s é g e. É s n em u to ls ó s o r b a n a k i-

81 7 b é rle te t v é g z ő e g y é n : je le n e s e tb e n s z e m é ly e m n e k a m e g s z o k á s a, a m e ly n yu galm at b iz to s it a z á lla to k s z á m á ra, A k ís é r le t le ír á s a A k ís é r le te t á lla tta l v é g e z t e m : a á lla tb ó l lé n y e g é b e n c s a k k ét á lla t tal, 1 hím é s e g y n ő s té n y te n g e r im a la c c a l v é g e z t e m a k ís é r le t e k A 0 állatot k o n tro llk é n t a lk a lm a zta m. M e g je g y z é s : A 2 k ís é r le t i á lla tta l p á r h u z a m o s a n u g y a n a z t a v i z s g á l a t o kat v é g e z t e m. A k o n tr o lla l u g y a n c s a k, d e t e r h e lé s e k e t k ih a g y ta m. A k ís é r le te t n a p o n át v é g e z t e m. A z e l s ő 6 n ap a z á lla to k b e á llítá s a. E z a 6 n a p 2 r é s z r e ta g o ló d ik. A z e l s ő h á ro m n a p a z á lla to k is m e r k e d é s e a k ö r n y e z e t t e l é s v e le m. A k ö v e t k e z ő n a p a r e n d s z e r e s é tre n d k ia la k ítá s a. A 6 nap e lt e lt é v e l a k ís é r le t m e g k e z d ő d ö tt. E ls ő n a p : fe la d a ta - m indhárom k ís é r le ti á lla t k iin d u lá s i s ú ly á n a k, s z í v v e r é s e in e k s z á m a é s n o rm á l é h g y o m ri v é r c u k o r é r t é k é n e k m e g h a tá r o z á s a. E n n e k m e g fe le lő e n a z e l s ő n a p o n a k ö v e t k e z ő d o lg o k a t v é g e z t e m e l: s ú ly m é r é s, s z í v v e r é s, v é r v é t e l, é h g y o m ri v é r c u k o r s z in t m e g h a tá r o z á s a. M á s o d ik é s h a rm a d ik n a p : a te n g e r im a la c o k fü lét p ih e n tetn i k e ll. M e g je g y z é s : A te n g e r im a la c fü lé b ő l v e tte m a v é r t, e z é r t, h a e g y m á s u tá n t ö b b s z ö r is m e g s z ú ro m, a k k o r k is e b e s e d ik. E n n e k e lk e r ü lé s e v é g e t t v a n s z ü k s é g a 2 n a p i p ih e n ő r e. N e g y e d ik n a p : a v é r c u k o r ért é k é n e k p o n to s a b b m e g h a tá r o z á s a v é g e t t ú ja b b m e g h a tá r o z á s t v é g e z t e m. E m e lle tt ú ja b b s ú ly m é r é s é s s z í v v e r é s s z á m á n a k m e g h a tá r o z á s á t v é g e z tem. Ö tö d ik é s h a to d ik n a p : a te n g e r im a la c o k p ih e n te té s e. H e te d ik n a p : fe la d a ta - a c o ffe in e s t e r h e lé s e l v é g z é s e. A t e r h e lé s t m ege lő z ő e n s ú ly m é r é s t, s z í v v e r é s e s z á m á n a k m e g h a tá r o z á s á t é s é h g y o m r i v é r c u k o r m e g h a tá r o z á s t v é g e z t e m m indhárom te n g e r i m a la cn á l. A te r h e lé s t a két te n g e r im a la c o n v é g e z t e m p á rh u z a m o s a n é s azt fig y e lte m m eg, h o g y a n hat a c o ffe in a n a g y o b b s ú ly ú him á lla tra é s h o g y a n a v a la m i v e l k is e b b s ú ly ú n ő s té n y te n g e r im a la c r a. A c o ffe in t e r h e lé s t 1 ml 20 % o s c o ffe in n átr. b e n z o lla l v é g e z t e m. A z á lla to k n a k in je k c ió fo rm á já b a n b ő r a lá adtam. H a e g y s z e r ű s zá m ítá s t v é g z ü n k, a k k o r m egk a p ju k, h o g y a z Imi 20 o s c o ffe in ntr. b e n z o lb a n 20 mg c o ffe in v a n.

82 /looo ml 20 g c o ffe in 1 ml X g» 76 X X= 0,020 g 20 mg coffein / A t e r h e lé s e l v é g z é s e után félóra, m ú lva v é r t vette m a 2 á lla ttó l é s meg*, h a tá rozta m a v é r c u k o r szin tet. M a jd ú jab b fé ló r a m úlva, v a g y is a z in je k c ió b e a d á s a után 1 ó ra m úlva ism ét v é r v é t e l k ö v e tk e z e tt é s a v é r c u k o r m e g h a tá ro z á s a * E m ellett a z in je k c ió b e a d á s a után 2 p e r c m úlva wj m eg s zá m o lta m a k ét te n g e rim a la c s z í v v e r é s é n e k szá m á t. M a jd k é s ő b b a t e r h e lé s után 0 p e r c m úlva ism ét m egszá m olta m. A z in je k c ió b e a d á s á n a k p illa n a tá tó l a z á lla to k a t á lla n d ó m e g fig y e lé s alatt tartottam. É s v é g ü l a te r h e lé s után ó r á r a m egm értem a két te n g e rim a la c sú ly á t. M e g j e g y z é s : a m é r é s e k e re d m é n y e it é s a m e g fig y e lt d o lg o k a t p o n to s a n lej e g y e ztem Q N y o lc a d ik n a p o n : c s a k a z á lla to k s ú ly á t m értem m eg é s m ég m indig m e g fig y e lé s alatt tartottam a z á lla tok a t. N y o lc a d ik, k ile n c e d ik, tiz e d ik n ap: a te n g e rim a la c o k fü lé n e k p ih e n te té s e. A z é r t h árom nap m ert tö b b s. '. s történ t a z e l ő z ő id ő b e n. 11. n ap: fe la d a t a z in z u lin te r h e lé s e l v é g z é s e. Mint a c o ffe in te r h e lé s v é g z é s é n é l itt is e lő z ő le g s ú ly m é ré s t, s z í v v e r é s e k m e g s z á m lá lá s á t é s a z é h g y o m ri m e g h a tá ro z á s t k e llett e lv é g e z n e m m indhárom állatnál* A z in zu lin te r h e lé s t u g y a n c s a k mint a c o ffe in te r h e lé s t u g y a n a z o n a két te n g e rim a la c o n v é g e z te m. K ö z ö n s é g e s in zu lin t alk alm aztam, a m e ly e t inje k c ió -fo r m á já b a n b ő r a lá adtam be a z állatok n ak * M e g j e g y z é s g A z in zu lin c s a k in je k c ió form á já b a n adható, m ivel, h a s z á jo n k e r e s z t ül a d a g o ln á n k, m ivel a z in zu lin fe h é r je, m ég m ielőtt fe l s z ív ó d h a tn a a fe h é r je b on tó e n z im e k le b o n ta n á k é s e z é r t h a tá s ta la n n á te n n é k. E n a z á lla to k n a k E in zu lin t adtam be in je k c ió form á jáb an. / A z é r t E, m ert te s ts ú ly a rá n y á b a n szám oltam /. I-Ia ú jra e g y s z e r ű s zá m ítá s t v é g z ü n k, a k k o r m egtudh atjuk E in zu lin tö m e g é t m g-bán. 1 mg k r is tá ly o s in zu lin - 22 E -t in zu lin t ta rta lm a z 1 E in zu lin tö m e g e teh át 0,0 mg E " " 0,180 mg A te r h e lé s után e g y ó ra m úlva vette m v é r t é s m egh a tá ro zta m a v é r c u - k o rs z in te t.

83 77 IVTajd ú jabb l ó r a m ú lva v a g y is a te r h e lé s után 2 ó r a m ú lva m e g is m é te l tem a v é r v é t e lt é s a v é r c u k o r m e g h a tá r o z á s t a k ét te n g e r im a la c n á l m ellett a te r h e lé s után 0 p e r c m ú lva m ajd p e d ig m á s fé ló ra m ú lva m egszám olta m a s z ív v e r é s e k e t, A z á lla to k a t á lla n d ó m e g fig y e lé s alatt tartottam 2 n a p o n k e r e s z tü l, d e K ü lön ösen a z in je k c ió b e a d á s á t k ö v e tő -6 ó r a alatt. A t e r h e lé s után 6 ó r a m úlva m eg m érte m a z á lla to k s ú ly á t. a t a n í t á s i ó r a u t á n A Z I S K O L A I K IS Z M U N K Á R Ó L Is k o lá n k b a n a z 1970/71. ta n é v b e n a K IS Z K B ú tm u tatása a la p já n k ét é v e s id őtartam ú m ozgalm i k ís é r le t indultq A K I S Z K B útm utatói n a g y fig y e lm e t fo rd íta n a k a z új s z e r v e z e t i form á k lé tr e h o z á s á r a, a z e z z e l k a p c s o la to s s z e r v e z ő m u n k á r a ; em ellett a z o n b a n a z t is h a n g s ú ly o z z á k, h o g y a v é g s ő c é l a tartalm i m unka s z ín v o n a lá n a k e m e lé s e. A k ís é r le t h árom s z e r v e z e t i e g y s é g e : a v e r t ik á lis alap s z e r v e z e te k, é r d e k lő d é s i k ö rö k, o szí á ly b i zott s á g o k. 1. A v e r tik á lis / v e g y e s életk orú / a la p s z e r v e z e t e k c é lk it ű z é s e i, t e v é k e n y - a z o n o s a k a z e d d ig i - o s z t á ly o k r a é p ü lő - a la p - s z e r v e z e t e k é v é Is d irek t p o litik a i v ilá g n é z e t i n e v e lé s, k u ltu rá lis é s sp ortm u n k a s e g ít é s e m o zg a lm i e s z k ö z ö k k e l. E z é v b e n a z a la p s z e r v e z e t e k ig y e k e z t e k s a já to s, a z e l ő z ő id ő s z a k fo rm á lis e le m e itő l m ent e s p ro gra m o k a t k ia la k íta n i. A k ís é r le t e ls ő fá z is á b a n e lő k é s z ít ő biz o tts á g o k a la k u lta k, m e ly e k ig y e k e z t e k ö s s z e á llít a n i jó a la p s z e r v e z e t i p ro g r a m ja v a s la to k a t. /Ez a ja v a s la t már fo g la lk o z o tt a z a la p s z e r v e z e t n é v a d ó já n a k m e g v á la s z t á s á v a l is./ A z e lk é s z ü lt hat a la p s z e r v e z e ti p r o g r a m ja v a s la to t is m e rte tté k a z is k o la K I S Z - t a g s á g á v a l, e z z e l v e tte k e z d e t é t a z a la p s z e r v e z e te k m e g a la k u lá s a. N é h á n y p ro g ra m n a g y lé ts z á m o t v o n z o tt, e z é r t a je le n tk e z e tte k b ő l k ét a la p s z e r v e z e t alak u lt. / D e rk o vits, M ü n n ich, S z a lv a y /. A z új v e r tik á lis s z e r v e z é s i form a e lő n y e, h o g y k ö z e le b b á ll a z é le t h e z, a tá rs a d a lm i v a ló s á g h o z ; m á s r é s z t k ö z v e t le n e b b le h e t ő s é g e t nyújt

84 78 - a k ü lö n b ö ző éle tk o rú fiataloknak e g y m á s n e v e lé s é re,, A z új form a s e gíth eti a K IS Z - fo g la lk o z á s o k tan ítási ó ra je lle g é n e k a m e g s zü n te té sét is: a v e g y e s éle tk o rú a la p s z e r v e z e t k ö z ö s s é g e c s a k K IS Z - fo g la lk o z á sok o n ta lá lk o zik * 2. A z é r d e k lő d é s i k ör s p e c iá lis é rd e k lő d é s t k ie lé g itő 9 a K IS Z ta g s á g r a e lő k é s z itő s z e r v e z e t i forma* T a g ja i e g y a rá n t le h e tn ek K IS Z - t a g o k é s K IS Z - e n k ív ü lie k. A z é r d e k lő d é s i k ö rö k a m ozgalm i m ó d s z e re k s z é le s e bbkörü g y a k o r lá s á t tették leh ető vés a k ör ifjú s á g i v e z e t ő s é g e r é s z t v e tt a p ro g ra m ö s s z e á llítá s á b a n, m egb íza tá so k a t adott tagjain ak. A K IS Z - t a g s á g r a v a ló fe lk é s z íté s t s z o lg á lta e k ö rö k b e n a K I S Z - s z e r v e z e t! s z a b á ly z a tá n a k, a K IS Z tö rté n etén e k a fe ld o lg o z á s a, valam int a z is k o la i K I S Z - s z e r v e z e t m u nkájával v a ló m egism erk ed és* A k ö rö k b e n v é g z e t t munka alapján tartalm as a já n lá s o k a t tudtak adni a z alap s z e r v e z e te k n e k a K IS Z ta g fe lv é te lh e z. A z o s z tá ly d iá k b iz o tts á g a z o s z tá ly k ö z ö s s é g e által v á la s z to tt ifjú s á g i ö n k o rm á n y za ti s z e r v 0 P e ladat a, a z o s z t á ly é v i p ro gra m já n a k k ialak ítása* O s z tá ly k irá n d u lá s o k, k lu b -d élu tán ok s z e r v e z é s e, a z e g y s z e r ű b b felad ati n e h e z e b b a z "állam i 1 -. netten is k o la i - fe la d a to k e lv é g z é s é r e v a ló m ozgósítása k o r re p e tá lá s o k s z e r v e z é s e, tanulm ányi v e r s e n y e k r e m o zg ó s íta n i é s ig y tovább* E m ellett s a já to s é rd e k v é d e lm i fe la datot is ellátn ak : ig y pl* a d iá k b izo tts á g k é s z ít ja v a s la to t a z o s z t á ly fő n ö k n e k a m aga tartás é s s zo rg a lm i je g y e k re * A m ozgalm i k ís é r le t irá n y itó ja a z is k o la i p á r ts z e r v e z e t* A z is k o la i p á r t s z e r v e z e t a k ís é r le t a la p g o n d o la tá v a l a z o n o s u lv a d o lg o z ta ki a z új s z e r v e z e t i form ák p on tos le írá sá t, il.l0 a z o k fe la d a tá n a k m eghatároz á s á t m agában fo g la ló kísérleti, modellt* A folyam a tos s e g íté s s z ü k s é g e s s é tette, h o g y a p á rtta g ok e g y - e g y s z e r v e z e t i form a á lla n d ó p atron álását. v é g e z z é k * íg y C zin k e F e r e n c, F e g y v e r e s Z sig m o n d, J ón ás J ó z s e f, M a r c s ó Grábor, S z a b ó P e r e n c n é e lv tá r s a k alap s z e r v e z e t é t p atron áltak, P e g y v e r e s Z sig m o n d é s T ó th A n d r á s e lv tá r s a k é r d e k lő d é s i kort v e z e tn e k. A p ártalap s z e r v e z e t k is lé ts zá m a in d okolja, h o g y C sík P a i n e, H e r o ld P á s ztó, P u s k á s Istvá n n á k a rtá rsa k p á rtm e g b íza tá s k é n t patro n á lja n a k K IS Z - a la p s z e r v e z e te t* A z is k o la i p á r ts z e rv e ze t ta g g y ű lé s e in fo ly a m a to s á n é rté k e li - s e g íti - e lle n ő r z i a m ozgalm i k ís érle te t, a K I S Z - v e z e t ő s é g g e l k ö z ö s e n tartott ü lé s e n b e s z é lte m eg a ta p a s z ta la tokat.

85 79 EDzek után bem utatjuk k ic s it r é s z le t e s e b b e n a z a la p s z e r v e z e t e k e t é s é r d e k lő d é s i k ö rö k e t* H e ly s z ű k e miatt nem m ondhatunk e l m indent e g y ik s z e r v e z e t i fo rm á ró l sem, ig y e k s z ü n k a le g je lle m z ő b b v o n á s o k a t k ie m e l- nio A l a p s z e r v e z e t e k D e r k o v its G yula. I* ala p s z e r v e z e t * P a tr o n á ló ta n á r: C z in k e F e r e n c, titk ár: S á n d o r Z s u z s a IV* D P o litik a i p ro g ra m já b a n a z a k tu á lis h a z a i é s n e m z e tk ö z i e s e m é n y e k r ő l s z ó l ó tá jé k o z ta tá s o n, é r t é k e lé s e n k iv ü l a z is k o la i D e r k o v its G a lé r ia k i á llítá s a in a k m e g r e n d e z é s e a P a le tta fa liú js á g s z e r k e s z t é s e s z e r e p e l* D e r k o v its G y u la életén ek,, m ű v é s z e té n e k m e g is m e r é s é v e l, m ü v ein e k p r o p a g á lá s á v a l te tté k v á lt o z a t o s s á a z alap s z e r v e z e t k u ltu rá lis p ro g r a m ját* A z Is k o la g a lé r iá b a n m u tatkozott b e a z a la p s z e r v e z e t k é t ta g ja : S á n d o r Z s u z s a é s S z a b ó T a m á s * M ü v e ik elju to tta k a z E g r i D iá k n a p o k ra is, a h o l S á n d o r Z s u z s a a z O lv a s ó c* a lk o tá s á t a r a n y o k le v é lle l ju talm azták* D e rk o v its II* a la p s z e r v e z e t * P a tr o n á ló ta n á r: J ó n á s J ó z s e f, titk ár: S z a d a i S á n d o r* A z a la p s z e r v e z e t p ro g ra m já b a n a z M S Z M P X* k o n g r e s s z u s á n a k h a tár o z a tá v a l, a z ifjú s á g p o litik a i h a tá r o z a tta l v a ló m e g is m e r k e d é s, a h a z a i é s n e m z e tk ö z i é le t e s e m é n y e in e k fig y e lé s e, é r t é k e lé s e s z e r e p e t A fe l s o r o lt tém ák b e s z á m o ló in a k e l k é s z i t é s é v e l e g y - e g y K I S Z - c s o p o r t o t b iz - ta k meg* K ü lö n ö s e n jó l s ik e rü lt a IV* A o s z t á ly K I S Z - c s o p o r t ja á lta l k é s z ite tt - a z űj g a z d a s á g i m e c h a n iz m u s s a l fo g la lk o z ó - v ita in d ító, v i ta* K ü lö n ö s g o n d d a l d o lg o z t a ki a z alap s z e r v e z e t a k u ltu rá lis p r o g r a mot: D e r k o v its G y u la m ű v é s z e t é v e l v a ló m e g is m e r k e d é s, fo to k iá llitá s r e n d e z é s e a B o ly a i N a p o k ra, k irá n d u lá s H o lló k ő r e, id ő s e b b S z a b ó Is t v á n s z o b r á s z m ű v é s z m e g lá to g a tá s a * Jó m unkát v é g e z t e k : S z a d a i S á n d o r, N a g y M á ria, T ó r á k V aléria* D im itrov a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló ta n á r: F e g y v e r e s Z s ig m o n d, titk ár: M o ln á r L/ászló. A z á lta lá n o s p o litik a i tá jé k o z ta tá s o n k iv ü l m é ly e b b e n é s r é s z l e t e s e b ben a h a z a i é s n e m z e tk ö z i m u n k á s m o zg a lo m p r o b lé m á iv a l fo g la lk o z ta k *

86 A m e g y e, a v a r o s, m u n k ásm ozgalm i m ú ltjá va l k a p c s o la to s a n h a s z n o s a n y a g o t g y ű jtö tte k a z is k o lá n a k : m a gn ó rip o rto t k é s z íte tte k B o z ó G y ö r g y e lv t á r s s a l a z 1 9 -e s s z a b o t á z s - a k c ió r ó l é s a z 19-~ös ú jjá é p íté s rő l, A z is k o la fe n n á llá s á n a k - é v e s é v fo r d u ló já r a a z a la p s z e r v e z e t két munk a c s o p o r tja k é p é s c ik k a n y a g o t, ill* d ok u m en tá ció t gyű jtött, amit a z is k o la i é v k ö n y v a n y a g á h o z is fe lh a s zn á ltu n k. Jó munkát v é g z e t t : S z a b ó G y ö r g y i. S z a lv a y M ih á ly a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló ta n á r: S z a b ó P e r e n c n é, titk ár: J e s s z e Judit* A z a la p s z e r v e z e t p ro g ra m ja v á r o s u n k k e le t k e z é s é n e k, p o litik a i, g a z d a s á g i m últjának, je le n é n e k, fe jlő d é s é n e k é s a jö v ő r e v o n a tk o z ó t e r v e i n e k m e g is m e r é s é t, ta n u lm á n y o zá s á t ta rta lm a z z a. Ö s s z e g y ű jtö tté k S z a l v a y M ihály é le t é r e v o n a tk o z ó a d ato k at, m e g s z e r v e z t é k a S z a l v a y M i h á ly em lék ü n n ep s é g e t é s a z a g y v a r ó n a! Á lt a lá n o s Is k o la ú ttö r ő c s a p a t á n a k lá to g a tá s á t. S z e r e p e lt m ég a p ro g ra m b a n a z e s T a n á c s k ö z tá r s a s á g, a H o rth y -ré m u ra ló m é s fa s is z t a v é r e n g z é s e k id e jé n k ie m e lk e dő h ő s te tte k fe lk u ta tá s a, a v á r o s 2 é v e s fe jlő d é s e, to v á b b á a z ifjú s á g h e ly z e t e S a lg ó ta r já n b a n, v á r o s e g é s z s é g ü g y i h e ly z e te, a gyű jtött a n y a g o k b ó l a z e g é s z is k o la s z á m á r a ta n u ls á g o s k iá llítá s t r e n d e z te k. Jó munkát v é g e z t e k : J e s s z e Judit, H a n g rá th K a ta lin, V e r e b é ly i Z s u z s a, V illá n yi Judit. M a rx K á r o ly a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló ta n á r: P u s k á s Istvá n n á, titk ár: S a rk a d i E d it. A p o litik a i g a z d a s á g ta n a la p fo g a lm a iv a l is m e r k e d te k a z é v fo ly a m á n, íg y fo g la lk o z ta k a z á ru te rm e lé s, a n e m ze ti jö v e d e le m é s a g a z d a s á g i n ö v e k e d é s p ro b lé m á já v a l. A z a la p fo g a lm a k m e g is m e r é s e e lő s e g ít e t te k ö z v e tle n k ö r n y e z e tü n k - N ó g r á d m e g y e - ip a ri s z e r k e z e t é n e k, a bán y á s z a t v is s z a f e jle s z t é s é n e k m é ly e b b m e g é rté s é t. T e r m é s z e t e s e n e m e l lett fig y e le m m e l k is é r té k a h a z a i é s n e m z e tk ö z i é le t le g fo n to s a b b e s e m én yeit i s e K u ltu r á lis p ro g ra m ju k b a n a k ö z ö s s z ín h á z -, m ozi-, tá rla tlá to g a tá s tette v á lt o z a t o s s á a z alap s z e r v e z e t é le té t. Jó munkát v é g e z t e k : Sarkadj. E d it, M ik ló s M á ria, R á tk i Judit..

87 jvlunních F e r e n c Ic a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló tan ár: N á d a s! E r z s é b e t, titkár: M o r v a! Judit*, 81 A z alap s z e r v e z e t p ro g ra m já b a n a p o litik a i is m e r e t s z e r z é s két fő m ó d s z e rét v á la s z to tta : tá jé k o z ta tó je lle g ű e lő a d á s o k, vita fóru m ok, kon zultációk*, A m egtartott r e n d e z v é n y e k k ö z ü l jó l s ik erü lt a m e g y é n k o r s z á g g y ű lé s i k é p v is e lő jé v e l v a ló talá lk ozás*, N a g y é lm é n y v o lt J e d lic s k a G y u la e l v tá rs b e s z á m o ló ja a z o r s z á g g y ű lé s m u nkájáról, A z a la p s z e r v i s zin te n m e g re n d e z e tt "ú js á g o lv a s ó k v e t é lk e d ő je " is jó l sik erü lt, e lé r te célját* A g y ő z t e s e k C z e n e G y ő z ő, G o d ó É v a, H a n d ó Irm a, R ö z g o n y i J ó z s e f é s S z i l v e s z t e r Istvá n kitűnő p o litik a i tá jé k o z o tts á g r ó l ad tak szám ot* M ü n n ich F e r e n c II* a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló tan á r: C s ik P á ln é, tittárs D em eter Sándor*, V á lto z a to s p o litik a i p ro g ra m o t k é s z ite tte k : fo g la lk o z ta k a n y u g a ti d iá k m o z galm a k k a l, ta g g y ű lé s e n k é n t! s a jtó b e s z á m o ló ik k a l k is é r té k fig y e le m m e l a kül- é s b e lp o litik a i é le t e s e m é n y e it* K ü lö n élm én yt je le n te tt a z a la p s z e r v e z e t n e k a k ö z é le t i s z e m é ly is é g e k k e l v a ló ta lá lk o z á s : J e d lic s k a G y u la e lv tá r s a z o r s z á g g y ű lé s m u nkájáról, C s ik P á l e lv tá r s a IV* ö t é v e s t e r v S a lgóta rjá n t é rin tő k é r d é s e ir ő l b e s z é lg e te tt a fia ta lo k k a l, K lu b d élu tá n, k ö z ö s p a rá d fü rd ő i k irá n d u lás* s p o r tm é r k ő z é s e k s e g íte tté k a jó k ö z ö s s é g k ia la k u lá sát* A z alap s z e r v e z e t é le té n e k a la k u lá s á b a n D em eter S á n d o r, S c h la g e tte r K a ta lin, S o p ro n i Jolán, H la v a c s k a E d it já ts z o tta k je le n tő s e b b s z e r e p e t* R u d a s L á s z ló a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló ta n á r: H e r o ld L á s z ló, titkár: B r e z n a i S á n d o r A la c s o n y lé ts zá m ú a la p s z e r v e z e t, s e z m e g h a tá ro z ta m u n kastílu sát is* A z a la p s z e r v e z e t e k á lta lá n o s p o litik a i é s s z e r v e z e t i fe la d a ta i m ellett, a t a g s á g k ü lö n ö s é r d e k lő d é s s e l is m e rk e d e tt tá rsa d a lo m tu d o m á n yi é s k ü lön ö s k é p p e n a s z o c io ló g ia k é r d é s e iv e l, A z Ifjú s á g p o litik a i H a tá ro z a t s a X* K o n g r e s s z u s k é r d é s e in e k v iz s g á la t a k o r is é r v é n y e s ü lt e z a s z e m lé let* K is e lő a d á s o k é s fő le g ig e n é lé n k v itá k k e r e té b e n is m e r k e d te k a s z o c io ló g ia a la p k é r d é s e iv e l, N a g y é lm é n y v o lt a z a la p s z e r v e z e t é le té b e n, m ikor a.m T A k ét fia ta l s z o c io ló g u s a H á b e l Judit é s T á n c z o s G á b o r lá to g a tta m eg a k ö z ö s s é g e t, s k é s ő dulutánba n y ú ló b e s z é lg e t é s s e l s z e r zett ú jab b é rd e k lő d ő k e t a la p s z e r v e z etün kn e kfl A z e lő a d á s o n, b e s z é lg e t é s

88 s e n r é s z t v e v ő k b ő l n e h a n y a n e zu tá n k é r té k fe lv é te lü k e t a.z étlap s z e r v e z e tb e. Ig e n é r d e k e s é lm é n y e v o lt a z a la p s z e r v e z e t n e k a m árc* 1-i kirán d u lás* E k k o r B u d a p e s tr e a P á ly a lé le k ta n i in té z e tb e lá to g a tta k el, s ott is m e r k e d te k m eg a p á ly a v á la s z t á s n é h á n y k é r d é s é v e l* s a lé le k t a n i v iz s g á la t o k g y a k o r la ti m ó d s z e r e iv e l* S z ín e s k lu b d é lu tá n, é r d e k e s vitá k, b e s z é lg e t é s e k te tté k v o n z ó v á a z a la p s z e r v e z e t m unkáját* K ie m e l k e d ő e n jó munkát v é g e z te k? B a b u ly a. L á s z ló, G ráspár V ilm os, H u s z á r Judit. B u rá k A n d r á s a la p s z e r v e z e t P a tr o n á ló tanár? M a r c s ó Grátoor, titk ár: S z e n e s M á rta A z a la p s z e r v e z e t m u n k a m ó d s ze re e ls ő s o r b a n a tá jé k o z ta tó je lle g ű e lő a d á s o k é s a m e g b e s z é lé s e k fo rm á ja volt* A z á lta lá n o s m ozgalm i fe la d atok m ellett e ls ő s o r b a n v á ro s u n k, m e g y é n k k ö ze lm ú ltjá v a l, m u n k ásm ozg a lm á v a l fo g la lk o z o tt a z a la p s z e r v e z e t * A l a p o s g y ű jtő m u n k á v a l is m e rté k m eg a n é v a d ó é le té t, te v é k e n y s é g é t* S p o rt é r d e k lő d é s i k ö r P a tr o n á ló tanár? T ó th A n d r á s, titivé. b a c z k ó S á n d o r. A z é r d e k lő d é s i k ö rö n b e lü l fő s m u n k a k ö z ö s s é g e k m űködtek* A m u n k a k ö z ö s s é g i ta g o k a z is k o la i s p o rttö rté n e t e re d m é n y e it d o lg o z z á k föl, r e n d e z ik a z a tlé tik a i e re d m é n y e k e t, tá b lá z a to t k é s z íte n e k, a s p o rtk ö r ta g ja i t o v á b b k é p z é s i e lő a d á s o k a t h a llg a tta k, a z é v fo ly a m á n, a z e g y e s s p o r tá g a k v e r s e n y s z a b á ly a ir ó l, a z id ő k ö z b e n m ódosított v á lt o z á s o k ró l* M e g is m e r k e d te k a s p o r t s z e r v e z é s, a s p o r t-p o litik a a k tu á lis k é r d é s e iv e l* amit a z is k o la i sp ortm u n k áb an h a s z n o s íto tta k e re d m é n y e s e n * A s p o rttá m ájú é lm é n y b e s z á m o ló k o n, k e r e k a s z t a l b e s z é lg e t é s e k e n e g y a rán t n a g y é r d e k lő d é s t tan ú sítottak, a k tiv itá s t fe jte tte k ki a k ö r tagjai* A z é lm é n y b e s z á m o ló k a lk a lm á v a l ta lá lk o z ta k tan u lóin k o ly a n ism ert é l s p o r to ló k k a l, s p o r tv e z e tő k k e l* k ö z é le t i s z e m é ly is é g e k k e l, mint K o m k a M a g d o ln a. M o ó r E d e, R é p á s B é la, H e r te le r id y B éla* A fo g la lk o z á s o k a t ig y e k e z tü n k é r d e k e s film ek v e t ít é s é v e l s z ín e s e b b é tenni* LJgy é r e z z ü k, h o g y a z é r d e k lő d é s i k ö r h a th a tósa n e lő s e g ít i t e s t in e v e lé s c é lk it ű z é s e in e k me g v a ló s it á s át*

89 ]V1a r x is ta D iá k a k a d ém i a. 8 P a tr o n á ló tanár? F e g y v e r e s Z s ig m o n d, titk ár: R á tk i Judit* A k ö r 12 fo g la lk o z á s b ó l á lló r é s z le t e s m u n k a tervet k é s z ite tt. A z é r d e k lő d ő d iá k o k a két v ilá g r e n d s z e r je lle m z ő v o n á s a ir ó l, h a rc á r ó l, a le g fo n to s a b b h a z a i é s n e m z e tk ö z i k é r d é s e k r ő l h a llh attak s z ín v o n a la s e lő a d á s o k a t, N em c s a k a m egh ivo tt e lő a d ó k ; G y e n g e S á n d o r 8 KI á lo v it s G é z a é s K ő v á r i T ib o r e lv tá r s a k, hanem a jo b b ta n u ló k is tartottak e lő a d á s o k a t. R á tk i Judit a z ifjú s á g i m o zg a lo m történ etéről*, K a z á r i J olá n é s H la v a c s k a B d it a s z o c ia lis t a r e n d s z e r s tru k tú rá já ró l, S c h u y e r M á r ia é s M ik ló s M á r ia a V atik án é s a v a llá s k é r d é s é t ta g la ltá k e g y - e g y k is e lő a d á s k e r e té b e n. A k ö r t a g s á g a a p o litik a i é s tö rté n elm i k é r d é s e k irá n t n a g y é r d e k lő d é s t tanúsított. O r s z á g já r ó D iá k o k K ö r e /ODK/ P a tr o n á ló : P a lik F e r e n c, titk ár: O rm ós Z s u z s a, A z O D K é r d e k lő d é s é n e k m e g fe le lő e n s z e r v e z t e túráit é s fo g la lk o z á s a it. É r d e k e s tú rá k a t r e n d e z te k a K r a n c s r a é s Á g a s v á r r a ; r é s z t v e tte k a N ó g r á d i S á n d o r e m lék tu rá n 0 A fo g la lk o z á s o k e g y r é s z é n a tu r is z tik a i is m e r e te k b c vitése v o lt a fe la d a t: tá jo ló k e z e lé s, té r k é p h a s z n á la t * g y a k o r lá s a, P ó ly á m a t o s a n k é s z ü lte k fe l a z O r s z á g já r ó D iá k o k O r s z á g o s T a lá lk o z ó já r a, e n n e k je g y é b e n s z e r v e z t é k a h e g y i é s b a rla n g tu rá k a t, s z ik la m á s z ó tú rák at; m e g b e s z é lt é k a t á b o r o z á s k ü lö n b ö z ő p ro b lém á it. D iákklu b P a tr o n á ló : H o rv á th Ilo n a A klu b t e v é k e n y s é g é t k ét r é s z r e leh et o s z ta n i: k ö te tle n fo g la lk o z á s o k ra; HL r e n d e z v é n y e k r e. N é p s z e r ű b b a k ö te tle n k lu b fo g la lk o z á s : s z e r e t n e k já ts za n i/ a s z ta li fo c i, sa k k, t á r s a s játékok/, b e s z é lg e tn i, z e n é t h a llgatn i. E z t a form át s e g ite tte a m e g y e i K IS Z B iz o tts á g tó l kapott, m agn ó é s le m e z já t s z ó is. A k lu b p ro g ra m m ásik r é s z e a d élu tán i r e n d e z v é n y e k. E z e k k ö z ü l le g jo b b a n s ik e r ü lte k : J a n c s ó A d r ie n n é b a lla d a m ü s o ra, K o llá r E n d r e B e e th o v e n r ő l s z ó ló e lő a d á s a, a n g lia i é lm é n y b e s z á m o ló, b eat z e n e k a r o k bem u tatói, k ö z ö s k o m o ly z e n e i le m e z h a llg a tá s, T I T e lő a d á s o k, pl. a s z t a lifo c i b a jn o k s á g o k.

90 8 - A klub v e z e t o s é g tagjai - D é v é n y i T a m á s, M a g y a r É v a, N a g y A d r ié n, B u jtá s J ó z s e f - n a g y o n le lk e s e n é s le lk iis m e r e te s e n v é g e z t é k m unkáju k a t T e v é k e n y s é g ü k a z o n b a n nem le h e t ig a z á n s ik e r e s a k lu b ta g s á g e d d ig in é l a k tív a b b tá m o g a tá s a n é lkuk B o ly a i J á n o s T u d o m á n y o s D iá k k ö r P a tr o n á ló " B á c s k a y J á n o s A k ö r a z z a l a c é lla l alak u lt, h o g y e ls ő s o r b a n a te r m é s z e ttu d o m á n y o k irán t é r d e k lő d ő ta n u ló k k a p ja n a k le h e t ő s é g e t a rra, h o g y a z is k o la i ta n a n y a g o t m e g h a la d ó té m á k k a l fo g la lk o z z a n a k 0 A tu d o m á n y o k le g ú ja b b fe lfe d e z é s e in e k, n a g y tu d ó s o k m u n k á s s á g á n a k m e g is m e r é s e s z e r e p e lt a program ban*, C élu n k v o lt a z i s 9 h o g y a tu d o m á n yo k n yitott, m ég nem t e lje s e n le z á r t k é r d é s e i v e l fo g la lk o z v a m e g is m e r jé k a v ilá g n é z e t i, id e ológia i. v o n a tk o z á s o k a t* A z é v fo ly a m á n h a v i k ét alk a lo m m a l tartottu n k ü lé s t, a h o l a fen ti j e l l e g g e l h a n g z o tta k e l ta n u ló i e lő a d á s o k a m atem atika, fiz ik a, k ém ia, bio ló g ia tá r g y k ö r ö k b ő l* A z e lő a d á s o k a t le g t ö b b s z ö r é lé n k v ita k ö v e tte *.K ü lö n ö s e n k ie m e le n d ő jó l fe lé p íte tt e lő a d á s á v a l P e r k e G y ö r g y IV0 A 0 o s z t tanuló? " A fé n y t e r m é s z e t é r ő l" c G tá jé k o z ta tó ja * H a s o n ló a n n a g y é r d e k lő d é s t vá lto tt ki G á s p á r V ilm os /iv.a/ : " A s p é c i- á lis r e la tiv itá s e lm é le té r ő l" tartott b e s z á m o ló ja * I fiv e z e t ő k k lu b ja P a tro n á ló? K ő v á r i T ib o r n é A klub p ro g ra m já t a d iá k titk á rra l e g y ü tt állítottu n k ö s s z e, a m e ly e t a ta g o k e g y ö n te tű e n e lfo g a d ta k * A t a n é v e ls ő fe lé b e n a z TJttörőh ázban ifiv e z e t ő i p ró b á t te tte k a k lu b ta g o k, a m á s o d ik fé lé v b e n a z ott m e g is m ertek et a lk a lm a ztá k * E z e k a fo g la lk o z á s o k ig e n jó l s ik e rü lte k * R é s z t vett a k ö r a M a lin o v s z k ij úti is k o la VTIL o s z t á ly o s r a já n a k f o g la lk o z á s á n, m ely e t B é rt ó k Z s u z s a IIL d o s z t á ly o s ta n u ló tartott* Ig e n j ó l sike-?* rült a R á k ó c z i - úti is k o la V IIL a o s z t á ly o s r a já v a l ta rto k a k a d á ly v e r s e n y, a h o l a z ifik lu b ta g ja i látták e l a z á llo m á s v e z e t ő i tis z te k e t; a z a k a d á ly v e r s e n y t tá b o rtű z k ö v e tte * N a g y t e t s z é s t aratott R ó th J ó z s e fn é k ü l- é s b e lp o litik a i tá jé k o z ta tó ja ; u g y a n c s a k s ik e r ü lte k a z o k a fo g la lk o z á s o k, m e ly e k e n k ö z q s já té k -

91 - 8 ~ é s é n e k ta n u lá s s z e r e p e lt a p rogram b an * jjju G-árda P a tr o n á ló tan ár; ^ m e ty i F e r e n c, s z a k a s z p a r a n c s n o k ; G e r g e ly V a lé r A z Ifjú G á r d a -k ö r fe la d a ta a fia ta lo k h o n v é d e lm i n e v e lé s e * A. fo g la lk o z á s o k e g y r é s z é t a z is k o lá b a n tartják* Itt e lm é le ti k é r d é s e k k e l fo g la lk o z nak /h onvéd elem, fe g y v eris m e re t/ * A fo g la lk o z á s o k m ásik r é s z e - h eti két alk alom m al- a G é p ip a r i T e ch n ik u m b a n z a jlik le, a h o l a g y a k o rla ti k é p z é s fo ly ik /ön véd elm i k ik ép zés/ * A z Ifjú G á r d is tá k s ik e r e s e n v e tte k a s z é c s é n y i Ifjú s á g i N a p o k o n ; L a n tos A n n a p e d ig a z Ifjú G á r d a H K L * fo rd u ló já n II* h e ly e z é s t ért e l A G á r d is tá k is k o lá n k rendfenntartáteában is je le n tő s r é s z t vá lla ln a k * R e n d e z v é n y e k e n u g y e le te t látn ak el, e lle n ő r z ik a fo ly o s ó ü g y e le t e s e k é s h e te s e k m unkáját is* J v m,&» óas-«& l A Z I S K O L A K U L T U R Á L IS É L E T E K u l t u r á l i s r e n d e z v é n y e i n k In té ze tü n k k u ltu rá lis r e n d e z v é n y e i tö b b fé lé k, k ü lö n b ö z ő jellegű ek*, m ondhatnán k müfajfuako V an n ak - r ö v id fe n n á llá s u n k e lle n é r e is - h a g y o m á n y o s r e n d e z v é n y e in k / versm on d ó, s z é p k ie jt é s i v e r s e n y stb*/, to v á b b á e~ g y e s n a g y tö rtén elm i v a g y k u ltu rális je lle g ű é v fo r d u ló h o z k a p c s o ló d ó m e g e m lé k e z é s e k, m űsorok* Id e s o r o lh a tó k m egh ivo tt m ű v é s z e k, Írók, k ö l tők, m u zs ik u s o k in té zetü n k b e n tett lá to g a tá s a i is* S o k s z ín ű, v á lto z a to s, k u ltu rális r e n d e z v é n y e in k b ő l a z é v k ro n o ló g ia i r e n d jé n e k s ze m e lő tt t a r tá s á v a l a le g fo n to s a b b a k r ó l m egem lék ezü n k * A k iv á ló m a g y a r m u zsik u s, B a rtó k B é la h a lá lá n a k 2* é v fo rd u ló já t mi is ig y e k e z tü n k m éltón m egü n n ep eln i* K o d á ly Z o ltá n n a k, le g jo b b b a rá tjá n a k é s m ű v é s zt ár s á n a k s z a v a it fe lid é z v e ; "H a m ajd e g y s z e r a z o k h o z is e l jut m ű v é s z e te, a k ik tő l ered ; a d o lg o z ó n é p h e z, s a z em gérti, a k k o r l e s z m a gyar ze n e k u ltú ra, a k k o r le s z ig a z á n b o ld o g a n é p " - ú g y é r e z z ü k, mi is tettünk n é h á n y lé p é s t e n e m e s c é l e lé r é s é b e n * S z e p te m b e r 2 -én a Z e n e is k o la n ö v e n d é k e i /akik e g y k iv é t e lé v e l in tézetü n k n ö v e n d é k e i is/ é s ta n á ra i k ö z r e m ű k ö d é s é v e l B a rtó k : é m lé k h a n g v e rs e n y t: ren d eztü n k a z

92 86 isk ola, e ls ő e m e le ti s z in tjé n, im p o z á n s é s s z é p k ö rn y e ze tb e n,, K ö z r e m ű k ö d te k : V e r e b é ly i Z s u z s a IV0 b, S k u ta M ik ló s L d, G é c z y G y u la IL a, B o z ó B é la IVe a o s z t á ly o s ta n u ló k é s J á rm a y P a u la a M á rtíro k úti is k o la n ö v en d é k e *, A ta n á ri te s tü le t ta g ja i T 0 B á r á n y M a g d o ln a, G u th y É v a, T i l l E r z s é b e t, E U z e s Z s ig m o n d, S ó ly o m J ó z s e f, T o r já k Vilm os Íz e lítő t a d ta k kitűnő, m ag a s s z in v o n a lú é s s o k s z ín ű m ű v é s z i é s ta n á ri t e v é k e n y s é g ü k b ő l S z e p te m b e r 2 8 -án kerüe? s o r a "B a r tó k m ű v e lts é g i v e r s e n y " I, fo r d u ló já ra, a M a g y a r R á d ió hullám ain k e r e s z t ü l A v e r s e n y r e mi is b e n e v e z tünk é s V ir á g L á s z ló ta n á r úr le lk e s ir á n y ítá s a é s r e n d s z e r e s fe lk é s z ít é s e le h e t ő v é tette, h o g y a k is c s o p o r t ta g ja i a feltett k é r d é s e k r e ig e n jó l v á l a s z olt a k 0 V e r s e n y z ő c s a p a tu n k taejais B o r o s A n n a, J á rm a y M a g d o ln a, N a g y A d r ie n n II.a, N á d h á z i E r z s é b e t, D e á k D o r o tty a IL C, M illitz Z s u z s a IL D, S c h la g e tte r Katalin IIL E, V e r e b é ly i Z s u z s a, S i - rnonffy É v a IV, B o s z t á ly o s tanulók*, A IL fo r d u ló r a s a jn o s n em kaptu n k behívót,, d e a s z é p é s n e m e s m unka m inden r é s z t v e v ő s z á m á r a m arad a n d ó e m lé k e t je le n te tt, é s B a rtó k é le tm ű v é h e z e z z e l is k ö z e le b b k e rü lő ettünk c É v r ő G é v r e r é s z t v e s z ü n k a K o á s ^ a t l M ü v e k h a g y o m á n y o s v e r s é s p ró z a m o n d ó v e rs e n y é n In té ze tü n k e t a z id é n G y á r mát h y Á g n e s, J á rm a y M a g d o ln a, S á n d o r Z s u z s a k é p v is e lté k, s ik e r e s s z e r e p lé s ü k é r t é r t é k e s k ö n y v j utalom bán ré s z e s ü lte k *, N o v e m b e r 7 i ü n n e p é ly ü n k e t a IL A o s z t á ly r e n d e z te J a k a b M a r g it ta n á rn ő v e z e t é s é v e l A z ü n n e p é ly n a g y o n a lk a lm a s v o lt a rra, h o g y a z ünnep e s z m e is é g é t, je le n t ő s é g é t k ife je z z e. A z o s z tá ly s za v a ló k ó ru s s a.1, e g y é n i v e r s é s p r ó z a m o n d á s s a l s z e r e p e lt, a z é n e k k a r p e d ig V irá g L á s z ló ta n á r ur v e z e t é s é v e l fo rra d a lm i d a lo k k a l tette s z í n e s s é a műsort D e c e m b e r 1 -én tartottu k is k o lá n k v e r s é s p ró z a m o n d ó v e r s e n y é t. E l s ő h e ly e z é s t ért e l J á rm a y M a g d o ln a, II*Á, m á s o d ik a t G y a rm a th y Á g n e s L B, h a rm a d ik a t V én Ild ik ó IIL A o s z t á ly o s tan u ló. K o llá r E n d r e, akit a Z e n é lő ó rá k c ö tv m ű s o rb ó l j ó l ism erü n k, d e c e m b e rb e n in té z e tü n k b e lá to ga to tt é s a z é r d e k lő d ő ifju s á g n k n a g y s z e r ű, z e n e i illu s z t r á c ió v a l s z ín e z e t t e lő a d á s t tartott B e e th o v e n m ű v é s z e té r ő l* A ta n é v m á s o d ik fe lé b e n a fe b ru á r b izo n y u lt le g in k á b b m o z g a lm a s n a k k u ltu rá lis r e n d e z v é n y e k b e n. A n é p k ö lté s z e t, d e k ü lö n ö s e n a n é p b a lla da k iv á ló t o lm á c s o ló ja J a n c s ó A d r ie n n fe b r u á r 1 6 -án a d élu tán i ó r á k -

93 - 87 bari n a g y r é s z t s a já t g y ű jté s ű b a lla d á k a t adott e lő n a g y s i k e r r e l in t é z e tünk e b é d lő jé b e n,, p jz o r s z á g o s K a z i n c z y S z é p k ie jt é s i V e r s e n y is k o la i fo rd u ló já t fe b ru á r 2-é n tartottu k m eg a z o lv a s ó b a n, a h o l m inden o s z t á ly e g y - k é t ta n u ló ja k é p v is e lte tte m agát. J e le n v o lta k a s z u r k o ló o s z t á ly t á r s a k is 0 A z IQ é s \\0 h e ly e z e tte k? S á n d o r Z s u z s a IV, D é s J árm a y M a g d o ln a II0 A o s z t á ly o s ta n u ló a már h a g y o m á n y o s a n S z é c s é n y b e n r e n d e z e tt m e g y e i fo rd u lón s z é p e r e d m é n n y e l k é p v is e lt é k is k o lá n k a t, J árm a y M a g d o ln a III,9 S á n dor Z s u z s a VI, h e ly e n s z e r e p e lt a m e g y e s z é p e n b e s z é lő ifjú s á g á n a k é r té k e s m e z ő n y é b e n. A z is k o la i v e r s e n y III, h e ly é n T ó r á k V a lé r ia é s B é lkési Z s o lt v é g e z t e k. É r d e k e s é s uj m e g h ív á s n a k tett e le g e t fe b r u á r 2 -án P a b u ly a h á s z ló n é ta n á rn ő v e z e t é s é v e l a z irod a lm i s z a k k ö r. E ls ő M e g y e i S z a k k ö r i K o n fe r e n c ia cim en b a la s s a g y a r m a ti fia ta lo k é s n e v e lő k e lőtt ta rto tta k bem utató fo g la lk o z á s t, A K IS Z r e n d e z é s é b e n jött lé tr e e z a ta lá lk o zó o A b e mutató fo g la lk o z á s té m á ja a fia ta ls á g é s a z iro d a lo m k a p c s o la tá n a k s o k s z ín ű v iz s g á la t a v o lt. K é té v e n k é n t h ird e ti m eg a K IS Z K B é s a z M M a z ifjú s á g i n a p o k k e r e té b e n a z E g r i D iá k n a p o k a t, E z a r e n d e z v é n y p e zs d itő e n. hat is k o lá n k k u ltu rá lis é le t é r e is, A m e g y e i v á lo g a t ó a T a n á c s k ö z t á r s a s á g é v fo r d u ló já n a k a m e g ü n n e p lé s é v e l k a p c s o ló d o tt ö s s z e. Is k o lá n k a K ő m ű v e s K e le m e n n é p b a lla d a d ra m a tizá lt v á lto z a tá t a d ta e lő 9 e z ü s té r m e t kap ott a z e g y ü tte s. A z é n e k k a r a r a n y é re m b o ld o g tu la jd o n o s á v á lett, s e z z e l m e g y é n k é n e k k a r a i k é p v is e lt e m áju sb an E g e r b e n, A M a g y a r R á d ió v a l é s T e l e v í z i ó v a l ig e n jó k a p c s o la to t ép ítettü n k ki. In té ze tü n k ta g ú é n e k k a r a a k ie m e lk e d ő ifjú s á g i k ó r u s o k k ö z ö tt m egh ív á s t k ap ott a T V ~ b e 0 itt á p r ilis 1 9 -én fe lv é te lt k é s z íte tte k m ű soru k ról* a m e ly e t m ájus 1 -é n láthattunk é s hallhattunk. M ű s o ru k b a n fo rra d a lm i d a lo k s z e r e p e lt e k. K ö v e t k e z ő h éten a rá d ió b a n é n e k e lt a k ó ru s. Itt e lő a d tá k tö b b e k k ö z ö tt C s e n k i-b a b its? B o ly a i c, k ó ru sm ű vét, to v á b b á g a z d a g B a rtó k é s K o d á ly r e p e r to á r ju k a t m utatták be, A z Is k o la T V m e g h ív á s á r a k é t tanulót küldtünk in té z e tü n k b ő l a z e g y ik B u k o v in s z k y R ó b e r t II, A o s z t á ly o s ta n u ló fr a n c ia é n e k tu d á s á é rt r é s z e s ü lt k ö n y v ju ta lo m b a n, a m ásik h ip ta y E s z t e r III, C o s z t á ly o s ta n u ló film e s z té tik á b ó l m utathatta be tu d á sá t, A k u ltu rá lis r e n d e z v é n y e k s o r o z a tá t ir ó - o lv a s ó ta lá lk o z ó z á r ta le m á-

94 88 ju s 7-é n a. B o ly a i N a p o k r e n d e z v é n y s o r o z a tá n a k k a p csá n - P a p p "Lajo s é s C s a n á d y J á n o s v o lta k v e n d é g e in k a z olvasóban A k ö ltő k v e r s e ib ő l Járm ay M a g d o ln a é s T a k á c s M á ria adtak e lő n é h á n y ab dr, Jármay P áln é G o n d o l a t, o k a z i s k o l a i i r o d a l m i s z i n- p a d ü r ü g y é n "Jó s z ó v a l ok ta sd, já ts z a n i is e n g e d d s z é p, k om oly fiadat! " A z irod alm i s z ín p a d n a k alk alm azott, a lá re n d e lt s z e r e p e van E z e l s ő s o rb a n a zt je le n te n é, h o g y a lk a lm a zk o d n ia k e ll a tan u lók é le tk o ri s a já to s s á g a ib ó l fa k a d ó ig é n y e k h e z é s le h e tő s é g e k h e z, m á s o d s o rb a n azt, h o g y a g y a k o r la tila g a z is k o la tá rsa d a lm i, k u ltu rá lis ig é n y e in e k /társ,, p o litik a i ü n n ep ély ek / k ie lé g ít é s e a s z in p a d e ls ő d le g e s funkciója A m a gyar m ű v é s z e t a n te u s zi je lle g e, fö ld h ö z k ö tö tts é g e, g r a v itá c ió ja nem c s a k terhet, de sú lyt, tartai. 'J s jelent Ú g y tűnik, e z itt, e z e n a h e ly e n m inden s z e lle m i t e v é k e n y s é g r e é r v é n y e s. H o g y c s a k is k o lá n k n é v a d ó já n á l m aradju nk: B o ly a i J á n o s n a k nem volt e lé g a z a b s z o lú t g e om etria z s e n iá lis m e g s e jté s e é s ki d o lg o z á s a, 'L. e g y új, m ás v ilá g.." m egterem tése A s a já to s a n m a gyar v is z o n y o k a s z ü k s é g s z e r ű s é g p a ra n c s á v a l te tté k b e ls ő ig é n y é v é, h o g y E u k lid é s z s z ű k té r s z e m lé le té n e k m e g fe le lő le z á rt, lefojtott em b e ri-tá rsa d a lm i le h e t ő s é g e k v ilá g á t tú llé p v e, a v é g t e le n ig tá gu ló, a b s z o lú t té r tá rs a d a lm i m od elljét is k eresse A k ö tö tts é g e k n é l, a n e h é z s é g e k n é l m a ra d va : a z irodalm i s z in p a d ig é n y e s v e z e t é s e /a m ü s o r s z e r k e s z tő, r e n d e z ő, d ís z le t e z ő, k e llé k e s, ü g y e lő fe la d a tk ö r e együtt/ t e lje s em bert, m ű k ö d tetése a já ts z a n i s z e r e tő, m indenre n yitott é s é r z é k e n y g y e r e k e k r é s z é r e tá g a s a b b id ő b e o s z tá s t igén yeln e E z e k a s z o r ítá s o k m a g y a r á z z á k a z irod a lm i s z in p a d m ű k ö d é s é n e k k am p á n y je lle g é t. A ritk a v is s z a t é r ő alkalm akat, am ikor m e g e n g e d h e t jük m agunknak, h o g y e g y h ón ap ra, két h é tre a z adott m űsor m e g s z e r k e s z t é s e, e lő k é s z ít é s e k erü ljön a s o k te e n d ő k ö z ü l a z e ls ő h e ly re. R é s z b e n e b b ő l k ö v e tk e z ik, r é s z b e n a z adott m űsor s z e r e p lő g á r d a ig é -

95 - 89 xn y é bői, a z is k o la tan u lói ö s s z e t é t e lé b ő l /fiuk lá n y o k aránya/, n o m eg a b b ó l, b o g y :.v a már le g g y a k o r lo tta b b ta g ja in k a t é v r ő l é v r e e lv e s z ítjü k, h o g y e g y á lla n d ó tö r z s g á r d á tó l e lte k in tv e a s z ín p a d ta g ja i a lk a lo m ró l - a lk a lo m ra v á lto zn a k * A z elmúlt ta n é v folyam án, a z id e i ta n é v b e n p ro d u k c ió ra k erü lt s o r: 1969/70 B o ly a is tá k a v a tá s a 1970/71 B o ly a is tá k a v a tá s a N o v e m b e r 7.-i m űsor K ő m íves K e le m e n n é /d ram atizált b a lla d a a F u rá k T. leán y k o ll* é v fo r dulójára/ K o m i v é s K e le m e n n é /felújítás a z e g r i d iá k n a p o k a t e lő k é s z ít ő v e r s e n y r e / F e ls z a b a d u lá s i m űsor Len in m űsor B o ly a i ü n n e p s é g / T e rm é szettu d o m á n y é s m űvés z e t e k k a p cso la ta / B o ly a i m ű sor /A lét d a d o g, c s a k a tö r v é n y a tis z ta b e s z é d / A p ro d u k c ió k s o rá t v é g ig te k in tv e : műfaji s ze m p o n tb ó l a b a lla d a fe ld o l g o z á s v o lt a z e g y e tle n, a m ely s z in p a d s z e r ü s é g é v e l / s tilizá lts á g a e lle n é re/, já t é k le h e t ő s é g e iv e l le g in k á b b ta lá lk o zo tt a g y e r e k e k já t é k ig é n y é v e l é s e g y amatör/ b e s z é d te c h n ik a ila g, s z ín p a d i m o zg á s b a n e lő k é p ze tle n / c s o p o r t le h e tő s é g e iv e l* A z is k o la m ü s o rig é n y é t s a c s a k v á z o lt le h e tő s é g e in k e t ú g y k e lle n e ö s s z e h a n g o ln i, h o g y a z e r e d ő a jö v ő s z ín p a d i p ro g ra m ja it te k in tv e e b b e a z ir á n y b a mutasson,, N e h é z s é g e in k k ö z e p e tte jó le s ő é r z é s v o lt a z a b iz o n y o s s á g, h o g y m ég n a g y o n is g y e r m e k c ip ő b e n já r ó irod alm i s zín p a d u n k k on k rét s e g ít s é g e t tudott n yú jtani a c s e h s z lo v á k ia i fü lek i te s tv é rg im n á ziu m m ost a la k u ló s z in já ts z ó k ö r e s zá m á ra, A z e z e n a terü leten v a ló e gyü ttm ű k ö d és is k o lá in k k a p c s o la tá n a k e g y ik te r m é s z e te s, tartalm as k ö z v e títő c s a to r n á ja le het* ÍK á v o.1y x K a t a Ji n

96 90 Z e n e i n e v e l é s a g i m n á z i u m b a n A gim n áziu m ta n te rv é b e n fo n to s s z e r e p e v a n a z e s z té tik a i n e v e lé s n e k, m ű v é s zi, irod alm i, k é p z ő m ű v é s z e ti Í z lé s k ia la k itá s á a n k, e z e n b e lü l a z é n e k o k ta tá s n a k, z e n e ir o d a lo m ism eretn ek * A z e n e i m ű v e lts é g k ia la k ítá s a is k o lá n k b a n három p á rh u za m o s utón fo lyik* A z I-II* o s z tá ly o k b a n ta n ítá s i ó rá k k e r e té b e n /heti 2 ill* 1 órában/ é n e k k a r m unkában é s h a n g v e r s e n y lá to g a tá s form ájában* A z é n e k - z e n e ó r á k te m a tik á ja álta lá b a n adott, h is z a ta n te r v p o n to s útm utatásokat a d a z a n y a g o t ille tő e n. A z adott le h e t ő s é g e k k e re te in b e lül a zo n b a n ig e n fo n to s s z e r e p e t kapott a z e n e ir o d a lm i is m e r e te k s z é le s íté s e. S z in te nem múlt e l ó ra é n e k lé s, z e n e h a llg a tá s n élk ü l. íg y a l kalm a n y ílt a ta n u ló k n a k a rra, h o g y b eh a tó a n m e g is m e r k e d je n e k a külö n b ö z ő k o ro k, tá rs a d a lm a k, z e n e s z e r z ő k s tílu s á v a l, m u zs ik á já v a l* M ind e z t le h e tő v é t e s z i a z is k o la g a z d a g le m e z tá ra, m ely b iz to s ítja a z illu s z t r á lá s s o k s z ín ű le h e tő s é g e it* E n n e k k ö s z ö n h e tő, h o g y már a z e ls ő ta n é v v é g é n n a g y s z e r ű e n tu dn ak tá jé k o z ó d n i a ta n u ló k a k ü lö n b ö z ő z e n e i stílu s o k k ö zö tt, sőt a z e g y s z e r ű b b form ákat is fe lis m e rik e ls ő h a llá s ra. E z t b izo n y íto ttá k a t a n é v v é g i k ís é r le ti fe lm é r é s e k, am ik or a ta n u lók m in tegy 7 s z á z a lé k a ép p e z e k e t a nem is e g y s z e r ű fe la d a to k a t k e llő b iz to n s á g g a l o ld o tta m eg é s e le m e zte * A z is k o la i z e n e i n e v e lé s m ásik fo n to s te r ü le te a z in té z e ti é n e k k a ri munka* A le á n y k a r - a z is k o la lé te s íté s e óta - n e m c s a k a z is k o la, hanem a v á r o s z e n e i é le té n e k je le n tő s e g y ü t t e s é v é n őtte ki magát* A z é - n e k k a r e ls ő r e n d ű c é lja, h o g y a z é n e k e ln i s z e r e t ő, a k ó ru s iro d a lm a t m egism ern i k ív á n ó fia ta lo k a t ö s s z e f o g ja é s a r e n d e lk e z é s r e á lló ig e n g a z d a g z e n e i a n y a g g y ö n g y s z e m e it m e g iz le lte s s e. K ö v e t k e z e t e s, re n d s z e r e s n e v e lő m u n k á v a l a m egism ert m ü vek m ű v é s z i e lő a d á s á r a is k é p e s s é v á lt a k ó ru s. E fo ly a m a to s t e v é k e n y s é g k ö z b e n p e d ig a k ó ru s ta g ja i, ak ik k ét-h á ro m é v ig á lla n d ó ta g ja i a z e g y ü tte s n e k, m e g is m e rh e tik a k ó r u s é n e k lé s le g fo n to s a b b m űfajait a m a d rig á lo k tó l a mai k ó ru s irod alom ig* A jó l fe lk é s z ü lt e g y ü tte s e k fe jlő d é s é t m indig s e g ítik a n y ilv á n o s fe llé p é s e k, s z e r e p lé s e k * E z é r t h a s z n á lt fe l m indé le h e tő s é g e t a gim n áziu m é n e k k a ra is, h o g y a k ü lö n b ö z ő s z e r e p lé s e k a lk a lm á v a l b e m u ta s sa fe lk é s z ü lts é g é t, u g y a n a k k o r a ta p a s z ta la to k r e n d s z e r e s e le m z é s e után m a g a s a b b m érc é t á llítv a fo ly ta s s a munkáját* A z é n e k k a r le g fo n to s a b b m ű k öd ési te r ü le te te r m é s z e te s e n a z is k o la, a h o l a z in té z e t

97 91 társad alm i p o litik a i m egm ozd u lá sa i, m űsorai a lk a lm á v a l re n d s z e re s e n s z e rep e ln e k, T e v é k e n y e n b e k a p c s o ló d ta k a zo n b a n a v á r o s é s a m egye z e n e i é le té n e k v é r k e r in g é s é b e is. S z in te minden h a n g v e r s e n y é v a d b a n s z e r e p e ln e k fijü^j^r$ióniai h a n g v e r s e n y e n, s ik e r r e l s z e r e p e lte k m eg y ei, o r s z á g o s k ó ru s ta lá lk o zó k o n, a z e g r i diáknapokon* M a már r e n d s z e r e s e n é v e n ként m egh ivott v e n d é g e i a M a g y a r R á d ió nk ó ru s p ó d iu m M ill* É n e k lő Ifjús á g c* m ű sorának, sőt 1971, május 1 -é n n a g y k ö z ö n s é g s ik e r r e l é s e r k ö lc s i e lis m e r é s s e l s z e r e p e lte k a t e le v iz ió HZ e n g jü k a dalt. c* ifjú s á g i k óru sm ű sorában* A z e n e i m ű v eltség k is z é le s íté s é n e k, a m u zsik a m e g s z e r e tte té s é n e k e - g y ik le g e r e d m é n y e s e b b form ája a z é lő z e n e i p ro d u k c ió k k a l v a ló k ö z v e t len ta lá lk o z á s * E z é r t indult m eg a z 1970/71 ta n é v b e n e g y ú jabb k e z d e m é n y e z é s, h o g y a tan u lók, ze n e tö rtén e lm i tan u lm ányaik k ie g é s z it é s é ű l a z O r s z á g o s F ilh arm ón ia m e g fe le lő tém ájú h a n g v e r s e n y e it a z e ls ő o s z tá ly o k k ö z ö s e n m egh allgatták, majd a ta p a s zta la to k a t, é lm én yek et m egb e s z é lté k * E z t a jó l b e vá lt k e z d e m é n y e z é s t a k ö v e tk e z ő é v e k b e n ren d s z e r e s íte n i k e ll é s s zis zte m a tik u s p e d a g ó g ia i m ó d s z e re k k e l e lő k é s z ít v e m e g fe le lő z e n e i a n y a g g a l is m e rk e d h e tn e k a tanulók. A z ig y s z e r z e t t z e n e i é lm é n y e k s e g ítik e lő a k o d a ly i g o n d o la t m ielőbbi m e g v a ló s u lá s á t, h o g y le g y e n a z e n e m indenkié* A m a gyar z e n e i n e v e lé s h e ly z e te ma é r d e k e s k e ttő s s é g e t mutat* E g y r é s z t a z e g é s z v ilá g fig y e li, tanulm ány ó z z a, tan u lja a K o d á ly Z o ltá n m egva ló s íto tta z e n e i n e v e lé s i m ó d s ze re in k e t J ap án tól A n g liá ig, K a n a d á tó l a S z o v je tu n ió ig * U g y a n a k k o r a z á lta lá n o s z e n e i m ű veltségű n k s o k e s e tb e n alatta m arad a zo k n a k a z állam ok n ak a z e n e i m űveltségénél^, ak ik m ó d s ze re in k e t tanulják. M iv e l m a g y a rá zh a tó e z? A z e n e i m űvelts é g k ia la k ítá s a, e lv o n ta b b te r m é s z e té n é l fo g v a, s o k k a l h o s s z a d a lm a s a b b mint a te ch n ik a i, tu d om án yos v a g y irodalm i fflű ^ liség k ialakítása* R á a d á su l s o k á ig e l is h a n y a g o ltá k ezt a terü letet. M a g a s s z in tű z e n e i n e v e lé s r ő l m in d ö s s ze k é t-h á ro m é v tiz e d e b eszélh e tü n k, e z p e d ig - ha k e z d i is é re z te tn i h atását - m ég n a g y o n r ö v id id ő a több é v s z á z a d o s elm a rad á s p ótlá sá ra * V i r á g L á s z ló

98 A z i s k o l a g a l é r i á. 6 1 A k o r s z e r ű k é p z ő m ű v é s z e ti n e v e lé s m e g v a ló s ítá s a é r d e k é b e n h oztu k lé tre is k o lá n k b a n a z IS K O L A G A L É R I Á T, A z új é le t é r z é s e k k ia la k ítá s á n a k e s z té tik a i v o n a tk o z á s a i a z am ú gy is le s zű k íte tt ta n te rv i k e re te k k ö zö tt nem v a ló s u lh a tn á n a k m eg9 A z e lig a z o d á s k ü lö n ö s e n a z é r t n e h é z, mert a k or k é p z ő m ű v é s z e ti n y e lv z a v a ra i,, a z új form a é s s tilu s k e - r e s é s e k m e g n e h e z ítik a k o r s z e r ű s z e m lé le t kialakítását*, S z e r e n c s é s e n e g é s z íth e ti ki a z új e s z té tik a i id e á lo k k ié p íté s é n m u nkálkodást a műalk o tá s o k jelen léte,, a z a z o k k a l v a ló n a p o n ta m egism étlő d ő s z e m b e s íté s, k ü lö n ö s e n ak k or, ha a z is k o la ta n u lóin a k e g é s z e m egk a p h a tja - útbaig a z ító v é le m é n n y e l - a láttatás fe lfe d e z ő öröm ét, - a m ű vek h ez, a z o k b e ls ő tö r v é n y e ih e z " s z a lo n k é p e s s é t e s s z ü k a tá rla tlá to g a tá s o k ig é n y é t, szá llá sá ré sin á lá s t hajtunk v é g r e a G a lé r ia je le n lé t é v e l tan u lóin k n ál; a tudati é s é rz e lm i k a p c s o ló d á s fo k o z a to s a n kiépül*, S z ü k s é g ig é n y é v e l. T ö b b n e v e s m ű v é s z ö n á lló k iá llítá s a s e g íte tte e z t a tu d a tos p e d a g ó g ia i épitőmunkáto T a m á s E rv in M u n k á c s y - d íja s, X a n tu s z G y u la, k orán t Ján o s S Z O T - d ija s, G á d o r Em il, M ak k ai P ir o s k a, A lto r ja i Istvá n, C s o h á n y K álm án M u n k á c s y -d íja s / m ű vésze^. ^ e lle tt a z Is k o la g a lé r ia á lla n d ó a - n y a g á n a k k ié p ít é s é h e z E e le d y G y u la M u n k á c s y d íja s, Z u k o v s z k y L á s z ló M u n k á c s y -d ija sa C s o h á n y K álm án M u n k á c s y -d íja s, F a r k a s A n d r á s, Iv á n y i Ö dön, T e n k á c s T ib o r, S o m o s k ő i Ö dön é s m ég s o k je le n tő s a lk o tó a já n d é k a g a z d a g ítja a sort* A M o n g o l k é p z ő m ű v é s z e ti k iá llítá s, E ra n c ia g ra fik a m ellett tö b b k ü lföldi a n y a g o t is bemutattunk, k ö z v e tle n ü l a b u d a p esti bem utató után* A z e z é v i B o ly a i N a p o k o n kerü lt bem utatóra B a k a llá r J ó z s e f fe s tő m ű v é s z J apán u tiképei* A G a lé r ia tehát je le n tő s múlttal r e n d e lk e z ik, s e z folyam atában, mind ra rígotterem tőb b en s z o lg á lja a m ű v é s z e t é s a z új ember n e v e lé s é n e k ig e n fon tos c é lk itű zé s e it* A n a g y m e s te re k mellett k*.írassa je lle g g e l a le g t e h e ts é g e s e b b tan u lók is h e ly e t k aptak a b em u tatk ozá sra* S z a b ó T a m á s, S á n d o r Z s u z s a n n a s z a k k ö r i munkáit állítottuk ki, a K IS Z p atron á lá s á bán e A k iá llítá s o k a t tan u lóin k re n d e z ik ; a G a lé r ia a p a tro n á l" a J a p s z e r v e z e t n e v é t v e tte fe l b e n e A D e rk o v its G y u la Is k o la g a lé r ia ma már s z e r v e s é s p ótolh atatlan mun

99 9 kát v é g e z abban a k om p lex k o n c e p c ió b a n, m ely h a g y o m á n y o k a t te rem tón építi ki új v ilá g á t, a m a g a s k é p z e tts é g ü, a m inden iránt é r d e k lő d ő s z o c ia lis t a em b er n e v e lé s e érd ek ében,, Czinke R erenc A. k ö n y v t á r s z e r e p e a m o d e r n i s k o l á b a n K é ts é g te le n, h o g y a X X a s z á z a d e m b e re is m e re te it már s o k fé le fo r r á s b ó l gyű jti, de e ls ő s o r b a n m ég m indig k ö n y v e k b ő l. K ö n y v e k b e n halm o zó d o tt fe l a z e m b e r is é g tö b b e z e r é v e s kultúrája. Innen g yű jtötték é s g y a ra p ítjá k to v á b b is m e re te ik e t a p e d a g ó g u s o k, a k ö n y v e k h e z ir á n y ítjá k nap n ap után ta n ítván y a ik a t is. N in c s ig a z u k a zo k n a k a p e s s zim is tá k n a k, ak ik a zt v a lljá k, h o g y a z aud io - v í z u ális te c h n ik a i e s z k ö z ö k k is z o r ítjá k a z is m e r e t s z e r z é s b ő l a k ö n y v e k e t. S o k é rv e t h ozh atu n k fe l ellen ü k. T u d o m á n y o s fe lm é r é s e k ig a z o ljá k, h o g y ak i o lv a s, aki k ö n y v b ő l tanul, ak tívab b an fig y e l, a k tíva b b a n g o n d o l k od ik, mint p é ld á u l a T V n é z ő k, m agn etofon v a g y rá d ió h a llga tók. A s o kat o lv a s ó n a k a s z ó k in c s e, n y e lv i ku ltú rája is g a z d a g a b b, a s z e r t e le n T V n é z ő n e k p e d ig s z e g é n y e b b. R ejlett n y e lv i kultúra n é lk ü l p e d ig n in c s fejlett g o n d o lk o d á s. A múlt s z á z a d óta b e k ö v e tk e z e tt tu d o m á n y o s -te ch n ik a i forra d a lom, a z is m e re te k h a tv á n y o zo tt űtemű fe lh a lm o z ó d á s a p ed ig e ls ő s o r b a n ép p en azt k ö v e te i! a ma is k o lá já tó l, h o g y m axim álisan fe jle s s z e a tan u lók g o n d o lk o d ó k é p e s s é g é t, s é b r e s s z e fe l a z ö n á lló is m e r e ts z e r z é s, a p e r m anens tan u lás v á g y á t. M in d e zt c s a k ú g y érh eti e l a z is k o la, ha s e g íts é g ü l h ív ja a k ö n y v e k e t, ha fe lk é s z íti ta n ítván y a it a k ö n y v e k b e n, k ö n y v tárak b an v a ló tá jé k o z ó d á s r a. E zé ^ t k e ll már a k ö z é p is k o lá b a n m e g is m e r tetni a s z a k tá r g y a k k é z ik ö n y v e it, b ib lio g rá fiá it, a k ö n y v tá ra k tá jé k o z ta tó r e n d s z e r é t, a k a ta ló g u s h a szn á la tá t. A jó l fe ls z e r e lt is k o la i k ö n y v tá r e g y a rá n t m egköm^rlti.ta n á r é s ta n ítv á n y m unkáját. S e g íti a tan u lók b an órák on fe lk e lte tt é r d e k lő d é s, a k tiv itá s i s z á n d é k m e g v a ló s ítá s á t. T d u ju k, am elyen ham ar fe lé b r e d e s z á n d é k, o ly a n ham ar a lá b b is h a gy, ha nem k e z d h e tn e k h o z z á a z o n n a l m e g v a ló s ítá s á h o z. T e r m é s z e t e s, h o g y e g y - e g y ó ra után 8-10 tan u ló is m egje le n ik a z is k o la i k ö n yvtá rb a n, s ha itt nem kap s e g íts é g e t, m á rcsa k 2- k itartób b jut e l k ö z k ö n y v tá ra k b a, h o g y to v á b b k u ta sson.

100 9 P e d ig a z a tanuló, aki a ta n k ö n y vön k ivü l más is m e r e tte rje s z tő, v a g y értelm i s z in tjé n e k m e g fe le lő s z a k k ö n y v e k e t is o lv a s, k ö n n y e b b e n tanul, s id őb en sem fordit ta n u lá s ra többet, mint aki c s a k a ta n k ö n y v re épít. A ta n k ö n y v e k töm ör fo g a lom h a lm a zá n a k m otiválatlan m egta n u lá sa túlterh elő, de amint h o z z á o lv a s, a töm ör fogalm ak old ó d n a k. E g y - e g y fo ly ó irat, cikk, történ elm i r e g é n y, ú tleirá s, é le tr a jz s o k - s o k e g y é b k é n t n e h e z e n b e fo g a d h a tó is m e re tn e k k é s z it jó talajt. E z é r t is célu n k a z o lv a s á s i s z á n d é k fe lk e lté s e é s fo k o z á s a. A s z ü lő is a k k o r já r e l h e ly e s e n, ha n e m inti le g yerm ek ét; "N e o lv a s s, in k áb b tan u lj", de e lle n ő r z i, h a s z n o s a t o lv a s - e, s ha s e g iti é r d e k lő d é s é n e k m e g fe le lő k is h á zi k ö n y v tá ra m e g te rem té s é b e n. A z is k o la i k ö n y v tá r fon tos felad ata, h o g y a tanárt is s e g its e m unkájában, h o g y b iz to s íts a a z órákon s z ü k s é g e s k ö n y v i s z e m lé lte té s t, s nem u to ls ó sorb a n a p e d a g ó g ia i é s sza k m a i ö n k é p z é s h e z s z ü k s é g e s k ö n y v e k e t. A fenti fela d a to k a t m é rle g e lte a z V. N e v e lé s ü g y i K o n g r e s s z u s é s e z é r t fogalm azott m eg s o k fon tos ja v a lla t o t a z is k o la i k ö n y v tá ra k fe jle s z t é s e é rd e k é b e n. N em k is öröm szám u n k ra, h o g y mi már a m odern p e d a g ó g ia i k ö v e te lm é n y e k n e k m e g fe le lő e n terem tettü k m eg k ön yvtáru n k at. T ú lz á s len n e a zt m ondani, h o g y már m inden s ze m p o n tb ó l tö k é le te s, his z e n a z á llo m á n ya is h iá n y o s m ég kötetü nk va n, s ha e b b ő l le v o n ju k a p e d a g ó g ia i sza k iro d a lm a t, a z ifjú s á g i k ö te le z ő é s e g y é b s zé p iro d a lm a t, s a többit e lo s z tju k a ta n tá rg y a k s z á m á v a l e g y - e g y s z a k r a k e v é s jut. S o k m ég a h iá n y z ó érték. D e ami van, k o r s z e rű, jó l h a szn á lh a tó, s te n d e n c iá já b a n a z e g é s z k ö n y v tá ri é let m egn yu gtató. Öt é v v e l e z e lő tt ü r e s s z e k r é n y e k k e l indultunk. H a Íg y n é z z ü k a je le n le g i állom ányt, n a g y telje s ítm é n y. S o k a n m egk érd ik, h o g y csin áltu k. A k a rtu k, ig é n y e lte a z ifjú s á g, a tan testü let, s m axim álisan s e g íte tt a z is k o la v e z e t é s, s a M e g y e i é s V á ro s i T a n á c s. Íg y történ h etett, h o g y a z e r e d e tile g te r v e z e tt e g y k ö n y v tá r h e ly is é g h elyett ma már van külön s z a b a d p o lc o s k ö lc s ö n z ő n k, s e g y e b b ő l n y íló, g a z d a g k é z ik ö n y v tá rra l, fo ly ó ira to k k a l, h e ti- é s n a p ila p o k k a l re n d e lk e z ő olvasó term ü n k. A k ö n y v e k fe ld o lg o z á s á t is e lk ezd tü k. K é s z e n v a n a s z e r z ő i é s a s z a k k a ta ló g u s, s m e g k e z d tünk a g y ű jte m é n y e s munkák c é d u lá z á s á t is. E b b e n a z é v b e n két fé l- o s z t á ly s e g íte tte e z t

101 - 9 a munkát, a z L b 16, a IIL a 1 tanulója,, Ő k h eti e g y alk alo m m al 2 ó r á s k ö n y v tá r g y a k o r la to n v e s z n e k r é s z t. M ik ö z b e n n a g y o n s o k a t s e g í te n e k, ö k is s o k - s o k h a s z n o s is m e re te t gyü jten ek o A k ö lc s ö n z ő t m indennap l- l/ 2 -ig a z o lv a s ó t p e d ig -ig tartju k n y itv a. A z ü g y e le t e llá tá s á b a n i.s s e g it a z ifjú sá g * A k ö n y v tá r fo rg a lm a e z é v ben m ár k ü lö n ö s e n fe lle n d ü lt, d e c e m b e r r e m egh a la d ta a z elmúlt é v i átla g o t. A z o lv a s ó b a n n a p o n ta 20-2 tan u ló o lv a s g a t, je g y z e t e i, A z o lv a s ó n a p ló jó l tü k r ö z i a ta n u ló k fo k o z ó d ó é r d e k lő d é s é t, de a p e d a g ó g u s o k ir á n y itó m unkáját is. A m od ern k ö n y v tá r k ö v e te lm é n y e in e k m e g fe le lő e n, a p e d a g ó g ia i m unka m e g k ö n n y íté s e é r d e k é b e n alak ítottu k ki a z e lő a d ó te rm e k b e n a k is s z a k k ö n y v tá r a k a t is* A z ifjú s á g i é s a tanári k ö n y v tá r á llo m á n y á t a le g ú ja b b e lk é p z e lé s e k n e k m e g fe le lő e n ö s s z e o lv a s z to ttu k. íg y a z ifjú s á g - a d id a k tik a i é s p e d a g ó g ia i k ö n y v e k e t k iv é v e - v a la m e n n y i k ö n y v e t k ö lc s ö n ö z h e t i. A fe n tie k b ő l k ö v e tk e z ik, h o g y a ta n te s tü le tn e k a z id é n m ár v o lt le h e tő s é g e tu d a to s a n irá n y íta n i a z ifjú s á g o lv a s á s á t. E r r ő l v a ll a z o lv a s ó t e r mi n a p ló is. N in c s ta n tá rg y, a m e ly ik h e z n e h ívtá k v o ln a s e g ít s é g ü l a k ö n y v tá ra t, a k ö n y v e k e t. D e itt k é s z ü lte k fe l ta n ítv á n y a in k a " K i tud tö b b e t a S z o v je tu n ió r ó l", a v ö r ö s k e r e s z t é s e g y é b v e t é lk e z ő k r e., a diá k a k a d é m iá ra, a s z a k k ö r ö k r e, s n em u to ls ó s o rb a n a ta n tá rg y i v e r s e n y e k re * A b b a n, h o g y a p á ly á z a to k s z á m a k ö ztü k a z e r e d m é n y e s e k e is - m egnőtt a z u tóbbi é v e k b e n, n a g y s z e r e p e v o lt a k ö n y v tá rn a k * E z t ig a z o lja tö b b e k k ö z ö tt N a g y M á r ia IIL e o s z t. tan u ló, aki a z id é n ir o d a l mi p á ly á z a t á v a l to vá b b ju tott, s 0 -en fe lü l k ö lc s ö n z ö tt, v a g y H t a v a c s k a E d it IV. c o s z t á ly o s tan u ló, ak i n y e lv ta n i p á ly á z a t á v a l jutott to v á b b s 0 k ö te te t k ö lc s ö n z ö tt* D e soro lh a tn á m m ég a z o k n a k a n e v é t, a k ik p á ly á z a tu k k a l a z E g r i D iá k n a p o k ra ju tottak be. V a la m e n n yie n e ls ő s o r b a n a z is k o la i k ö n y v tá r b ó l k aptak s e g íts é g e t* A p e d a g ó g u s o k s z á m á r a n a g y le h e tő s é g e t nyújtott a z is k o la i k ö n y v tá r a z ifjú s á g g a l v a ló d iffe r e n c iá lt fo g la lk o z á s h o z, a h á trá n y o s h e ly z e tű ta n u lók k ö n y v e k h e z v a ló ir á n y ítá s á h o z, s a k iv á ló ta n u lók fe lv é t e lir e v a ló fe lk é s z ít é s é h e z *

102 De n e m c s a k a z oktató, a n e v e lő munkát is s e g íte tte k ön yvtáru n k. A z o s z tá ly fő n ö k ö k a k ö lc s ö n z ő fü z e t alap ján fig y e le m m el k is é r h e tté k tan ítv á n y a ik é rd e k lő d é s é t, fe jlő d é s é t, p á ly a irá n y u lts á g á t. S o k b e s z é lg e té s h e z, s o k o s z tá ly fő n ö k i ó rá k h o z kaptak ig y h a s z n o s témát. A. k ö n y v tá r á llo m á n ya le h e tő v é tette azt is, h o g y a z e s em é n y n a p tár állapján é v fo rd u ló k h o z k iá llítá s o k a t r e n d e z z ü n k, Ezzel n ö v e lh e ttü k a z ünn e p é ly e k tartalm át, hatását. A z e z é v i k iá llítá s o k k ö zü l le g jo b b a n a B a r tók B é la életú tját, m u n k ásságát bem utató em elk ed ett ki Á lla n d ó je lle g g e l v o lta k ta n a g y a g h o z k a p c s o ló d ó k iá llítá s o k is, s e z e k e g y r é s z é t tan á ri ir á n y ítá s s a l tan ulók k é s z íte tté k. A z a k tiv iz á lá s ig en h a té k o n y fo r m ája v o lt e z is. Isk o lá n k k ö n y v tá ri é le té b ő l v é v e a p éld á k a t, c s a k je le z n i kívántam, modern p e d a g ó g iá n k a la p tö re k v é s e it nem v a ló s íth a tju k m eg c é ls z e r ű e n v á logatott, k o r s z e r ű tartalmú, jó l feltárt is k o la i k ö n yvtá r nélkül. S ha e z t m egterem tettü k, a k k o r már könnyű e lv e z e t n i a z ifjú s á g o t a k ö n y v e k h e z, v é g te le n te ret n y itv a e z z e l ö n á lló is m e r e ts z e r z é s ü k h ö z. Csik Pálné A H O N V É D E L M I N E V E L É S A h o n v é d e l m i n e v e l é s, m i n t a t e l j e s e m b e r r é f o r m á l á s r é s z e A h o n véd elm i n e v e lé s é s a minden oldalú s z e m é ly is é g fe jle s z té s é n e k ö s s z e fü g g é s e it a n e v e lé s c é ljá t m e g h a tá ro zó alapdokum entum, a n e v e lé s i t e r v fo g a lm a z z a m eg. A h o n véd elm i n e v e lé s a fogalom tág, s z é le s, é s nem leszű k ített értelem b en vett n e v e lé s i c é lk a te g ó ria. A s z o c ia lis ta e m b e rré n e v e lé s m e g k ö v e te li társad alm u n k b an a n e v e lé s fő te rü le te in e k é s c é lk itű z é s e in e k m aradéktalan m e g v a ló s ítá s á t. A z 1960/lV, te, é le t be léptette a h o n véd elm i tö rv é n y t. E n n e k értelm éb en a b e v o n u lá s i k o r határ a 18 é v b e tö lté s é re tevőd ött. E z in te n ziv e n érin tette a k ö z é p is k o lákban tan u ló é s v é g z ő ifjú ságot. A z á lta lá n o s is k o lá k b a n már 1967-től ta n tervi a n ya gb a n elő irt m ó d s ze rek s z e rin t fo g la lk o z n a k a h on véd elm i n e v e lé s s e l, a k ö z é p is k o lá k b a n a z 1968/69-es ta n é v b e n v e z e tté k be a z e ls ő évfo ly a m o k b a. A h o n v é delmi n e v e lé s n api te e n d ő lett isk olá in k b a n, A z új ta n tá rgy b e v e z e t é -

103 97 s é t öröm m el fo g a d tá k a tan u lók, a p e d a g ó g u s o k é s a s z ü lö k is c M e g é rte tté k je le n tő s é g é t, h o g y a s o k o ld a lú a n k im ű velt e d z e tt n e m z e d é k fe l n e v e lé s é b e n, a t e lje s e m b e rré fo rm á lá s r é s z é h e z s z o r o s a n h o z z á k a p c s o ló d ik a h o n v é d e lm i n e v e lé s is* A. h o n v é d e lm i fe lk é s z ít é s a z Ifjú s á g te s ti n e v e lé s é n e k m indig fo n to s fe l a d a ta volt* H a tv á n y o z o tta n é r v é n y e s ü lt e z a fe la d a t a z elm últ é v e k b e n is k ó lá n k b a n is, a h o l n é g y t e s t n e v e lő ta n á r é s a ta n te s tü le tb ő l tö b b ta r ta lé k o s tis z t já r u lt h o z z á a z o s z t á ly fő n ö k ö k k e l e g y ü tt a fe la d a to k m inél jo b b m e g o ld á s á h o z. A h o n v é d e lm i n e v e lé s k ö v e te lm é n y e in e k a z é r v é n y e sít é s e e z é r t v a ló já b a n nem tám asztott a la p já b a n ú js z e r ű k ív á n a lm a k a t a te s ti n e v e lé s b e n é s szinte z ö k k e n S s m e r te s e n o ld ó d o tt m eg a ta n u ló k h onv é d e lm i k é p z é s e, a h o n v é d e lm i n a p o k le b o n y o lítá s a * A fiz ik a i k é p e s s é g e k fo k o z á s á t, a z e d z e t t s é g é s a z á lló k é p e s s é g n ö v e lé s é t k itü n ően s z o l g á lta a n e h é z n e k m ondható 6 km h o s s z ú a k a d á ly p á ly a, a h o l is k o lá n k 6 ta n u ló já n a k id ő r e k e llett /ütni é s a z a k a d á ly o k a t m en e tk ö zb e n le k ü z deni* E z t a m e g te r h e lé s t c s a k ú g y leh etett b izto s íta n i, h o g y a. ta n u lók a t r e n d s z e r e s e n s z o k ta tta a z e g é s z ta n te s tü le t a z elm é le ti é s a g y a k o r la ti fo g la lk o z á s o k o n * N em e g y e m b e r ü g y e a h o n v é d e lm i n e v e lé s é s a s z o c ia lis ta em b e rtíp u s n e v e lé s e, hanem a z e g é s z ta n te s tü le t k ö z ö s ü g y e * A ta p a s z ta la to k a zt m utatják, h o g y a z e lte lt h árom é v b e n is k o lá n k jó l old o tta m eg n e v e lé s i fe la d a ta it a ta n u ló k h o n v é d e lm i k é p z é s é b e n, a s o k old alú an k é p z e tt e m b e r k im ű v e lé s é b e n * A h o n v é d e lm i n e v e lé s n e k, mint a t e lje s e m b e rré fo rm á lá s r é s z é n e k m egv a ló s ít á s a a m in d en n api o k ta tó - n e v e lő m u n k ával le h e ts é g e s * A te s ti n e v e l é s v o n a tk o z á s á b a n is k o lá n k b a n a h o n v é d e lm i n e v e lé s le g fo n to s a b b fe la d a ta it a t e s t n e v e lé s i ó rá k o n, a s p o r tk ö r i fo g la lk o z á s o k o n é s a z egyéb is k o la i s z e r v e z e t i k e r e te k e n b e lü l a K I S Z - s z e r v e z e t t e l k ö z ö s e n b iz to s í tottunk* A z ifjú s á g i tá b o ro k, o s z tá ly k ir á n d u lá s o k, a te r m é s z e tjá r á s, a r e n d s z e r e s e n le b o n y o líto tt lö v é s z e t e k n e m c s a k a ta n u ló k fiz ik a i fe lk é s z íté s é t s e g ítik e lő, hanem a h a z a s z e r e te te t, a k ö z ö s s é g i s z e lle m e l m ély íté s é t, a baj t á r s ia s s á g o t é s a fe g y e lm e t is, e z z e l k o m p le x m ódon s z o lg á ljá k a h o n v é d e lm i h a z a fia s n e v e lé s t* o A h a z a v é d e lm é b e n, a h o n v é d e lm i fe la d a to k e llá tá s á b a n ma már a s z e lle m i, a z e r k ö lc s i é s a fiz ik a i e r ő k ife jt é s r e e g y a r á n t s z ü k s é g van* Is k o lá n k ta n u lóin k a t m a ra d ék ta la n é s fe g y e lm e z e tt m u n k a v é g z é s r e, szór g a lo m ra é s ö n á lló s á g r a, k ita rtá s ra é s s z ív ó s s á g r a, m axim ális e r ő k ife j-

104 98 - t é s r e n e v e li, e lő s e g ít i a. t e lje s e m b e r r é fo r m á lá s m e g v a ló s ítá s á t, k ia la k ítja h o n v é d e lm i k é p e s s é g ü k e t*, T a n te s tü le tü n k m e g v a ló s ít ja a ta n te r v i c é lk it ű z é s e k e t, m a x im á lis a n i g y e k s z i k m e g o ld a n i a m in d e n o ld a lű a n fe j lett s z e m é l y i s é g k ia la k ítá s á t ta n u ló in k n á l, f e jle s z t e n i a h a z a fis á g o t, a v ilá g n é z e t i m e g g y ő z ő d é s t, a te lje s ít m é n y k é p e s tu d á s á lta l m o tivált h o n v é d e lm i k ö t e le z e t t s é g m e g v a ló s ítá s á t é s vá lla lá s á t*, * Tóth András t an á r H o n v é d e l m i i s m e r e t e k a t a n í t á s i ó r á n A z é v i HL t ö r v é n y a M a g y a r N é p k ö z t á r s a s á g o k ta tá s i n e v e l é s i r e n d s z e r e c é ljá u l tű z te ki, h o g y "Mfla s z o c ia liz m u s é p ít é s é b e n h a s z n o s m u n k á v a l k ö z r e m ű k ö d ő e m b e r e k e t n e v e lje n, a k ik é p ítik é s v é d ik a n é p állam át, h ív e n s - o lg á ljá k a n é p e k b é k é jé t é s t e s t v é r i s é g é n e k ügyét H c é lk it ű z é s b ő l e g y é r t e lm ű e n k ö v e t k e z ik a s z o c i a l i s t a tá r s a d a lo m é p ít é s é r e é s v é d e lm é r e tö r té n ő f e l k é s z í t é s e g y s é g e, A h o n v é d e le m r e v a ló f e l k é s z í t é s n em k ü lö n á lló, p lu s z fe la d a t, h a n em a z e g é s z n e v e l é s r é s z c é l j a, ir á n y u lts á g a é s l é n y e g e s e re d m é n y e k ö z é p is k o la i ta n tá r g y a k k e r e té n b e lü l k a p já k m eg a ta n u ló k a h o n v é d elm i k é s z s é g e k ig é n y e lt e ism eretek et U g y a n a k k o r a ta n tá r g y a k je le n tő s s z e r e p e t tö lte n e k b e a z e r k ö lc s i é r z e lm e k /pl a d o lg o z ó n é p i- rán ti s z e r e t e t, m u n k á ja e r e d m é n y e in e k m e g b e c s ü lé s e, a s z o c ia liz m u s. e lle n s é g e in e k g y ű lö le t e, stb*/ g a z d a g ít á s á b a n i s 0 A A z ir o d a lo m ta n ítá s h a té k o n y e s z k ö z e a n n a k, h o g y a n e v e l ő a tan u ló k b a n m e g g y ö k e r e z t e s s e a s z ü lő fö ld, a h a z a, a n é p irá n ti s z e r e t e t e t, h o g y m é ly íts e b e n n ü k a n é p ü n k h a la d ó, o s z t á ly h a r c o s, fo rra d a lm i m últjá b ó l é s s z o c i a l i s t a je le n ü n k e r e d m é n y e ib ő l t á p lá lk o z ó n e m z e ti b ü s z k e s é g e t, a m u n k á s o s z tá ly, a d o lg o z ó n é p, a p á rt irá n ti s z e r e t e t, a s z o c ia lis t a o r s z á g o k n é p e in e k m e g b e c s ü lé s é t, a p r o le tá r n e m z e t k ö z is é g é r - z é s é tg e s z m é jé t, a h a la d á s, a s z o c ia liz m u s, a z e m b e r is é g e lle n s é g e in e k g y ű lő le t ét o o A tö r té n e le m a m a r x is ta - le n in is ta t ö r té n e le m s z e m lé le t k ia la k ítá s a r é v é n n e v e l a h o n v é d e lm i k ö t e le z e t t s é g v á lla lá s á r a, a m ik o r b iz o n y ít ja a tá r s a d a lo m f e jlő d é s é n e k t ö r v é n y s z e r ű s é g e it, a te rm e lő m u n k á n a k a t á r s a d a lom f e j lő d é s é r e g y a k o r o lt h a tá s á t, a n é p tö m e g e k tö r té n e le m fo r m á ló

105 s z e r e p é t, a s z o c ia lis ta, kom m unista tá rs a d a lo m t ö r v é n y s z e r ű b e k ö v e t k e z é s é t* A. te rm é s ze ttu d o m á n y o k ta n ítá s a so rá n t á r g y ila g o s k é p e t alak ítu n k ki a ta n u lók b a n a tu d o m á n yos, techirnikai k u ta tá sok h a z a i é s k ü lföld i, a s z o c i a lis ta é s a n em s z o c ia lis t a o r s z á g o k e r e d m é n y e ir ő l, a tu d o m á n yos é s a te c h n ik a i e g y ü ttm ű k ö d é s k ö lc s ö n ö s h a s z n á ró l* A b io ló g ia ta n tá rg y fe la d a ta o ly a n é letta n i é s e g é s z s é g t a n i k é s z s é g e k k ia la k ítá s a, a m e ly e k a lk a lm a zh a tó k mind a b é k é s, mind a h á b o rú s k ö rű i mé n y e k k ö z ott* A fiz ik a é s a k ém ia e g y ü tte s e n a la p o z z á k m eg a k oru n k b an o ly fo n to s a to m fizik a i k u ta tá sok m egértését* A k ém ia m egtanit a z e g y e s v e g y ia n y a g o k tu la jd o n s á g a in a k is m e re té re, a z o k c é ls z e r ű, g y a k o r la ti fe lh a s z n á lá s á ra, u g y a n a k k o r a k á r o s h a tá s a ik e lle n v a ló v é d e k e z é s módjára.* A fizik a ta n ítá s b a n ig e n k ite rje d te k a h o n v é d e lm i n e v e lé s le h e tő s é g e k A z e lm életi m e g a la p o z á s, a z a la p v e tő m é ré s e k b e n, a m é r ő e s z k ö z ö k k e z e lé s é b e n v a ló já r t a s s á g n é lk ü lö z h e te tle n pl* a k o r s z e r ű h ir k ö z lő e s z k ö z ö k m ű k ö d é s é n e k a m e g é r t é s é h e z, fe lh a s z n á lá s á h o z v a g y a rá d ióh u llá m o k m e g é rté s e a tá r g y a k fe ld e r íté s é h e z * K ü lö n ö s je le n t ő s é g g e l bir ma a z a - to m fizik a é s a c s illa g á s z a t, e z e n b elü l a z a to m fizik a i k u ta tá sok e re d m é n y e in e k b é k é s é s k aton ai c é lo k r a tö rté n ő fe lh a s z n á lá s a, a v ilá g ű r k u ta tá s ban e lé rt e re d m é n y e k ism erete* A v ilá g n é z e tü n k a la p ja i ta n tá rg y a tá rs a d a lo m - é s te rm é s z e ttu d o m á n y o s tá r g y a k is m e r e ta n y a g á n a k a v ilá g n é z e t r e irá n y u ló r e n d s z e r e z é s é t a d ja a z á lta lá n o s ítá s fok án, ö s s z e g e z i é s a lk a lm a z z a k oru n k fő k é rd é s e ire,, B o d ó c s István A z i s k o l a é s a M a g y a r H o n v é d e l m i S z ö v e t s é g A h o n v é d e lm i n e v e lé s s z á m o s tartalm i, s z e r v e z e t i, a n y a g i é s s z e m é ly i v o n a tk o z á s ú fe la d a ta tú ln ő a z is k o la le h e tő s é g e in * E z t m e g o ld a n d ó é p í tettük ki k a p c s o la ta in k a t k ü lö n b ö z ő tá rs a d a lm i s z e r v e k k e l* S z in te már tö b b é v e s g y a k o rla t, h o g y n e v e lő m unkánk s z e r v e s s e g ítő i a B M é s a H M K ie g é s z ít ő P a r a n c s n o k s á g á n a k tis z t e lv tá r s a i, együ tt d o lg o z u n k a

106 100 - P o lg á r v é d e lm i P a r a n c s n o k s á g g a l é s a m e g y e i V ö r ö s k e r e s z t t e l É s ott á ll mujjtlank e g y s o k o ld a lú s e g itö je : a M a g y a r H o n v é d e lm i S z ö v e t s é g e A s z ö v e t s é g a z é le tk o r i tu la jd o n s á g o k h o z n a g y s z e r ű e n a lk a lm a z k o d v a k id o lg o z o tt p r o g r a m o k k a l, ta n fo ly a m o k k a l é a r e m e k tá r g y i f e ls z e r e lt s é g e g é l s ie t a z is k o la s e g ít s é g é r e * T ö b b é v e s g y a k o r la t már is k o lá n k b a n a z M H S Z r á d ió s s z a k k ö r é n e k m ű k ö d é se. A z id é n K i s s J ó z s e f k o lle g a v e z e te tt e g y ily e n c s o p o r to t, E z e k e n a fo g la lk o z á s o k o n is m e r k e d h e tte k m eg a ta n u ló k a h ir k ö z lé s A B C - jé v e l, a r á d ió s z e r e lé s e le m e iv e l* P e r s z e v a n n a k m ár o ly a n ta n ítv á n y a in k is 9 a k ik m a g a s a b b s z in te n, már a z M H S Z A m a tö r R á d ió s K lu b jáb an s a já títjá k e l a k o r s z e r ű a d á s te c h n ik a tu d om án yát, s o r s z á g o s v e r s e n y e k e n is r é s z t v e s z n e k, s s z o r g a l m asan g y ű jtik a v ilá g m inden tá já r ó l a z am atőr r á d ió s k a p c s o la t o k a t P á lm a i G y u la, B a k o s G á b o r, S c h a g e tte r K a ta lin le lk e s a k tív á i a z am a tő r r á d ió z á s n a k * A z id én alakult m eg is k o lá n k b a n a z ifju g á rd is tá k e g y s é g e i s 0 A S z ö v e t s é g film e k k e l s ie te tt s e g íts é g ü n k r e a z e r e d m é n y e s e b b m unka é r d e kében,, A z elm últ é v b e n m egindult, a z id e ib e n k ü lö n b ö z ő te c h n ik a i o k o k b ó l s z ü n e te lt a z M H S Z s z e r v e z é s ű g é p k o c s i s z a k k ö r * A s ik e r e s o k ta tá s h o z a S z ö v e t s é g t ő l ig e n g a z d a g fe ls z e r e lé s t# o k ta tó tá b lá k a t, k e r e s z t - m e ts z e te k e t, g é p k o c s it, m o to rk e ré k p á rt kaptunk* A jö v ő é v b e n a m egk e z d e tt g é p k o c s i s z a k k ö r t feltétlen ü l folyta tn i kíván ju k* A le g fő b b s e g ít s é g e t a S z ö v e t s é g t ő l a z e g é s z is k o lá r a k ite r je d ő h onv é d e lm i o k ta tá s v o n a tk o z á s á b a n kaptuk. A z é v i ok ta tá st le z á r ó k ét n a p o s H o n v é d e lm i N a p 0 k r e n d e z v é n y s o r o z a t a z á r ja le* A h a rc i tú ra le b o n y o lítá s á h o z s z ü k s é g e s le g fo n to s a b b a n y a g i s e g ít s é g e t, e ls ő s o r b a n a k o r s z e r ű lő te re t, fe g y v e r e k e t, lő s z e r t b iz to s íto tta szám u n k ra* A k ap ott s e g ít s é g é r t e zú to n m ondunk k ö s z ö n e té t* M a r c s ó G á b o r

107 101 A z I f j ú s á g i V ö r ö s k e r e s z t e s S z e r v e z e t - r ö 1 A z em ber e g é s z s é g ü g y i é s e r k ö lc s i m agatartásán ak m a g a la p o zá s a g y é r - imnek- é s ifjúkorban történik*. S z ü k s é g e s tehát, h o g y a z e g é s z s é g e s é le t mód, a z e g é s z s é g v é d e le m, a z e ls ő s e g é ly n y ú jtá s a la p v e tő ism ereteit é s teen d őit minden fiatal már a z isk oláb an elsajátítsa* E fe la d a to k m egold á sán a k e g y ik s e g ítő je a z Ifjú sá gi V ö r ö s k e re s z t S z e r v e z e t* A k is d o b o s o k é s úttörők b e v o n á s a a z ily en irányú te v é k e n y s é g b e m ég kön nyebb, é r d e k e s új m unkaterületet ig é r a gyerm ek n ek * K ö z é p is k o lá s n ö v en d é k e in k e t azon b an már n e h e z e b b e b b e a já té k o s, de k om oly e r e d m ényeket e lé r ő e lfo g la lts á g b a bekapcsolni*, M e g k e ll találni azt a t e v é k e n y s é g i formát é s m ód szert, m ely a k ö z é p is k o lá s tanulókat is r é s z e s é v é tudja tenni e z é rd e k e s é s h a s z n o s munkának* A z e g y e s ta n tá rgyak a n yagán a k kom oly elm élyült tan u lm án yozása, a s o k irányú e lfo g la lts á g m ellett e zt is é r d e k e s s é k e ll tenni* Isk olán k b an a z 1969/70 - e s tan évb en alakult m eg a z Ifjú sá gi V ö rö s k e re s z t, m elynek most 8 ta g ja van, három c s o p o rtb a n tevék en yk ed n ek? E ls ő s e g é ly n y ú jtó tanfolyam, T is z t a s á g i ü g yelet, P o lg á r i védelm i c s o p o rt M inden r é s z t v e v ő le lk e s e d é s s e l, öröm m el d o lg o zik, mert sikerü lt olyan program ot ö s s z e á llíta n i, m ely m indannyiunk é rd e k lő d é s é t kielégíti* K a p c s o la to t terem tettünk a v á r o s i e g é s z s é g ü g y i s z a k s z o lg á la t d o lg o z ó ival, akik n ek s e g íts é g é t kértük a H á zi b e te g á p o lá s i tanfolyam m egtartásában,, É s k ü lön ösen sok at segített a k ö rze ti n ő v é rk e, S z o k á ts T ib o rn é, K a ti n ővér* É rd e k e s É lm én y v o lt a z 1969/70-es ta n évb en a K Ö J Á L, a m átraházi G yerm ek szan atóriu m, a z / 7 l-es ta n é vb e n a M a d z s a r Józ s e f M e g y e i K ó r h á z é s a p arádi G y o mór szan atóriu m m eglátogatása* M ár a múlt é v b e n is n a g y s ik e re volt a N a g y L á n yok Is k o lá ja cirnü tanfolyam nak, m ely e g é s z s é g ü g y i problém ák, a c s a lá d i é le tre v a ló e lő k é s z í té s n a gyon fon tos fe la d a ta iv a l fo g la lk o zik, h is ze n e zt a c s a lá d is a z is k o lá ra b ízza* K é s z s é g e s e n é s n a g y h o z z á é r té s s e l b e s z é lg e te tt n ö v e n d é k ein k k el Dr. L u k á cs Ida fő o rv o s a s s z o n y * Itt n em csa k v ö r ö s k e r e s z t e s tagok, de bárm ely III., IV* o s z tá ly o s tanuló r é s z t veh etett.

108 Is k o lá n k a z o r s z á g e g y ik le g s z e bb gim n áziu m a, a N e v e lő T e s tü le t, a z ifjú s á g, a t is z t a s á g i ü g y e le t le lk e s m unkája n yom án m egk a p ta a 'lis z ta Is k o la cím et. P o lg á r i v é d e lm i c s o p o rtu n k már t ö b b é v e s m últra tek in t v issza M u n k án k s o rá n tö b b e k k ö zö tt k a p c s o la to t terem tettü n k a fü le k i M a g y a r G im n á zium p o lg á r i v é d e lm i csop o rtjá va l Á p r ilis -én m eg lá to ga ttu k a fü le k i G im n á ziu m b a n r e n d e z e tt H o n v é d e lm i N a p o k a t is* A z id e i ta n é v b e n m e g y e i p o lg á r i v é d e lm i v e té lk e d ő n Illé s M á ria II., B a z s a ly a E d it VI* h e ly e z é s t ért el, m indketten to vá b b ju to tta k a z ő s z i te rü le ti döntőbe A v ö r ö s k e r e s z t e s e ls ő s e g é ly n y ú jt ó ta n fo ly a m a h á z i v e r s e n y t re n d e z e tt, m e ly re ifjú s á g u n k é s m ás is k o lá k s z e r v e z e t e is h iv a ta lo s volt* N a g y le lk e s e d é s s e l k é s z ü lte k a t a v a s z i m e g y e i v e r s e n y r e, m e ly n e k e re d m é nyes m e g y e i I* h e ly e zé s T o v á b b ju to tta k a z O r s z á g o s d ön tőb e. Junius 1 2 -én a z O r s z á g o s V ö r ö s k e r e s z t e s V e té lk e d ő n a z o r s z á g 19 m e g y é jé n e k I* h e ly e z e t t je iv e l b irk ó zta k m eg s ik e r e s e n! c s a p a tu n k III. h e ly e z é s t ért el. A s z o c ia lis t a hu m an izm us ig e n s z é p p é ld á ja a z á r v iz k á r o s u lta k m e g s e g ít é s é r e indított g y ű jtés* S z in te n a g y s z ü lő i s z e r e t e t t e l v á r já k a k is te r e n y e i S z o c iá lis Otthon la k ó i v ö r ö s k e r e s z t e s e in k lá to g a tá s á t e g y - e g y ü n nep alk alm áb ól,' K ö l c s ö n ö s fig y e lm e s s é g, k is a já n d é k c s o m a g, v ir á g k ö s z ö n t ő 9 r ö v id m űsor re n d e z é s é v e l* B ü s z k e öröm m el b e s z é l a v ö r ö s k e r e s z t e s lá n y o k é s fiuk g o n d o s k o d á s á r ó l e g y id ő s n én i, akit s z in té n g y a k r a n m e g lá to g a tn a k k i- s e b b a já n d é k o k k a l é s a h á z k örü li m unkában s e g ít v e k e d v e s k e d n e k n e ki* C s o d á la to s s z é p é lm é n y t je le n te tte k k ö z ö s té li é s t a v a s z i m átrai k irá n d u lásain k* N a g y o n ü g y e s, ö n te v é k e n y ifjú s á g i s z e r v e z e t e t s ik e rü lt k ia la k íta n i, m elyn e k m inden ta g ja n a g y s z e r e t e t t e l v é g z i munkáját* K ü lö n k ie m e lk e d ő t e v é k e n y s é g é v e l a z ifjú s á g i s z e r v e z e t titk á ra N a g y M á r ia P o lg á r i V é delm i c s o p o rtu n k m e g a la p ító ja é s a z ifjú s á g i s z e r v e z e t e g y ik le g fő b b s e g ítő je R a c s k ó É v a, is k o lá n k adm inisztrátora Janák J ó z s e fn é vk ta n á r e ln ö k

109 10 A Z I S K O L A S P O R T É L E T E B o l y a i J á n o s G i m n á z i u m s p o r t t e v é k e n y - s é g e A z is k o la te s tn e v e lő tan árak S z á s z J á n o sn é, M oh ai L á s z ló n é, T ó th A n d - r á s s za k fe lü g y e lő * K m ety i P e r e n c, B en k ő B é la /óraadó/ A s p o rtk ö r r e n d s z e r e s e n m űködő s z a k o s z tá ly a i: atlétik a fiú* lány; to rn a fiú, lány; k o s á r la b d a fiú, lány, a s z ta lite n is z fiú. Isk o lá n k tanulói a r e n d s z e r e s t e s tn e v e lé s i ó rá k m ellett a ta n é v fo ly a - mán m e g re n d e zett h á z iv e r s e n y e k e n v e s z n e k r é s z t, valam int a le g fo n to s a b b v e r s e n y n e k szá m itó k ö z é p is k o lá k k ö zö tti b a jn o k sá go k on * E lm on d hatjuk, h o g y s p o rto ló in k le g jo b b tu d ásu k s ze rin t, minden akaratu kat, k ü zd ő e re jü k e t b e v e tv e h a rc o ln a k a le g jo b b h e ly e z é s e k é r t, a le g s z e b b o k le v e le k é rt* K ite tte k m agu kért a lán y^o rn á s z o k, k o s a r a s o k, a rö p la b d á s o k é s a z atléták, akik a m egyei s z é p g y ő z e lm e k után a terü leti v e r s e n y e k e n k é p v is e lt é k is k o lá n k szin eit* A z o r s z á g o s terü leti d ön tők ig eljutni ig e n s z é p te lje s itm é n y v o lt e z e k t ő l a c s a p a to k tó l é s ha nem is sik erü lt a d o b o g ó le g fe ls ő fo k á ra eljutni, a le g jo b b utón járn ak, h o g y a,z e lk ö v e tk e z ő é v e k ben a "B o ly a i J án os G im náziu m " feliratú m ezek tu la jd o n o sa i a d o b o g ó e ls ő három fo k á ra fe llé p h e s s e n e k * A z is k o la te s tn e v e lő ta n á ra i, e d z ő i le g jo b b tu d ásu k s ze rin t ig y e k e z n e k fe lk é s z ite n i n ö v e n d é k e ik e t, h o g y a kitűzött c é lo k a t e lé r jé k é s m éltó k ép p en k é p v is e ljé k is k o lá n k a t a z e lk ö v e t k e z ő v e r s e n y e k e n * E zu tá n n é z z ü k a z e re d m é n y e k e t sp ortágan k én t* A tlé tik a ; M e g y e i g y ő z t e s lett; T o ln a i K á r o ly rú d u grásb an, S z liv k a L á s z ló 00 m* é s 800 m* sík fu tásb an, V on ó Júlia 00 m* sík fu tásb an, T ó th M a g d o ln a tá v o lu g rá s b a n, P o k r iv á c s M árta s u ly lö k é s b e n é s a tá v o lu g r ó csapat* A m e g y e i v e r s e n y g y ő z t e s e i é s a jó ered m én yt e lé rt v e r s e n y z ő k a m isk o lci terü leti döntőn k é p v is e lik is k o lá n k szin eit* L á n y o k ; D e - r e k a s M a g d o ln a, V an ó Júlia, T o m á n y i Ottilia, T ó th M a g d o ln a é s P o k r iv á c s M agdoln a* K o s á r la b d a : P iú csa p a tu n k mindkét k o rc s o p o rtb a n m eg n y e rte a m e g y e i b a jn o k s á g o t é s e z z e l b ekerü lt a z o r s z á g o s terü leti dön tőbe, a h ol a 12 1* h e ly e n v é g z e tt* Isk o lá n k lán y c s a p a ta a k ö r z e ti b a jn o k s á g o k ig jutott ej* A v á r o s i te rű -

110 10- leti b a jn o k s á g o n a II* h e ly e z é s t é rte e l a c s a p a t. A s z t a l i t e n i s z : N a g y o n s z é p s ik e r s o r o z a t k is é r te a s z t a lit e n is z e z ő in k s z e r e p lé s é t * M e g y e i b a jn o k s á g o n B o r o s E r z s é b e t I*, K illy é n i.a n d re a a II* valam in t B o r o s - K illy é n i p á r o s b a n a I* h e ly e n v é g z e tt* F iú k n á l G -yürky Z o ltá n g y ő z ö tt, m á sod ik K i s s R ó b e r t lett. P á r o s b a n a fiúk a m á s o d ik h e ly r e k erü ltek * V e g y e s p á r o s b a n s z in té n is k o lá n k h o z ta e l a z e ls ő h e ly e z é s t K i s s - B o r o s s z e m é ly é b e n * R ö p la b d a : F iú c s a p a tu n k a t h a s o n ló a n a k o s á r a s a k h o z a m e g y e i bajn o k s á g m e g n y e r é s e után a te rü le ti v e r s e n y e n ig e n k e m é n y e lle n fé l, a b u d a p e s ti k ö r z e t g y ő z t e s e ütötte e l a to vá b b ju tá s tó l* S a k k : M u d r ic z k y K a ta lin é s K r á l P é t e r e ls ő h e ly é n e k örü lh ettü n k a m e g y e i d ön tőb en * A le á n y c s a p a t a z e ls ő, a fiú c s a p a t a m á s o d ik h e ly en v é g z e tt* S i : Ö ten in d u ltak e b b e n a s p o rtá g b a n a m e g y e i v e r s e n y e n * h á n y o k k ö z ü l J á rm a y M a g d o ln a le s ik lá s b a n II* h e ly é n e k örü lh etü n k, fiú k n ál s z é p e n s z e r e p e lt e k S u ly o k J á n o s, K o s z t e ln y i L a jo s, K o v á c s Istvá n é s P a r k fa lv i E n d re, c s a p a tv e r s e n y b e n le s ik lá s b a n é s ó r iá s m ű le s ik lá s b a n is a z e ls ő h e ly e n v é g e z t e k * T o rn a : N e m k is b ü s z k e s é g g e l m ondhatjuk el, h o g y is k o lá n k le á n y c s a p a ta ifjú s á g i II* o* s z in te n e g y e d ü li a m e g y é b e n, A m e g y e i v e r s e n y e r e d m é n y e i,fc " k a te g ó r iá b a n /ifj* IIL o*/ m e g y e i IIL h e ly e z é s, " A " k a te g ó r iá b a n /ifjo IL o */ I* h e ly e z é s t ért e l a c s a p a t é s ig y a k ö v e t k e z ő tan u ló k k a l R e g ő s H ild a, B e rta M árta, M a rin g M á ria, P r in c z M a ria n n a, K i s s K lá r a, B a z s a ly a L iv i a, M a r c z in k o v ic s G -ab riella, S z latin c s a á n E d it b eju tottak a D e b r e c e n b e n m e g r e n d e z e tt o r s z á g o s te rü le ti b a jn o k s á g r a, a h o l a IV. h e ly e z e t t e k lettek* M e g y e i e g y é n ib e n R e g ő s H ild a ifj* IL o - ban I. h e ly e z é s t ért el* Ő k é p v is e lt e isk olá n k a t, ille tv e m e g y é n k e t a z e g r i o r s z á g o s m e g h iv á s o s e g y é n i to r n á s z b a jn o k s á g o n is, ah on n an é r t é k e s ju ta lm a k k a l té rt h aza* M in d en é v b e n m e g r e n d e z z ü k a z is k o la i h á z iv e r s e n y e k e t, a m e ly e n is k o lá n k ta n u ló in a k 7-80 % -a v e tt részt* E ls ő k é n t k erü lt le b o n y o lítá s r a a z e ls ő é v e s e k fe lm é rő v e r s e n y e a tlé tik á b ó l é s k é z ila b d á b ó l* A fe ls ő b b o s z t á ly o k a tlé tik a i v e r s e n y é n dőlt el, h o g y k ik fo g já k k é p v is e ln i s z in e in k e t a k ö z é p is k o lá s v e r s e n y e k e n * A té li id ő s z a k b a n a z o s z tá ly o k, m ajd a z é v fo ly a m o k k ö z ö tti k o s á r la b da b a jn o k s á g ig e n s o k s z o r s z o r o s, s z é p k ö z d e im e k e t, m e g le p ő e r e d -

111 m en y e k e t h o zott. 10 T o r n a s p o rtá g b a n a le á n y tan u lók 8 %~a indult a v e r s e n y e k e n, é r t é k e s p o n ts zá m o k a t h o z v a is k o lá n k n a k a z is k o lá k k ö zö tti p o n tv e r s e n y ben. Idén e lő s z ö r r e n d e z tü k m eg h á zi b ir k ó z ó v e r s e n y ü n k e t a z S K S E b irk ó z ó in a k s e g ít s é g é v e l. A s z t a lit e n is z é s sakkbein is m e g re n d e z tü k a h á z ib a jn o k s á g o k a t. A tav a s z b e k ö s z ö n t é s é v e l indult m eg a n a g y é r d e k lő d é s s e l k is é r t h á z iv e r s e n y a z o s ztá ly o k k ö zö tti le á n y k é z ila b d a é s fiú la b d a ru g ó b a jn o k s á g. N a g y le lk e s e d é s s e l k é s z ü lte k a z o s z t á ly o k a B o ly a i N a p o k ü n n e p s é g - s o r o z a tá b a n m e g r e n d e z e tt s p o rtü n n e p é ly re, a h o l is k o lá n k ta n u lói k ö z ü l 10 le á n y é s 60 fiú tan u ló v e tt r é s z t, v á lto z a to s g y a k o rla to k a t bem utatv a. B ízu n k b en n e, h o g y a t e s t n e v e lé s i ó rá k, a h á z i- é s e g y é b b a jn o k s á g o k, k ü lö n b ö z ő s p o r t r e n d e z v é n y e k m ég tö b b le lk e s h iv e t s z e r e z n e k a te s tn e v e l é s - é s sp ortn a k. M ohai L á s z Ió n é K m e ty i F e r e n c A t a n u l ó k s p o r t e t i k a i f e l f o g á s a A m á sod ik fé lé v b e n e g y tö b b r é s z e s fe le le tla p k itö lté s e s e g í t s é g é v e l felm értü k is k o lá n k ifjú s á g á n a k s p o rte tik a i fogalm ait, tá jé k o z o tts á g á t é s ig é n y e it. A k ís é r le tb e n 82 tan u ló v e tt r é s z t, is k o lá n k ifjú s á g á n a k 9,% a. A kapott a d a to k fe ld o lg o z á s á b a n n a g y s e g ít s é g e t nyújtott is k o lá n k K IS Z s z e r v e z e t é n e k R u d a s L á s z ló a la p s z e r v e z e t e. B e v e z e tő b e n ism ertetü n k n é h á n y á lta lá n o s fe lm é r é s i adatot a ta n u lók s p o rth o z v a ló v is z o n y u lá s á r ó l. S a já t b e v a llá s u k s z e r in t a tan u lók 90 % -át é rd e k li a sp ort, a lá n y o k 12, % -át s a fiúk 6,9 % -át v is z o n t nem. E n n e k m e g fe le lő e n a fiúk,2 % -a, a lá n y o k 8,1 % -a s p o r to l a k tivan a z is k o la s z ín e ib e n a k ö z é p is kolai. b a jn o k s á g o k o n, a c s a k tö m e g s p o r t-r e n d e z v é n y e k e n a fiúk 8,9 % - a, a lá n y o k,7 % -a v e s z r é s z t. A felm en tettek a fiúk,8 % -át, a lán y o k 8,1 % -át t e s z ik ki. A z u tób biakat u g y a n ú g y é rd e k lik a s p o r tp ro b lé mák, mint a n a g y á tla got. E eltü n ő, h o g y a s p o rt irán ti é r d e k te le n s é g e t k ü lö n ö s e n a III. é v fo ly a m o k o n ta p a s zta ltu k, k ö zü lü k a fiuk é s lá n y o k 19 % -át s z in te a z o n o s a rá n y b a n nem é r d e k li a sp ort. A fe lm é rő la p on a ta n u ló k n a k e g y s p o r ts z e r ű v a g y s p o r ts z e rű tle n e s e -

112 106 rnényt, történ etet, élm ényt k ellett leirn iok. A tan u lók 7,6 % -a nem tudott v a g y nem akart ily e n tö rtén etet Írni* A nem író 7 főn ek 72,9 % -a lány, 27,1 % -a fiú, ami m e g e g y e z ik a z e lő z ő k b e n m egem litett é r d e k lő d é si h iá n y a rá n y á v a l, A k ö v e tk e z ő tá b lá za t r é s z le t e s e n tá jé k o z ta t arról, hog é v fo lya m o n k én t é s fiú -lá n y b on tásb an h o gyan alaku ltak a z a rá n y o k : É v fo ly a m Ö s s z lé ts z * E b b ő l nem irt - e b b ő l fiú- e b b ő l lán y IV % III ,8 % 7,2 " II " I , %,6 " E g y e s fe ls ő s le á n y o k é r d e k lő d é s i h iá n y a é s hat h a rm adik os fiú é rd e k te le n s é g e tűnik s z e m b e a z e ls ő s ö k ta p a s z ta la tla n s á g a mellett* A z a té n y a zo n b a n, h o g y a tan ulók 92* % -a h e ly e s e n é rtelm e ze tt tö rté n etet tudott Írni, rá v ilá g ít arra, h o g y a k ö z é p is k o lá s ifjú s á g k e llő e n tá jé k o z o tt eb b en a k é rd é s b e n «L á ts zik, h o g y a z is k o la i te s tn e v e lé s folyam án s z e r zett s z e m é ly e s é lm é n y e i tu d atosították bennük a s p o r ts z e r ű é s s p o r ts z e rűtlen fogalm akat* N em k is m érték b en n ö v e lté k m eg k ü lö n b ö zte tő é rzék ü k e t a rá d ió, a T V é s s a jtó r é v é n s z inform ációk* É r z é k e n y e n r e a g á l n ak m ások s p o r ts z e r ű tle n s é g é r e, h a tározottan e lité lik e z e k e t, finom an é r z é k e lik a s p o r ts z e rű je le n e te k n e m e s s é g é t* A k ép, amit kaptunk, b iztató. De h o g y m ég m ennyi a te n n iv a ló n k a n e v e lé s n e k e terü letén, a zt a k ö v e tk e z ő fe la d a to k m e g o ld á s a tü k rözi, am ikor már g y a k o rla tib b s ze m s z ö g b ő l v iz s g á lju k a h ely ze te t* A tan u lók n ak 2-2, s p o r ts z e r ű s é g g e l, ille tv e s p o r ts z e r ű tle n s é g g e l kapc s o la to s n e g a tív é s p o z itiv je lz ő t k ellett m egk ü lö n b ö ztető je lö lé s s e l k i- v á la s z ta n io k e g y ö s s z e k e v e r t fe ls o r o lá s b ó l. A p o z it iv je lz ő k e s e té b e n a k é rd é s t le g jo b b a n a h arm ad ik os lá n y o k /91,7%-ban/ é s a n e g y e d ik e s fiúk /ö9,2 % -ban/ oldották m eg, mig le g r o s s z a b b a n a h a rm ad ik os fiúk /7,8 %-ban/ A többi c s o p o r t % k ö zö tt teljesített* A le g tö b b hib á s je lö lé s t a n e g y e d ik e s lá n y o k n á l láttuk,9 % -ban, le g k e v e s e b b e t a h arm ad ik os lán yokn ál, o,8 %-ban* A le g tö b b p o z itiv je lz ő je lö lé s é t is mét a h arm ad ik os fiúk h a gytá k ki /19,6 %-ban/ a z e ls ő s lá n y o k 16,6 %- a é s a z e ls ő s fiúk 1 % -a mellett* A n e g a tív je lz ő k je lö lé s e e s e té b e n e g y e n le te s e b b v o lt a m ezőn y, % k özött m ozgott, s ö r v e n d e te s, h o g y a le g jo b b ered m én yt a z e ls ő s lá n yo k é rté k e l 86, % - kai* G y e n g é b b e k v o lta k a z e ls ő s fiúk /7l,6 %-kal/ é s a h arm ad ik os fiúk / 72, % -kal/* A r o s s z u l értelm e ze tt je lz ő k 1, -, % k ö zö tt v á lta k o zta k,

113 d e m e g e m e lk e d e tt a. k ih a g y o tt, fe l n em is m e rt n e g a tiv je lz ő k s z á m a, A le g g y e n g é b b e k is m é t a z e ls ő s fiuk 2,7 % -k a l é s a h a rm a d ik o s fiuk 22, % -k al. Itathatjuk, h o g y a z e ls ő s ö k m ég tá jé k o z a tla n a b b a k, u g y a n a k k o r fig y e lm e z te tő je le n s é g, h o g y a h a rm a d ik o s fiúk v is s z a t é r ő e n h i b á z n a k, s e r d ü lő k o r i in g a ta g s á g, k is z á m íth a ta tla n s á g talá n a m a g y a r á z a t a e n n e k, ami n e g y e d ik e s k o r r a eltű n ik. A p o z it ív tu la jd o n s á g o k a t t e hát e l é g jó l fe lis m e r té k a tan u lók, á tla g o s a n 90 /o~ban, m é g is p 1. a "p á rta tla n, le lk e s b átor, ta p in ta to s * je lz ő k g y a k o r ib b fe l n em is m e r é s e rám u tatn ak a s p o r te tik á v a l k a p c s o la to s tis z tá z a tla n fo g a lm a ik ra is. A n e g a t iv tu la jd o n s á g o k a t már c s a k 80 /o-ban is m e r té k fe l h e ly e s e n, ami n a g y á lta lá n o s s á g b a n nem a d r o s s z k é p e t e g é s z ifjú s á g u n k r ó l, de m e gint. fig y e lm e z te tő a " s z e s z é l y e s, p é n z s ó v á r, r a v a s z, r e m é n y v e s z t e t t, r á m e n ő s * je lz ő k s o r á n ta p a s z ta lt g y a k o r i b iz o n y ta la n s á g. K ü lö n ö s e n a fin om a b b e tik a i á rn y a la to k a t je le n tő " r a v a s z, rá m e n ő s, r e m é n y v e s z t e t t" je lz ő k s p o r t s z e r ü t le n s é g i ö s s z e f ü g g é s e in e k fe l nem is m e r é s e r á v ilá g ít a rra, h o g y a s p o r te tik á v á tá gu lt s p o r t s z e r ű s é g m ég s o k a k n a k is m e r e t len- A N e v e l é s i T e r v b e n r é s z le t e s e n is m e rte te tt s z o c ia lis t a e m b e r id e á l m érc é je s z e r in t e z e k a fe lis m e r é s >k n em n e v e z h e t ő k tú lzotta k n a k, i g y e k e z nünk k e ll a s p o rt te r é n is ily e n id e á lo k m e g te r e m té s é re. E g y m ásik k é r d é s k a p c s á n a z t n é z tü k m eg, h o g y ta n u ló in k s z e r in t e g y s p o r to ló e r k ö lc s i m e g íté lé s é b e n d ö n tő -e te lje s ítm é n y e, e r e d m é n y e s s é g e. A s ta tis z tik á n k a d a ta i s z e r in t mind a fiúk, m ind a le á n y o k e g y h a r m a - d á n á l d ön tő, l/ n á l n em d ön tő é s l/ n á l k ö z ö m b ö s. H a a "n em " é s " k ö z ö m b ö s " je lö lé s t ö s s z e a d ju k, a k k o r -6 6 % a z a rá n y, te h á t 2 / -o s t ö b b s é g g e l ú g y v é lik - h e ly e s e n -, h o g y attól m ég le h e t v a la k i s p o r t s z e r ű, h a n em is g y ő z. F e ls z ó líto ttu k a to v á b b ia k b a n a ta n u lók a t, h o g y Írja n a k le o ly a n j e l z ő ket, m e ly e k s z e r in tü k a le g lé n y e g e s e b b e k e g y s p o r ts z e r ű s p o r to ló n á l, A le g g y a k r a b b a n s z e r e p l ő k ö v e te lm é n y e k a k ö v e t k e z ő k v o lta k : c é ltu d a to s, k e m é n y e n k ü z d ő, s e g ít ő k é s z, b e c s ü le t e s, fe g y e lm e z e tt é s k itartó. Ú g y h is s z ü k, h o g y a s o k e g y é b, h e ly e s j e l z ő m ellett a tö b b s é g n e k fen ti k ö v e te lm é n y e i e g é s z s é g e s s z e m lé le t r e v a lla n a k. V é g ü l b e s z á m o lu n k a ta n u ló k n a k a k é r d ő ív le g g y a k o r la tib b je le n t ő s é g ű k é r d é s e ir e ad ott v á la s z a ir ó l. E b b e n a r é s z b e n a ta n u ló k 22 22, s p o r t ta l k a p c s o la t o s m a ga ta rtá st o s z t á ly o z t a k. A z e ls ő 22 pon t a s p o r t s z e -

114 108 rü m a ga ta rtá s s zá m u k ra is ism ert m om entum airól s z ó lt, mig a m á sod ik 22 pon t a z e lle n k e z ó jé r ó L K is zá m íto ttu k a z é r t é k e lé s e k átlagait* A p o z it iv m a g a ta rtá s o k á tla g a i e g y e s é v fo ly a m o k o n é s fiú k án yok on b e lü l,0 é s,9 k ö zö tt v á lt a k o z tak, bár a k a d ta k s z ó r ó d á s o k,1-töl; a n e g a tiv m a g a ta rtá s o k á tla g a i 1, é s 1,9 k ö zö tt m o zo gta k, de a k a d ta k s z ó r ó d á s o k, - ig. É v fo ly a m -K á tla g - á tla g IV.,28 1* III.,22 1,62 II., 1,7 I.,2 1*7 A 82 ta n u ló,2 9 -e s á tla g o t adott a p o z it iv m a g a ta rtá s o k ra, mig a n e g a tív a k r a 1,-t. H a a, -et v e s s z ü k e lfo g a d h a tó á tla g n a k, a k k o r a k is s z ó r ó d á s i h a tá ro k miatt már m e g g o n d o lk o z ta tó b b a,29, mint a m e g e n g e d h e tő 1, m ellett a z 1, -ö s á tla g. B z u tób bi jo b b á tla g fe lte h ető en már m a gá n a k a k é r d ő ív n e k n e v e lő h a tá s a k é n t je le n tk e z ik, u g ya n is tu d a to sa n k erü lt a 2 2 n e g a t iv m a ga ta rtá s a k é r d ő iv v é g é r e. A m e g e n g e d h e tő, -ö s á tla g o t c s a k a IV. A é s C o s z t á ly o s fiúk, a III. A é s C o s z t á ly o s le á n y o k é s a z I. A, B, C o s z t á ly o s lá n y o k é r té k e l v a g y k ö z e lite tté k m eg a p o z it iv 22 p on tn ál, teh á t a z ő v á l a s z a ik b izta tó b b a k. M e g g o n d o lk o z ta tó a IV. A, C o s z t á ly o s le á n y o k -,2-es, a IV. B o s z t á ly o s fiúk,1 -e s, a III. é v fo ly a m o s fiúk,1 -e s é s a z I. C, D o s z t á ly o s fiúk,2 -e s á tla g a. A n e g a tiv c s o p o r tb a n c s a k a IV. é v fo ly a m o s lá n y o k 1, é s a II. A, C - s le á n y o k 1, -e s á tla g a m aradt a tű ré s h a tá r alatt v a la m iv e l, a z a z jo b bak; a tö b b ie k a z á tla g körü l, ill. a n n á l r o s s z a b b a n v á la s z o lta k, é r té k e lte k. B eltü n ő a III. o s z t á ly o s fiúk 1,7 -ö s, a II-o s fiúk 1,7 é s a z I. D, C -s fiúk 1,7 -e s á tla g a. H e ly e s e b b e n v á la s z o lt a k á lta lá b a n a le á n y o k, a fiuk a g y a k o r la ti h e ly z e te k e t g y a k r a n h e ly te le n ü l íté lté k m eg. N in c s k ü lö n b s é g a v á la s z o k m in ő s é g e s z e m p o n tjá b ó l a z a k tiv s p o r to lók é s a tö m e g s p o r to s o k k ö zö tt, teh át a z a k tiv s p o r to ló k n á l nem je le n t k e z ik a jo g g a l e lv á r h a tó n e v e lé s i tö b b le te red m é n y ; e z e g y ú tta l fig y e l-

115 109 m ez te tő is a s z a k o s z t á ly i n e v e lő m u n k a h iá n y o s s á g a i s z e m p o n tjá b ó l, A p o z it iv m a g a ta r tá s o k é r t é k e l é s é r e v o n a t k o z ó la g a t e lje s e n jó é s a k ü lö n b ö z ő fo k o z a tú h e ly te le n v á l a s z o k a r á n y a : 70:0 é s 60:-0 k ö z ö tt m o z o g m in den é v fo ly a m o n ; a n e g a t iv c s o p o r tb a n g y a k o r ib b a 6 0 : 0 a~ rá n y, a II. o s z t á l y o s fiú k n á l p e d ig m ár n a g y o n rosszn a k m in ő s íth e tő a z e s a r á n y o A k é r d é s e k v iz s g á la t á t tartalm ak s z e r int c s o p o r to s íto ttu k, a z é s 20. k é r d é s e k e t id e o ló g ia i, e r k ö lc s i v o n a t k o z á s u k miatt m é ly e b b e n v iz s g á lt u k. A s z á m ú k é r d é s e k b író k ra, s z u r k o ló k r a v o n a tk o z n a k ^ m ig a é s 22. k é r d é s e k a s p o r to ló k m a g a ta r tá s á r a. 1 / A fa ji m e g k ü lö n b ö z te té s k é r d é s é b e n a ta n u ló k 2 % a n em fo g la lt á llá s t e lle n e. 2/ 2 % h a jla m o s a z e lle n fé lb e n e lle n s é g e t látni, k ü lö n ö s e n, h a m ás n e m z e tb e li. / 7 /o n em h e ly e z i a z a m a tő r s p o r to t a p ro fiz m u s e lé - e b b e n fe lt e h e tő e n t ü k r ö z ő d n e k a z a m a tő rs p o rt n á lu n k m e g le v ő e lle n t m o n d á s a i. / 0 % e lfo g a d ja a z a n y a g i e lő n y ö k é r t d is s z id á ló s p o r to ló k á llá s p o n t já t itt is s o k n e v e l ő m u n k ára v a n m ég s z ü k s é g. / % n em ú g y é r z i, h o g y a s z o c ia lis t a tá r s a d a lm i r e n d jo b b a n k e d v e z n e a s p o r t s z e r ű s é g s z e lle m é n e k f e lk e lt é s é r e. 6/ 0 % h a s z n o s n a k ta rtja h a z á n k h ír n e v é n e k e m e lé s e s z e m p o n t já b ó l a b á rm ily e n á ro n, a k á r s p o r ts z e r ű t le n ü l s z e r z e t t g y ő z e lm e t is. A g y a k r a n ta p a s z t a lh a t ó p r a k tic iz m u s s z e lle m é n e k h a tá s a e r ő s e n j e le n tk e z ik e b b e n a z á llá s fo g la lá s b a n. 7/ % e lfo g a d ja a s p o r ts z e r ű t le n, d e " h a s z n o s " ta n á c s o t a d ó e d z ő t é n y k e d é s é t. 8/ 2 % t e r m é s z e t e s n e k ta rtja a s a já t r é s z r ő l k ik ü ld ött b iró e lfo g u lt ít é lk e z é s é t. 9/ 7 % e lv e t i a z a b s z o lú t s p o r t s z e r ű s z u r k o ló t. 10/ 2 % fo r d u l c s a k e l v e s z t e s c s a p a tá tó l. E b b e n a n é g y k é r d é s b e n a n a g y fo k ú b író i é s s z u r k o ló i e lfo g u lt s á g lé -

116 110 t e z é s é t é r z é k e lh e tjü k ta lá n e z e k e t a z e m b e ri tu la jd o n s á g o k a t le g n e h e z e b b irá n y íta n i. 11/ 2 /o k ö v e tn e e l tu d a to s s z a b á ly ta la n s á g o t g y ő z e lm e érd ek ében *, 12/ /o nem tu d n á ö n z e tle n ü l é r v é n y e s ü ln i h a g y n i c s a p a ttá rs a it. 1/ /o dur v a s á g e s e t é n a z o n n a l e lé g té te lt v e n n e m a gá n ak, nem b íz n á a já t é k v e z e t ő r e a z Íté lk e z é s t. 1/ 0 % n em a d n á át s z ív e s e n ta p a s z ta la ta it tá r s a in a k e d z é s e k a lk a l m ával. 1/ % k ih a s z n á ln á e l ő n y s z e r z é s r e e lle n fe le s é r ü lé s é t. 16/ 60 /o n em tu dn á fe g y e lm e z e tte n e lv is e ln i a t é v e s b író i Íté le te k e t. 17/ % v e r e s é g e s e t é n k ifo g á s o k a t k e r e s h e ly e s ö n v iz s g á la t h e ly e tt. 18/ 12 /o ön telt, le n é z ő g y ő z t e s le n n e. 19/ 7 /o n em Ítéli e l a d o p p in g s z e r e k h aszn álatát,, E z a z a r á n y jo b b a fen ti k é r d é s a rá n y a in á l. 20/ 9 /o n em v e ti e l a m e g v e s z t e g e t é s t a s p o rtb a n. - E n n e k m a g y a rá z a tá t ta lá n a k ö z is m e rt ^ b u n d á z á s o k 1 h a tá s á n a k tu dh atju k be. 'T e hát e k é r d é s c s o p o r t b a n a 10 /o-os e lle n v é le m é n y t v é v e e lfo g a d h a tó á tla g n a k, n é g y fő d o lo g b a n k e ll jo b b a n fe lfig y e ln i n e v e lé s s z e m p o n t b ó l; a fa ji e lfo g u lts á g, a s o v in iz m u s, a h a z a fia t lan s á g ig m en ő a n y a g ia s s á g é s a r o s s z u l é rte lm e z e tt " h a z a fia s " p ra k tic iz m u s k é r d é s é r e 7 / /o e lfo g a d ja a s p o r ts z e r ű tle n, de " h a s z n o s ta n á c s o t a d ó e d z ő t é n y k e d é s é t. 2 1/ 9 % s z e r e t n e c s a k e g y é n i d ic s ő s é g v á g y b ó l győzn i 22/ 20 /o n em tek in ti k ü lö n ö s e b b e n k ím é le n d ő s z o c ia lis t a k ö z v a g y o n n a k a z e g y e s ü le t i f e ls z e r e lé s e k e t. E z u to ls ó k é r d é s c s o p o r t 10 k é r d é s é b ő l 8 p o n tra m e g g o n d o lk o z ta tó v á la s z o k a t kaptu n k 20 é s 60 /o k ö zö tt. A v á la s z o k a t b iz o n y ítjá k, h o g y a g y a k o r la ti k é rd é s e k b e n nem a lk a lm a z z á k m eg n y u g ta tó a n a z e lm é le tile g h e ly e s n e k tartott e lv e k e t. M in d h á ro m k é r d é s c s o p o r t b a n á tla g 6 /o n em adott m eg n y u g ta tó v á la s z t. S o k n e v e lé s i fe la d a tr a u ta ln ak e z e k a v á la s z o k, e ls ő s o r b a n a g y a k o r lati fo g la lk o z á s o k o n. A z ö n z e t le n s é g, a h e ly e s ö n v iz s g á la t, a fe g y e lm e z e t t s é g te r é n k ü lö n ö s e n n a g y o k a h iá n y o s s á g o k.

117 111 Ö s s z e g e z v e a. fe la d a tla p ta n u ls á g a it: talá ltu n k k ie lé g ítő, sőt ö rö m te li je le n s é g e k e t, d e a z is k id erü lt, h o g y ö n e lé g ü lts é g n e k sem m i ok u n k s in c s m ég, a fe la d a to k b ő v e n je le n t k e z t e k M in d e n te s tn e v e lő n k feltett s z á n d é ka., h o g y a n e g a t ív v á la s z o k a rá n y á t a tű rh ető m érté k ig c s ö k k e n ts e, A T A N T E S T Ü L E T P E D A G Ó G I A I É L E T É B Ő L A z o s z t á l y o z á s, é r t é k e l é s n é h á n y i d ő- s z e r ű p r o b l é m á j a A z elm últ é v e k b e n ok ta tó -n v e lő m unkánk k ö z é p p o n tjá b a, s ő t a s z ü lő k n ö v e k v ő é r d e k lő d é s é n e k h o m lo k te ré b e k e rü lte k a z o s z t á ly o z á s é s é r té k e lé s - n é p s z e r ű b b, de p on tatl i n é v e n fe le lt e t é s " - prob lém áié E n n e k e g y ik ok át a z o s z t á ly z a t o k m e g n ö v e k e d e tt tá rs a d a lm i é rté k é b e n, fe t is iz á - lá s á b a n k e ll k e re s n ü n k, T e r m é s z e t e s teh át, h o g y a ta n é v s o r á n a M ű v e lő d é s ü g y i M in is zté riu m K ö z o k t a t á s i E ő o s z t á ly a a z Á llá s fo g la lá s b a n é s a R e n d ta r tá s m ó d o s ítá s á b a n fo g a lm a z ta m eg a z e k é r d é s r e v o n a tk o z ó d irek tíváit* D e a k ö ze lm ú ltb a n je le n t k e z ő e lb iz o n y ta la n o d á s é s z a v a r ink á b b a n e h é z s é g e k r e é s e lle n tm o n d á s o k ra h ív ta fe l a fig y e lm e t, sem m int m egn y u g ta tó m e g o ld á s r ó l tan ú sk od n ék ^ M ib en k e ll k e re s n ü n k a k é r d é s a k tu a litá s á n ak m a g y a rá za tá t? A z e lle n ő r z é s, é r t é k e lé s, o s z tá ly o z á s a n e v e lé s é s o k ta tá s e s z k ö z e * A z o k ta tó -n e v e lőm un k a r e n d s z e r é b e n a z is m e r e t s z e r z é s fo ly a m a tá v a l é s a s z o c ia lis t a n e v e lé s ta rta lm á v a l fü g g ö s s z e * E z z e l k a p c s o la tb a n fo g a lm a z ó d ik m eg a z a mai is k o lá v a l s z e m b e n tá m a szto tt k o r s z e r ű ig é n y, h o g y a ta n u ló in k n a k o ly a n is m e r e te k e t k e ll n yú jtanunk é s o ly a n k é s z s é g e k e t k e ll k ia la k íta n u n k, a m e ly e k k e l ö n á lló, p e rm a n e n s ta n u lá s r a k é p e s e k lesznek^, s ig y a lk a lm a s a k k á v á ln a k a tu d o m á n y o s -te c h n ik a i fo r ra d a lo m v é g h e z v it e lé r e * Ille tv e o ly a n e m b e r e k e t k e ll n e v e ln ü n k, a k ik et s z e m é ly is é g ü k, v ilá g n é z e tü k, je llem ü k é s a k a ra ti tu la jd o n s á g a ik f e l v é r te z n e k a s z o c ia lis t a tá r s a d a lo m fe lé p it é s é r e 0

118 112 E b b e n a z ö s s z e fü g g é s b e n h a llatlan u l m e g n ö v e k s z ik a z e lle n ő r z é s, é r t é k e lé s é s o s z t á ly o z á s s z e r e p e. ív é n y e g é b e n e z t a p e d a g ó g ia i t e v é k e n y s é g e t a z ok ta tá s fo ly a m a tá n a k e g é s z é b e n k e ll v iz s g á ln u n k. M é g is - le e g y s z e r ü s it v e a k é rd é s t - a ta n ítá s -ta n u lá s folyam atáb an, ta n á r -d i ák e g y ü tte s t e v é k e n y s é g é b e n k ét t é n y e z ő dom inál; a z is m e r e t s z e r z é s é s a m orális, s z e m é ly is é g fe jle s z t ő e lem ek. A z is m e r e t s z e r z é s o ld a lá r ó l k ö z e lítv e a k é rd é s t a z e lle n ő r z é s fo g a l mát a z Á llá s fo g la lá s a k ö v e tk e z ő k é p p e n d e fin iá lja ; A z e lle n ő r z é s a a ta n á rn a k a z a t e v é k e n y s é g e, a m e ly k iv á ltja é s fe lfo g ja a tan u ló fe lő l é r k e z ő in fo rm á ció k a t. V is s z a je le n té s a tan ár s z á m á r a..0 s e g ít s é g é v e l a p e d a g ó g u s é r z é k e li, k ita p o g a tja e g y adott id őp on tb an a z osztály é s a z e g y é n is m e re te in e k, p ro b lém a lá tó é s m egold ó k é p e s s é g é n e k, te lje s ítm é n y - k é p e s tu d á s á n a k álla p o tá t é s dinam ikáját, a fe jlő d é s te n d e n c iá it. E n n e k s e g ít s é g é v e l m egállap íth atja, h o g y a z e lő r e h a la d á s t g y o r s íta n i k ell, v a g y la s s íta n i s z ü k s é g e s ; k o rrig á l, p ó to l v a g y s z ü k s é g e s e té n ism étel. A z e lle n ő r z é s h e z c s a tla k o z n ia k e ll a z é r té k e lé s n e k. A z é r t é k e lé s fonto s ta n á ri t e v é k e n y s é g : a ta n u lók tó l kapott in fo rm á c ió k fe ld o lg o z á s á t, tu d á su k m e g e r ő s íté s é t, h a tá ro zo ttá té te lé t, ille tv e k o r r ig á lá s á t c é lo z z a.... A z o s z t á ly o z á s a z e lé rt e re d m é n y e k é r t é k e lé s é n e k m ű v ele te,a m e ly ben a tan ár a ta n te rv i k ö v e te im é ig c k t e lje s ít é s é n e k m érték ét r e g is z t r á lja. A tan u lók tu d á s á n a k fe jle s z t é s e nem űj k ö v e te lm é n y. K o r s z e r ű a z o n ban a te lje s itm é n y k é p e s tu d á s h a n g s ú ly o z á s a, é s a z oktat ó - n e v e lő munk a h a té k o n y s á g á n a k fo k o z á s á r a, a k o r s z e r ű form ák a lk a lm a z á s á r a v a ló t ö r e k v é s. A h a g y o m á n y o s s z ó b e li é s Írá s b e li form ákon k ív ü l a modern te ch n ik a i, a u d io v iz u á lis é s tö m egkom m u n ik á ció s e s z k ö z ö k e t is fe l leh et h a s z n á ln i n e m c s a k a z is m e re tn y u jfá s b a n, hanem a z ö n á lló ism e~ r e ts z e r z é s b e n is. E z u tóbbiak h a tá s m e c h a n izm u s á n a k m ó d s z e re ta n a m e g le h e tő s e n ki m unkálat lan te rü le te m ég a m etod ik án ak, s a m e g lé v ő e re d m é n y e k sem te r je d te k e l a g y a k o rla tb a n e lé g g é. A k özelm ú ltb an a zo n b a n n a g y o t léptünk e lő r e a z ír á s o s form ák, k ü lö n ö s e n a fe la d a t- la p o s t e s z te k fe lh a s z n á lá s á b a n. E b b e n k ö z r e já t s z ik a z is, h o g y a n e m z e tk ö z i p e d a g ó g ia, h u llá m v e r é s é n e k g o n d ja i é s e r e d m é n y e i n álu n k is é r z ő d n e k : a z is m e r e te k m é r é s é n e k s ta n d a rd iz á lá s á b a n a z e lm életi p e d a g ó g ia n é h á n y e re d m é n y é t már fe l leh et h a s z n á ln i a g y a k o rla tb a n is. A le g n é p s z e r ű b b k é ts é g k ív ü l a fe la d a tla p lett a z elmúlt id ő s z a k b a n. E lő n y e, h o g y a lk a lm a s a la p fogalm a k, d e fin itiv v á la s z o k, ö s s z e f ü g g é s e k i s m e r e té n e k e lle n ő r z é s é r e, é r t é k e lé s é r e. N em s z o r íth a tja h á ttérb e a z o n -

119 bán a z in fo r m á c ió s z e r z é s m ás form áit, p lq a fe le le tte r v e t, fe la d a tm e g o l d á s o k a t, s z ö v e g e le m z é s t, p á ly á z a to t s fő le g a z ö s s z e f ü g g ő s z ó b e li fe le le te t nem. A z é r t é k e lé s, in fo rm á ló d á s le h e t s é g e s te rü le te it, form a i v á lt o z a t o s s á g á t s z á m b a v é v e a z o n n a l s z e m b e tű n ik a z e lle n tm o n d á s : m in d ezt a s o k fé le in fo rm á c ió t 1 - o s z t á ly z a t P r o k r u s z t é s z á g y á b a k e ll s z o ríta n u n k. H a e h h e z h o z z á v e s s z ü k m ég, h o g y a k ö z p o n tila g k ü ldött p o n t o z á s o s útmuta tók a z Í r á s b e li m unkák e lb ír á lá s á b a n a z o b je k tív n o rm á k s z e r e p é t tö l tik be, u g y a n a k k o r a s z ó b e li fe le le t e k m é r é s é b e n a s z u b je k t ív e le m e k et a lig le h e t k is z ű r n i, a k k o r n y ilv á n v a ló v á v á lik, h o g y a z o s z t á ly o z á s b a n m e n n y ire n e h é z a z e g y s é g e s g y a k o r la t m e g v a ló s ítá s a. A ta n ítá s -ta n u lá s fo ly a m a tá b a n a ta n á r é s d iá k e g y ü tte s m u n k ája é r v é n y e s ü l. A m u n k a v é g z é s s o rá n fo n to s s z e r e p e t kap a z e lle n ő r z é s é s é r t é k e lé s n e v e lő h a t á s a, a s z e m é l y i s é g f e jle s z t é s e g é s z é b e n. A t e lje s ít m é n y e k e le m z é s é b e n ö n is m e r e tre é s h e ly e s ö n é r t é k e lé s r e n e v e ljü k g y e r m e k e in k e t P r e fe r á lu n k o ly a n tu la jd o n s á g o k a t, mint é r d e k lő d é s, munk a s z e r e t e t, s z o r g a lo m é s m u n k a d rk ö lc s. U g y a n a k k o r a s z o r g a lm i j e g y b en v a g y á tté te le s e n a s z a k t á r g y i o s z t á ly z a to k b a n e lité ljü k a k ö z ö n y t, a lu s ta s á g o t, a h a n y a g s á g o t, r> it a s z o c ia lis t a e m b e rtő l id e g e n tu la j d o n s á g o k a t. A g y a k o r la tb a n je le n t k e z ő n e h é z s é g e k k ö z ü l é r d e m e s m egem liten i.9h o g y a p e d a g ó g u s n a k a z űj k ö v e te lm é n y e k e t t e lje s e n r é g i s z e r v e z e t i k e r e te k k ö z t k e li m e g v a ló s ita n ia 0 E z a je le n t ő s m e g n ö v e k e d e tt m u n k a tö b b let ritm u s z a v a rt o k o z m ég a jó s z á n d é k ú, e g y e n le t e s e n d o lg o z ó p e d a g ó g u s m u n k ájáb a n i s ö S k ö z b e n a lé n y e g e t s e m té v e s z th e ti s z e m e lő l; ü g y k e ll f e lk é s z ít e n ie a g y e r e k e t a k o r s z e r ű k ö v e te lm é n y e k t e lje s ít é s é r e, h o g y le h e t ő s é g s z e r in t m egk ím élje a tú lzott m e g te r h e lé s tő l* M in d e z e k e lm o n d á s á v a l c s u p á n je le z n i le h e te tt a z o k a t a g o n d o k a t é s p ro b lé m á k a t, m e ly e k m in d en n api m u n k án k ban je le n tk e z n e k, h is z e n a k e z d e t i e r e d m é n y e k a m e g o ld a n d ó fe la d a to k k ö ré t n em z á r tá k le, e lle n k e z ő le g : m eg in d íto tta k e g y d in am ik u s ú tk e r e s é s t a h e ly e s p e d a g ó g ia i g y ak o r 1at ki a lakit á s á r a ü Pabulyl Lászióné

120 11 A t a n u l ó m e g i s m e r é s é n e k p e d a g ó g i a i p r o b l é m á i M in d e n tá r s a d a lo m n a k m eg k e lle tt te r e m te n ie a m a ga is k o la r e n d s z e r é t, h o g y ö n m a g a lé té t, fe n n m a ra d á s á t b iz t o s ít s a a m e g fe le lő m ű v eltségiig a r e n d s z e r h e z hu e m b e r e k k ik é p z é s é v e l, 'T e r m é s z e t e s teh á t, h o g y a s z o c ia liz m u s is a m ga n a g y s z a b á s ú, em b ert, g a z d a s á g o t * tá rs a d a lm a t á tfo rm á ló t e r v e ih e z ig a z it ja is k o la p o litik á já t* A s z o c ia lis t a is k o la is n e m c s a k is m e r e te k e t n yú jt, h a n em n e v e l is, a z z a l a z ig é n n y e l lép fe l, h o g y a k ö z ö s s é g i é le tfo r m á h o z s z ü k s é g e s k ö z ö s s é g i s z e lle m m e l ita s s a át a z e g y é n e k e t * D e u g y a n a k k o r a r e n d s z e r ig a z h u m a n izm u sb ól, e m b e r k ö z p o n t ú s á g á b ó l k ö v e t k e z ő e n a z t is c é ljá n a k tek in ti, h o g y minden e m b e rb e n k ib o n t a k o z ta s s a a z a d o tts á g o k a t a s z e m é ly is é g s o k o l dalú p a llé r o z á s á v a l* s e z á lt a l le h e t ő v é t e g y e a z e g y é n b o ld o g u lá s á t is * A p e d a g ó g u s o k s z i v e s e n fo g a d já k e l is k o la p o litik á n k n a k a z t a tö r e k v é s é t, h o g y a tá rs a d a lm i é s a z e g y é n i é r d e k e t e g y e z t e s s e, m ert i g a z s á g o s é s e m b e r s é g e s, s a s z ü lő k is á lta lá b a n ö rö m m e l tá m o g a t já k a p e d a g ó g u s o k n a k a z t a r e n d k ív ü l ö s s z e te tt* n é h a k o n flik tu s o k a t is v á lla ló m unkáját, a m e lly e l a g y e r m e k e t s z e lle m ile g, e r k ö lc s ile g, fiz ik a ila g p r ó b á ljá k fe lk é s z it e n i e r<j^ r e 0 E z a n e v e l é s e ls ő s o r b a n a ta n tá r g y a k o n k e r e s z t ü l fo ly ik, h is z minden, tá r g y n a k m e g v a n a m a g a le h e t ő s é g e a z értelm i, é r z e lm i, v ilá g n é z e t i stb* n e v e lé s r e * D e n e v e l é s n e m c s a k ó rá n fo ly ik * Van a p e d a g ó g u s n a k, m in d e n e k e lő tt a z o s z t á ly f ő n ö k n e k o ly a n n e v e lő i t e v é k e n y s é g e is, a m e ly k e v é s b é lá tv á n y o s, n e h e z e n m érh e tő, e z é r t k e v é s b é is é r té k e lt, d e r e n d k ív ü l fo n to s, s n a g y o n s o k e s e t b e n n é lk ü lö z h e te tle n * A z o s z t á ly fő n ö k n e k j ó r é s z t órá n k ív ü li m u n k á já ró l v a n s z ó, n em a c s o p o r t fo g la lk o z á s o k r ó l, n em a K I S Z k ü lö n b ö z ő r e n d e z v é n y e ir ő l, h a n em a z e g y e s ta n u ló k s z e m é ly is é g é n e k m e g is m e r é s é r ő l é s ir á n y ítá s á r ó l, va la m in t a z e b b ő l a fe la d a tb ó l a d ó d ó p r o b lé m ákról* A z á lta lá n o s is k o lá k é s a g im n á ziu m o k s z á m á r a k iad ott R e n d ta r tá s /l96/, a m e ly a z e g é s z is k o la i m unkát s z a b á ly o z z a, tö b b e k k ö z ö tt a z t is e lő ír ja, h o g y a z o s z t á ly fő n ö k ö k k é s z ít s e n e k f e l je g y z é s e k e t mind en ta n u ló r ó l a z e l s ő o s z t á ly t ó l k e z d v e, s e z e k ta r ta lm a z z á k a tan u ló k fo ly a m a to s f e jlő d é s é n e k ad ata it: a m a ga ta rtá s t, a tc iu lm á n y o k a t, a jeüem m lakuiást, a z é r d e k lő d é s t, a z e r k ö lc s i a rc u la to t, a. c s a lá d i k ö rü l m é n y e k b e n b e k ö v e t k e z ő v á lt o z á s o k a t, to vá b b á, a tanú lók k^j. k a p c s o la t o s fo n to s a b b e s e m é n y e k e t /jutalmak, b ü n te té s e k stb*/*

121 11 n] fe lje g y z é s e k a lap ján k e ll e lk é s z íte n i a ta n u ló k ró l a s z ü k s é g e s /továbbtan u lási, á tte le p íté s i stb./ je lle m z é s e k e t, A R e n d ta rtá s s z e rin t tehát a. fe lje g y z é s e k e t a z é rt k ellett k é s z ite n i, h o g y adott e s e tb e n, le g t ö b b s z ö r a to vá b b ta n u lá s e s e té b e n a z o s z tá ly fő n ö k n e k k e llő m en n y iség ű a d a t á lljon r e n d e lk e z é s é r e a je lle m z é s e lk é s z íté s é h e z E z e k a je lle m z é s e k m indig ren d k ívü li fela d a to t je le n te tte k a z o s z t á ly fő nök s á m á ra, mert. re n d s z e r in t te lje s é s r e á lis s z e m é ly is é g k é p et k ellett adni a tan u lók ról, k id o m b o rítv a a p á ly a v á la s z t á s s a l k a p c s o la to s v o n á sokat, ha to v á b b ta n u lá s ró l v o lt szó S z e r e p ü k a z volt, é s ma is a z, h o g y a v iz s g a b iz o tts á g n a k n e n é h á n y p e r e alatt s z e r z e t t b en y o m á s a la p já n k e llje n d ön ten ie a tan u ló s o rs á ró l, h o g y a v iz s g á z ó n e c s a k e g y s zá m le g y e n /mint a z Írásbelin/, n e c s a k e g y - k é t fe le le tr e adott o s z tá ly z a t, hanem e le v e n em b er a m aga m últjával é s le h e t ő s é g e iv e l együ tt, h is z e n a v iz s g á b a n a v é le tle n is s z e r e p e t játszható N y ilv á n v a ló tehát, h o g y a R e n d tartás in té z k e d é s e h e ly e s v o lt0 De talán nem árt, ha fe lte s s z ü k a k é rd é s t, h o g y v a jo n a z is k o lá b a n k é s z íte tt je lle m z é s m inden e s e tb e n be tu d ja -e tölteni h iva tá sá t, m agyaráns e lfo g a d já k -e h ite le s n e k a fe lv é te li b iz o tts á g o k a jellem zések et A z b iz o n y o s, h o g y ha a je lle m z é s n e k ellen tm on d a v i z s g a b iz o tts á g ta p a s zta la ta, am elyet k ö z v e tle n ü l s z e r e z a tan u lóról, a k k o r a je lle m z é s h itelét v e s z t i, külön sen ak k or, ha túl s z é p r e sikerül E z in k ább árt a fe lv é te liz ő n e k, mint h a s zn á l, mert m ég azt is fe n n ta rtá s s a l fo g a d ja a b izo tts á g, ami a je lle m z é s b e n ig a z e A p e d a g ó g u s n a k nem a z a fela d a ta, h o g y r á b e s z é lje a b izo tts á g o t a je le n tk e z ő tan uló fe lv é te lé r e, hanem h o g y le h e tő le g te lje s é s ig a z k é p e t n yú jtson róla S ha a je lle m z é s m egb ízh a tó, ig a z, árnyalt, a k k or abban n a g y s e g íts é g e t kap a bizo tts á g, k ü lö n ö s e n e g y e n lő p on tszám esetében E lk é p z e lh e tő, h o g y a z elm ondottak után v a la k i újabb k é rd é s t t e s z fels M ily e n m értékben leh et h ite le s s z e m é ly is é g k é p e t ra jzo ln i e g y v á lt o z á s ban le v ő tan ulóról? R e ls z in r e k e rü ln e k -e a rejtetteb b, talán é r t é k e s tulajd on ságok,? H is z e n a z o s z tá ly b a n s o k tan u ló van, m in d egyik m ás é s m ás e g y é n is é g, m ás tu la jd o n s á g o k k a l é s vágyakkal H o g y a n tud a z o s z tá ly fő n ö k e g y e m b e rre l e g y é n ile g annyit fo g la lk o z n i, h o g y minden lé n y e - t g e s je lle m v o n á s á t m e g is m e rje A k é r d é s e le v e n b e v á g, m eg p ró b á lo k rá álaszoln i S zem p on tjain k, jó szem p o n tja in k a te lje s s z e m é ly is é g k é p h e z varm ako A m inisztériu m is adott ki s e g é d a n y a g o t, e g y k is b ro sú rá t a n e g y e d ik e s e k je lle m z é s é h e z, mi is k id o lg o ztu n k k ü lö n b ö ző a n y a g o k alap ján e g y s z e m é ly is é g la p o t a k ö v e tk e z ő szem p ontokkal? s z e m é ly i ad atok, tanulm ányi adatok; o s a lá d i k örü lm én yek, a tan u ló fizik a i álla p o ta, é r d e k lő - )

122 d é s e, hajlam a, p á ly a v á la s z tá s a, m unkája, te lje s ítm é n y e, m a g a ta rtá s a, m e g is m e r ő k é p e s s é g e e r k ö lc s i tu la jd o n ságai, p o litik a i, v ilá g n é z e t i tá jé k o z o tts á g a, é r z e lm i v ilá g a, a k a ra ti tu la jd o n s á g a i, f e jle t t s é g e a tö b b i ta n u ló h o z k é p e s t 9 e s e m é n y e k a tan u ló életéb en / ju ta lm a z á s o k, bünteté s e k stb / e S e g it s é g ü l a z e g y e s p o n to k k itö lté s é h e z ig e n s o k e lig a zító, a je lle m v o n á s o k a t k ö rü lta p o g a tó k é rd é s t is ö s s ze á llito ttu n k o E z e k a la p já n s o k o ld a lú, m e g le h e tő s e n á rn y a lt k ép et le h e t n y e rn i b árk iről* De a s ze m p o n t m ég nem m indena A d ön tő a z, h o g y ki v é g z i a m egfig y e lé s t, é s m ilyen m ó d s ze rt alkalm azó H is z e n elő fo rd u lh a t, h o g y u gya n azt. a je le n s é g e t két em b er k ü lö n b ö z ő k é p p e n é rté k e ik T u d o tt d o lo g, h o g y v a n n a k p e d a g ó g u s o k, a k ik b en tö b b a p e d a g ó g ia i- p s z ic h o ló g ia i é r z é k, m á sok b a n k e v e s e b b /nem m indenki p s z ic h o ló g ia i é rd e k lő d é s ű /, v a n n a k ta p a s z ta lta b b a k, m ások k e v é s b é a z o k 0 A k é r d é s e k k ö zö tt is v a n n a k o ly a n o k, a m e ly e k re e g y é rte lm ű fe le le t adható, d e a k a d n a k fo g a s a b b a k is, a m e ly e k re n é m e ly ik tan u ló e s e té b e n b iz o n y ta la n a b b a v á la s z /p 10 a tan u ló é r z e le m v ilá g á r a von atkozóak/., A z a lk a lm a zo tt p s z t f ilo ló g ia már m eg o ld o tta a k érd ést? jó l k é p z e tt p s z ic h o ló g u s o k k ik is é r le te z e tt te s z te k k e l, g é p e k k e l, e g y é b m ó d s z e r e k k e l n a g y b iz to n s á g g a l tu d ják feltá r ni a v iz s g á lt e m b e re k a d o tts á g a it, s tu d n ak ta n á c s o t is adni a p á ly a v á la s z t á s r a v o n a tk o z ó la g * M int a z ú js á g o k b ó l is é rte s ü l tünk, je le n le g B u d a p e s te n, k ét rn^^yei jo g ú v á r o s b a n é s 10 m e g y é b e n / N ógrád b an is/ m űködik p á ly a v á la s z t á s i t a n á c s a d ó intézető A h á ló z a t k ié p ité s e, s z é le s it é s e folyam atb an va n, A k ö z é p is k o lá k a z o n b a n m ég n in c s e n e k tu d o m á n y o s m é r é s e k r e b e r e n d e z k e d v e, / e g y é b k é n t is a tö m e g e s v iz s g á la t s o k ú jab b p ro b lém á t vet fel/, a s e g it s é g, a m e ly e t a ta n á c s a d ó in té z e te k nyú jth atn ak, m ég c s a k a t e r v e z é s á lla p o tá b a n va n, ig y m inden is k o la a m aga e r e jé r e tá m a s z k o d v a p ró b á lt m e g b irk ó z n i a felad attal* M in d en ta n á r s z e r e z é r te s ü lé s e k e t, ta p a s z ta la to k a t a z á lla n d ó é r in tk e z é s é s m unka s o rá n a ta n u ló k ró l, e z e k e t a z o s z t á ly fő n ö k g yű jti Ö s s z e é s je g y z i le a A z ig y s z e r e z h e t ő in fo rm á c ió k, bár s o k s z í nű ek, e lé g g é e s e t le g e s e k, e z é r t s z ü k s é g e s s é v á lt e g y e s m ó d s z e r e k tu d atos, t e r v s z e r ű alk a lm a z á s a 0 M i s o k fé le m ó d s ze rt alkalm azu n k? a c s a lá d lá to g a tá s t, a b e s z é lg e t é s t a s z ü lő k k e l é s a tan u lók k a l, a k é r d ő ív e t, a m e g b e s z é lé s t a z o s z tá ly b a n tan ító ta n á ro k k a l, a m e g fig y e lé s t k ü lö n b ö z ő a lk a lm a k k o r /klubdélután, s p o r tv e r s e n y, tá rs a d a lm i munka stb*/f a z is k o la i d o lg o z a to k e le m z é s é t, stb S o k fé le jó m ód sz r á ll te h á t ren d e lk e z é s r e, a lk a lm a z á s u k a m ininumra c s ö k k e n ti a h ib a le h e tő s é g e t, de m in d egyik id ő ig é n y e s * S h o g y ki m elyik m ó d s ze rt a lk a lm a z z a inkább* m ilyen te r v s z e rin t, é s m ilyen e re d m é n n y e l, a z e g y é n e n k é n t v á lto z ik *

123 117 M int láttuk, a. R e n d ta r tá s e ls ő s o r b a n a to v á b b ta n u lá s s z e m p o n tjá b ó l irta e ló a f e lje g y z é s e k g y ű jté s é t é s é r t é k e l é s é i A m odern n e v e lé s tu d o m á n y a zo n b a n n e v e lé s i fe la d a to t is támaszt*, azt, amit a b e v e z e t é s b e n ig y n e v e z tü n k : a s z e m é ly is é g s o k o ld a lú p a llé r o z á s a, a tan u ló a d o tts á g a in a k min é l t e lje s e b b kibontakoztatása*, E n n e k a z o n b a n fe lté te le a tan u ló a d o tts á g a in a k s o k o ld a lű 9 m inél t e lje s e b b m e g is m e r é s e 0 H a a z z a l a z ig é n n y e l lépünk. fe l, h o g y a s z e m é ly is é g e t form álju k - már p e d ig e z ma már k ö v e t e l m ény -, a k k o r a z t ism ern ü n k is k e llc D e a tan u ló m e g is m e r é s e nem *- c s a k e lv i, hanem g y a k o r la ti k ö v e te lm é n y is 0 A z e g é s z m a gyar ifjú s á g é - létfo rm á já b a n, fe lfo g á s á b a n b e k ö v e tk e z e tt v á lt o z á s, a m e ly v a la m ily e n fo r m ában a z o k ta tói m unkában is k ic s a p ó d ik, é b r e s z te tt r á m inket a rra, h o g y a la p o s a b b a n, s z é le s e b b e n fo g la lk o z z u n k a z o k k a l a té n y e z ő k k e l, a m e ly e k m e g h a tá r o z z á k a fia ta lo k s z e m é l y i s é g é i A z is k o lá n a k n em a z a fe la d a ta, h o g y s z e le k t á ljo n 9 k iv á lo g a s s o n, hanem h o g y útat mutasson*, S zü lőn ek *,d i á k n a k tu d n ia k ell, h o g y a z is k o lá b a n a z e s e t le g e s k o n flik tu so k e lle n é r e is a p e d a g ó g u s o k s e g ite n i a k a rn a k a s z e m é ly is é g fo rm á ló d á s á b a n, a h e ly e s út m e g k e r e s é s é b e n N e k ü n k m indig é r z é k e ln ü n k k e ll a ta n u ló fe jlő d é s é t, id ő n k én t é rté k e ln ü n k is a z e re d m é n y e k e t, h o g y irá n y t tudjunk a d ni a fejlő d ésn ek *, A tan u lm án yi e r e d m é n y e k m é r é s e már t e r m é s z e t e s r é s z e a z is k o la i m unkának, a n é v lé s i e r e d m é n y e k é m ég p o n to s a b b, a la p o s a b b k id o lg o z á s r a v á r «A m e g is m e ré s h o s s z a s m unkája a z I0osK>tályban kezdődik*, É v e le jé n minden új g im n a z is ta e g y h o s s z ú k é r d ő iv e t tölt k ie /A fe ls ő s ö k már t a lá lk o z ak vele/*, A z o s z tá ly fő n ö k n e k g y a k r a n v a n s z ü k s é g e b iz o n y o s a d a to k ra s ta tis z tik á k h o z, k im u ta tá s o k h o z, é s s a já t m unkáját k ön n yíti m eg, h a már é v e le jé n ö s s z e g y ű jt i ő k e t0 R é s z b e n e z t a c é lt s z o lg á lja a kérdőív*, D e e z jó a lk a lo m a r ra is, h o g y e ls ő é r t e s ü lé s e k e t s z e r e z z ü n k a z új ta n u ló k - rólo E z é r t k é rü n k v á la s z o k a t a c s a lá d r a, a z a n y a g i h e ly z e tr e, a z é le tm ó d r a, a. k u ltu rá lis ig é n y r e, a hajlam ra, a z é r d e k lő d é s k ö r é r e stb 0 v o n a tk o z ó - la g 0 M in d en is k o la v á lto z ta t á s ném i z ö k k e n ő v e l já r, s o k ta n u ló n e h e z e n tud b e ille s z k e d n i a z új k ö r n y e z e tb e, v a n n a k a k ik b e n g á tlá s o k a la k u ln a k ki, fe s z ü lt s é g e k k e le tk e z h e tn e k, e g y s z ó v a l e g y s e r e g p e d a g ó g ia i p r o b lé m á v a l k e z d ő d ik a k ö z é p is k o lá s é le t0 E z e k n e k a m e g o ld á s a k ö n n y e b b, ha a z o s z tá ly fő n ö k, már tud valam it a z e g y e s ta n u ló k r ó l Ig a z, e z a z e ls ő fe lm é r é s m ég k is s é n y e r s é s h iá n y o s, e g y e s e k m ég nem a d n a k k im erítő é s t e lje s e n ő s z in te v á la s z o k a t, m ég ta r tó z k o d ó a k, b iza lm a tla n o k is n é h a, e m látjá k a ta n á rb a n a s e g ítő tá rs a t, m é g is m egk ön n yíti a tá jé k o zód á s t

124 E z a z e ls ő k é r d ő ív a z o n b a n c s a k b e v e z e t é s e a n é g y é v e n át tartó m e g is m e r é s i fo ly a m a tn a k S e z z e l p á r h u z a m o s a n m eg in d u l a n e v e lő i t e v é k e n y s é g is* A m e g is m e r é s i form á k n é m e ly ik e e g y b e n le h e t ő s é g is a p e d a g ó g ia i m unkára. Ig e n h a s z n o s é s s z ü k s é g e s a c s a lá d lá to g a t á s. A ta n u ló o tth o n ró l k a p ja a le g tö b b in d íté k o t é s a le g fő b b s e g ít s é g e t, a z otth on i lé g k ö r k ö z v e t v e v a g y k ö z v e t le n ü l m e g h a tá r o z ó s z e r e p e t já t s z ik é le té b e n * A p e d a g ó g u s e b b e n a k ö r n y e z e t b e n k e rü lh e t s z e m é ly e s e b b, k ö z v e t le n e b b k a p c s o la tb a a ta n u ló v a l, a c s a lá d d a l, is m e r te e d h e t m eg s o k s a já to s h e ly z e tte l. G y a k r a n k ö r ü lm é n y e s a c s a lá d lá to g a tá s, e z é r t m a ga m s z í v e s e n t á r g y a lo k a z is k o lá b a n a s z ü lő k k e l. E g y s z e r r e t e r m é s z e t e s e n c s a k e g g y e l. A b e s z é lg e t é s n em ö t le t s z e r ű en, h a n em e lő r e m egálla p íto tt s z e m p o n to k s z e r in t fo ly ik, s h o g y t a p a s z tala taim n e m e rü lje n e k fe le d é s b e, a z o n n a l f e l je g y z é s e k e t is k é s z íte k, e s e t le g m indjárt é r t é k e le k is* A z ily e n b e s z é l g e t é s u g y a n is n e m c s a k a d a tg y ű jté s i le h e t ő s é g, h anem ig e n jó a lk a lo m a n e v e l é s i e lv e k e g y e z t e t é s é r e, m e g v ita tá s á ra * A s z e m é ly is é g fo r m á lá s a s z e m p o n tjá b ó l e z n a g y o n h a té k o n y lehet* 'T e r ít é k r e k e rü lh e t a n a p ire n d, a z e g é s z s é g i á l lap ot, a s z a b a d id ő k ih a s z n á lá s a, a z é r d e k lő d é s, a hajlam, a ta n u lá s m ó d s z e r e, d e k é n y e s e b b d o lg o k is, mint p é ld á u l a s z ü lő é s a g y e rm e k v is z o n y a, a s e r d ü lő k o r b a n g y a k r a n b e k ö v e t k e z ő h a n g n e m v á lto z á s, a z ö lt ö z k ö d é s, a b a r á tk o z á s stb* k-_- :ei* O tthon a s z ü lő n e v e l s a já t b e lá tá s a é s f e l e l ő s s é g é r z e t e s z e r in t, d e a g y e r m e k é r d e k é t s z o lg á lja, h a m e g is m e r k e d ik e g y k ív ü lá lló v é le m é n y é v e l, mint a h o g y a p e d a g ó g u s n a k is k ö n n y e b b l e s z a m unkája, h a m e g is m e ri a s z ü lő k fe lfo g á s á t* N é lk ü lö z h e te tle n m ó d s z e r a ta n u ló v a l v a ló e g y é n i b e s z é lg e t é s * Nem s z a b a d a n e v e lé s t m isztifik á ln i, n em a ta n u ló tudtán k ív ü l a k a ru n k n e v e ln i, h a n em a ta n u ló é s a s z ü lő k ö z r e m ű k ö d é s é v e l, e g y ü tte s m unkáva l* E ls ő s o r b a n a ta n u ló é r d e k e, h o g y m e g s im e r je ö n m a gá t, h is z c s a k ig y l e s z k é p e s a z ö n n e v e lé s r e, e g y é n i p ro b lé m á in a k a m e g o ld á s á r a, a h e ly e s p á ly a v á la s z t á s r a, ig y tu d ja m e g k e r e s n i m a g á n a k a z t a te rü le te t a z é le tb e n, a h o l t e h e t s é g é t t e lje s e n é r v é n y e s ít e n i tu d ja a m a ga b o ld o g u lá s á r a s e z á lt a l a k ö z ja v á r a is* A z ily e n b e s z é l g e t é s e k a l k a lm a s a k a rra, h o g y a k ét fél, a ta n á r é s a d iák e m b e r ile g is k ö z e l k e rü ljö n e g y m á s h o z, s h a e z m egtö rté n ik, e g é s z e n m ás l e s z a z is k o lá b a n is a k a p c s o la t köztük^ k ö z v e t le n e b b, e m b e rib b, te r m é s z e te s e b b * A ta n á rn a k le k e ll s z á lln ia a k a te d rá ró l, h a m eg a k a r is m e r k e d n i a ta n u ló v a l, s h a s e g íte n i a k a r n eki* A m e g is m e r é s é s a n e v e lé s te h á t s z o r o s a n ö s s z e t a r t o z ik * A f e jlő d é s b en n in c s m e g á llá s, a s z e m é ly is é g m in d e n k é p p e n fo rm á ló d ik, te h á t a

125 119 m e g is m e r é s n e k is fo ly a m a to s n a k k e ll le n n ie, h o g y öl tudaitos fo r m á lá s is á lla n d ó l e h e s s e n 0 H o s s z a s é s n a g y o n n e h é z m unka e z, néha. a k ö z ö s s é g b e n, s ő t a k ö z ö s s é g e n k e r e s z t ü l fo ly ik, m á s k o r n em k e r ü l a n y ilv á n o s s á g e lé, d e m in dig k a p c s o la tb a n v a n a ta n u lá s s a l, a tan u lm á n y i e r e d m é n n y e l A ta n u ló is m e r e te k e t é s k é s z s é g e k e t a k a r s z e r e z n i jö v ő m u n k á já h o z, s mi e h h e z p ró b á lju k m e g te re m te n i n e m c s a k a z is k o lá b a n, h a n em a ta n u ló b a n m a gá b a n is a fe lté te le k e t* S z á s z János A z e g y e te m r e v a 1 ó f e l k é s z í t é s P r o b - 1 é m á i a s z a k f e l ü g y e l ő s z e m é v e i A fe ls ő fo k ú ta n u lm á n y o k a t ig é n y lő p á ly a v á la s z t á s is r é s z b e n e g y é n i m e g h a tá ro z o tts á g ú * S z o c ia lis t a tá rs a d a lm u n k le h e t ő v é t e s z i a t e h e t s é g e s fia ta lo k k a t e g o r iz á lá s n é lk ü li b e ju tá s á t a fe ls ő fo k ú te c h n ik u m o k b a, fő l^ é ^ J ^ l^ a, é s e g y e t e m e k r e. K é t s z e m p o n tta l k e ll c s u p á n s z á m o ln i a z is k o lá n a k? V á la s z to tt s z a k te r ü le te n m ilyen a fe lv e h e t ő h a llg a tó k létszám éi? M e g fe le l e a ta n u ló k é p e s s é g e a v á la s z t o t t p á ly á n a k? f e l v é t e l n é l a s z á r m a z á s i k a t e g o r iz á lá s m e g s z ü n te té s e h e ly e s in t é z k e d é s v o lt, a z o n b a n ú ja b b p ro b lé m á k a t v e te tt fel<, K id e r ü lt, h o g y a fiz ik a i d o lg o z ó k g y e r m e k e i e g y r e k is e b b s z á m b a n ju tn ak e l a z e g y e t e m e k r e fl A ta p a s z ta la t a z t b izo n y íto tta, h o g y e n n e k o k a n em a t e h e t s é g h iá n y á ban k e r e s e n d ő, h a n em a fe lk é s z ü lt s é g b e n * E z e k n é l a ta n u ló k n á l a tu d a tb e li e lm a ra d o tts á g, a s z ű k lá t ó k ö r ű p ra k tic iz m u s é s a k ö r n y e z e t tá r g y i h á trá n y a i je le n tik a v is s z a h ú z ó erőt* A fiz ik a i d o lg o z ó k t e h e t s é g e s, e g y e te m i to v á b b ta n u lá s r a a lk a lm a s g y e r m e k e i r é s z é r e a g im n á ziu m o - ly a n le h e t ő s é g e k e t b iz to s it a z e g y e te m i e lő k é s z í t é s b e v e z e t é s é v e l, a m e ly e k m u n k ájáb a n v a ló a k tív r é s z v é t e l s o r á n v e r s e n y k é p e s s é v á lh a t n a k a to v á b b ta n u lá s r a * A z a lk a lm a s s á g e ld ö n t é s é n e k k é r d é s é r e e ls ő s o r b a n m a ga a tan ú Ló a d v á la s z t tan u lm á n yi t e lje s ít m é n y é v e l, mun k a m ór á ljá v a l, m ag a ta r tá s á v a l* E h h e z já r u l a z o s z t á ly fő n ö k é s a s z a k ta n á r o k e g y ü tte s fe la d a ta ; a ta n u ló k e g y é n i h a jla m a in a k é s k é p e s s é g e in e k a fe ltá r á s a, a n n a k m e g á lla p í tá s a, h o g y a h iv a tá s b e t ö lt é s é h e z r e n d e lk e z n e k - e m e g fe le lő é r d e k lő d é s

126 120 * s e l é s h iv a tá s s z e r e te tte l, A n e v e lő i k o lle k tiv a fe la d a ta m egism ertetn i a to vá b b ta n u ló fia ta lo k a t a fe ls ő fo k ú in té z m é n y e k m u n k a ren d jével* k ö v e te l m é n y e iv e l M int is m e r e te s a gim n áziu m ok n a k k e ttő s fe la d a to t k e ll m egva lósíta n a e lő k é s z íte n i a fe ls ő fo k ú to vá b b ta n u lá s ra * valam in t á lta lá n o s m ű v e lts é g e t k e ll nyújtania,, Á lt a lá bán a z é r e tts é g iz e tte k l/~e tanulhat to v á b b fe ls ő - fo k o n 0 A z is k o la i p á ly a v á la s z t á s i ta n á c s a d á s m ég m indig nem tu d ja b e tö lten i a ta n u lók fo ly a m a to s o r ie n tá lá s á n a k fe la d a tá tq V á lla ln ia k e ll a z o n ban p á ly a v á la s z tá s u k t e r v s z e r ű irá n y ítá sá t* A z is k o la e g y ik á lta lá n o s a b ban k ö r v o n a la z o tt fe la d a t a : a z e g y é n fe lk é s z ít é s e a to v á b b ta n u lá s ra, A p e d a g ó g u s n a k ma már a m ásod ik v a g y h arm adik o s z t á ly t ó l k e z d v e ú g y k e ll irá n y íta n i a to vá b b ta n u ln i s z á n d é k o z ó tan u lók fe jlő d é s é t, h o g y a - z o k c é ltu d a to s a n, r e n d s z e r e s m u n k ával k é s z ü lje n e k a fe ls ő b b tanulm á nyokra,, A te h e t s é g e k k ib o n ta k o z á s á n a k le h e tő s é g é t k o r s z e r ű m ó d s z e r e k k e l, a z o s z t á ly ta n u lóin a k d iffe re n c iá lt fo g la lk o z t a tá s á v a l é rh e tjü k el* b izto sith a tju k e g y e n le t e s fe jlő d é s ü k e t* A jó k é p e s s é g ű, t e h e t s é g e s tanulók fe jlő d é s é n e k m ásik le h e t ő s é g e a s z a k k ö r i t e v é k e n y s é g, a h o l e g y - e g y fe lv é te li tá r g y b a n e lm é ly ü lh e tn e k a fe ls ő b b tan u lm án yok at ig é n y lő p á ly á r a v a ló k é s z ü lé s során * A felvételi, tá r g y a k m a ga s s zin tű m ű v elé s e m ellett n a g y g o n d o t k e ll fo rd á * a tö b b i ta n tá rg y ta n u lá s ra is, am ely n e m c s a k a p o n ts z á m o k a la k u lá s a miatt fo n to s, hanem e z e k is m e re te a z á lta lá n o s m ű v e lts é g e le n g e d h e te tle n fe lté te le c A tan u lók fe jlő d é s é t e lő s e g íth e tjü k m e g fe le lő s z a k ir o d a lo m k ije lö lé s é v e l é s a z o k s z á m o n k é r é s é v e l A z is k o lá b a n s z a k k ö n y v e k, fo ly ó ira to k, iro d a lm i-, tö rté n elm i-, g a z d a s á g p o litik a i stb 0 m üvek á lln a k a tanul**! v á g y ó ifjú s á g r e n d e lk e z é s é r e * A z is m e r e t s z e r z é s s p e c iá lis le h e t ő s é g é n e k m ásik m ódja a z o r s z á g o s tan ulm ányi v e r s e n y e k b e v a ló b e k a p c s o ló d á s * E n n e k g y a k o r la ti haszn a, m ellett a m ásik e lő n y e a z, h o g y m e g fe le lő h e ly e z é s e lé r é s e e s e t é n e g y e te m i fe lv é te lt n y e rh e t a s ik e r e s s z e r e p lő fe lv é te li v i z s g a n é lk ü l is* A m ű sza k i v a g y te rm é s z e ttu d o m á n y o s p á ly á k r a k é s z ü lő fiz ik a i d o lg o z ó k g y e r m e k e i s z á m á r a a harm adik é v tő l e lő k é s z ít ő ta n folyam o t indítunk matem a tik á b ó l é s fizik á b ó l* E z e k e n a ta n u lók - s z a k ta n á r i ir á n y ítá s m ellett - jó v a l a la p o s a b b a n e ls a já títh a tjá k a fe lv é te li a n y a g o t, mint a z o s z t á ly k e r e te k e n b e lü l le h e ts é g e s * H a v a la k i már k ö z é p is k o la i ta n u lm á n yain a k m e g k e z d é s é tő l h a tá ro zo tta n é s c é ltu d a to s a n o ly a n p á ly á r a k é s z ü l, a m e ly e k h e z a tanult ta n tá rg y a k v a la m e ly ik é b ő l k e ll fe lv é te li v iz s g á t tenni, a k k o r a ta n te rv i a n y a g k e llő

127 121 m é ly s é g ű elsajá títá sa, m ellett n a g y o n jó, ha m inél több s z a k k ö n y v e t, s z a k - fo ly ó ira to t, is m e r e tte r je s z tő k ö n y v e t o lv a s. A z o k k iv á la s z tá s á b a n a s z a k ta n á ro k tó l k e ll irá n y ítá s t, s e g íts é g e t k érn i. Bodócs I s t v á n A z e g y e t e m i e l ő k é s z í t é s p e d a g ó g i á j á b ó l ( F iz ik a i fe la d a to k m e g o ld á s a ) " A p ro b lé m a m e g o ld á s Írja P ó ly a G y ö r g y p r o fe s s z o r c s a k ú g y g y a k o r lat k é r d é s e, mint a z ú s z á s, s iz é s v a g y z o n g o r á z á s. M egta n u ln i is c s a k u tá n zá s é s g y a k o r lá s útján leh et. N em leh et k u lc s o t adni, a m e ly m inden ajtót m egn yit é s m inden p roblém át m egold, d e leh et jó p é ld á k a t é s a lk a l mat a g y a k o r lá s r a. A k i ú s zn i akar* tanulni, an n ak v íz b e k e ll u g ra n ia, aki fe la d a to k a t m egold a n i a k a r tanulni, an n ak fe la d a to k m eg o ld á s á t k e ll g y a k oroln ia *" T a lá n P ó ly a p r o fe s s z o r n a k e z e k a g o n d o la ta i mutatják m eg le g v ilá g o s a b ban a z e g y e te m i e lő k é s z ít é s ért Jmét é s e g y ik c é ljá t. H is z e n a z e g y e tem i fe lv é t e lh e z s z ü k s é g e s a la p o k a t, a ta n te r v álta l e lő irt ta n a n y a g a d ja mego A z o n tú lm en ően e g y e tle n f e lv é t e liz t e t ő b izo tts á g sem tá m a s zt ig é n y t a v i z s g á z ó v a l s ze m b e n. A z o n b a n a z elm é le t g y a k o rla ti a lk a lm a z á s á r a a fela d a t m e g o ld á s g y a k o r lá s á r a már k e v e s e b b id ő jut o s z t á ly k e r e t e k k ö zötti fo g la llc o zá s o n. A s z a k k ö r k e v é s é s a lk a lo m s ze rű, ig y a f e lk é s z ít é s t nem o ld ja m eg te lje s e n. A fiz ik a i d o lg o z ó k g y e r m e k e i s z á m á ra s z e r v e z e t t e lő k é s z ít ő ta n foly a m ta p a s z ta la ta i a zt mutatják, h o g y n a g y o n jó l b e v á lt a " k is c s o p o r to s " fo g la lk o z á s /8-10 tanuló/, a m e ly b e n a r e n d s z e r e s, fo ly a m a to s ism e rét fe le le v e n ít é s m ellett é r v é n y e s ü l a z ö n á lló m unkára n e v e lé s, r e á lis ö n e lle n ő r z é s k ia la k ítá s a, valam in t a r e n d s z e r e s s z e r e p lé s i le h e tő s é g. A tan u lók ö n á lló b b g o n d o lk o d á s r a k é n y s z e r ü ln e k a fiz ik a fe la d a to k e l já r á s s á v á lik. E z é r t nem v é le tle n, h o g y e n n e k le m é r é s é r e a fe lv é te li v i z s g a e g y ik r é s z é t is fe la d a tm e g o ld á s adja. N em c é lo m a z " e lő k é s z ít ő " m inden p ro b lém á já t m egvilá g íta n i, c s u p á n a fe la d a tm e g o ld á s k é s z s é g é n e k tu d a tos k ia la k ítá s á h o z v e z e t ő út v á z o lá s á t s z e re tn é m nem a t e lje s s é g ig é n y é v e l m egm utatni. A tan ár r é s z é r ő l a s e g íts é g a d á s n a k e g y jó z a n m érték ét k e ll m egtaláln i, h is z e n a tan u lón ak s o k ta p a s zta la to t k e ll s z e r e z n ie a z ö n á lló m unkáh oz.

128 122 - H a s o k s e g ít s é g e t kap, sem m i te n n iv a ló ja n em m arad, h a v is z o n t túl k e v é s s e g ít s é g e t nyújtu nk, e s e t le g n em jut e lő b b r e. t E b b e n a t e r m é s z e te s s e g ít s é g a d á s b a n e lk e r ü lh e te tle n ü l fe lm e rü ln e k b iz o n y o s á lla n d ó a n v is s z a t é r ő k é r d é s e k é s útm utatások,, E z e k n e k k e l l k é s z s é g g é v á ln io k, h o g y a ta n u ló k é p e s le g y e n ö n á lló m u nkájában is a p ro b lé m á k a t m eglátni é s a z o k r a rá k érd e zn i,, N é z z ü k r é s z le t e s e n e n n e k m en etét e g y k o n k ré t fe la d a t m e g o ld á s á v a l p á r h u z a m o s a m M e k k o r a a fen ti m é ré s a la p já n a v iz á tla g o s p á r o lg á s i h ő je 1 é s 8 C A fe la d a t: 2 liter, 1 C» o s v iz e t 10 p e r c e n át 00 watt te lje s ítm é n y ű m e rü lö fo rra - ló v a l m elegítünk,, E z a la tt a v i z 8 C - r a m e le g s z ik, m ik ö zb e n 10 g e l p á r o lo g b e lö le 0 H á n y fo k r a m e le g e d n e fe l a v i z, ha k ö z b e n nem p á ro lo g n a? k özött? ( T e g y ü k f ö l, h o g y a m e le g ítő t e lje s m unkája a h ő m é r s é k le t n ö v e l é s é r e é s a p á r o lo g ta t á s r a fo rd ító d ik ) Jo É R T S D M E G A F E L A D A T O T «M e g k e ll látni, h o g y a fe la d a t s z ö v e g e m ögött m ilyen fiz ik a i v a g y te c h n ik a i je le n s é g e k rej~ leneko E z e k fe ltá r á s á h o z s z ü k s é g e s a fe la d a t s z ö v e g é n e k e - le m z é s e e le k tro m o s m unka h ő v é a la k u lá s a h ő á ta d á s p á r o lg á s A n n y i k é r d é s t te s z ü n k fel, a m en y n y i a fe la d a tta l k a p c s o la to s fiz ik a i p ro b lé m á k t is z t á z á s a s z e m p o n tjá b ó l s z ü k s é g e s o P l ' M it k e re s ü n k? - h ő m é rs é k le te t, p á r o lg á s i hőt M i v a n a d v a? - m** 2 k g t» 10 min P * 00 w att 1 0 g a h őm ér s v á lto z á s a * C

129 M it kötünk ki? id e á lis e s e t, m ert a h a tá s fo k 100 % N in c s e lle n tm o n d á s a fela d a tb a n? - n in c s, mert a fo ly a d é k minden h ő m é rs é k le te n p á r o lo g ható S z ö v e g e le m z é s k ö z b e n k e ll m egtanulniuk ta n ítv á n y a in k n a k a tá b lá z a t to k h e ly e s h a s z n á la tá t i s 0 - k «0,2 cal/j k ik e r e s é s e K ü lö n ö s e n n a g y g o n d d a l k e ll a te c h n ik a i tartalm ú fe la d a t s z ö v e g é t e le m e z n i, m ert nem b izto s, h o g y a ta n u lók is m e rik a b en n e s z e r e p lő te c h n ik a i objektum ot v a g y te c h n ik a i m üveleteto Itt s z ü k s é g e s a k ü lö n b ö z ő le x i k o n o k h a s z n á la tá ra, is m e re tte r je s z t ő m üvek, s z a k k ö n y v e k fo r g a t á s á r a s z o k ta tn i ta n ítv á n y a in k a t - m erü lő fo rra ló IL T E R V K É S Z Í T É S a / F iz ik a i je le n s é g e k m e g lá tá s a, a m e ly e k a s z ü k s é g e s ö s s z e f ü g g é s e k e t s z o lg á lta tjá k0 K e r e s s ö s s z e fü g g é s t, fiz ik a i tö r v é n y t, je le n s é g e t, h o g y a z a d a to k a la p já n a z is m e re tle n t m e g h a tá ro z h a sd! - e n e r g ia m e g m a r a d á s t ö r v é n y e N em ta lá lk o z tá l már a fela d a tta l? E s e t le g a m osta n in á l k is s é e g y s z e r ű b b form ában? - h ő k ö z lé s h ő m é r s é k le t v á l t o z á s p á r o lg á s - hő - é s e le k tro m o s e n e r g ia e g y e n é r t é k ű s é g e

130 12 b,/ A. problém a, e g y s z e r ű b b e le m e k re bontása,, N em is m e r s z va la m i rok on feladatot? N em tu dn ád fe lh a s z n á ln i a m ó d s ze ré t? N em tu dnád á tfo g a lm a zn i a feladatot* v a g y m eg o ld a n i le g a lá b b a fe la d a t e g y r é s z é t? c./ A z a la p ö s s z e fü g g é s e k s z ü k s é g s z e rin ti á ta la k ítá s a é s e g y m ásba k a p cso lá sa N em tu dnál a z a d a to k b ó l va la m i h a s z n o s a t le v e z e tn i? N em ta lá ls z a tá b lá za tb a n o ly a n adatot, a m ely a lk a lm a s a z is m e re t len m e g h a tá r o z á s á h o z? A lk a lm a s a n v á la s z d m eg a m érték - e g y s é g e k e t! F e lh a s z n á ltá l- e m inden adatot? - H a tá r o z z u k m eg e lő s z ö r a fo r ra ló 600 s e c alatt v é g z e t t munkáj át., - A v e le e g y e n é r té k ű h őm en n yis é g e t - E ttő l a h ő m en n y iségtől hány C ~ k a l v á lt o z n a a h ő m é rs é k let? - A p á r o lg á s miatt e z a la c s o n y a b b érték* - M K S r e n d s z e r III. T E R V Ü N K V É G R E H A J T Á S A E lle n ő r iz z m inden lé p é s t, am ikor v é g r e h a jto d te r v e d e t! Á llítá s o d a t é r v e k k e l is a lá tu d od tám asztani? H e ly e s e n a la k íto tta d á t a z e g y s é g e k e t, é s s z á m o ltá l is velü k? - A fo rra ló m u n k ája! W * P, t « watt s e c - A v e le e g y e n é r té k ű h ő m en y- n y is é g s Q ^ 72 k c a l - E k k o ra h ő m e n n y is é g k ö z lé s é v e l a v í z h ő m é r s é k le te a pá~

131 12 - r o lg á s n élk ü l 6 C - k a l n ö v e k e d n e, a z a z $ C len n e0 A v í z 8 C - r a történ ő fe lm e le g í té s é h e z s z ü k s é g e s Q2» 66 kcal* - A k ü lö n b s é g 6 k c a l h ő m en n yiség, ami a 10 g v iz e lp á ro lo g ta tá s á ra fordítódotto E b b ő l a Ifo P p á ro lg á s t hőa L «Q 1 - Q 2 _ 600 c a l/a P /s m i IVo A M E G O L D Á S V I Z S G Á L A T A V an -e fizik a i reafiíl& sa a z eredm ény** nek? - reális* mert a la c s o n y a b b h ő m érsék leten várh a tóan n a g y o b b a p á r o lg á si h ő0 T u d n á d -e e lle n ő riz n i a z ered m én yt m é ré s s e l, k ísérlette l? - Nem? a fe lté te le k miatt /a m erü lőfo rra ló h a tá s fo k a 100 /o»os/ A z e g y s é g e k r e kapott ered m én y is h e ly e s? - D im e n zió p ró b a A á k e ll elérn ü n k, h o g y a fela d a to k n e e g y s z e r ű s ö d je n e k le s a b lo n o s k ép leta lk a lm a zá s^ a, m echanikus s z á m o lá s ra e A tan u lók fig y elm e e ls ő s o r ban a fizik a i p ro b lém á k ra irán yu ljon, a m atem atikai m űvelet a fizik a i felad atok m egold á sá n a k e s z k ö z e é s n e c é lja le g y e n 0 H erold L ászlón é

132 126 - A. t ö r t é n e l m i s z e r t á r f e j l e s z t é s é n e k p e d a g ó g i a i l e h e t ő s é g e i M in d en tá r s a d a lo m a r r a tö r e k s z ik, h o g y m e g v a ló s its a a je lle g é n e k * fe j le t ts é g é n e k m e g fe le lő e m b e r e s z m é n y t. H a z á n k b a n a m e g v á lto z o tt g a z d a s á g i, tá rs a d a lm i v is z o n y o k o ly a n új tip u s u e m b e r n e v e lé s é t ig é n y lik, ak i tu d a to s é s a k tiv r é s z e s e a z új tá rs a d a lm a t fo rm á ló fo ly a m a tn a k. ED s o k o ld a lú a n k é p z e tt s z o c ia lis t a e m b e rtíp u s fo rm á lá s á b a n fo n to s s z e r e p e v a n a tö rt én e le m tan itásn ak 0 H a k ö rü lte k in tü n k a v ilá g h a la d ó p e d a g ó g ia i iro d a lm á b a n, ú js z e r ű, e r e d m é n y e s e b b o k ta tá s i m ó d s z e r e k h a ta lm a s e l ő r e t ö r é s é t ta p a s z ta lh a tju k. ED v á lt o z á s a la p ja k o ru n k m ű s za k i fe jlő d é s e, m e ly ig e n s o k te c h n ik a i e s z k ö z o k ta tá s i fe lh a s z n á lá s á t tette le h e tő v é. A z új e s z k ö z ö k a lk a lm a z á s a új o k ta tá s i e ljá r á s o k a t terem tett, a m e ly e k lé n y e g e s e n e r e d m é n y e s e b b e k a r é g in é l. A tö rté n e le m ta n ítá s n em k ö v e tte e l é g g é e z t a fe jlő d é s t. A g y a k o r la t a z t mutatja, h o g y m ég m indig n a g y m é r té k b e n é r v é n y e s ü l, a z a z e lk é p z e lé s, h o g y a tö rté n e le m nn a rra t.iv!t tá r g y, ta n ítá s á h o z e lé g a s z ó, a ta n á ri m a g y a r á z a t. E b b ő l k ö v e t k é z,ogy e s z k ö z i g é n y e is m inim ális? k réta, té r k é p, k ö n y v. A tö r té n e le m ta n ítá s s a l s z e m b e n tá m a s zto tt ig é n y s z ü k s é g e s s é t e s z i e n é z e t e k h á tté rb e s z o r ít á s á t. A b o n yolu lt tö r té n e l mi fo ly a m a to k m e g é r t é s e, a z a la p o s a b b is m e r e t- é s k é s z s é g s z e r z é s é r d e k é b e n e n n é l lé n y e g e s e n tö b b e t ig é n y e ln é n k. A tö rté n e le m f o g la lk o z ta tó ta n tá rg y. A z e m b e r is é g á lta l é v e z r e d e k e n át fe lh a lm o zo tt d ok u m en t á c ió s a n y a g b ő s é g e s le h e t ő s é g e t a d e r r e ^. A ta n ü g y i re fo rm e h h e z k ív á n ta m egte rem te n i a le g fo n to s a b b fe lté te le k e t. A g a z d a g s z e m lé lte tő a n y a g o t ta rta lm a z ó ta n k ö n y v, tö rté n elm i o lv a s ó k ö n y v, a k é z i- é s fa lité r k é p - s o r o z a t, film ek stb. t e s z ik k e d v e z ő b b é a ta n ítá s tá r g y i e llá to tts á g á t. U g y a n a k k o r a z e g y e s is k o lá k a n y a g i le h e t ő s é g e i, a T A N É R T V á lla la t k a p a c itá s a határt s z a b n a k a z e l k é p z e l é s e k m e g v a ló s ítá s á n a k. íg y s z á m o s is k o lá b a n fo n to s s z e r e p e v a n a s z e r t á r f e jle s z t ő m unkának, a m e ly tá g te r e t b iz to s it a p e d a g ó g ia i le h e t ő s é g e k é s a ta n u ló i ö n t e v é k e n y s é g s z á m á r a. A s z e r t á r f e jle s z t é s k ét fő te r ü le te a g y ű jtő m u n k a é s a s z e m lé lt e t ő e s z k ö z ö k k é s z í t é s e. J e le n tő s é g e, h o g y a h e ly i a d o tts á g o k é s ig é n y e k

133 127 s z á m b a v é te lé v e l olyan e s z k ö z ö k k e l is gyara p ith a tó a s z e rtá ri á llo m á n y9 am elyet a T A N É R T nem árusító A s a já to s szem p o n to k alapján e lk é s z ü lt rajzok,, ábrák* diagram ok* e s z k ö z ö k je le n tő s e n m egkön n yitik a z ism eretnyujtásto A többirán yú é r z é k e lé s s e g iti a tanulót a történelm i je le n s é g e k e lk é p z e lé s e é s a lo g ik a i ö s s z e fü g g é s e k m e g é rté s e terén* - A lk a lm a t ad a történ elm i "le v e g ő "* "h an gu lat" m egterem tésére* K o ru n k s z é d ü le te s g y o r s a s á g g a l ontja a te c h n ik a s z á z csod áját* s z in te a szem ü n k előtt v á lik "történ elem m é" szám talan e s z k ö z * gép* m ó d s z e r0 É s e z t te r m é s z e te s n e k is tartjuk, A ma fia ta lja szá m á ra a r é g i k o ro k e s z k ö z e ir e * s z o k á s a ir a utaló s z ó már c s a k p u s zta fogalom * A "gu illo tin e " a "d e re s "* a "p ira m is" stb* "tan an yag"* amit m eg k e ll tanulni* H o g y m ennyi v é r é s s z e n v e d é s fű ződ ik a z emlitett fo galm a k h o z pl* a k k or é r e z té k m eg b iz o n y o s m értékben* am ikor k e zü k b e vetté k é s s o r r a "k ip ró b á ltá k " a C s ő r i M ik ló s é s T ó t h E rn ő tanulók á lta l ü g y e sen m e g s zerk e s zte tt* " m űködő" m o d e lle k e t A tu d o m á n yos tech n ik a i fo rra d a lo m é r té k e lé s e é s é r z é k e lte té s e is m egkíván j a* h o g y módot találjunk ő s e in k "g é p e in e k " - g é p e in k ő s e in e k bem u tatására0 C s a k ig y tudjuk v a la m en n y ire érzék e lte * x l a z ó riá s i fejlődést* tudatósitani* h o g y a g e n e r á c ió k m unkájának fo lyta tá sá b a n ráju k is kom oly feladat hárulj - A te v é k e n y s é g a m u n k á ra n evelés e s z k ö z e is egyb en * a m anuális k é s z s é g fe jle s z té s é n túl a fizik a i munka iránti m e g b e c s ü lé s t is n ö v e li* N em lé n y e g te le n a sik erélm én y* a z a lk o tá s öröm e* amit a jó l s ik e rült munka után é r e z a tanuló*, - E lő s e g íth e ti a p á ly a v á la s z tá s t am en nyiben munka k ö z b e n a d d ig fe l nem ism ert k é p e s s é g * hajlam tu datára é b red h et a tanuló* v a g y e s e t le g k e d v e t kap a z ilyen term észetű m unkához0 - E s z k ö z e leh et a z e s z té tik a i n e v e lé s n e k * e rre a g y ű jtő - é s a lk o tó -te v é k e n y s é g e g y a rá tit n a g y le h e tő s é g e t kiná.le - A fela d a tok m e g o ld á s a c s e le k v é s r e * h e ly z e te k fe lis m e r é s é r e k észteti* a m egold á s m ódjait illetően e s e tle g d ön ten ie kell* le le m é n y e s s é válik* fa n tá ziá ja fejlődik* fe le lő s s é g e t é r e z 0 - A s zertá rá llo m á n y a z is k o la v a g y o n a is egyb en * k ö zk in cs* am elyn ek n ö v e lé s é h e z a tanulók maguk is h o zzá já ru ln a k * ig y a zt jobban m eg

134 - 128 b e c s ü lik, e g y m á s m unkájára, b ü s zk é k * A s z e r t á r f e jle s z t é s s o r á n m e g s z e r z e t t g y ű jte m é n y n em e g y s z e r ű le ltá r i á llo m á n y, h anem a z is k o la a u lá já b a n id ő n k é n t k iá llítá s r a k e r ü lő a n y a g is In té ze tü n k r ö v id m últra tek in t v i s s z a, ig y t e r m é s z e t e s, h o g y tö rté n e lm i s z e r tá r u n k s e m ta r to z ik a le g jo b b a n f e ls z e r e lt e k közé H a v is z o n t s z á m b a v e s s z ü k, h o g y ü r e s h e ly is é g e n k iv ü l s e m m iv e l s e m r e n d e lk e z tünk é s m ost m ár t á r o lá s i g o n d ja in k v a n n a k, b iz o n y o s fo k ig e lé g e d e t te k lehetünk E z a z in t é z m é n y e s e n k ap ott v a g y a v á s á r o lt a n y a g o n kiv ü l a k a r tá r s a k é s a ta n u ló k m u n k áján ak e r e d m é n y e k é n t g y ű lt ö s s ze A z e ls ő é v e k b e n a ta n u ló i ö n t e v é k e n y s é g útján k é s ő b b a h eti k é t ó r á s g y a k o r la t i f o g la lk o z á s o k k e r e té b e n tö rté n ik E b b e n a z é v b e n a IV. B o s z t á ly ta n u ló i fo g la lk o z t a k in té z m é n y e s e n s z e r t á r fe jle s z t é s s e l M u n k án k e ls ő s o r b a n s é m á k, á b rá k, tá b lá z a to k, d ia g ra m o k, m ak ettek, m o d e lle k, stbo k é s z ít é s é r e irányult E lé g b ő s é g e s, j ó l h a s z n á lh a tó a n y a g g a l g y a r a p o d o tt e z á lt a l a szertár E z e n k iv ü l a z is k o la k ü lö n b ö z ő o s z t á ly a ib a já r ó ta n u ló k s o k é r t é k e s a n y a g o t g y ű jtö tte k ö s s z e, ille tv e b a rk á cso lta k E n n e k e g y r é s z e l e v é l tá ri a n y a g, m á s r é s z e te c h n ik a i v a g y h a s z n á la ti e s zk ö z T e r v ü n k a z, h a m e g fe le lő a n y a g o t s ik e r ü l ö s s z e g y ű jt e n i e g y k is is k o - lam u zeu m ot lé te s ítü n k, a m e ly m iliő jé v e l is k e d v e z ő e n m o tiv á lja a tö r té nelem tanítást Jakab M argit D i f f e r e n c i á l t f o g l a l k o z á s a s z a k o s i - t o t t t a n t e r v ű o s z t á l y o k b a n A s z a k o s íto tt ta n te rv ű o s z t á ly o k b a je le n t k e z ő ta n u ló k n a k fe lv é t e l^ b e s z é lg e t é s e n k e ll m egjelenniü k A fe lv é t e li b iz o t ts á g o k ta g ja i atz á lta lá nos is k o la i v é le m é n y e k fig y e le m b e v é t e l é v e l a ta n u ló á.i a lá n o s intejig e n c iá já r ó l, p o litik a i tá jé k o z o tts á g á r ó l, s z a k m a i is m e r e t e ir ő l k ív á n n a k k é p e t form á ln i, A v é le m é n y e k e g y e z t e t é s e után a f e lv é t e lr ő l a z ig a z g a tó dönt

135 A s z a k o s ít o t t ta n te rv ű o s z t á ly o k lé ts z á m a 0-2 f ö e A je le n le g i m á s o d ik é s h a rm a d ik o s z t á ly o k m ég k ét k iem elt ta n tá r g g y a l in d u lta k GA z e ls ő o s z t á ly n á l c s a k e g y k ie m e lt t a n t á r g y v a n s fé l o s z t á ly a lk o t e g y - e g y s z a k o s íto tt ta n te rv ű k ö z ö s s é g e t*, p é ld á u k m a te m a tik a -fiz ik a ; m atem a tik a -k é m ia ; o r o s z - a n g o l A g y a k o r la t ig a z o lt a, h o g y e g y r é s z t k ét tan t á r g g y a l v a ló in t e n z ív fo g la lk o z á s m e g te r h e lő a ta n u ló k szám ára*, m ásr é s z t 0 fő s o s z t á ly b a n a k é p e s s é g e k h e z m érten d iffe r e n c iá lta n a n y a g - fe ld o lg o z á s t v é g e z n i, v á lt o z a t o s t e v é k e n y k e d t e t é s t m egvalósíta n i*, d iffe r e n c iá lta n é r té k e ln i r e n d k ív ü l m u n k a ig é n y e s fe la d a t a ta n á ro k s z á m á r a, E z é r t tértü n k át o r s z á g o s v is z o n y la t b a n a z e g y tá r g y b ó l szak osított*, fős c s o p o r t o k ki a la k it á s á r a c A ta n u lm á n yi e r e d m é n y e k e t te k in tv e c s a k n e m v a la m e n n y i ta n u ló a z o n o s s zin tű /,8-,0/ te lje s ít m é n n y e l é r k e z ik s a v é le m é n y e z é s is tö b b n y ir e k ie m e lk e d ő k é p e s s é g ű ta n u ló r ó l s z ó l A to v á b b i ta p a s z t a la t o k a z o n b a n a z t m utatják, h o g y lé n y e g e s e n e lt é r ő f e lk é s z ü lt s é g e t ta k a rn a k a j e l e s o s z t á ly z a t o k a k ü lö n b ö z ő is k o lá k t ó l é r k e z ő ta n u ló k n á l, íg y e g y f é l é v e lte lte után a z in d u ló é s a z o n o s s z in te n á lló m e z ő n y s z é th ú z ó d ik é s a k a d n a k o ly a n o k is, a k ik a v á la s z to tt ta n tá r g y a k b ó l c s a k e l é g s é g e s r e p ro d u k á ln a k. P e lis m e r v e a z a la p fe lk é s z ü lt s é g n é l m e g lé v p e lt é r é s e k e t, k é p e s s é g b e li k ü lö n b s é g e k e t; a g o n d o lk o d á s*, a m e g é r té s é s a f e lfo g á s lassúbb*, v a g y g y o r s a b b v o ltá t a r r a k e ll tö r e k e d n i, h o g y m inden ta n u ló e g y é n i k é p e s s é g e in e k m e g fe le lő e n, d e m in d en k o r m a x im á lis e r ő k ife jt é s s e l ju s s o n a z új is m e r e te k b irto k á b a G K ü lö n ö s g o n d o t k e ll fo rd íta n i a k iv á ló k é p e s s é g ű ta n u lók, ille t v e a z átla g o s n á l g y e n g é b b k é p e s s é g ű ta n u ló k fo g la lk o z t a tó s á r a ö A k iv á ló k é p e s s é g ű, g y o r s fe lfo g á s ú ta n u ló k a t fo ly a m a to s a n e l k e ll látn i e n e r g iá ju kat le k ö tő n e h e z e b b fe la d a to k k a l, a m e ly e k le h e t ő s é g e t a d n a k fe lfe d e z ő t e v é k e n y s é g r e, a lk o tó m u n k ára0 N em s z a b a d k e v e s e b b e t k ö v e te ln i tőlü k, mint a m en n y i n e k ik m egfelelő A r á n y ta la n m e g te r h e lé s e s e t é n e g y r é s z t k ö n n y e n e lb iz a k o d o t tá v á lh a tn a k a s o r o z a t o s k ö n n y ű s ik e r e k miatt, m á s r é s z t u n a tk o zn i fo g n a k a z ó rá k o n, m ert tú l ham ar m e g é rtik a z a n y a g o t, e s e t le g sa já t m agu k is e r e d m é n y r e ju tottak voln a * A z á tla g n á l g y e n g é b b k é p e s s é g ű ta n u ló k a t b iz o n y o s m é rté k ig s a r k a llja a k iv á ló a k e r e d m é n y e, d e á lla n d ó a n j e le n le v ő n e g a t ív s ik e r é lm é n y t okoz*, h o g y le g t ö b b s z ö r m axim ális e r ő k ife jt é s s e l sem k é p e s e k elérni*,

136 - 10 m e g k ö z e líte n i őket É p p e n e z é r t o ly a n fe la d a ts o r o k a t k e ll k itű zn i s z á - mukra, a m e ly e k s ik e r é lm é n y e k utján fo k o z a to s a n v i s z i k e lő b b r e ő k e t a tu d á s ú tján* A v á z o lt k ö rü lm é n y e k miatt e r e d m é n y e s o k ta tó - n e v e lő m unkát ú g y v é g e z h e tü n k, ha a k o r s z e r ű o k ta tá s i- n e v e lé s i m ó d s z e r e k k ö zö tt e lő té r b e h e ly e z z ü k a d iffe r e n c iá lt a n y a g fe ld o lg o z á s t, te v é k e n y k e d te té s t é s é rté k e lé s t* E z t k e ll ten n ü n k m ég a k k o r is, h a tan u lóin k s o k e s e tb e n ü g y é r z ik, h o g y a d iffe r e n c iá lt fe la d a ts o r o k b e s k a t u ly á z z á k ő k e t s e lz á r já k e lő lü k a to v á b b i fe jlő d é s űtjátc V a ló já b a n lo g ik u s lé p é s e n k é n t b izto sítju k s zá m u k ra a s ik e r e s e lő r e h a la d á s t, a jo b b e re d m é n y e k, a b iz to s a b b tud á s e lé r é s é r e *.A d iffe r e n c iá lt t e v é k e n y k e d te té s t le g in k á b b fe la d a to k m e g o ld á s a s o rá n v a ló s ítju k meg* O s z tá ly fo g la lk o z ta tá s k e r e té b e n a z o n o s tip u su, de külö n b ö z ő n e h é z s é g ű szin tű fe la d a to k a t tű zü n k ki a ta n u ló k e lő r e m egh a tá ro z o tt c s o p o r tja i szá m á ra * H á r o m -n é g y v á lto z a t e s e t é n le h e t ő s é g v a n a m e g o ld á s m e n e t m e g b e s z é lé s é r e é s a z e re d m é n y e k e g y e z t e t é s é r e, é rté k e lé s é re,, G yakran, o ly m ó d o n fo g la lk o z ta tju ' a tanulókat., h o g y a z ó ra e le jé n e g é s z fe la d a ts o r o k a t je lö lü n k ki a z órán v a ló fe ld o lg o z á s r a * K é t v á lto z a to t alk alm azu n k * A z e g y ik n é l a fe la d a ts o r m inden p é ld á ja k é t v á lto z a to t ta rta lm a z m á s-m á s p on tszám m al, a m e ly b ő l a tan u ló Í z lé s é n e k é s k é p e s s é g é n e k m e g fe le lő e n v á la s zth a t* A fe la d a to k h o z t a r t o z ó p o n té rté k e k ö s s z e g e a la p já n é rté k e lh e ti s a já t te lje s ítm é n y é t is a tanuló* A m ásik típ u s n á l n in c s m e g k ö tv e a m eg o ld h a tó fe la d a to k s zá m a, Íg y a ta n u ló te l je s ít ő k é p e s s é g é n e k m e g fe le lő ü tem b en d o lg o z h a t, nem köti m eg a k e z é t a z e g y ü t th a la d á s* E e lm é r é s e k n é l é s d o lg o z a to k n á l id ő n k é n t k ü lö n b ö z ő szin tű p é ld a c s o p o r tokat a lk a lm a zu n k, e z z e l b izto sítju k a fo k o z a to s fe jlő d é s t, a s ik e ré lm é n y t é s a d iffe r e n c iá lt é rté k e lé s t* E e lh a s z n á lju k a z o k ta tá s b a n a D idaktom at k é s z ü lé k e t is * K é t fé le k é r d é s c s o p o r t tű z h e tő ki e g y id e jű le g * A ta n u ló a b e o s z tá s á n a k m e g fe le lő c s o p o r t p é ld á it d o lg o z z a ki* I/ehetofeége v a n m unkája e r e d m é n y é n e k e l le n ő r z é s é r e é s é r t é k e lé s é r e * Jó le h e t ő s é g e z a v e r s e n / s z e lle m k ia la k ítá s á r a is* A ta n a g y a g ö n á lló é s d iffe re n c iá lt fe ld o lg o z á s á r a e lk é s z ü lt a logaritm u s

137 ~ 11 ta n ítá s á n a k p ro g ra m o zo tt a n y a g a s te n c ile z e tt form ában* A. ta n u lók te lje s e n ö n á lló a n, lé n y e g é b e n t e t s z é s s z e r in t i ü tem ben is m e r k e d h e t n e k m eg a z üj a n y a g r é s s z e l A k ö z ö s fe ld o lg o z á s h o z v is z o n y ít v a r ö v id e b b id ő alatt, e r e d m é n y e s e n s a já títo ttá k e l a z új is m e r e te k e t é s a z a lk a lm a z á s i k é s z s é g s z in tje is m e g fe le l a ta n te rv i k ö v e te lm é n y e k n e k 0 E z a k ís é r le t e g y ben jó le h e tő s é g e t adott a ta n k ö n y v e k b ő l, s z a k k ö n y v e k b ő l v a ló ta n u lás, a n y a g fe ld o lg o z á s e lő s e g ít é s é r e, to v á b b i tan u lm án yok fo ly ta tá s á n a k m e g k ö n n y íté s é re * A tan u lók k ö z ü l c s a k n e m v a la m e n n y ie n to v á b b k ív á n n a k tanulni* S z e r e t n e k te v é k e n y k e d n i, s z é le s k ö r ű e n é rd e k lő d ő k, s o k p ro b lém á ju k v a n s é r d e k lő d é s ü k g y a k ra n tú lv e z e t a ta n te rv i a n ya g on * A z e g y tá rg y b a n s z a k osito tt k is lé ts z á m ú c s o p o r t o k k ia la k ítá s á v a l n a g y o b b le h e tő s é g n y ílik a t e h e t s é g e s fia ta lo k tu d á s v á g y á n a k k ie lé g ít é s é r e * B ízu n k abban, h o g y ta n ítv á n y a in k a m e g s z e r z e t t tu d á s u k k a l é ln i tu dn ak májd^ s a v á la s z to tt fe ls ő o k ta tá s i in té z m é n y e k b e n is m e g á lljá k helyüket* A n ta l G ábor

138 12 A Z I S K Ó L A D O L G O Z Ó I S sz. N é v Szak S z ó ig. itt O szt. E g y é b főn ök m egb íza tá s o s s z. i. H e r old L á s z ló m agyar-tört ig a z g a tó 2. Jón ás J ó z s e f m at.-ábr.geom. 12 n ev.ig.h., K a p á s J ó z s e fn é m at.-fizika igoh. párttitkár K IS Z.kis. v e z.. A n d r á s s y P é te r b io ló g ia - kém ia 1 16 bioi. s za k L, A n ta l G á b o r mát.- fiz ik a 2 1 m at.fiz.szakf. s z a k k ö r v e z e tő 6* A n ta l G á b o r rté m at.-fizika 1 1 s z ak kö r v e z et ő 7, B a jó c z k y J á n osn é b ioi.- földr. 17 IV. D IV. 16- ig 8. B á c s k a y J án os m at.-fiz. 6 IV. C. mát. m k.vez, 9e B o d ó c s István k é m ia -fizik a 17 kém ia s za k i. 10. B o ró d i P e r e n c n é m agyar- fra n cia 18 II. A of. m unkaköz. v. 11. C zin k e F e r e n c rajz-m üalk. 2 Is k o la g a lé rla s z a k k ö r v e z. 12. C sik P á ln é m agyar 1 7 Isk.k ö n yvh v e z. 1. Dani Istvá n n á s z a b -v a r r 0 sza k o k ta tó 22 P ed. S z a k s z e rv, m egyei munkatár 1. d r.d obány Irén kém ia- b io ló g ia 2 1 III. B. kém ia szerk ő re s z a k k ö r v e z e tő 1. F a b u ly a L á s z ló n é m agy ar-tö rt0 19 ÍV. A tört. műnk. köz, v. 16. F e g y v e r e s Z s ig m o n d m agyar-tört. 21 tan k ö n y v ié L 17. H e ro ld L á s z ló n é m at.-fiz. 2 1 IV. B fiz.m unk.köz.vez. 18. H orváth Ilon a a n g o l- o r o s z 1 1 I.A s z a k k ö r v e z. 19. Jakab M argit tört.- fö ld ra jz 18 I.C. K ön yvb tzom. t.-fö ld r, szertárod isk.vö rö sk ereszt ta n á reln ö k e 21. dr.járm ay P á ln é m agyar-lat in 21 II LE m agyar munk,^ 22. K a p á s J ó z s e f mát.- fiz. 6 techn.közp.vo 2. K á r o ly i K a ta lin m a g y a r-a n g o l LB irodalm i szinpflv9 2. K e r ta i J ó z s e fn é kém ia- b io ló g ia szü l. szabadé* 2. K is s J ó z s e f k é mi a -fiz ik a 1 2 fiz. s ze rt, őr 260 K m etyi F e r e n c te s tn e v e lé s isk.ü gy.pk* 27. K ő v á r i T ib o r n é m at.-ábr.geom. 2 II. D

139 S sz, N é v S z a k 1 - S z ó ig. i d ő Osztó E g y é b itt o s s z. főn ök m e g b íza tá s 28* M a r c s ó G á b o r m ű szak i gyak* 2 2 m ű h e ly v e z e tő 29* M oh a i.l á szlón é te s t n e v e lé s 0* N á d a s i E r z s é b e t o r o s z - fra n c ia s z a k k ö r v e z e t ő 1* P a lik E e re n c b io L - fö ld r0 9 II.B b io L s ze rto ő r s z a k k ö r v e z e t ő s z a k s z, bizalm i 2e P u s k á s Istvá n n á m a g y a r- o r o s z 6 II. C s z ak k ö r v e z et ő s z a k s z 0is k ev 0ta g * S z a b ó E e r e n c n é m a g y a r -o r o s z 1 III. C s z ak k ö r v e z ető o r o s z nyomk0v e z c * S z á s z J á n o s m agyaron é met 0 I.D i d,n ye Ív. mkv e z 0 0 S z á s z J á n o s n é testn e v e lé s 28 III. A 6* T ó th A n d r á s te s tn e v e ié s 2 v e z.s z a k f. 70 dr9t u b a G á b o rn é k é m ia -fiz ik a 7 jung1 - ig s zű L s z a b a d s á g Ó ra a d ó ta n á ro k l e dr. B a lo g h E n d ré n é n é m e t-n y e lv e t tan it y 2* B e n k ő B é la t e stn e v e lé st tanit e K i s s J ó z s e fn é fizik á t tanit g M o ln á r L a jo s m atem atikát tanit * S á n d o r K a ta lin or o s z n y e lv e t tanit 6. V irá g L á s z ló é n e k e t tan it T e c h n ik a i d o lg o z ó k 10 B o r o s J ó z s e fn é g a zd o V e z0 9 s z a k s z j s h v e z, ta g 2e R a c s k ó É v a a d m in isztr0 * B á bolriai L a jo s n é k is e g itő II. * B e k e te S á n d o rn é k is e g ítő II G o ts G y ö r g y n é k ís é r tő IIo 8 6e L á s z ló J ó z s e fn é K is e g it ő IL R ig ó S á n d o r h á z g o n d n o k T ó th B 0 Istvá n n á k is e g itő IIG 90 B árt ha G y u lá n é k o n yh a i dóig* B ó d i J á n o s n é k on yh ai dóig* 2 2 s z ű L s z a b a d s, U * G r e g o r J ó z s e fn é k on yh a i d óig. l 2 e K ő v á r i J ó z s e fn é s z a k á c s n ő 17

140 1 S s z, N é v S z a k S z o lg itt id ő o s s z * O szt* főn ö k B g y é b m e g b íz a tá s 1 T ó th T ib o r n é k o n y h a i dóig, 16 1 V a s s B élám é é le lm 0v e z 0 1 1* V e z s e n y i S á n d o r n é konyhád dóig* 2 1 s z ü ls z a b a d s. 16«M ur árny 1 B é Ián é k o n y h a i d o lg e r é s z fo g l* 17* B á b i D e z s ő p o r tá r s n y u g d,r é s z fo g l9 18, T ó th L á s z ló p o r tá r s n y u g d,r é s z fa 19* B is e n b a r t Im re s z a k m 0 n y u g d ar é s z f 0 20* K la,marik G y u la s z a k m 0 n y u g d,r é s z f D u zs M ih á ly sza k m, ré s z fo g l*

141 A rzl O S Z T Á I / Y O K T A M W 1 L M Á M Y I E ME OIMEMITE

142 Io A Mát.-kémia, szakosított tantervű osztály 0 U) IS) < +>. qk M a g y a r ir o d a lo m ^ H+. M a g y a r n y e l v 0' T ö r t é n e l e m ^ Pl o r v á t b > > 0 0 Á S 0 c c >> ^ o C 8) % Sh o < <Ö ^ M a t e m a t ik a M a* F i z i k a p) B i o l ó g i a K é m i a F ö l d r a j z P s z i c h o l ó g i a r t a Ü íd á mö * $ T e s t n e v e l é s É n e k no 0 *+H s* 0 íd 0 R a j z é s rpiialko e l e m z e s e M a g a t a r t á s S z o r g a l o m o Jm 0 S H '< A le x J ó z s e f,0 B odócs I s t v á n,6 B o ly ó s I l d i k ó,6 B o r ó d i F e r e n c,8 Bozó L á s z l ó, C sa n á d 1I b o l y a 2,0 C sonka C sa b a, C'surda Z s o l t,6 D é v é n y i L á s z l ó. ', 6 E l M á ^ ia,0 F e r e n c z I l d i k ó,0 F ö l d i A t t i l a ',6 G éczy A t t i l a -,0 Gubán Á k o s, Gubán M ik ló s., H a r t l Z o lt á n,6 Ju hász L á s z l ó,6 K is s M a r g it,9 K o vá cs I s t v á n,7 L e f l e G á b or, L ip t á k E r v in 2 2 ', arcsó Z o lt á n r, Nagy Anna, Nyúl A n d re a, P e te P á l ',9 P i n t é r É va,6 P i n t é r F h i d e l i k a,0 P l a k f a l v i E n dre,0 Szabados L á s z l ó,6 S z a rv a s G y ö r g y,0 & v a s zi J o lá n,

143 ! O ro s z - angol nyelvi szakosított tantervű osztály 0 (0N «+ OK *-h 8 M a g y a r ir o d a lo m 0. n M a g y a r n y e l v ^ T ö r t é n e l e m g O r o s z n y e l v í A n g o l n y e l v /s N é m e t n y e l v $ te M a te m a tik a (d H.2 i u B i o l ó g i a K é m i a F ö l d r a j z P s z i c h o l ó g i a V U á gn. a la p ja i T e s t n e v e l é s É n e k G y a k o r la t i fo g L R a j z é s piu alk 0 e l e m z e s e M a g a t a r t á s S z o r g a l o m c a; E -+-» '< B ogn ár B é la, B o rb á s M á r ia 2,7 C sőké Á gn es,2 C'sürke M ^ r ia,2 C s ik Á gn es, G ecse Z su zsa n n a,2 G ord o s B á la,8 G r i t z A t t i l a.,9 G y a rm a th i Á gn es,8 H a lá c s i S án dor 2 * -., H om olya M í r i a,1 Ig n á c z B e á ta, K o c s is E r z s é b e t, K o l o z s i L a jo s,8 K o s z t e ln y L a jo s, L ip t á k V a l é r i a, Máj z i k Á gn es,0 M a rin g M á r ia 2,8 M o ln á r K a t a l i n.,6 N agy I l d i k ó, O r o s z i K lá r a 2 2,1 P á l M e lin d a, P e s e n y á n s z k i L, S án dor Z su zsa n n a,7 S z a l v a i E r z s é b e t, S z o ln o k i I l d i k ó fm _, S z ta n e k O lg a, T r e s t y á n s z k y L i v i a,0 V á r a l j a i K a t a l i n fm,9 V e r e s E r z s é b e t 2 2, B e r e c z E r v in -,2 K e z e s O lg a 2,1

144 I. c Á it tantervű osztály g -2 > <d * o g> o >> A c < <d & & (Ö IÖ 2 O sztá ly fő n ö k : Jakab M argit aq) -H 0C '0 t :o e > > 0 0 >> >> c c N H 00 0no 0 I B HÍ <d >H f 0 *s (Ö no <d H '0 a N O v(d S s :o *T> 0 no a ncd '0 <d 0 o (d > 2 0 C-> S N vaj a 00 n K e 0 c 'tí - no 0 0 s J, H a> 0 ' fí'0 0 c tsi vtd (ne t; '<Dj Q) < C 0 1 $ o jö n ül Álto tanu.i.m0 ered m én y Ádám É va, B éres Z o lt á n, B odor J u d it 2 2' 2, CTsábi M ih á ly,7 C s e r k u t i G ábor, F a lu s i S a r o l t a fm,7 F o d o r M a r g it,0 F od or V a l é r i a,0 G a lgó c D. Éva, Godó M a r g it ,0 G o ty á r M á r ia 2 2,2 H id v á r i J in o s fm, H u nvári E r z s é b e t ,0 K a szá s J ó z s e f,7 K is s J u d it fm,1 K o c s is Á rp ád,6 Kozma Á gn es 2, L a n to s J u lia n n a, L a n to s 2 SUZsanna 2 2,6 M ih á ly E r ik a,6 M i l i c z k i Anna,9 M oln ár G y ö rg y,9 Mráz É va 2,8 Paskó E r z s é b e t ,8 P a z o n y i P é t e r 2, P in t á r G i z e l l a 2 2 fm,6 Ruskó Z su zsan n a,0 S arkadi N. Im re ' ,9 Sándor Z s o lt,2 S z l i v k a L á s z ló,9 T ó th O lg a, V id o r L á s z ló 2 2,2 V e z é r E s z t e r ,0 H erceg M á ria ,0

145 L D Ált. tantervű osztály O sztályfőn ök; S z á s z J ános 0 u H (d no <d M a g y a r n y e lv T ö r té n e le m O r o s z n y e lv F ra n c ia n y e h N ém et n y e lv M atem atika (d tsl 6. <0 *) '0 H 0 m K é m ia F ö ld r a jz P s z ic h o ló g ia V ilágn 0a la p ja i T e s t n e v e lé s É n e k > < 0 (d 0 R a jz é s müall e le m z é s e M a g a ta rtá s S z o r g a lo m (D * s '< 0 Baás J u d it 2 B e j c z i C s i l l a 2 2, 6 Benkó D ezső - 2, 7 Bokor Tamás , 0 Csaba P é t e r 2 2, Dénes K a t a lin, 0 D etvá n Anna 2 2, É r d i K a t a lin, 6 F o d o r M í r i a., 2 F u lö p V a l é r i a 2 2 2,.0 Hegedűs T ib o r, 1 K is s B e a t r ix 2,.8 K is M á rta 2 2 2, 2 K re k á cs M ik ló s 2', L á s z ló k A lb e r t , 0 M adarász Z o ltá n ' , 6 M o ln ár D énes 2 2, 6 N ád asd i E r ik a, 2 Nagy E r ik a, 6 Nagy Géza 2 2, Németh Is t v á n 2,,0 P r e i s l e r Éva,,9 S á p i M agdoln a,,1 Skuta M iklós 2 2,,7 S o l t é s z Á kos ,,0 Szabó Éva '.» 2 S z o l l ő s M á rta,,8 T a n n er M ik ló s,.8 T e r n ó c z k y Ágn es, 0 V a rg a I b o l y a fnu, 1 V a rg a L á s z ló 2,, V a rg a Z o ltá n 2 2, 2 V é g v á r i Is t v á n 2, Zeke Á gn es ", 0 Z s é d e ly P é t e r, 0

146 J IIo A M át-fizika szakosított jantéíyü osztály 0 CDN«-h pv M agyar irodalom M agyar n y e lv ' o: Történelem B oródi 0> >> CD b c b C <ö c KJ "ü m ffl C fi 2 S 'O 0 k P e re n c n é <0 X.2 g (0 ab 2 <Ü g g n.2 ' 2 S ra a B aksa Ibolya,8 B a lá zs L á s z ló,2 B alogh T am ás, ,0 B erk i Judit,9 B oros A n n a,8 B u k ovin szk y Róbert ',0 Cene G y ő z ő,6 Csín esik A n d rá s 2, C sőri M ik ló s,1 Daku L a jo s 2,9 G é c z i G yu la,2 H o r vát h G yö r g y 2,2 H orváth Ján os , Jármay M agdoln a,8 K e ill J ó zsef,0 K elem en J ó z s e f 2 2,2 K e n d e re s i G é z a,2 K lon k a K atalin *- A,0 Lakatos J ó z s e f 2 2,6 Lantos A n n a, Lilinger L á s z ló 2 2 2,2 M e ző v á ri G yu la, M olnár L á s z ló,0 N a g y A d rié n,6 Pápista Z s u z s a 2 2, P on yi M elin da ,1 Schabiik L á s z ló, S zű cs B orb ála,0 T ** + T o z s e r Lajos,1 Crbán T ib o r ,2 V árh elyi L á s z ló,9 V a sp á l Vilmos,6 Végh K atalin 2 2, F öld rajz <ö '0 «i 0 Jtí ü N i/) Ph Világn0alapjai T e s tn e v e lé s Ének G yakorlati fogl..2(1) gm ÖQ) mg NŐ) M agatartás S zorgalom Álto tanúim, eredm én y

147 IL B Kémia szakosított tantervű O sztályfőnök? P a lik F e ren c osztály s o -í Cü) Ti CD! & o ^.Só 0u c 0) <l> <Ú no r? P* N(U r~ S (D 'O - c<n Ü) ICJ (D 'íd 6 C *H 8 C 2, o S ^ h v<u N 0 ÜJ) (Ö? a P (Oc tjíd o H íd o no 2?» no.s <d (Ö "H ' ír g» «-0 P Ü (D x V0 1 no (Ö N<D SP o Sm h írt -2.2 ' :o «(d isi _ s _ (-i _tl_ H - f i _ itt a,'w 0 «2 01 B akos B rika, B akos V aléria 2 2, B áli P é te r 2,7 B e rc s é n y i C ecilia,0 B ő v iz Z su zsa n n a,7 B uga L á s zló, E c s e ri É v a, H a lá sz Á rp á d ,7 Hom oki B eatrix,0 K orm os Z su zsan n a fm,0 K ovát s S án do r 2 2 2,1 L a d ó czk i É v a ',0 Lant o s K at alin,9 Longauer M árta,7 M a rczin k o vics Gabriella^,0 M árton Edit ,0 M olnár E rzs é b e t,1 M oln ár István 2 2,2 M urár G y u la ,0 N o vák Katalin 2 fm,0 Ormós Z su zsan n a,0 R om sics E eren c,2 Sándor C saba 2 2,0 S e ly m e d G u sztá v, S ótér E rzséb e t,6 S u sán T ib o r ,8 S za b ó É va 2 2,7 S za b ó Z solt 2,8 Tim ár K lá ra 2, T ó th E dit ,0 C irm ossy Á k o s,8.ha tanulmányi e r;

148 II. c Ált. tantervű osztály O sztályfőn öki P u s k á s István n á Babulya B arn ab ás i Baranyi Iz a b e lla Baráth A n d rá s B a zs a ly a Livi a Benkő M ihály B ozó Á g n e s Bozó H ed vig C zikora O lga Deák D orottya D erekas M agd oln a Godó A n n a Hajósi A n n am ária Horváth K lá r a K adlecsik K o rn é l K irá ly Ilona K oós G-yöngyi r* J K oröskényi P é te r L aczk ó S án d or 2 2 Lakos G y ö rg y 2 rr j Márton E rzséb e t Nádházi E rzséb e t Pál Imre Pilinyi Á g n e s P okrivács Márta P rin cz M arianna R egős Hilda R oszjár E rzséb e t 2 R ozgon yi N án d or Róth S z ilv ia Sinka Ibolya.2 S zigetvá ri C silla : Szlatincsán Edit 'Lakács E rik a 'Lakács M ária 'Lakács Z su zsa n n a 'Lo mányi A ttilia 'Lóth Z su zsan n a ánki Judit

149 Á lt. tantervű osztály O sztályfőn ök; K ő v á ri T ib o rn é M agyar irodalom M agyar n y e lv j> > >.2 ' E» í $ 'S c c c %,2 o * s g a s % :o ' ^.2-2 :o «a A n ti T a m á s ,6 B a la va id er Á g n e s ,6 B a lá zs Z s u zsa n n a ,7 B é k é s E rik a ,6 B u lejk a É v a ,7 D om onkos R o z á lia 2 2,2 E ö tv ö s M ihály ,0 Pábián Á g n e s fm,0 P i s cíer Gryö r g y i ,0 G á sp á r Attila 2, H an dó A ttila 2 2,0 H abala G a b riella 2 2, H u szá r Judit,0 Iván Ivette fm 1,0 K a z á r i Jolán, K a z in c z i A n ikó ,0 7 w K á r a P e re n c ,9 K o v á c s Júlia 2 2,2 K o v á c s M ária 2,6 K o n y a Á g n e s ,9 K u b e ly É v a ,0 L a c zk ó E rik a 2 2,1 Ludman E rz s é b e t ,0 M agyar É v a,6 M ihalik T ib o r, M illetz Z s u zsan n a, M oln ár István ,0 P a rd itk a bajos ,0 S om oskői T iv a d a r 2 2 ' ,0 S u ly o k Ján os ,7 Susán B orb ála ,8 S za n d a i M agdoln a ,0 T e r e n y e i M agdolna^ ,8 T óth A n n a ,0 T e s tn e v e lé s É nek G yakorlati fogl* 9 da>.sin pcü u)8 VCDCD m '* M agatartás S zorgalom e Q) -*-> í? '<

150 Illő A Mát- fizika szakosított tantervű osztály O s ztá ly fő n ö k : S z á s z Ján osn é B á c s k a i Julianna B ara K a ta lin B artk ó István B a z s a ly a E dit Bujtás J ó z s e f D é v é n y i T a m á s F a rk a s G á b o r G a z s ó L á s z ló G od ó É v a H u k ic s Imre Illés M á ria Ivák M a g d o ln a K á d a s i Judit Kúti M árta L á s zló V a lé ria M e d v e F e r e n c P in tér S á n d o r P irk T (jncje 0 0 <D 0 >, b c *(ö J0 Ö C >> b '(ü no SP u iö JS :o 2 2 e T > > <1; <D >> c c N 01 0 u ) 2 0 íd í* X c s íd s s c cd v0 íd 2 2 QO Q- '0 jö 0) '(1) ű) > íd *01) íd íd o 0 X '0 ü c t t-h t S ) +-> N 0 r*h N 0 v0 H :o 0 0 U a V HH É a í> e G fd ^ *^0 g 0 1 7J» c o mbb IÖ N 0) * ü 0! 0 vd íd 01) o H (dofi Sh 0 ISI 0) U 0 i*- V.7, , S z a b ó E n d re S z a b ó R u d o lf S z e le Imre V ajvod a S á n d o r Végh M á ria Vén Ildikó W e is z T a m á s ,2 2,7,6..,0

151 1 ~ IIL B Kémia szakosított tantervű osztály O sztályfőn ök : dr* D obán y Irén E a s td j> U w K.-h E S-. <l> (d iö c >> í* '(U öl) öl) % iö id -n 2 e a; a >» c b c n o» dj) 6 c 0 < > (d * ^ Irt c 2 aj <d (d b (d '0 g H N 0 v0) H (ki 'db & '0 JS o :o «) 6. P< > - QO x 0) '0 H :2 u) 0 r j H _> 0 8 ' MÖ C > N s*0 (d r-h 0 0 J»S íd c ' (ü k_ r-h <d ni) 0 0 C id N 0 ni) 0? íd ISI e 'M ( tó 0) B akos G ábor B rezn a i Sándor C zégén y Á g n e s Demeter Sándor E ppich E rik a Filep M iklós 2 G o rd o s Zsuzsa. H eged ű s Imre Juhász Márta K ojnok J ózsef K olaj Á g n e s K olláth Bálint M olnár E rik a M u driczki Katalin. fm N agy L ászló Pálm ai ^ y u la R om sics L ajos Sán dor T ib o r 2 Surányi M argit S za b ó E rzséb et fm T a jti Imre G ábor 2 T a r i János 2 T ó rá k M ária Valéria ^ Tóth Katalin 2 W ollner Á k o s

152 III. c Álto tantervű osztály O sztá ly fő n ö k : S z a b ó F e r e n c n é Ált, tanulmányi ert A n d ó Z s u zsa n n a ,8 B alogh Z s u zsa n n a ,0 B ata Ján os ,6 B a z s a ly a ^ á r ia ,0 B e rta M árta,0. C san aky G y ö r g y.,6._ - t - C sorb a Edit 2 2' ',1 G á sp á r E eren c 2 7, J e s s z e Judit, K a c s ú r L á s z ló, Liptay E s z te r 2 2 2,6 L ő ric z e Z s u zsa n n a ,0 M a rg ita y M a rietta ,0 M e d v e d Ilona ,6 M olnár T e r é z 2,6 M o ra v s zk i A n d rá s ,0 N a g y Judit ,0 P a p p Z ita,6 S a jg ó É v a ' fm 2, S án dor M ária, Susán J ó z s e f ,6 S za b ó L á s z ló 2 2,0 S z a b ó T am ás ,7 S z a b ó Viola Z,6 S z e b é n y i Judit ,0 T é p Ián Illá r a ,9 T ó th E rn ö ,0 T óth E rz s é b e t , T ő k é s T am ás , V árh elyi B é la,8 Villányi Judit ~,8 V in c z e Ilona 2 2,

153 ~ 1 $ * II To D Ált. tantervű osztály O sztályfőn ök? N á d a s i E r z s é b e t M agyar irodaloi M agyar nye Ív Történ elem O rosz n y e lv A n g o l n yelv F ran cia n y e lv Matem atika F izik a B iológia K ém ia F öld rajz P s z ic h o ló g ia Világn, alapjai 0) '<D t-h <D >CD C -M 0) CD e É nek r < no 0 r-h U 0 y / 1 ( á 1 ;2o) Sto 2 '(DvfÖ (OtS! " '(Dg (Ö, á id <ö a; A n g y a l Judit IV.,0 A s z ta lo s M ária ,0 B alogh K lá ra 2, B ért ók B ertalan 2 2, B ertók Z s u zsa n n a 2 2 2,2 D em brovszki E rzsi, D om onkos M á ria,6 E ffin g e r É v a IV. 2,7 E n re ite r István ,0 E odor E rzséb e t ,9 E odor Valéria 2 2 2, G e r g e ly Valér,0 H ajas A n n a ,9 Handó Irma n; 2 2 2,6 H a va si E rzséb e t ,6 K a k u k Jolán ,7 K u lh avi E s z te r , M aróth y T ib o r M olnár Á g o ta ,0 N yitra i K atalin ,0 O rcsk ai E rik a 2 2 2, R o zg o n y i J ó z s e f,6 S a lg ó É v a, ,7 S arkad! N a g y Á g n e s ,8 S oproni M arianna , S u ly o k Z oltán,8 S za b ó L L á s zló ' 1,0 S za b ó II. L á s z ló ,0 T a k á c s M ária 2 2,1 T ih a n y i István ,0 T óth H ed vig IV. 2, Tóth S z ö llö s M ária ,0 T ö z s é r M agdoln a 2, Szorgalom u (1) > i *?

154 M agyar irodalor M agyar n yelv III. E Á lt, tantervű osztály O sztályfőn ök? dr0járm ay P a in e Történelem O rosz n y elv Fran cia n yelv Latin n yelv Matematika <d g < H N fe B iológia Kém ia Földrajz P s zich o ló g ia &<d a c $ í> T e s tn e v e lé s Ének G yak 0 r lati f0 gl <ö :d d) g Ui 'CL) Ü) N '0) 8 d).a, <d M agatartás Szorgalom "T no 0) N c é Xl) cd g 0 oj no Bagyinszk.1 Á g n e s ,8 B a lá zs E rzséb e t ,6 B é rc z e lly É va,6 B ék ési Z solt 2 2, C seh K atalin C sizm adia G iz e lla ,6 Csibuia A n n a 2 2' C sőké K lá ra ,0 Fülöp K lá ra H aran gozó É va H orváth E dit,9, ,8 K e n a L á s zló 2 9 K ib éd i Ádám 2 fm, 7 K ic s in y Julianna , K o v á c s Z s u zsa n n a , 0 K re n á c s M agdolna , 1 L o son czi Ildikó 2 2, 1 M iklós V aléria ,6 N agy M ária,9 N ótás Z su zsa n n a ^, O brecsán y Melindái: ,0 R e g ö s M árta 2,6 Sarkadi Edit,9 cr S c h lag ett er K at a Un,6 Skuta É v a ^ 2,8 S za b ó M elinda ,0 S zen e s Márta ^,6 Tóth M agdolna 2 2 2, 0 0 Vanó Julianna ,8 Villányi M ária 2', Zsidai L á szló fm 2 1, 0

155 0 2 % * 0 Ált, tantervű osztály O sztá ly fő n ö k? P a b u ly a L á s z ló n é S 0 <d v 0u <d ni) <d 0 b 6 C q Sh 0 <d c >> '0 SP t <S :o 2 ^ UQ > > íd ;a 0 r i 0»+-< fd 0 a0 (d nb a '0 : S 0 í* 0 í* N '0 jd 0 1d '0 c >> c íj íd 0 '(d > -H c»u «H t, 0 N N -M d ni) /d!d x: 0 00.s 1 '(1) 1 s<u '0 *>* 0 c 0 c no J*íd n v0 :o N0 '(d 00 0 c {* ra a e 'W 0 (X ajz é elem 0) '<d t<d S o L, 0 d <d ni) ni) «d Sm o 2 d? '< B o r o s E r z s é b e t B o z ó B é la C s a tló s J ó z s e f C som á n y T e r é z i a 2 2 P a b u ly a L á s z ló P e r k e G y ö r g y P é n y e s M agd oln a G á s p á r Vilm os G y ű r k y Z o ltán offm arin Á g n e s 2 2 K íb é d i T ib o r Á c; K is s R ó b e rt K o mo lai H e d v ig 2 K r á l P é te r J M o ln á r Ild ik ó 2 2 M oln á r L á s z ló 2 2 M o r v á i Judit. O rm ós E r z s é b e t 2 P e t r ó c z y M á ria ' S z a d a i S á n d o r S z lá d ik M á ria ' a r já n i M a rgit. o m á n y i K a ta lin Z a g y v a! K a ta lin s fm ,

156 ÍV B Ált, tantervű osztály Osztályfőnök: H etold Lászlóné s o < > Tj S (fi ^ * ~ C J8 QO á >2. 8 *0 <*> a) s ^ (ö U) oi) a VJ) 0) c '0 cd = : & (Ö N O Ö Í S N 0 -Sí S «ö íd íd jd n0 '<Ö n s > c t»n 1Ö < (fi o 'fl>g QO Jm 0 C ü) r (D ^ '0 i» t 7d *r! oi) * S?? Jö i0 :o o s S -H»«H J«s* 'CD tc «<0 *-«N 'fl; N V(Ö (fi (fi Js n-2 SP 0.2 y :o ifi a (fi c >> ff ö NI 2 ÉH o fa z 2 fc m * Ua D h > e 'W 0 a 2 in B e jc z i Em ö 2 2,7 B é r e z é s i Z solt., Bodor L á s z ló 2 2,0 B oné É v a í ,0 Dom onkos Vilmos, Peren e z H ed vis ,9 G -azd agh egyi É v a ,0 H angráth K atalin.,0 K om lósi E rik a ,0 K o v á c s E rik a,2 K ra jc s i P é te r -,9 Lakatos István 2,8 M argit a y Z o lt án 2 2 2,0 M ácsai E eren e 2,6 M ed vesi A n g é la ,0 M olnár Júlia 2 2, M ó zes M agdoln a 2,8 N y e rg e s P é te r 2 2,1 P ó c s a Anna fm 2,8 P u sztai A d é l 2 2, Rátki Judit,9 Sim onffy É v a 2 2,8 S zabó G y ö rg y i., S zabó T ib o r,9 S zá d o c zk i A n ik ó ,0 S z á s z Zoltán.,6 S zerém i M argit , V erebélyi Z s u z s a,8 Z s é d e ly Sán dor,6 Js (fi

157 x angol nyelv IV0 C ÁIto tantervű osztály Osztályfőnök? B á c s k a y János S o * f 0 1 % ül) (Ö (1) s & s <0 S - 0 C i o >> >, <D iá L, CD C C >, cd c g V(D N ~ C S <ö M $ C o Ü 2P * o s a :0 2.s < (H o z ^ QO «J ' -g 2 '0J ffl X -a 2 a «ofl (0 'fl> M '-2 H 0 N O > (d ^ <d í ü C C 2 n J in :o (J) ^ cd ^ ^ oí) o 8 - o CD C 'tí 0 td CD g 0) C'(D VÍÖ 0) s s * 9 t 1 l 0 'CD «cd CD cd Oí) $_ N CD OJ) 0 cd* cd ts) OÍ 2 0) Á c s A n n a, Bibók P é te r., 7 C sorba E rz s é b e t, D ávid G eorgin a ,9 Domonkos E r z s é b e t V G re g o r M ária 2, Hajdú 'Pibor,1 H eged ű s É v a fm 2,7 H tavac ska B dit,8 Hunyadi Katalin ,1 J o ó Má.ria, K e s z le r Á rp á d,9 K o a d a c s Ildikó,2 Lu k ovszk i Edit,7 M iklós M ária, N e me svári A n n a 2 2, Olaj Mária ,1 P in tér I stván ,9 S ch u yer M ária,0 Soproni Jolán, S za b ó Ibolya, S za b ó M ária 2 2,6 S z ilv e s z te r István 2 2, olnai K á ro ly X 2,0 /Tóth É v a ,1 V arga Z su zs a n n a ,6 V asas E rzs é b e t ,8 V e n c ze l M ária 2 2 2,1 k s e k Sándor,7

158

159

160 O S Z T Á L Y

161 J V W ni / Z S O

162 IV D 0 e Ált* tanterv ü o s z tály Osztályfcnöks B ajó czk y Jé n osné S 0 0 Sh ü 0 c Sl & g!>»!>> v(d TQO ni) -h Cd co -S s s í B a lá zs A ra n k a B a z s a ly a Judit 2 2 B irkás M argit F odor Z su zsa n n a P o rstin ger Judit 2 G-ajdár E rzs é b e t Janák Lidia 2 K a r c o g M ária 2 Kem p B eáta 2 Killyén.i A n d re a K is lo v á s z G izella. 2 2 M linarik M ária M urányi M árta Pintér M ária R ák Ilona Sándor Z su zsa n n a ' T e le k Katalin T ó b i E rzs é b e t T ő z s é r E rzséb e t Z sid a i M agdolna «i~ n D cd cd 0 tó0 o Ü).2 ü) ni) íd v0 '0 i-h o*-l + *v0 isi r-h N cd 0 cd 0 >0 'Sf r o 0 c H ni) r-h N ved cd N r- :o Ü) c id Cd Pl 0 % 0 é s lem 2 2 2, 2 ifi '<ö ucd cd ni) cd s_ CD 0 ni a in '<,,0,6,0, 2,6,,0,1,1 2,9 2,,6,2,8,6 2,9 2,8,6,8

163 - 1 7 ~ IV, C o s z tá ly E ln ök : P ó s a Z s o lt M M elöa.d ó J e le s e n érett: C s o rb a E r z s é b e t, H la v a c s k a Edit, Joó M ária, V ilc s e k S á n d o r Jól érett: Á c s A n n a, B ib ó k P é te r, K e s z l e r Á r p á d, K o n d a c s Ildikó, L u k o v s z k y Edit, M ik ló s M ária, S c h u y e r M aria, S o p ro n i Jolán, S z a b ó Ibolya, S z a b ó M á ria K ö z e p e sen érett: G r e g o r M ária, H ajdú T ib o r, N e m e s v a r i A n n a, P in té r S á n d or, S z ilv e s z t e r István, T o ln a y K á r o ly M e g fe lelt: D á v id G e o rg in a, D om on k os E r z s é b e t, H u n yad i K atalin, Olőój M ária, T ó th É v a, V a rg a Z s u z s a n n a Javit: H e g e d ű s É v a, V a s a s E r z s é b e t, V én e z e l M á ria IV, D o s z tá ly E ln ök : K o v á c s G á b o r b a la s s a g y a rm a ti B a la s s i. B 0 gimnázium., ta n á ra J e le s e n érett: S á n d o r Z s u z s a n n a Jól érett: B a lá z s A r a n k a, E o d o r Z s u z s a n n a, K illy é n i A n d r e a, M u rán yi M árta K ö z e p e s e n érett: B irk á s M argit, E o rs tin g e r Judit, Janák Lidi a, P in té r M ária, R á k Ilona, T e l e k K atalin, T ő z s é r E r z s é b e t, Z s id a i M a g d o ln a M e g fe le lt: B a z s a ly a Judit, G a jd á r E r z s é b e t, K a r c z a g M ária, K e m p B e á ta, K is lo v á s z G iz e lla, V la c s il Ildikó Javit: M lin arik M á ria

164 1 6 A z é r e t t s é g i v i z s g á k e r e d m é n y e i IV. A o s z t á ly E ln ö k : S z a b ó P e r e n c k is te r e n y e i g im n á ziu m ig a z g a t ó ja J e le s e n érett: B o r o s E r z s é b e t, P a b u ly a L á s z ló, P e r k e G y ö r g y, G á s p á r Vilm os, K ib é d i T ib o r, K i s s R ó b e rt, M o r v á i Judit, P e t r ó c z i M ária, S z a d a i S á n d o r, S z lá d ik M ária, T a r já n i M argit, T o m á n y i K atalin, Z a g y v á i K a ta lin Jól érett: Bozó B éla, P é n y e s M a g d o ln a, K r á l P é te r, O rm ós E r z s é b e t K ö z e p e s e n é re tt: C s o m á n y T e r é z i a, K o m o la y H e d v ig, M o ln á r L á s z ló G y ü r k y Z o ltá n, H offm ann Á g n e M e g fe le lt: C s a tló s J ó z s e f, M o ln á r Ildikó IV, B o s z t á ly E ln ö k : K a á r i S á n d o r a r é ts á g i gim n áziu m ig a z g a t ó ja J e le s e n érett: B é r e z é s i Z s o lt, D o m o n k o s Vilm os, K o v á c s E rik a, K r a jc s i P é te r, R átk i Judit, V e r e b é ly i Z s u z s a n n a, Jól é re tt: H a n grá th K a ta lin, L a k a to s István, M ó z e s M a g d o ln a, S im on ffy É v a, S z a b ó G y ö r g y i, S z a b ó T ib o r, Z s é d e l y S á n d o r K ö z e p e s e n érett: B e jc s y E m ő k e, B o d o r L á s z ló, M a rg itta y Z oltá n, M á c s a i P e r e n c, M o ln á r Julianna, N y e r g e s P é t e r, P u s z ta i A d é l, S z á d o c z k i A n ik ó, S z e r é m i M argit, M e g fe le lt: B o n é É v a, P e r e n c z H e d v ig, G a z d a g h e g y i É v a, K o m ló s i E r ik a

165 18 S t a t i s z t i k a i ö s s z e s í t é s 12ZQ z.71* t s j i é v v é g é n. o s z t á l y, lé t s z á m á t l a g b u k á s ho ou u I rh - t i +- >!>> & b D ro U :0 -t i -p -p LTs 1 D -, 7 -, 6 vo 1 t > co vo 00 i o 00 m u l a s z t o t t ó ~ r á k szám a í <D N w Ö W <D :o m Ö (ti rh bű H [ h iá n y z á s m e n t e s nap I. A 1, I. B 2, _ I. C, 2 _ _ I. D, I. év f 12, I I. A, I I. B 1, 7 IIB I I. C 8 2, I I. D 2, T I. é v f 16, I T T. A 2, 7 ~ I T T. B 2, I T T. C 2 2, I T T. D 2, I I I. E 1 2, T IT 9 é v f < 16, TV. A 2, I V. B 29, IV. c 29, I V. D 20, _ I V. é v f 102, , % 1, % 6,6% 0,9 % 8,9 %,6% 16 I s k o l a 16, ,7% e g y f ő : 2 \ A _ ó t í _ -Egy ő s z 8,7 n a

166 N. m. Ny. St. 800 db

167