K Ö Z É P I S K O L A I T A N U L M Á N Y I V E R S E N Y

T A M Ü I L M Á M Y Í I B O IL Y A tt W E 1 S E N Y E SS A IP O K O R S Z Á G O S K Ö Z É P I S K O L A I T A N U L M Á N Y I V E R S E N Y M a g y a r n y e lv é s ir o d alom p á ly a m u n k á t készített 4 tanuló, T o v á b b ju t á s r a ja v a so ltu k K o ő s G y ö n g y i XVa<, N á d h á zi E r z s é b e t IV0c. D eák D orottya IV,c tanulók d o l g o z a ta id A z o r s z á g o s fo rd u ló b a jutott N á d h á zi E r z s é b e t m iniszteri dic s é r e t e t kapott. T ö rté n e le m P ályam u n k át készített 3 tanuló Borod* F e r e n c HLAo L an tos Julianna M oln ár D é n e s IILG IIÍYD0 A tanulók d olg oza ta it to v á b b ju tá s ra a v a s é i uo, A z o r s z á g o s fo rd u ló b a jutott B o r ó d í F e r e n c ÜL A oszt, tan u ló m iniszteri d ics é re te t kapott* Biológia P ályam u n k át készített 9 tanuló T o v á b b ju tá s r a ja v a so ltu k a z h ford u lób a n m egírt zárth elyi d d lg o z a to k alapján C s o n k a C s a b a ill a B o ly ó s Ildikó IlL a = M ílíczki A n n a III < tar utókat. A m á sod ik fo rd u ló b a nem jutottak be. 72,

Kémia. p á ly a m u n k á t k é s z íte tt 6 ta n u ló T o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k é s a m á s o d ik fo r d u ló b a jutott B u g a L á s z l ó IV0 B 0 o s z t 0 ta n u ló F ö ld r a jz p á ly a m u n k á t C s a n á d i Ib o ly a IIL a o s z t 0 ta n u ló k é szíte tt, d o lg o z a tá t t o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k, d e a v e r s e n y m á s o d ik fo r d u ló já b a n e m jutott b e Q O r o s z n y e lv A z e l s ő fo r d u ló b a n 15 ta n u ló indulto A m egirt z á rth e ly i d o l g o za tu k a la p já n t o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k N á d h á z i E r z s é b e t IV. c G e c s e Z u IIL B C s ü r k e M á r ia IIL B S z o ln o k i Ild ik ó IIL B C s ő k e Á g n e s IIL B H o m o ly a M á ria IIL B tanulókato A v e r s e n y m á s o d ik /m e g y e i / fo r d u ló já b a C s ü r k e Mária* H a - m o ly a M ária, G e c s e Z s u z s a n n a é s N á d h á z i E r z s é b e t jutott, a h o l H o m o ly a M á ria é s N á d h á z i E r z s é b e t e l s ő h e ly e z é s t é rle k e l0- A z o r s z á g o s fo r d u ló b a jutott N á d h á z i E r z s é b e t m in iszte ri d i c s é retet kapotto A n g o l n y e lv A z L fo r d u ló b a n 9 ta n u ló indult T o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k C s ik Á g n e s IIL B S á n d o r Z s u z s a n n a IILB P e s e n y á n s z l y L á s z ló HL B ta n u ló k a t A v e r s e n y m á s o d ik fo r d u ló já b a n em jutottak b e. 7 3 0

ÓK Ő R T UDP M Á N Y I T Á R S A S Á G N Y L A T IN T A N U L M Á N Y I VERSE A v e r s e n y e n 5 ta n u ló Indult, T o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k L o n g a u e r M á rta IV0B, d o lg o z a tá t, A R A N Y D A N1E L M A T E M A T I K A! VE R S E N Y A v e r s e n y e n a k e z d ő c s o p o r t b a n 29 ta n u ló a h a la d ó c s o p o r t b a n 26 ta n u ló in du it0 T o v á b b ju t á s r a ja v a s o lt u k B u tk aí Istvá n II0 A dolgozatát*. K Ü R S C H Á K J Ó Z S E F M Á T É M A T 1K A I V E R S E N Y A v e r s e n y e n B u k o v i n s z k y R ó b e r t D a k u b a jo s M o ln á r L á s z ló T ö z s é r Laj o s V a s p á l V ilm os V á rh e ly i L á s z ló I V A, IVo A ÍV A TVo A TV A IVo A ta n u ló k indultaké K A Z I N C Z Y S Z É P K IE J T É S I V E R S E N Y A z is k o la i v e r s e n y e n indult 24 ta n u ló A m e g y e i d ö n t ő b e jutott J á rm a y M a g d o ln a IV C G y a r m a th y Á g n e s IILB R a d n a i Z s u z s a n n a II0B A z o r s z á g o s d ö n t ő b e jutott J á rm a y M a g d o ln a IV C o s z t, ta n u ló A M A G Y A R R Á D IÓ K O D Á L Y M Ű V E L T É G I V E R S E N Y E Ts.k V án k c s a p a ta a 1 6 - o s o r s z á g o s d ö n tő b e jutott0 A c s a p a t tagjai? F e r e n c z Ild ik ó TTL A K a p ő s i Ida ÍI0 A R a d n a i Z s u z s a n n a ILB A z e l s ő 10 c s a p a t k ö z ö tt v é g e z t e k. 74

r é s z l e t e k a z o k t v - n m i n i s z t e r i d i c s é r e t e t k a p o t t T A N U L Ó K P Á L Y A M Ű N K Á IB Ó L R é s z le t " A z én P etőfim c G O K T V - d o lg o z a t b ó l "P etőfi S á n d o r k ö lt é s z e t é v e l c s a k n e m m á sfél s z á z a d alatt milliók é s m illiók ism e rk e d te k m eg, életm űve k ö z k i c e s é vált A k öltő s z ü le t é s é n e k 1 5 0 o é v fo r d u ló ja k a p c s á n g y a r a p o dik a s z e lle m é n e k n yom án fogant m ű v é s z i a lk otá sok * tanulm á n y o k sora A g ra fik u s m ű v é s z a s z e r e lm e s v e r s e k illu sztrá ciója k én t fin om vón ásű * m é ly re h a jló p illan tásű leányt v a r á z s o l p a pírra, fe lr u h á z v a őt a P etőfi s z e r e lm i líráját je lle m z ő n ép k öltés z e ti m o tív u m o k k a l A s z o b r á s z k e z e a " z s e n iá lis k am a szt dom borítja a P etőfi-p la k ettre, A z a lak m a g a s h om loka, a s z ik r á z ó s z e m e k, a s z á j v o n a la su g a lljá k a b e n n e la k o z ó é le s lá tást, a s z ík la s z ilá r d e lv e k e t é s s z e n v e d é ly e s s é g e t - A s z ín e.-/ m ély hittel* a v a llo m á s ő s z i n t e s é g é v e l túlzott p á to s z tó l m entesen to lm á c s o lja a z " E g y g o n d o la t bánt engem et." c, v e r s e i. A z iró töm ör, é r v e k b e n g a z d a g stílu sb a n em eli ki tanu lm án yában P etőfi é letm ű v én ek a z o k a t a sark aljatos pontjait, am elyek k e l seg íth eti k o r a id ő s z e r ű k é r d é s e in e k fe lv e té s é t ili, m e g o ld ó - s á t0 M üveik* sza v a ik * g a z d a g k é p e t ra jz o ln a k P etőfiről, Mit jelen t szá m o m ra irodalm u n k le g n a g y o b b k öltője? Ő a XIXo s z á z a d b a n * a z e u ró p a i p o lg á ri forra d alm a k k orá b a n élt* míg én a XX sz* d e re k á n, s zo cia lista, tá rs a d a lo m b a n Q E z igaz* m ég is v a n é lő kapcsolatunk V e r se i a z is k o la i ism eretek* k ü lön féle tan u lm án yok, a g o n d o lk o d á s seg ítettek abban* h o g y m egform á lódjék a z "én Petőfim"* létrejöjjön ben n em e g y á tfo g ó kép a k ö ltő rő l é s müveiről E g y o ly a n kép* me lyben k ü lö n ö s h a n g sú ly t kap id ő s z e r ű s é g e * m a g a ta rtá sá n a k k ö v e te n d ő vonásai T e r m é s z e t e s e n a z a z én P etőfim m ég uj elem ekkel* fe lis m e r é s e k k e l é s ö r ö k s é g e k é n t v a ló r a váltott tettekkel g a zd a g o d h a t ' 0000 ig y n yilatk ozh atott m eg ö n fe lá ld o z ó h a z a s z e r e t e t e isi 75,

"N e k e m n in c s sem m im, sem m im e h a z á b a n D e é n e g é s z e n a z ö v é v a g y o k " E z a m ondat h a n g s ú ly o z z a a k öltő tá rsa d a lm i h e ly z e té t, s z e m s z ö g é t a k ü lö n fé le je l e n s é g e k m e g k ö z e ü t é s é b e n. P e tő fi s o h a s e m ta g a d ta m eg p le b e ju s! s z á r m a z á s á t, k ih ív ó m e r é s z s é g g e l v á lla l ta a n é p b ő l é rk e ze tt, a n é p é r d e k é b e n á llá st fo g la ló k öltő s z e r e p é i M in d en lírai m a g a ta rtá s á b a n a z a k ö z ö s, h o g y a n ép s z e m é v e l n é z i, látja é s fe je z i ki ön m a g á t, á b r á z o lja a z o r s z á got, fo g la lja p r o g r a m b a a m a g y a r s á g útját é s tennivalóit^ E z é r t je le n tk e z ik már p á ly á ja e le jé n o ly a n v e r s e k k e l, a m e ly e k m á sfa j ta íz lé s t é s v ilá g s z e m lé le te t su g á rozn a k ^ mint k o r a h iv a ta lo s k ö k t é s z e t e 0 O lyan v e r s e k k e l, a m e ly e k té m á ju k k a l é s form á ju k k a l e g y arán t k ü lö n v é le m é n y t je le n te tte k már a k k o r, am ik or m ég nem a ífp o litik u s P e t ő fi19 írta v e r s e ik A n é p életét bem utató jelenetek*, d a lo k, a z e g y é n é le t s o r s á r ó l d a c o s h e t y k e s é g g e l Írott k ölte m é n y e k, a s z ü le in e k e g y s z e r ű s é g é r ő l s z in te k e s z ty ű t d o b ó nyílts á g g a l m egform ált v e r s e k, a t e r m é s z e t r ő l é s a m a g y a r tá jró l u j- s z e r ű e n d a lo ló ^ u v e k p le b e ju s k öltői m a gata rtá st tü k r ö z n e k a k o r ren d i M a.g y a r o rs z á g 6 b a.n 0 A p le b e ju s elem a k e z d e ti ö s z t ö n ö s - é rze lm i s z ín ir ő l d in a m ik u sa n a t u d a t o s s á g s z in tjé r e lépett, s b e lő le s a rja d t ki n e m e s, é rte lm e s lá z a d á s a. K im ondta, a nem et, de e z a t a g a d á s a z ig e n b ő l fakadt M e t s z ő kritikával, a g ú n y sujjtó fe g y v e r é v e l, h á t b o r z o n g a t ó k o m or k é p e k k e l nyúlt a ren d i M a g y a r o r s z á g h o z, a n n a k t e s p e d t - s é g é h e Z o U g y a n a k k o r a forra d alm i d e m o k ra tiz m u s é s k ö v e t k e z e t e s s é g je g y é b e n é r e z t e át a k o r két n a g y t ö r e k v é s é t, a társa d a lm i á ta la k u lá s é s a n em zeti fü g g e t le n s é g igényét,, A m e g v a ló s ítá s utján a n é p által akart uj n em zetet t e r e m t e n i S m á rciu s l ó - é n P e t ő n n é p v e z é r k é n t állt a forra d a lm i tö m e g e k é í é r e Q E nap e s e m é n y e in e k irá n y ítá sá b a n já tszo tt s z e r e p e b iz o n y íté k a a n n a k *, h o g y P e tő fi é le té b e n e s z m é n y i e g y s é g e t talált a s z á n dék, a s z ó é s a tett0 E h árom t é n y e z ő s z o r o s e g y s é g e k ie m e l k e d ő e n a fo rra d a lo m é s a s z a b a d s á g h a r c id e jé n n yilván u lt m e g 0" O098S87O!íA z e d d ig e lm on d otta k k a l fü g g ö s s z e, h o g y a h a la d ó m a g y a r politikai m o zg a lm a k s o r á b a n g y a k r a n feltűnik a n e v e, s ő t je l s z ó v á válik* 7 6 0 A M a g y a r T a n á c s k ö z t á r s a s á g id e jé n b é ly e g e t

h o z n a k fo rg a lo m b a a r c k é p é v e l, A két. v ilá g h á b o r ú k ö zö tt nem v életlen, h o g y c s a k a le g b á tr a b b a k m erik id é z n i ig a z i s z e lle m é t,.1942, m árc. 15 én a P e l ő l i - s z o b o r előtt za jlik le a N é p fr o n t -m o z ga lom n a g y s z a b á s ú m e g m o z d u lá s a, a m ely a v ilá g h á b o r ú b ó l v a ló k ilé p é s t é s fü ggetlen d e m o k ra tik u s M a g y a r o r s z á g o t k ö v e te k E z e n a m e g k e zd e tt utón k e ll n ek ü n k is, mai fia ta lok n a k to v á b b h alad n u n k, A 5ren d k iv ü li s z e lle m " a Mren d k iv ü li je lle m H b en n ü n k is tiszteletet é b r e s z t, E z nem azt jelen ti, h o g y életra j zát, m ü v e in e k s o rá t c s u p á n ille n d ő s é g b ő l e ls a já títa n d ó ta n a n y a g n a k tartjuk, A r r a k ell törekednünk^ h o g y h o z z á h a s o n ló e s z m e i ' t u d a t o s s á g g a l é s t á v la t o s s á g g a l, h a tározott á l l á s f o g l a l á s s a l fr is s é le ts ze m lé le tte l, v ilá g k é p p el, s z e lle m i m o h ó s á g g a l, élm én y s z o m jú s á g g a l aktívan k a p c s o ló d ju n k be a tá rs a d a lo m á ra m á b a,1* N á d h á z i TV, c, o, t, E r z s é b et,, D o lg o z a to m b a n a v e r e b é ly i e m b e re k, a m á tra v e re b é ly i tem p lom, a szen tk ú t! tem plom, e z e n tú lm e n ő e n e l s ő s o r b a n a m űem lék ek, illetve ellen tétkén t a v a llá s i k e g y h e ly e k v is z o n y á t s z e r e t ném bem utatni 0 K ís Z - a l a p s z e r v e z e t ü n k b e n, a R u d a s L á s z ló s z o c io ló g ia i a la p s z e r v e z e t b e n m á s o d ik é v e fo g la lk o z u n k a s z o c i o ló g i a i felm é ré s m ó d s z e r e iv e l, A tém a m e g r a g a d á s á h o z a s z o c i o ló g i a i felm érést tartottam a le g m e g b íz h a tó b b m ó d s z e r n e k, u g y a n is a z életé r z é s, tudat, fü g g v é n y e a t e le p ü lé s n e k, m u n k a h ely n ek, k om m u n ik á ció n a k, m ű veltségn ek ^ is k o lá z o t t s á g n a k é s é le tm ó d n a k 0 A z t is v izs g á lta m, h o g y a fia tala b b k o ro s ztá ly t m en n y ire b e fo ly á s o lja e l s ő k is c s o p o r t ju k, a c s a lá d, é s m en n yire a k o rtá rs d iá k o k társ a s á g a /o s z tá ly tá r s a k,, is k o la t á r s a k /0 A d o lg o z a t cím é b e n m egad ott mai e m b e r n e m c s a k a m átrav e r e b é ly i h elyi la k o s o k a t jelenti, hanem a z o k a t a z e m b e re k e t is, akik bárm ilyen form áb a n k a p c s o la to t találtak a m á tra v e re b é ly i temp lommal A m á tra v e re b é ly i e m b e r v a g y e lfo g a d ja azt, h o g y a tem plom műv é s z e t i ö rté n e tile g értékes, v a g y n em fo g a d ja el, ily e n k o r v a n s z ó 77o

p a s s z í v Í z lé s b e f o g a d á s - i Jb e lu ta s ítá s ró l. E z e n k ív ü l a v e r e b e Jyl e m b e r e k k özóit van e g y s z ü k e b b < s ö p ö r t, am ely t e s z is valam it a n n a k é rd e k é b e n ^ h o g y a tem plom m űem lék érték eit m á so k is m e g is m e rjé k. Ők a z o k, akik a falu ban a z is m e r e tte r je s z tő m unkát v á lla ljá k, h o g y a z o k is tu d ja n a k a templom értekeiről, akik e d d ig n em s o k a t tö rő d te k v e le A k ö z s é g i v e z e t ő k n a g y feladatot v á l laltak, A já rá s i, m e g y e i v e z e t ő k, a z O r s z á g o s M ű em lék F e l ü g y e l ő s é g d o lg o z ó i é p p ú g y b e le ta rló z n a k a ''mai e m b e r 1* fo g a lo m k ö r é be. mint a z o r s z á g m ás d o lg o z ó i, la k o s a i, Azt. a v is z o n y t v i z s gáltam tehát m eg, a m elly el a z o d a v a ló s i e m b e r e k k a p c s o ló d n a k a m á tra v e re b é ly i tem p lom h oz. V á la szt s z e r e tte m v o ln a kapn i, h o g y mit tartan ak m ű v é s z i é rté k n e k, m ű v é s ze ttö rté n e ti s z e m p o n t b ó l is fo n to s n a k a m á tra v e re b é ly i,sk étia k im v á r o s bajár ó d o lg o z ó k, a z otthon, le g t ö b b s z ö r e g y e d ü l é lő e ls z ig e te lt id ő s e b b e k, a g im n á ziu m ba v a g y s z a k k ö z é p i s k o l á b a járó d iá k o k é s a falu beli á lta lá n o s is k o la i ta n u lók F e lfo g já k e a v e r e b é ly í tem plom történelm i érték ét, m ű v é s z i s z é p s é g é t, g o n d o s k o d n a k - e kar bantai tá s á r ol, v é d ik -e, é s nem u to ls ó s o r b a n b ü s z k é k - e rá? A fiatalok, a ta n u ló k a z is k o lá b a n tanulnak e valam it falujuk em e é k s z e r é r ő l? D e é p p ú g y v á la s z t k e re s te m a rra is, h o g y a z o r s z á g h o g y g o n d o s k o d ik a m á tr a v e r e b é ly í templomról,) A z e g y ik k é r d é s tehát a z, h o g y a tem plom k ö r n y e z e t é b e n lakó. é s a z o r s z á g tá v ola b b i r é s z e i b e n la k ó e m b e r h o g y a n t ö r ő - d ík a tem plom m al, mint a régi k o r o k r a e m lé k e z te tő m ű em lékk el? A m ásik k é r d é s, a m ely le g a lá b b a n n y ira fo n to s, h o g y a n hat a tem p lom a z e m b e r e k r e? A s z o c i o i ó g iai fe lm é r é s A n n a k m e g á lla p ítá sá ra, h o g y a m á tra v e re b é ly! h e iy b e lie k mit tu d n ak saját tem p lom u król, s z o c i o ló g i a i fe lm é ré st v é g e z t e m, e g y interjú s e g ít s é g é v e l, A k é r d é s e k, a m e ly e k e t feltettem, a z o n o s a k v o lta k, A v á la s z o k a t le je g y e z te m, k ö z v e tle n ü l a b e s z é l g e t é s után, A m e g k é r d e z e tte k k ö zö tt a k ö v e t k e z ő r é te g e k e t választottam kh a/ é letk or s z e r in t id ő s e k, k ö z é p k o r ú a k, k ö z é p - é s ált, i s k o lá s o k 780

b-/ fo g la lk o z á s é s m u n k ah ely s z e r in t: iparban m e z ő g a z d a s á g b a n, a sajál fa lu já b a n v a g y h á z ta rtá s á b a n d o lg o z ó k, H ip o té z is e m a z volt, h o g y a fiatalok é s a v á r o s b a n d o lg o z ó k m ű v eltebb, h a la d ó b b s ze m lé le tte l r e n d e lk e z n e k, A fe 1m é ré s ér lé k e lé s e ; A v á la s z o k b ó l kiderült, h o g y a m ű v é s z i érték fogalm át a z id ő s e b b fa lu sia k nem ism erték azelőtt, E n n e k a fo g a lo m n a k a m e g is m e ré s é t a n a g y s z a b á s ú r e n o v á lá s i m unkák seg ítették elő, m ajd m e g e rő s íte tté k a c s a lá d b a n lé v ő fiatalok v é le m é n y e i, A tem plom ok h o s s z ú é v tiz e d e k ig c s a k mint v a llá si fu n k c ió s h e ly e k s z e r e p e lt e k tudatuk bein. c s a k a fe ls z a b a d u lá s után vá ltozott e z a n é z e t, é s ig y tudták m eg, h o g y érték es k in c s e a z e g é s z o r s z á g n a k a rn átraverebéiyi tem plom mint m űem lék, Bár a v á la s z o k a rra utalnak, h o g y a z id ő s e b b e k ism erik a m űem lék értékeit, e n n ek e lle n é r e e te m p lo m o k h o z v a ló v is z o n y u k a t m ég m indig in k á b b v a Has o s s á g jelle rnz j, A műem lék h a tá sa a z e m b e r r e ; A történelm i m űem lék é s a rnai e m b e r k a p c s o la tá n a k e g y ik t é n y e z ő je a m űem lék h a tá s a a mai e m b e rre, E z e ls ő s o r b a n műv é s z e ttö r té n e t i lég, m á s o d s o r b a n íz lé s fo r m á ló h a tá sb a n jelentős A mai e m b e rre te r m é s z e te s e n e g é s z m ás hatást t e s z n e k a műem lékek. jelen e s e t b e n a rnátraverebéiyi, tem plom, mint a ré g i k o ro k e m b e r é r e, A rn á tra v ereb éiy i g ó tik u s tem plom, mint a töb b i g ó tik u s stílu sb a n épült, tem plom, m egism erteti a mai k o r e m b e r é vel azl a z e s z m e i világot- e ls ő s o r b a n v a llá s i sz e m lé le te t, a m ely a XI! XIII s z á z a d o t je lle m e z te A g ó tik u s stílu s je g y e i, a c s é c s i v é é p ít k e z é s, a z o s z lo p fő k, a s z e r k e z e t, a tám pillérek, stb* mind ma is jól láthatók a v e r e b é ly i tem plom on is- A je le n jo b b á tételé h e z, a jö v ő k ia la k ítá s á h o z ism ern ü n k k e ll a múltat K é p e s kifejezn i a m űem lék a k ö z é p k o r e m b e r e s z m é n y é t é s v ilá g k é p ét R e n g e t e g ism eretet is át tud adni, A N ó g r á d cim ü m eg y ei n a p ilap a z 1 9 7 2 -e s é v b e n n a g y o n so k m ű em lékk el fo g la lk o z ó rík k e t k özölt a z in té z m é n y e s m ű em lék - v é d e le m s z á z é v e s é v fo r d u ló ja alkalm ából- E zt a tém akört a z 79,

tette id ő s z e r ű v é, h o g y 1872 á p rilisá b a n alakult m eg a M a g y a r - o r s z á g i M ű e m lé k e k I d e ig le n e s B iz o tts á g a, A ce n te n á riu m r ól o r s z á g s z e r t e is m e g e m lé k e z te k, a t e le v íz ió b a n is láthattunk műem lé k v é d e le m m e l fo g la lk o z ó filmet, M e g y é n k b e n is töb b kiállítás nyiji m eg e n n e k k e r e té b e n, A r e n d e z v é n y e k, k iá llítások, e l ő a d á s s o r o za to k m e g fe le lő p u b lik á lá s a m aga után v o n ta azt, h o g y e g y r e töb b em bert k ezd e tt é rd e k e ln i a m úzeum i h ón a p é s a m űem léki c e n te n á rium ű g y e 0 Boródi F erenc III, A o,t 9 H Á Z I V E R S E N Y E K V ers - é s p r ó z a m o n d ó v e r s e n y A v e r s e n y e n indult 29 tan u ló A le g jo b b e re d m é n y t elért tanulók: III-IV, évf, B e jc z y C silla III, d L an tos Julianna III, c A n ti T a m á s IV, d II - III, évf, T ó th C s a b a II, d N ém eth M argit I, c M a g y a r n y e lv i v e r s e n y : A v e r s e n y e n indult 49 tanuló, A z e re d m é n y e k : 1, G y a rm a th y Á g n e s III, B C sik Á g n e s in, b 2, D eá k D orottya IV, c P a y e r G y ö r g y I, c 3, B o r b á s M ária III, B K e r e s z t é n y i K in g a II. B E a b u ly a K atalin 1, B 80,

M á tém a ti k a fe la d atm e g o ldó v e r s e n y : A v e r s e n y a z e l ő z ő év i v e r s e n y h e z h a s o n ló a n 10 fo r d u ló b ó l állt. A z e r e d m é n y e k : L o s z t á ly IL o s z t á ly 1, Z s i v e r a Z s o lt I.A 124 pont. 1, T ó th Z o ltá n II.A 1 1 4 p on t 2, P ra k fa lv i P é te r L A 121 pon t 2, M oskát. C s a b a II.A 74 pon t 3, B á ton y i G á b o r I,D 108 p on t 3, Bút.kai István II.A 73 pont 4, F ü lö p Á g n e s I.A 61 pon t 4, K u k e ly M árton II,A 46 p on t IIL o s z t á ly IV, o s z t á ly 1, C s u r d a Z s o lt III, A 1 2 9 pont 1, T ő z s é r L a jo s IV.A 2 16 pon t 2, A.lexi J ó z s e f II L A 118 pont 2, V a s p á l V ilm os IV.A 170 pon t 3, G u b á n Á k o s m,a 116 pont 3, M oln á r L á s z ló IV,A 1 68 pont 4, G u b á n M ik ló s IILA 108 pont 4, L a n tos A n n a IV.A 1 22 pon t F izik a fe la d a tm e g o ld ó v e r s e n y ; A v e r s e n y a m atem atikával m e g e g y e z ő m ó d s z e r r e l zajlott, e z is 10 fo r d u ló b ó l állt, A z e r e d m é n y e k : 1, K e ill J ó z s e f IV.A 176 p on t 2, S z a b a d o s L á s z ló IILA 1 5 7 pon t 3, D é v é n y i L á s z ló IILÁ 46 p on t 4* K o v á c s István IILA 46 p on t 5, H aláp i J ó z s e f IL A 44 p on t B O L Y A I P Á L Y Á Z A T O K A B o ly a i N a p o k r a 12 ta n tá r g y b ó l irtunk ki p á ly á z a to t, A d íjn y e r te s e k ta n tá rg y a n k én t a k ö v e t k e z ő k : M a g y a r i iro d a lorm 1. díj: Járm ay M a g d o ln a IV,c. ( M o zá rt - S c h ik a n e d e r V a rá z s fu v o la é s V ö rö sm a rty C s o n g o r é s T ü n d e c, m ü v é n e k p á r h u z a m o s e le m z é s e ) 81»

2, díj; H u s z á r Judit IV. D ( B a ra n y i F e r e n c k ö te té n e k e le m - z é s e ) 3 V dij: Millitz Z s u z s a n n a IV.D ( P e tő fi V ilá g o s s á g o t í c. v e r s é - n e k e le m z é s e ) ö s s z e s e n 8 p á ly á z a t é rk e ze tt, T ö r t é n e le m A p á ly á z a t r a 13 d o lg o z a t é r k e z e tt 1. dijat nem adtu k ki 2, díj: C s ik Á g n e s III. B. /F a g y e j e v líju d á r d a é s a N a g y H onv é d ő H á b o rú ö s s z e v e t é s e ) S z a b ó S á n d o r II.B /K a k u k J ó z s e f é le te é s m u n k á s s á g a./ 3. dij: S z a b ó Z s u z s a n n a.ii.b ( A k ö n y v é s a k ö n y v n y o m ta tá s Sült Judit II, B tö rté n e té b ő l) ( S h a w S z e p t J o h a n n a é s a s z á z é v e s h á b o r ú ö s s z e v e t é s e ) M ich n a Ilon a II,B ( B a n d u r Á r p á d é le te é s m u n k á s s á g a ) O r o s z n y e lv 5 ta n u ló p á ly á z o tt 1, dij: V in c z e É v a II,B 2, dij : T r e s t y á n s z k y Lídia III,B, 3, dij: W ilw e r g e r J ó z s a II,B I/atin n y e Ív E g y ta n u ló p á ly á z o tt, N yíri F e r e n c II, kapott. D p á ly á z a t á r a II, dijat A n g o l n y e lv B e é r k e z e t t p á ly á z a t ; 8 I, dij: C s ik Á g n e s III,B II, dij: III, dij: B o d n á r B é la III,B P e s e n y á n s z k y L á s z ló IIT,B S á n d o r Z s u z s a n n a m, B 8 2,

N é m e t. n y o Ív B e é r k e z e t t 12 p á l y á z a t L dij I g n á c z B e á t a TILB TI, dij T r e s t y á n s z k y kidia, III,B III, dij V i n c z e É v a ILB F r a n c i a n y e l v 5 p á l y á z a t é r k e z e t t b e I, dij: J á r m a y M a g d o l n a IV*c. IL III dijat n e m a d tu k ki dij: N a g y G á b o r Tbc Fizika 7 p á l y á z a t é r k e z e it, I, dij: D é v é n y i L á s z l ó TILA - K o v á c s I s tv á n III.A ( D in a m ik a i' k í s é r l e t e k 'l é g p á r n á s a s z t a lla l) II, Tdij: ' S z a b a d o s ' L á s z l ó IIL A ( K í s é r l e t e k 'U R H r á d ió v a l) T o z s é r L a j o s IV-.A ( K í s é r l e t e k o s z c i l l o s z k ó p p a l ) III* dijat n e m a d tu k ki, K é rn i a B e é r k e z e t t 8 p á l y á z a t L dij: ^ u g a L á s z l ó IV, B / A f o t o s z i n t é z i s ) IT, dij: P in t é r É v a IIL A / A s ó k s z e r k e z e t é n e k k o r s z e r ű é r t e l m e z é s e / ITI, dij: K o c s i s Á r p á d III,C /M ű a n y a g o k / B io i cg ia B e é r k e z e t t 11 p á ly á z a t. Io dijat n e m a d tu k ki IL d ij: B o d n á r B é l a IIT,B /R á k é s v í r u s / U r b á n K a t a lin T* C / C o l e u s b lu m e i/ M e r é n y i Ju dit IL D / S z e n t - G y ö r g y i A l b e r t é s S t r a u b B r ú n ó m u n k á s s á g a / M i l i c z k i A n n a ITI,C / S z a p o r o c I á s, n é p e s s é g, é l e t t a r t a m /

Ili, díj C s o n k a C s a b a ITLA /S z a p o r o d á s, n é p e s s é g, élettartam / T ím ár J ó z s e f I, A /L in n é m u n k á s s á g a / / P a v l o v m u n k á s s á g a / P o ídraj z 5 p á ly á z a t é r k e z e it be, I. dij; S z é k y M ik ló s ll A /s a lg ó ia r já n fe jlő d é s e / IL dij: C s a n á d i Ib o ly a III,A /.Lalin A m e r ik a v ilá g g a z d a s á g i j e le n t ő s é g e / III, dijat n em adtuk kl F o t o - p á l y á z a t; A ta n é v s o r á n kiállított k é p e k a la p já n T, dij A n d ó J e n ő TI,A IL dij Tóth Z o ltá n IL A A N Y A N Y E LVf K É P Z É S H at fo r d u ló s, p o n t o z á s o s n y e lv i h á z iv e r s e n y ü n k A z id én a M a g y a r N y e lv H ete S a lg ó ta r já n b a n volt., a felnőtt é s diák n y e lv m ű v e lő k e t e l ő a d á s s o r o z a t o k, v e t é lk e d ő k fog la lk ozta t ták, K it ű n ő a lk a lom, h o g y a m a g y a r n y e lv ta n é s stilu stan itá st isk o lá n k b a n is k iem eljü k v i s z o n y l a g o s e l s z ig e t e lt s é g é b ő l, Á tfo g ó b b, é lé n k e b b é r d e k lő d é s t s z e r e ttü n k v o ln a k elten i, a s z ó k i n c s, m on - dat s z e r k é s z t é s, n y e lv é s z e t i é r d e k e s s é g e k, stilisztik a i k é r d é s e k iránt, n a g y o b b tekintélyt b iztosíta n i a m a g y a r n y e lv tan itá sá n a k, b e b iz o n y íta n i, h o g y a n y e lv tu d o m á n y é r d e k e s, T á v o la b b i c é lu n k : tu d a to s n y e lv m ű v e lő v é n e v e ln i m in él több diáku n k at. E m elni a z a n y a n y e lv i kultúrát, h e ly e s ír á s i, n y e lv b e ly ~' s é g i fe la d a to k o n k e r e s z t ü l a z a n y a n y e lv p a llé r o z á s á t programmá tenni; e r r e s zo k ta tn i M o s ta n á b a n k ü lö n ö s e n a m ű sza k i é s te rm é sz e ttu d o m á n y i é r d e k lő d é s ű g y e r e k e k k özött, m át-fiz, t a g o z a t o s o s z t á ly o k b a n mintha 84-

k is s é e lh o m á ly o s o d o tt v o ln a a n n ak a tu d a ta.h og y a m agyar n y e lv tö r v é n y e in e k a la p o s a b b ism eretét a gór)d ola tok p o n t o s m e g fo g a l m a zá sá t e lő s e g ítő, tudatosító n y elv ta n nem e g y tárgy a s o k közötte, 'lí'öbb e n n é k a z ö s s z e s több; sz a k tu d o m á n y e lsa já titá sá n a k j m ű velé s é n e k.feltétele,, De u g y a n a k k o r a társadalm i é re tts é g fok m érője é s feltétele is, S őt, érzelm ein k, értelmi k é s z s é g e in k, á lta lá n os k u ltu ráltságu n k "m é r c é je é s fe jle s z t ő je '5 is* A v e r s e n y v é d n ö k e i a n y e lv i t a g o z a t o s o s z t á ly o k k ö z ü l a IT, é s HL b voltak, mind a k é r d é s e k m e g s z e r k e s z t é s é b e n, m ind a p o n t o z á s b a n érték es ja v a s la to k k a l, Ö tletekkel seg ítették a munkát, A v e r s e n y z ő k k özött a két o s z t á ly mellett a z I, b-t k ell kiem elni, s o k a n é s jó i d o lg o z ta k e b b ő l az o s z tá ly b ó l. D e b e k a p c s o lódott m ég n y o lc o s z tá ly, e g y ik é t v e r s e n y z ő v e l / é s nem m inden fo rd u ló b a n / m ég n a g y o n s o k a n, m ajdnem m in d eg y ik o s z t á ly b ó l volt je le n tk e z ő, A z á lla n d ó m egfejtők létszá m a, akik mind a hat fo rd u ló b a n ki is tartottak, - 8 héten k e r e s z tü l - 49 tanuló* M ir e volt s z ü k s é g a s ik e r e lé r é s é h e z, a fe la d a to k m e g o l d á s á h o z? F orrá sm u n k á k a t kellett b ö n g é s z n i, s z ó tá ra k a t forgatni^ n y e lv é s z e t i foly óira tok a t o lv a s n i, n y e lv m ű v e lő cik k ek k el is m e r k e d ni, eld ö n te n i e g y - e g y vitát, kijavítani, h ib á sa n fogalm azott m on d a tokat, érték eln i rem ek m ű v ek e g y - e g y n y e lv i m egfoga lm azásá t* M e g is m e rk e d te k n y e lv ü n k tö rté n e té n e k e g y -k é t m e g le p ő té n y é v e l, de n e v e k e t is m e g je g y e z te k, n a g y n y e lv é s z e in k e t a m últból é s a je len b ől, S zó ta n i é s m ondattani e le m z é s is előford u lt, já té k o s, izg a lm a s, e l s ő o lv a s á s r a nem is oly a n e g y s z e r ű k é r d é s e k r ő l, M in den héten kitettük a p orta melletti falitáblára a le g ú ja b b fo rd u ló 5 k é r d é s b ő l á lló fela d a tsorá t. J ó é r z é s volt nézn.i9 m ilyen n a g y tö m e g állta k ö rű i g m en n yien m ásolták. M egtörtént, h o g y a vita e g y ~ e g y feladat k a p c s á n már a fo ly o s ó n m eg is indult, S o k len n e, ha m inden k é r d é s t leírnánk, Ízelítőü l c s a k e g y - e g y típ u s b ó l e g y e t-e g y e t, 1, H on n a n k eletk ezett a " k is z ip o ly o z ige? V a n -e ilyen s z a vu n k ; "s z ip o ly "? Mit jelent? M elyik s zó tá ru n k b a n k e r e s t e d m eg? 2, A M a g y a r N y e lv ő r tö b b s z á m a fo g la lk o z ik az iskolai. ^

r a g a d v á n y n e v e k k e l, M e ly e k e z e k a s z á m o k 9 K ik a c ik k e k s z e r z ő i? Írj le 5 o ly a n n e v e t, a m e ly e k n e k e d te ts z e tte k 3, V a n -e k ö z e a "m a g y a r á z " ig é n e k a "m a g y a r" s z ó h o írj e r r ő l r ö v id k is é rte k e zé st* H ol n é z té l utána? A k ö v e t k e z ő k é r d é s ü n k a m a te m a tik u so k h o z s z ó lt, a lég jo b b v á la s z t m é g s e m ő k adták D e tö b b e n k id o lg o z t á k, o ly a n o k is, akik nem v e r s e n y e z t e k fo ly a m a to sa n, p u s z tá n é r d e k lő d é s b ő l, 4 0 D u g o n i c s A n d r á s m eg a k a rta mutatni e g y H a b s b u r g u ra lk o d ó n a k, h o g y a le n é ze tt é s tu d om á n y ra alkalm atlan m agyar n y e lv e n a m atem atika elvon t ig a zsá g a it, is ki lehet fe je z n i, E z é rt m atem atika ta n k ö n y v e t írk - Mi a k ö n y v cím e? írj 3 általa alkotott m atem atikai s z a k s z ó k M iről n e v e z e t e s m ég D u g o n ic s A n d r á s? - Ki volt a z említett H cib sb u rg u ra lk o d ó? A m á rciu si ü n n e p é ly e k é s a P e t ő íí- ü n n a p s é g s o r o z a t tette i d ő s z e r ű v é a zt a k érd ésig a m e ly re a l e g s z e b b e n k id o lg o z o tt v á la s z o k k özött a le g tö b b iíéíreértést is ta rta lm a zó v á l a s z o k is é r k e z te k. A fé lre é r té s t a z o k o z ta, h o g y volt, aki p u s z tá n i d e o l ó g ia i m e g k ö z e líté s é t adta a tém án ak, 5, M u ta s s rá a z alábbi Illyés G y u la id é z e t le g s z e m b e t ű n ő b b stilisztik a i s a já t o s s á g a ir a : "N em zeti, aki jo g o t v é d, n a c i on a lista, aki jo g o t s é r t? A fo rrá sm u n k á k, s z ó tá r a k, c ik k e k mellett a fo g a lm a z á s i k é s z s é g fe lm é r é s é r e a k ö v e t k e z ő két feladat s z o lg á lt: 6, B e a t -k o n c e r t e n írj 1 0-1 5 s o r o s leírá st e r r ő l a té m á ró l n é v s z ó i, m ajd m ásik 1 0-1 5 s o r o s le írá st íg é s stílusban* A n y e lv já r á s o k k a l k a p c s o la t b a n elein te g y ű jtő m u n k á ra g o n d o ltu n k, m é g is a t á js z a v a k v a g y tá jn y elv j r a g o z á s o k, told a lé k o k ö s s z e g y ű jt é s é t tú ls á g o s a n m u n k a - é s id ő ig é n y e s n e k talált u k 0 Így elv i k é r d é s e k e n g o n d o lk o z h a tta k : 7, V a n -e o ly a n n y e lv já r á s i je le n s é g, m e ly n e k a m a g y a r á z a ta a fe u d á lis tá rs a d a lo m g a z d a s á g - é s m ű v e lő d é s tö r té n e té v e l m a g y a r á z h a tó? /pl, föld ra jzi e ls z ig e t e lt s é g é s b i z o n y o s g a b o n a - 86

fajták n e v e /, írj e g y ilyen példát! K ét m egfejtést s z e r e t n é k ism ertetni: M á s o d ik forduló, ötödik k é r d é s : "N em zeti, a k? j o got v é d nac lon alista, aki jog ot sért** /A stilisztikai s a já to s s á g o t kellett felism ern ie,/ "T öm ör, fra p p á n s, é r z é k le t e s m e g fo g a lm a z á s a h o s s z a n fe jte g e th e tő g o n d o la ts o rn a k. K ét a z o n o s sú lyú, h o s s z ú s á g ú é s s z e r k e z e t ű ö s s z e te tt m ondat alkotja a m ondatot, e z e k m e llé re n d e lő v i s z o n y - bán v a n n a k, A m ondatok ritm usa a z o n o s, k ö ze lit a v e r s s o r o k h oz, az a x ió m á h o z v a g y a k ö z m o n d á s o k h o z, A m o n d a tv é g e k ő s z - s z e c s e n g n e k - v é d. s ó ik M indkét mondat k ö z e p é n s z ó is m é tlé s v a n, ezá ltal a h a n g z á s : " a i o ó é mgho is m é tlő d é s e is, A ^ n a cio n a lista é s "n em z e ti s z ó p á r ellen téte é s a s z a v a k ered eti ro k o n é rte lm ü s é g e s z ó já ték ra em lék eztet, A két s z ó ellen téte a z em ber elíd e g e n ith e te t- r, í'í len sa já tjáv a l: a jo g g a l k a p c s o la tb a n e g y s z e r r e m e g v ilá g o s o d ik, 7D eák D ó ra IV, c,, G a jz á g ó A d r ie n n é l,b/ A harm adik fordu ló e ls ő k é r d é s e : A B e a t -h a n g v e r s e n y le g jo b b a n sikerült 10 p o n to s le írá sa : N jly s z ó i _st i 1u s b a n : ' M eleg. Lüktető ritmus, v a d s z ín e k, ordító, sü vítő z e n e, A s z iv e m u g rá ló k a la p á c s, F o r g á s, ro h a n á s, majd újra. felm erü lés: e z mind, mind a z e n e, D o b o ló p a d o k, v illo g ó s z ín p a d, d ü b ö rb ő lámpák, s e z e k fe lett le b e g ő z e n e. Rikító, sü rü m ázu a z e n e, N in c s m egá llá s. L e hetetlen a b b a h a g y n i, Lüktető töm eg a z a g y a d, M egállni! V ége, L a s san k is o d r ó d ó töm eg, F á ra d tsá g, Jó p u h a a hó, nem é re z n i a hideget, V ö r ö s k ö d a világ. F o r g ó á g y, A z álom m ély é s m eg n y u g tató-. M á s n a p e z a le g fő b b téma, A z L G T jó v o lt /' Igei stílus bán " C s o r o g rólam a v iz. Ordítani s z e r e tn é k, kiabálni, ugrálni v e lü k. Nem m erek, P e r e g a dob, búg a gitár, dudál a b a s s z u s, c s ip az o rg o n a, r e c s e g n e k a z e rő sítő k, F é n y e k, s z ín e k tá n co ln a k előttem., Szédülök-, M e le g van. K örülöttem r u g d o s s á k a p a d ok a t, Elég volt! V ég e, 8 7,

Pdintha o lló v a l v á g tá k v o ln a el, A tö m e g fá ra d ta n s o d r ó d ik a z é p ü le tb ő l. K in n h id e g v a n, v á g é s c s ip a s z é l, de nem é r z e ^ P ö r ö g v e l e d a z á g y, A z álom m a g á v a l v i s z, nem h a g y kitisztulni; ringat. M á s n a p e r r ő l b e s z é l a z o s z t á ly, A z L G T já ts z o tt," /G y a r mat h y Á g n e s III, b,/ F e la d a ta in k b a n é l e t s z e r ű s é g r e, v á l t o z a t o s s á g r a tö re k e d tü n k, A s o k s z í n ű s é g, a m e g le p ő, v á ra tla n k u r ió z u m o k g y a k r a n c s a l o g a tjá k b e a tu d o m á n n y a l v a ló i s m e r k e d é s b e a k ö z é p i s k o l á s d iá k ok a t, N em is v olt e z ig a z á n " t u d o m á n y o s " m unka, ig y e k e z tü n k a v e r s e n y já t é k o s s á g á t is m e g ő riz n i e g y - e g y ö s s z e t e t t feladattal, A z o n b a n a z ö n á lló a n v é g z e t t t u d o m á n y o s m unka le h e t ő s é g e i, e le m ei nem v o lta k icfegenek a n y e lv i v e t é lk e d ő m a z é r d e k lő d é s, igény, a z á lla n d ó v i z s g á l ó d á s r a, é s m e g fig y e lé s r e, a fo r r á s o k m e g k e r e s é s e, m e g is m e r é s e, k e z e l é s e, a n y o m d a i je le k, r ö v id ít é s e k fe lis m e r é s e, a p o n t o s s á g, h it e le s s é g, d ö n t é s r e k é s z t e t é s, v é le m é n y fo r m á lá s l e h e t ő s é g e e g y k é s ő b b e r e d e t ib b é v á ló a lk o tó s z e lle m ű m u n k á n a k le h e tn e k ig e n m e g b íz h a tó é s n é lk ü lö z h e te tle n feltételei, A v e r s e n y b e t e t ő z é s e v o lt a z e r e d m é n y e k k ih ir d e té s e, a jutalm ak k io s z t á s a é s e g y n a g y o n k é d v e s h a n g u la tú " s z ó b e l i " n y e lv i v e t é lk e d ő a m eg fejtők, d íja zo tta k é s é r d e k lő d ő k s z á m á r a a B o ly a i N a p o k a lk a lm á v a l, E n n e k v e z e t é s é r e J, S o l t é s z Katalint, a M a g y a r T u d o m á n y o s A k a d é m ia N y e lv tu d o m á n y i In té z e té n e k műn k a tá rs á t hívtuk m e g a A z e lő a d á s é s a v e t é lk e d ő m in d n y á ju n k k e l le m e s e m lé k e m arad, B o r ó d i F e r e n c, n é tanár 88,

A FORDÍTÁSI p á l y á z a t o k r ó l isk olán k töí tén etén ek e ls ő n é h á n y é v é b e n a B olya i n é v a d ó ü n n e p sé g é s n é v szin te k ö te le z ő program ot adott a term észettu d o rnányok é s e z e n beiül is főleg a matematika k u ltu szá n ak fe jle s z té sére- E z a p rog ra m e g y m odern is k o la szá m á ra a z o n b a n nem leleteit e le g e n d ő, é s főjeg a n y elv i t a g o z a to s o s z tá ly o k b ein d ítá sa óta a n yelvi kultúra fe jle s z t é s e is e g y r e n a g y o b b teret k öv e te l m agának s ü rg e tő k ö v e t e lé s e g y - e g y m eg n y ilv á n u lá sa az e z évi Bolyai N a p o k ra kiír! m agyar n y elv i p á ly á z a t é s a már k é té v e s hagyom án n yal r e n d e lk e z ő műfordítói pályázató A m ű ford ítá ssa l k a p cs o la tb a n m ég mindig lehet ilyen v é le ményt hallani" s z ó lá r s e g ít s é g é v e l m indenki tud fordítani! - p e d ig ez nem ilyen e g y s z e r ű. E g y m űfordítónak a z o n túl, h o g y hatalm as szótárm u n kával, b iztos nyelvtani tu d á s s a l lefordít e g y e lb e s z é lé s t, meg kell találni a z ered eti mű stílusát, hanguláíát érzelm i s z ín e z e tét le g p o n to s a b b a n átadó k ife je z é s i form ákat. É s e z nem kis feladati A tanulók o r o s z, német. >francia, a n g ol é s latin n y e lv b ő l fordít hal lak e g y - e g y pályam űvet m agyarra. A n g o l n y e lv b ő l tavaly e g y E liza b e th T a y lo r e lb e s z é lé s, az idén p e d ig G rah am G r e e n e Mortmain cim ü e l b e s z é l é s e volt a p á lyázat tém ája A fordítás s o rá n ren d k ív ü l é rd e k e s, de n e h é z feladatokkal kellett m egk ü zd en iü k a tanulóknak-, é s a p á ly á z a to k o lv a - s á s a k o r igen v á lto z a to s m e g o ld á s o k k a l találkozhattam 0 Ilyen volt már a cim is, A 'm ortm ain" s z ó szerin ti ford ítá sa helyett a tanulók tartalmilag próbáltak m eg felelő fogalm at találni, igy a k ö v e tk e z ő cím ek születtek? A,s ze re te tte k J o s e p h in e, K itarülhetetlen em lék,!*a fekete tintával Írott le v e le k, " M in i a z á r n y é k, A Iegkéemel»- k e d ő b b fordítást mindkét é v b e n C sik Á g n e s adta be, é rté k e s munkát v é g e z t e k még? B o d n á r B éla, S á n d o r Z s u z s a, P e s e n y á n s z k y L á szló, N yelvtan ila g é s stijisztlkailag is tö k é le te s e n m egértették őz e lb e s z é lé s t : a m á s o d ik o s o k ford ításában még é re z h e tő volt a nyelvtani b iz to n s á g hiánya., R en d k ív ü l n a g y m unkára v á lla lk o zta k a z o k a tanulók, akik m e g p r ó b á l ztak P a v e l K ata jev : M e n y a s s z o n y a in k cimü e lb e s z é - 890

lé s é n e k fo r d ítá s á v a l, I g é n y e s, s z é p ford ítá st k é s z íte tt V in cz e É v a II, B, A tö b b ie k in k á b b r é s z le t e k b e n tudtak m a g y a r o s m on d a t.s z e r k e s z t.é s ü. jó m e g o ld á s t adni. A n ém et fo r d ítá s s z ö v e g e e g y fö ld r a jz i ism ertetés volt S c h w e r in m e g y é r ő l, A s z a k s z ö v e g e k r e je lle m z ő töm ör, bon yolu lt m o n d a t s z e r k e s z t é s miatt re n d k ív ü l n e h é z v o lt g ö r d ü lé k e n y e n, s z a b a t o s a n m a g y a r ra fordítan i. M iv e l n e h e z e b b volt fordítani, mint e g y s z é p ir o d a lm i s z ö v e g e t, te r je d e lm é b e n v o lt r ö v id e b b I g n á c z B e a m unkája' é r d e m e l d ic s é r e t e t, A fr a n c iá u l ta n u ló k a z H um aníté D ím a n ch e-tót R a y m o n d L a - v ig n e? A fia ta ls á g r ó l cim ü c ik k é t fordították. F e la d a tu k tö b b s z e m p o n t b ó l is é r d e k e s volt, h isz e g y r é s z t a cik k tartalm ilag k ö z e l állt a z ifjú s á g h o z, a z ifjú s á g p r o b lé m á iv a l fo g la lk o z o tt, m á s r é s z t p e d ig s tilis z tik a ila g a fo r d ító k n a k a p u b lic is z tik a i stílu s m e g g y ő z ő, m o z g ó s ít ó hatását kellett k ia k n á z n iu k. L e g jo b b a n J á rm a y M a g d o ln a tudta m e g o ld a n i felad atát, a töb bi p á l y á z ó e s e té b e n in k á b b c s a k a k ie m e lk e d ő r é s z m e g o ld á s o k a t lehet é r té k e l ni. L atin ból O v id iu s P h ile m o n et B a y c i s tö rté n e té t kellelt le fo r dítani, A latint ta n u ló k e v e s e k k ö z ü l e g y ta n u ló, Nyíri. F e r e n c Tűd o ld otta m eg s z é p e n a fela d a tot, A h e l y e z é s e k t ő l fü g g e tle n ü l m in den p á l y á z ó h a s z n o s, e l s ő s o r b a n ö n m a g a s z á m á r a é rté k e s m unkát v é g z e t t, A k é s ő b b i e k b e n s o k a t fo g je le n te n i s z á m u k r a a z a g y a k o r la t, amit a s z ó k e r e s é s b e n, s z ö v e g m e g é r t é s b e n s z e r e z t e k, a z a s o k s z ó, amit. k ö z b e n m egtan u ltak, é s a z o k a p r ó b á l k o z á s o k. a m ik k el s tílu su kat finom ították, c s is z o lt á k. H o r v á t h I l o n a 9 0,

R É S Z L E T E K A M A G Y A R IR O D A L M I É S NYELVI P Á L Y Á Z A T O K BÓL: J á rm a y M a g d o ln a IV, c o s z t á l y o s ta n u ló d o lg o z a t á n a k ci~ rne: V ö rö sm a rty C s o n g o r é s T ü n d e c, m e s e d rá m á ja é s M o z a r t /S c h ik a n e d e r / V a r á z s fu v o la c, o p e r á já n a k h a s o n ló é s e lté r ő rnotivurnái volt, A két mii ih lető fo r r á s a ir ó l, n e m ze ti é s e u r ó p a i h a tá sá ró l ir, m ajd a c s e le k m é n y r ö v id is m e r te té s e után az a z o n o s é s e lté rő v o n á s o k a t kutatja, M e g á lla p ítja, h o g y : ''V ö rö sm a rty C s o n g o r é s T ü n d é je a v á ls á g á t é lő m a g y a r k ö z é let s ú l y o s p ro b lé m á it a z e g y e t e m e s e m b e r is é g k é r d é s e i v e l együtt, e g y m á s t ó l e lv á la s z th a ta tla n u l fe je z i ki, A m e s e d rá m a a n e m z e t le g jo b b ja in a k k ö z é r z é s é ben fogan t, é s e g y hullám on szü le te tt E u r ó p a le g n a g y o b b s z im b o lik u s -filo z o fik u s d rá m á iv a l é s o p e r á ival, V ö rö sm a rty e g y e t le n ro m a n tik u s lá n g elm én k, aki nem c s u pán m a g y a r, h anem v ilá g iro d a lm i m é rté k k e l is m érh ető. B e le ta r tozik a z e u r ó p a i rom an tika k ö z ö s s é g é b e, d e id e o ló g ia ila g, é r z ü - le lile g mint je l l e g z e t e s e n m a g y a r k öltő ta rtozik b e le, Ö s s z e h a s o n lít ja a két fő h ő s t: " C s o n g o r é s T a m in o a s z é p r e, a n e m e s r e, a fe n n k ö ltre v á g y - n a k, I g a z, C s o n g o r " b e lé p ő je " már e r r ő l s z ó l, /"M in d e n o r s z á g o t b ejártam, M in d en m e s s z e tartom ányt, S aki álm aim ban él, A d ic s ő t, a z é g i s z é p e t Sem m i fö ld ö n nem találtam "/ - T a m in o p e d ig lá t s z ó la g c s a k a három u d v a r h ö lg y é s fő le g a k é p hatás á r a indul a s z é p k e r e s é s r e, A k ö z ö s m indkettőjük v á g y á b a n, h o g y tö b b v a n b e n n e, mint a s z e r e le m, O ly a n v ilá g o t k e r e s n e k m e s e s z im b ó lu m o k k a l teli útjukon, a m e ly b e n le o m la n a k v a g y áttörh etők a z a l a c s o n y re n d ű élet k orlátái, E k ü z d e lm e s utón a n é z ő v a g y o l v a s ó a m e s e feltételei k ö z ö tt k ib o n t a k o z ó e m b e r s é g b e n g y ö n y ö r k ö d h e t, é s nem c s u p á n a szerelm i, b o l d o g s á g r e á lis é r - z e ím é b e n." " A k ét ifjú h ő s értékes t u la jd o n s á g o k k a l r e n d e lk e z ik, N e m e s v á g y a k, c é l o k fütik ő k e t, kitartóak, á llh a ta to sa k. G y ű lölik a r ó s z - sz a t, a z a lan tast. S z e m ü k b e n e l e l k e s e d é s tü z e é g, T a m in o ta - 91,

Ián e g y k i s s é n a iv a b b, h i s z é k e n y e b b, mint C s o n g o r, E g y k i s s é in k á b b a fe lle g e k b e n já r, mint m a g y a r r o k o n a. Ig a z, h o g y a d é r h on t k u tató C s o n g o r t e l n é z ő m o s o lly a l m éri v é g i g ex h á rom V á n d o r, mi m é g s e m é r e z z ü k t ö r e k v é s e i t ir r e á lis n a k, h a n em v e le e g y ü tt l e l k e s e d ü n k,1' A k ét mü k o n flik u s a it is v i z s g á l ja ' ''N é z z ü k m e g m ost, ki e lle n, k iv e l s z e m b e n k ü z d e n e k a fiatalok? C s o n g o r é s T ü n d e s z é p s z e r e lm é t M irig y a k a r ja m e g ro n ta n i, t ö n k r e lenni* M iért? m ert ő m a g a a g o n o s z s á g, a r é m s é g e k a n y ja, a l e g s z e b b g o n d o la t o k m ö g ü l e l ő b u k k a n ó is z o n y á t, a tis z t a s á g o n h irtelen m e g je le n ő fertelem, " A s s z o c i á c i ó i s z in te s z á n k á z n a k a p o k o lb a " - Írja H u b a i M iklós,, V e le n em le h e t n e m ta lá lk o z ni, ott le s e lk e d ik mindeniitto A z ö r d ö g f ia k s e g ítik e l ő b b b o s s z ú v á g y t ó l fü tve, d e in k á b b k o m ik u s a k, mint fé le lm e t e s e k e k k o r is, K é s ő b b a z o n b a n s z e m b e fo r d u ln a k M ir ig g y e l, á rta lm a tla n n á teszik, é s e k o m is z s ü v ö l v é n y e k e t T ü n d e m e g is ju t a lm a z z a s z o lg á la t a ikért, V é g ig fu tn a k a z e g é s z d rá m á n, m in den ü tt v a n s z e r e p ü k é s s z a v u k o A V a r á z s fu v o lá b a n n e m ily e n e g y é r t e lm ű a k ü z d e le m é s k o n flik tu s. E l ő b b S a r a tr ó t h i s s z ü k g o n o s z v a r á z s l ó n a k, h is z e n e lr a b o lt a Pam ináto K é s ő b b tu d ju k m eg, h o g y a z É j k ir á ly n ő je a g o n o s z, a k i a s ö t é t s é g é s b a b o n a e r e j é v e l a k a r ja n é p é t e lv a k i- tanio A l e c k e a n n á l n e h e z e b b, m ert c s o d á l a t o s, v o n z ó lé n y, u - g y a n a k k o r s z e n v e d ő a n y a k é n t m é g s z á n a lm a t is é b r e s z t T árn i- n o b a n. V e s z e d e l m e s e b b M ir ig y n é l, h is z e n lé n y e fé lr e v e z e t, é s már e l é g k é s ő v a n, m ikor kim utatja ig a z i a r c á t 0 T ő r t a d P a m i- n á n a k S a r a s t r o e l v e s z t é s é r e, m ajd m a g á v a l a g o n o s z, fe k e te lelk ű s z e r e c s e n n e l s z ö v e t k e z i k a fő p a p e lle n, m é g lá n yát is fe la já n lja s z o lg á la t a i v i s z o n z á s á u l Itt le h u ll a le p e l, d e e g y b e n m e g is s e m m is ü l a b ű n ö s c s o p o r t," A m e llé k a la k o k a t je l l e m e z v e t ö b b e k k ö z ö t t íg y s z ó k " F e lté tle n ü l tö b b le t a m a g y a r p á r - B a lg a, Ilma - e s e t é b e n, h o g y v e lü k V ö r ö s m a r ty b e lo p ja a s z im b o lik u s, id ő tle n c s e l e k m é n y fe n - s é g e s é g b o ltja a lá a k o r s a m a g y a r é le t lo k á lis a b b szín eit? " J o b b s z e r e t n é k m e s s z e len n i, L e g a lá b b is o ly a n m e s s z e ^ 92 o M int P o z s o n y t ó l H o r t o b á g y,"

így ( s a k B ö s k e - Ilma, vetítheti r ó Éj o r s z á g á r a a m aga h a za i föld je n e k lép ték ét," A do Ig o z a ( be fo j o z é s e : M A C s o n g o r é s 'Fűnde a XÍX s z e ls ő h arm ad án ak talán le g n a g y o b b re p r e z e n ta tív m agyar a lk o tá s a : n em zeti é s világirod alm i érték, N e m c s a k a rég i nem zeti h a g y o m á n y em e lk e d ik általa, k la s s z i k u s m a g asla tra, n e m c s a k S e hi k a n é dér, M ozart g a z d a g o n ö s s z e te tt, m od ern k ö lté s z e té t terem tette újjá m a gyar földön e lő s z ö r, hanem ö s s z e fo g la lt a s le zá rta a z e g y é v t iz e d e s, hatalm as költői fe jlő d é s m inden e re d m é n y é t. É s n e v e ] ma is a m ű vészi s z é p e r e jé v e l a n é p, a n em zet s a z em b eriség s z e r e le t é r e," Miliitz Z s u z a IV, d. o s z t tanuló d o lg o z a tá b a n P etőfi: V ilá g o s s á got! c v e r s é t e le m e zte A tanulm ány ő s z in te, s z u b je k tív h a n g ja, ö n á lló v é le m é n y a lk o t á s a k ü lö n ö s e n m eg n y erte a biráló bizotts á g te ts z é s é t. E zt írja a b e v e z e t ő b e n : "1973~ at írunk, P etőfi S á n d o r s z ü le t é s é n e k 150 é v fo r d u ló ját ü n n e p e ljü k. N a g y o n n a g y je le n t ő s é g e v a n e n n e k a ce n te n á riu m nak, h is z e n a z 1 8 4 8 -a s s z a b a d s á g h a r c 125, é v fo r d u ló ja is e g y ben, A z, h o g y P e tő fiv e l k e z d e m a z e m lé k e z é s t, nem v é le tle n, mert. P etőfi n e v e, s z e lle m e köt le g jo b b a n a 4 8 - a s e s e m é n y e k h e z. Ha. a s z a b a d s á g h a r c r ó l hallok valam it, rög tön P etőfi jut e s z e m b e, M a mór m é ltó k é p p e n e m lé k e z ü n k a z s e n ir e, N y u g od ta n írhatom le ezt a z e lé g v e s z é l y e s s z ó l ha P e tő firő l van s z ó, E g y r e in k á b b a k ö l tő teljes k é p e i ism erjü k m eg, bár e z ma m ég m indig nem a le g p o n - lo r a b b. A z é r t is fo n to s e z a b e v e z e t ő, mert a V ilá g o s s á g o t! c 0 v e r s s e l m ég nem találkoztam e d d ig. E z a té n y p e d ig m e g d ö b b e n tő, M iért nem tanítják e z t a verset, a z is k o lá b a n? H a a ta n a n y a g b ő s é g e o k o z z a ezt, miért nem említik m eg le g a lá b b a gim n áziu m ban 3 mint ajánlott v e r s e t? Én a TV- ben hallottam B e r e k Kati m ű so rá b a n e lő s z ö r, d e ism eretlen v e r s e n e d d ig m ég e n n y ire nem d öb b en tem meg- A z e m b e r b e n le g t ö b b s z ö r m eg fog a lm azatla n u l á lla n d óa n jelen v a n n a k e z e k a v e r s b e n felvetett k é r d é s e k, N a g y o n fon tos p r o b lé m ák, am ikre n a g y o n nehéz v á la s z t adni, 93

Kit. n e fo g la lk o z ta tn a a z a k é r d é s, h o g y mi a b o ld o g s á g - v a g y a z, h o g y é r d e m e s -e d o lg o z n i a k ö z é rt? N em jo b b a n b o ld o g u l az, akit c s a k a saját é r d e k e fut, nem érd ek li, h o g y a z rmt jelent m á s n a k? M in dig v o lta k é s v a n n a k o ly a n e m b e re k, akik c s a k m agu kért. éltek-, D e b o ld o g o k -e? A b o ld o g u lá s m ég nem b o ld o g s á g! N a g y o n b on y olu lt k é r d é s e k e z e k, é s a v e r s b e n e r r ő l o lv a s h a tunk, N em a d v á la s z t a k öltő a k é r d é s e k r e, d e n in c s is s z ü k s é g a v á la s z r a, azt m e g a d ja m indenki ö n m a g á n a k -" N é h á n y r é s z le t a v e r s e le m z é s é b ő l: A k ö ltő tis z tá b a s z e r e t n e jön n i ö n m a g á v a l;" C s a k azt m on d d m eg, h o g y mi v a g y o k r/s miért v a g y o k?, S z u b je k tiv e n t e s z i fel a kérdésit, de m in d en k ih ez s z ó l, M in d e n k ib e n á lla n d ó a n ott le b e g e z a k é r d é s ; miért is élek, mi a cé lo m? E ttől le s z n e k jó k a v e r s e k é s általában a z irodalm i a lk o tá s o k, h o g y k ö z é r d e k ű e k * nem e lv o n ta k, nem ö n c é lú a k, A k é rd ő m o n d a t utáni három pon t form a ilag is je lz i ezt a z e lg o n d o lk o z ta tá s t, A m od ern líra, a m od ern e p ik a fela d a ta e z, D r e c h í fo g a lm a zta e zt m eg n a g y o n jól e p ik u s s z ín h á z á n a k lé n y e g e k é n t, de ig a z e z a lírára is Brecht. a z t m on d ta, h o g y fel kell é b r e s z t e n i a n é z ő aktivitását, d ö n t é s e k r e k ell k é n y s z e r íte n i, h is z e n a s z ín p a d n e v e lő in té zm é n y, A P etőfi által felvetett k é r d é s e k is o ly a n o k, h o g y g o n d o lk o d á s r a k é n y s z e r ítik a z o lv a s ó t, a hallgatót, e z á lta l n e v e ln e k, E b b e n fo g a lm a z ó d ik m eg P etőfi m o d e r n s é g e,... P e tő fin e k m ég k é t s é g e k k özött kellett éln ie, nem tudta, h o g y el jő~ e "a z á lta lá n o s b o ld o g s á g k o r a. E g y r e s z é l e s e d i k a vers*: e g y r e jo b b a n e ls z a k a d a saját p ro b lé m á já tó l, é s a z e g é s z e m b e r is é g e t érintő k é r d é s e k k e l fo g la lk o z ik M ikor fe lte s z i a k ö v e t k e z ő k é r d é s t: S tu la jd o n k é p p e n mi a b o ld o g s á g?, a k k o r m ég s z u b je k tív é r z é s e k r e g o n d o lh a tu n k, de k é s ő b b b e b iz o n y o s o d ik, h o g y e z e n a b o ld o g s á g o n már nem a sajátját értette, h anem a z a k k o ri e m b e re k, p e r s z e a h a la d ó e m b e r e k b o ld o g s á g fo g a lm á t, A z á lta lá n o s b o ld o g s á g a miljom é r d e k * e m illiók é rd e k e it k ell m e g v a ló síta n i, a z a z a z e g é s z e m b e r is é g é t, nem p e d ig n é h á n y em b erét, M a d á c h Imre T r a g é d iá já b a n is u g y a n e z fo g a lm a z ó d ik m eg a z athéni s z ín b e n, M iltia d é sz a n é p é rt k ü zd, de a z nem érti m eg őt. A z e s z m é t már a z egy ip tom i s z ín b e n elm o n d ja Á d á m - 94

"/a m illióknak kell é r v é n y t s z e r e z n i " P e tő fin é l is a m illiók éi d e k e a c é l " A b e f e j e z é s igy s z ó l "M á r a v e r s e le m z é s é b e n m e g p ró b á lta m b izo n y íta n i P e tő fi m o d e r n s é g é i Ö s s z e h a s o n lít o t t a m P e tő fi g o n d o la ta it M a d á c h é v a l, R a d n óti é v e l, B r e c h t é v e l E z e k is b izo n y itjá k m o d e r n s é g é t, p e r s z e m inden azt m on d já k, ö s s z e h a s o n l í t á s n élk ü l is v i l á g o s e z a tétek A k ik h o g y P etőfi n em m od ern, a z o k a z z a l érveln ek ^ h o g y nem s z ó i a m á h o z, nem a d sem m it a ma e m b e r é n e k. E z a v e r s fé n y e s c á fo la ta e n n e k a z á llítá sn a k, A v e r s b e n fe lv e tett p ro b lé m á k v ilá g o s a n b izo n y itjá k, h o g y P e tő fi a m á h o z is s z ó l P e r s z e a z is lehet, h o g y a m o d e r n s é g k é r d é s e m ég n a g y o n fr is s A h o g y m on dan i s z o k t á k. felk a p ott d o J o g k M a a z a le g fő b b fela d a tu n k, h o g y n e csak. é rtsü k, d e telje s s z iv ü n k k e l s z e r e s s ü k is a m a g y a r iro d a lo m e g y ik le g n a g y o b b alakját- P e tő fi S á n d o r t E n n e k a z útnak p e d ig e g y ik állo m á s a a V ilá g o s s á g o t! cím ű v e r s e l e g y e n, A z irodalm i d o lg o z a t o k o n kívül m a g y a r n y e lv i p á ly a m ű is é r k e z e tt a ESolyuí N a p o k r a K é s z ít ő je F e r e c z íld ik ó III, a o s z tá ly o s tanuló, a cim e : K o d á ly Z o ltá n é s a m a g y a r n y e lv ü g y e Q N a g y ö rö m s z á m u n k ra, h o g y ta n u ló in k k ö z ü l s o k a n é r d e k lő d n e k n y e lv é s z e t i p ro b lé m á k iránt, amint azt a m a g y a r n y e lv i v e r s e n y r é s z t v e v ő i n e k s z á m a js b izon y ította, s fo n to s fe la d a tn a k tartják a n y a n y e lv ű n k á p o lá s á t, t is z t a s á g á n a k m e g ő r z é s é t, P e r e n c z Ildikó K o d á ly Z o ltá n n y e lv m ű v e lő t e v é k e n y s é g é v e l fo g la lk o z ik K o d á ly a 30 a s é v e k b e n k e z d e g y r e a k tív a b b a n fo g la lk o z n i a m a g y a r n y e lv ü g y é v e l, h iszen a m a g y a r n y e lv, e z e n b elü l főle g a k ie jté s r o m lá s a is e k k o r éri el a le g m a g a s a b b fok ot, K o d á ly tö b b irá n y ú t e v é k e n y s é g e t folytat e n n e k g á tlá s á ra, m e g a k a d á ly o z á s á r a, E g y r é s z t c ik k e k b e n, r á d i ó b e s z é d e k b e n mutat rá a h ib á k ra, é s ad p ro g ra m o t a n y e lv m ű v e lő k n e k, m á s r é s z t z e n é jé b e n, v o k á lis m ü v e ib e n mutat jó p é ld á t: h o g y a n lehet m a g y a r n y e lv d a lla m o s s á g á t, z e n e i s é g é t fig y e le m b e v é v e c s o d á la to s v o k á l i s m ü v ek et alkotni A fe ls z a b a d u lá s után is folytatja ezt a m unkát: "195.1 dec 12 én a N y e lv m ű v e lő a n k é to n e l n ö k ö l j M e g n y itó já n 95o a

bein újra felh ívja a figyelm et arra, h o g y a n y e l v h e l y e s s é g ü g y e nem n y e lv é s z e t i s z a k k é r d é s, hanem k ö z ü g y, m indnyájunk ü g y e. R e m é n y k e d ik a b b a n, h o g y sik erü ln i fo g a s z a k e m b e r e k k örén túl is é rd e k lő d é s t kelten i a n y e lv ü g y e iráni Z á r s z a v á b a n ta n á c s o t ad : ah elyett, h o g y s z a k b iz o t t s á g o k tö rjé k a fejü ket, h o g y milyen n e v e t a d ja n a k e g y s z e r s z á m n a k, m ódot kell adni, h o g y a n é p e g é s z s é g e s n y e lv i e r e je n yilv á n u ljon m eg. s b iz o n y á r a nem e g y ta lp ra e se tt n e v e t fo g kitalálni, amit s z e k e m b e r e k á tv e h e tn e k é s h a s z n á lh a tn a k. F e lh ív ja a figyelm et arra. h o g y a g e rm a n iz - must m ég nem g y ő z tü k le. v ig y á z n u n k kell, mert m ég m indig s o k m a ra d v á n y a v a n a ném et r a b s á g n a k K o d á ly n e m c s a k cik k e iv e l, hanem z e n é jé b e n is k ü z d a n y e lv r o m lá s a ellen, A m ire G o m b o c z buzdította őt egyetem i, h allgató k o rá b a n, a n y e lv m e ló d ia k u ta tá so k ra nem tudott v á lla lk o z n i: m ás u takra terelt a s o r s, a hajlam - m ondta "Á m b á r, ha v e s s z ü k, a z is e g y n em e a k ísérleti fon etik án a k, ha a z e m b e r v e r s e k alá kottákat irogat, s m e g p ró b á lja a ben n ü k re jlő melódiákat n a p v i lá g ra h o z n i. A n y e lv é s a z e n e k a p c s o la tb a n áll e g y m á s s a l. A b e s z é d z e n e i o ld a la c s a k o l y a n je lle m z ő tu la jd o n s á g a m inden n é p n e k, mint a z e n é je, A n y e lv é n e k e l, a z e n e p e d ig b e s z é l. K o d á ly fe lte s z i a k é rd é st, tu d -e a z a z e n e s z e r z ő ig a zi m a gyar z e n é t Írni, aki nem ism eri a m a g y ar n y elv et. L isztet h o z z a fel p é ld á n a k, a k in e k m ü v e ib e n o ly a n ritm u sk ép ietek, félretolt h a n g s ú ly o k, " z e n e i m a g y a r ta la n s á g o k találhatók, mit c s a k a n y e lv nem tud á s a m a g y a r á z, V iszon t e z ford ítv a is áll, M a g y a r iró, kivált v e r s i r ó nem juthat e l m e s t e r s é g e c s ú c s á i g z e n e is m e r e te k n é l kül, Itt p é ld á n a k A r n y t említi, a k in e k v e r s e l ő fö lé n y e s z e r in te z e n e is m e r e t é b ő l e re d. M e g je g y z i, talán m ég s z ó n o k sem lehet elü k im ü velt z e n e i é r z é k n élkü l, h is z e n a p r ó z á n a k is v a n n a k b i z o n y o s z e n e i t ö r v é n y e i, V ok á lis m ü v eib en p éld á t mutat arra, h o g y lehet a m a gyar n y e lv s a já to s s á g a it fig y e le m b e v é v e is c s o d á l a t o s m ü vek et alkotni O ly an m üveket, a m e ly e k a z id e g e n b ő l fordított, é s e z é r t ham is h a n g s ú ly o k a t é s a m a g y ar n y e lv t e r m é s z e te s d a lla m á val e lle n 96

k e z ő m elódiákat ta rta lm a zó o p e r á k k a l íll0 d a lo k k a l s z e m b e n nem rontják* nem tom pítják el a h a llg a tók é s a z e lő a d ó k n y e lv é r z é két, K o d á ly m ü v e ib e n a z e n e ritm usa, m e ló d iá ja m indig h ív en k o veti a m a g y a r b e s z é d ritmusát, Ő a m a g y ar n é p d a ltó l tanult", " K o d á l y d a la ib a n, k ó ru s m ü v e ib e n a b e s z é d m inden Ízü lete é letre kel, a m aga le g m é ly e b b, ritm ikus é s m e lo d ik u s ig é n y e, a m aga t e r m é s z e t e s lé le g z e t v é t e le s z e r in t, Dr, Antal Elemérné A TÖRTÉNELMI P Á L Y Á Z A T O K R Ó L A B o ly a i N a p o k r a kiirt p á ly a té te le k g a z d a g le h e t ő s é g e t ki náltak a ta n u ló k n a k arra* h o g y a la p o s a b b a n m e g is m e r k e d je n e k a h elytörtén ettel, a n ó g rá d i m u n k á s m o z g a lo m m ártírjainak é le t é v e l v a g y e lm é ly e d je n e k e g y történelm i tá rg y ú s z é p ir o d a lm i a lk o tá s é s a z általa m egjelen ített történelm i k o r s z a k p ro b lé m á ib a n i v a g y e g y történ elm i e s z k ö z * s z e r s z á m u jr a k é s z it é s é v e l felgyújtott fa n tá ziá ju k s e g í t s é g é v e l f e lid é z h e s s é k a z adott k o r le v e g ő jé t. N a g y ö rö m ü n k re szolgált* h o g y a b e é r k e z e tt p á ly á z a t o k k özö tt o lv a sh a ttu k B a n d u r Á rp ád * F u rá k T e r é z * K a k u k J ó z s e f, N ó g rá d i S á n d o r é s T ő z s é r K á r ó J á n o s életét* h ő s i h a rcá t fe ld o lg o z ó m o n o g r a fik u s m unkákat, A v e lü k v a ló p u s z t a m e g is m e r k e d é s is n a g y pozitívum * a ta n u lók s z á m á r a * de e n n é l n a g y o b b a z a d o lg o z a to k b ó l k íc s e n d ü lő le lk e s e d é s, a h o g y a n a rró l vallanak* h o g y mit jelen t s z á m u k r a m eg ism ern i a h ősök et* é s miért tartják k ö v e t e n d ő p é ld á n a k e lv h ü sé g ü k e t* m agatartásu k at, A jutalm azott d o lg o z a t o k k ö z ü l id é z v e S z a b ó S á n d o r 1L B o-t íg y ir a 2 0 - a s é v e k r ő l é s K a k u k J ó z s e fr ő l? A N ó g r á d m e g y e i m u n k á so k n e h é z k ö rü lm é n y e k k özött h a r c o l tak o A m u n k á s s á g m eg volt fo s z t v a élcsa p a tá tól* n é lk ü lö z te a z e g y s é g e s irányítást* k e g y e tle n te rro r n e h e z e d e t t rá,,, A K M P b é c s i e m ig r á c ió b a n m ű k öd ő k ö z p o n t ja e k k o r bízta m eg K a k u k J ó z s e fe t a s a lg ó ta rjá n i s z é n m e d e n c e kom m u n ista c s o p o r t ja in a k m eg s z e r v e z é s é v e l * m ajd v e z e t é s é v e l, K a k u k P ál, K,J ó z s e f B a g ly a s a l 97,

ján élő fivére, akit s z e m é ly e s e n m egkerestem, m ondta e akkori időkről. A k k o rib a n házunkat "fekete h á zn a k " n e v e zté k, a h ol m ost is lakunk, annál is inkább, mert mind a hat testvér illegális kom m unista volt, E g y ház, hat kommunista! N em c s o d a hát., h og y a c s e n d ő r ö k n apon ta jöttek," M r hna Ilona II, B o-ot, B andur Á r p á d r ó l é s a n ógrá d i partizán m ozgalom ról, a r a g y okú é s a N ógrád i S á n d or v e ze tte p artizán o k találk ozásáról, k ö z ö s a k cióju k ról, m e ré sz vállalkozásaikra>í é s Bandui Á r p á d hős. haláláról ir. B e fe je z é s ü l ezt irjas "Am i k or d o lg o z n o m kész?: é s é h e z kezdtem, a történelm et kutattam. A m ikor elkészítettem, olyan em bert ism erhettem. meg, B andur Á r pádot, a.<! majdnem an yi id ő s k orá ba n adta eleiét a s z a b a d sá gért, mint most én v a g y ok, olyan embert., akit p é ld a k é p ü l té ka íxhe' ur#k:0 A m ásik tém akörben, - a történelmi tárgyú szép irod a lm i alkotást é s a kort e le m ző -, irt d o lg o za to k k ö zü l kiem elkedett Sült Judit TI, B w0to S h aw S zen t Johanna é s a s z á z é v e s h á ború ról s z ó l ó írása, A feldolgozott irodajom alapján felvetődött k é r d é s e ket elem zi, é s kutatja J ean n e d 5 A r c alakjának aktualitását, Vála sz á b a n Joh an n a em beri n a g y s á g á r a mutat rá, am elyben mind en id ők em bere m egtalálhatja a m aga szá m á ra v o n z ó m agatartás e r k ö lc s i értékeit. E b b e n a tém akörben C sík Á g n e s III, B o,t, az P a g y e je v líju G á r d a c 0 re g é n y é t e le m e zv e a mai fiatalok problém alátó ig é n y é v e l veti fel a k é rd é se k e t, s ig y ö s s z e g z i v élem én y ét; MP a g y e - je v líju G á rd a c, re g é n y e értéi ét é s je le n tő s é g é t a la p v etően két d o lo g h a tá ro zza meg, A mii e g y r é s z t krónikaírói g o n d o s s á g gal m eg tudta őrizni a jö v ő n e m z e d é k e k szá m á ra a N a gy H on v é d ő H á b orú eg y ik hires e p izó d já n a k em lékét, m á sré szt az iró a r e g é n y k ö zé p p o n tjá b a állított történelmi esem én y t k a p cso la tb a h ozta korunk a lap vető politikai, társadalmi., m orális é s filozófiai k.erdéselvel A r e g é n y h ő s fiatalokról s z ó l m inden ma élő nem z e d é k n e k, é s e zé rt m arad é rd e k fe sz itő olvasm án y, mert többet m ond a p u szta tén yék n él, e se m é n y e k n é l, A z Ifjú G á rd a h ő se i b é k é b e n é p p ú g y éltek? gon d olk od tak, c s e le k e d te k mint általában a s z o v je t fiatalok, A m egváltozott körü lm én yek között le g é rté k e s e b b v o n á s a ik bon tak oztak ki, N apjainkban s o k fiatal ug-y v é li, h o g y az ifjúságnak nem nyilik alkalma be b izon y itani tettre k é s z 98,

k e z ő melódiákat, tartalm azó o p e rá k k a l ül, dalokk al s ze m b e n nem rontják, nem tompítják el a hallgatók é s a z e lő a d ó k n y e lv é r z é - két0 K o d á ly m ü veiben a z e n e ritmusa, m elódiája mindig hiven követi a m agyar b e s z é d ritmusát, Ő a m agyar n ép d a ltól tanúit, " K o d á ly dalaiban, k óru sm ü v eib en a b e s z é d minden ízülete életre kel, a m aga legm élyebb, ritmikus é s m elodikus ig é n y e, a maga te r m é s z e te s lé le g z e tv é te le s z e r in t, Dr, Antal Elemérné A TÖRTÉNELMI P Á L Y Á Z A T O K R Ó L A B olya i N a p ok ra kiirt, p ályatételek g a z d a g le h e tő s é g e t ki náltak a tan u lókn ak arra, h og y a la p o s a b b a n m eg ism erk ed jen ek a helytörténettel, a n óg rá d i m u n k ásm ozgalom m ártírjainak éle té v e l v a g y e lm é ly e d je n e k e g y történelmi tárgyú szép irod alm i a lk otá s é s az általa m egjelenített történelm i k o r s z a k problém áiban? v a g y e g y történelm i e s z k ö z, s z e r s z á m u jr a k é s z ité s é v e l felgyújtott fantáziájuk s e g ít s é g é v e l fe lid é z h e s s é k a z adott k or lev eg őjét. N agy öröm ü n kre szolg á lt, h og y a b eérk ezett p á ly á z a to k között olvash attu k B an du r Á r p á d, Eurák T e r é z, K ak u k J ó z s e f, Nógrádi. S á n d o r é s T ő z s é r K á r ó J á n o s életét., h ő si harcát fe ld o lg o z ó mo= n o g rá fík u s munkákat, A v e lü k v a ló p u s z ta m e g is m e rk e d é s is n a g y pozitívum, a tanulók szá m á ra, de en n é] n a g y o b b az a d o lg o z a tok b ól k íc s e n d ü lő le lk e s e d é s, a h o g y a n arról vaflanak, h o g y mit jelent szá m u k ra m egism erni a h ő s ö k e ts é s miért tartják k ö v e te n d ő p éld á n ak e lv h ü sé g ü k e t, m agatartásukat, A jutalm azott d o lg o z a to k k ö zü l id é z v e S z a b ó S á n d o r 11, B o,t. ig y ir a 2 0 -a s é v e k rő l é s K ak u k J ó z s e fr ő l, A N ó g rá d m egyei m unkások n e h é z k örü lm én yek között h a rco l tak o A m u n k á ssá g meg volt fo s z tv a é lc s a p a tá t ó l n élk ü lözte a z e g y s é g e s irányítást, k eg y etlen terror n e h e z e d e tt rá,,, A K M P b é c s i e m ig rá ció b a n m űködő k ö zp o n tja e k k o r bízta m eg K a k u k J ó zse fe t a sa lg óta rján i s z é n m e d e n c e kom m unista cs o p o rtja in a k m egs z e r v e z é s é v e l, majd v e z e t é s é v e l, K ak u k Pál. K,J ó z s e f B a g ly a s a l

ján élő fiv ére, altit s z e m é ly e s e n m e g k e re ste m, m ondta el akkori id ő k rő l; A k k o r ib a n h á zu n k a t ''fek ete h á zn a k " n e v e z té k, a h o l most. is lakunk, an n ál is in kább, mert mind a hat te s tv é r ille g á lis kom m unista volt, E g y ház, hat kom m unista! N em c s j d a hát., h o g y a c s e n d ő r ö k n a p on ta jöttek," M ich n a Ilona II, B o-,t, B a n d u r Á r p á d r ó l é s a n ó g rá d i p a rtizá n - m ozgalom ról,, a r a g y o íc, é s a N ó g rá d i S á n d o r v e z e tte p a r tiz á n o k ta lá lk o zá s á ró l, k ö z ö s a k c ió ju k r ó l, m e r é s z v á lla lk o zá sa ik ra 1 é s B andur Á r p á d h ő s; h a lálá ról ir. B e fe je z é s i- e z t irja.g "A m i k o r d o lg o z a to m k é s z ít é s é h e z k ezd tem, a történelm et kutattam. A m ik o r elk észítettem, o ly a n em bert ism erhettem. meg, B a n d u r Á r p á d ot, a.<i m ajdnem ai.u yl id ő s k o rá b a n adta életét a s z a b a d sá g é rt,?mnt m ost én v a g y o k, o ly a n em bert, akit példaképü l, te- KiíriT-be- íú rtko? A m ásik tém a k örben, - a történelm i tárgyú s z é p ir o d a lm i alkotást é s a kort e le m z ő -, irt d o lg o z a to k k ö zü l kiem elk ed ett Sült Judit II, B o,t, S h a w S z e n t J o h a n n a é s a s z á z é v e s h á b o rú ró l s z ó l ó írá sa, A fe ld o lg o zo tt irod alom a lap já n felvetődött k é r d é s e ket elem zi, é s kutatja J e a n n e d 5 A r c a lak já n ak aktualitását, Vála s z á b a n J o h a n n a em beri n a g y s á g á r a mutat rá, a m e ly b e n mind e n id ő k e m b e re m egtalálhatja a m aga s z á m á ra v o n z ó m agatar- tás e r k ö lc s i érték eit 0 E b b e n a té m a k ö rb e n C sík Á g n e s III, B o,t, P a g y e je v Ifjú O á r d a e r e g é n y é t e le m e z v e a mai fiatalok p ro b lé m a lá tó ig é n y é v e l veti fel a k é r d é s e k e t, s ig y ö s s z e g z i v é le m é n y é t: " P a g y e - je v Ifjú G á r d a c, r e g é n y e értákét á s je le n tő s é g é t a la p v e tő e n két d o lo g h a tá r o z z a m eg, A mü e g y r é s z t k rón ik á iról g o n d o ssá g gaj, m eg tudta őrizn i a jö v ő n e m z e d é k e k s z á m á r a a N a g y H o n v é d ő H á b o rú e g y ik h íres e p iz ó d já n a k em lékét, m á s r é s z t a z író a r e g é n y k ö z é p p o n tjá b a állított történelm i e s e m é n y t k a p c s o la tb a h o zta k oru n k a la p v e tő politikai, társadalm i, m orális é s filozófiai k é r d é s é iv é!, A r e g é n y h ő s fia ta lok ról s z ó i m inden ma é lő n em z e d é k n e k, e s e z é r t m arad é r d e k fe s z itő o lv a sm á n y, mert töb bet m ond a p u s z ta té n y é k n é l, e s e m é n y e k n é l. A z Ifjú G á r d a h ő s e i b é k é b e n é p p ú g y éltek, g o n d o lk o d ta k, c s e le k e d t e k, mint általában a s z o v je t fiatalok, A m eg v á ltozott k ö rü lm é n y e k k özött le g é r t é k e s e b b v o n á s a ik b o n ta k o zta k ki, N a p ja in k b a n s o k fiatal ú g y v é li, h o g y a z ifjú sá g n a k nem nyílik alkalm a b eb izon y íta n i t e ttr e k é s z - 9 8 0 az

s égét, Igaz, nem k ö n n y ű d o lo g forradalm i tettként felfogn i a tanú fást* de a-z ^ tu d o m á su l k e ll v e n n i 3 h o g y mi a z adott k ö rü lm é n y e k fő z ö t t e z z e l fe je z z ü k ki á llá s fo g la lá s u n k a t / <3 v é g ü l a harm adik tém ában S z a b ó Z s u z s a Ti, B o,t, p á ly a m u n k á ját díjaztuk, A G u te n b e r g s a jtó já n a k e lk é s z íte tt m od ellje é s a ftozzáirt, a m a g y ar k ö n y v n y o m ta tá s történ etét ism ertető, d o lg o z a t a s z é p t is z t e lg é s G u t e n b e r g é s a ^ k ö n y v c s in á ló k 1 e m lé k e előtt* Ö s s z e fo g la lv a a p á ly á z a t o k e re d m é n y e it, ú g y é r e z z ü k, h o g y a p á ly á z a to t iró ta n u lók m unka k ö z b e n s z e m é l y e s k a p c s o la t o t találtak a z adott történ elm i kor n a g y s z e r ű e m b e r e iv e l, é s r á é r e z t e k a s z o c ia lis t a h a z a fis á g é r z é s é r e, g o n d o lk o d á s u k, s z e m é ly is é g ü k g a z d a g a b b á vált* F a b u ly a L á s z l ó n é 500 É V B S A M A G Y A R K Ö N Y V N Y O M T A T Á S C ÍM Ű K I Á L L Í T Á S M E G N Y IT Ó J A S z e r e te tte l k ö s z ö n tő m k e d v e s v e n d é g e inket^ tanárainkat^ d i á k társaimat* 500 é v v e l e ze lő tt, 1 4 7 3 p ü n k ö s d e lő e s t é jé n k é s z ü lt el H e s s A n d rá s n y o m d á já b a n a z e l s ő M a g y a r o r s z á g o n nyom tatott k ö n y v, a B u dai K rónika* B f é l e z e r é v e s é v fo r d u ló h iv a ta lo s ü n n e p s é g e i u g y a n c s a k ju n iu s 5 -é n k e z d ő d n e k, mi a mai n a p o n, a B o ly a i N a p o k k e ré té b e n e m lé k e z ü n k a m a g y a r kultúrtörténet e n a g y, talán le g n a g y o b b e s e m é n y é r e, E m lé k e z ü n k n y o m d á s z a tu n k h ő s k o r á r a. H e s s A n d r á s mellett M isztó tfa lu si K is M ik ló sra, H eltai G á sp á rra,, K n e r Im rére s m in d a zo k ra, akik - V örösm a rty s z a v a iv a l seg ítették m e g szü le tn i a k ö n y v e t, m ely é lh o z v e z e t * S z á m u k ra a n y o m d á s z a t e ls ő s o r b a n nem h a s z n o t h o z ó v á lía lk o z á s, nem e g y s z e r ű e n ipar volt, hanem tu d a tos feladat v á lla lá s a m a g y ar kultúra ü g y é b ő l, O ly k o r v a g y u n i : k o c k á z t a t á s á v a l, fe lá ld o z á s á v á ^ á lla n d ó h a rcb a n a fe u d á lis, fe u d á lk a p ita lista v a g y fasiszta e r ő s z a k k a l, p e r b e n a c e n z ú r á v a l g y ő z e le m r e vitték a m agyar k ö n y v k ia d á s, n y o m d á s z a t ü g y ét, er ölő f s a k Ő szin te h a z a é s h a la d á s s z e r e t e tü k adhatott e h h e z 9 0 *

Is k o lá n k k ö n y v tá r a 10 kiállítási tá rló b a n m utatja be e k.u z ^ d e lm e s 5 0 0 évek K ö s z ö n jü k ta n á ra in k n a k ; d iá k tá rsa in k n a k * h o g y féltv e ő r zött ré g i k ö n y v e ik e t k ö l c s ö n a d ták a k iá llításra, h o g y g y ö n y ö r k ö d h e s s ü n k * ben n ü k^ t a n u lm á n y o z h a s s u k ő k e k M ielőtt a kiállítást m egtekin ten én k^ h a llg a s s á t o k m eg S z a b ó Z s u z s a n n a Tí0 b 0 o r t, b e v e z e t ő k is e lő a d á s á t a m a g y a r k ö n y v - n y o m ta tá s e lő z m é n y e ir ő l G u te n b e r g r ő l, u tán a p e d ig S z o ln o k i Ild ik ó Illa b, o s z t, tan, e lő a d á s á t a m a g y a r k ö n y v n y o m ta tá s 500 é v é r ő l, B o d n á r B é la HL b 0o<>.tanuló 100o

b o l y a i n a p o k k ö n y v t ö r t é n e t i k i á l l í t á s i a n y a g á b ó l. u n in iu K ^ e / ^ 101.