É kitábe tahá hamá harp ki kármarz búwagá ańt, áhání sarjaméń ŧébal éś ińt.

Átírás

1 É kitábe tahá hamá harp ki kármarz búwagá ańt, áhání sarjaméń ŧébal éś ińt. Jwánáb (Consonants): Nambar Balócí Urdú/ Labz IPA Nám Pársí Balóci Labz Pársí Ingrézí. 1 P/p پ p Pá pád پاد foot 2 B/b ب b Bá bál بال flight 3 T/t ت Tá táb تاب twists 4 D/d د de darp درپ pot 5 Ŧ/ŧ ٹ ʈ ŧá ŧál ٹال branch (of a tree) 6 Đ/đ ڈ ɖ đí đabb ڈب birdcage 7 K/k ک k ká kár کار task 8 G/g گ ɡ gí gal گل happy 9 S/s س s sá sapt سپت basket 10 Z/z ز z zí zahr زہر poison/anger 11 F/f ف f fe taf تف fever 12 V/v و v vá vháv وھاو dream 13 Ṱ/ṱ ث θ ṱo piṱ پث father 14 Ḓ/ḓ ذ ð ḓá pháḓ پھاذ foot 15 C/c چ ʧ cí cáp چاپ clap 16 J/j ج ʤ já jáp جاپ intentional delay 17 X/x خ χ xe ghanox گھنوخ crazy/insane 18 Ǵ/ǵ غ ɣ ǵá naǵan نغن bread 19 Ś/ś ش ʃ śá śap شپ night 20 Ź/ź ژ ʒ źí źáńg ژانگ anklace 21 M/m م m mó murg مرگ bird 22 N/n ن n nó nók نوک new 23 L/l ل l lá lóg لوگ house/home 24 W/w و w wí wahd وہد time 25 R/r ر r ré ráh راہ path/way 26 Ŕ/ŕ ڑ ɽ ŕí aŕ ا ڑ conflict 27 Y/y ے ی j yá yakk یک one 28 H/h ہ h hí hák ہاک mud 29 Ń/ń ں ~ áń rańg رنگ color Kaśśáb (vowels): Nambar Balócí Urdú/Pársí IPA Nám Labz Balóci Labz Pársí Ingrézí 1 A/a ə aŕ dar د ر outside 2 Á/á آ ä á dár دار wood 3 I/i ɪ id dirr در crack 4 Í/í ی i ím śír شیر milk 5 É/é ے E éz śér شیر Lion 6 E/e ے eb śer ش یر poem 7 U/u ʊ ul durr در earing 8 Ú/ú و U úr dúr دور distant 9 Ó/ó و O ój dór دور pain 10 O/o و og dor دور era I

2 Zubáń buńdará tawárání grańcé. Hamé tawárání rid-u-bańd labzáń sázít. Labz jóŕ bańt ta máná díańt. Labz hawár bańt ta gap uhabar jóŕ bańt. Bé tawárá na mardum u cízána nám pir bút kańt u na máriśtána darańgáz. Cónáhíá ca insáne dapá bázéń tawáré darket, bali záhir ińt má hamá tawárání gappá éń ki habar kanag u gapp janagá kármarz bańt, bizáń "SPEECH SOUNDS". É tawárání bunzih wa ca insáne puppáń daráókéń hamá gwát ińt ki mardum dam kaśśage wahdá lápe toka bárt é u đanná dar é kańt. Hamé gwát labzáń dar kańt. Bali har tawáre kaśśagá insáne nukk (galú)á bigir dáńki luńŧáń byá, yak na yak jágahé yá ázahé hamé gwáte démá yak na yak rańgéá rikáwaŧ bít. Hamé rikáwaŧ tawáre sawab jóŕ bít. É tawár buńdará 2 bahrá bahr bańt: 1. Jwánáb (Consonants) 2. Kaśśáb (Vowels). 1. Jwánáb: Hamá tawár ańt ki éśání kaśśagá gwáte jińd yak na yak jágahé bańd kanag ya nazzárag bít. 2. Kaśśáb: Hamá tawár ańt ki éśání kaśśagá gwát hic jága bańd kanag yá nazzárag na bít, éśání adáíģíe wahdá luńŧání girdí u pací cárag bít u é habar ham ki lillik dape kujám jágahá ińt. Wahdé to guśe bál, ta duéń luńŧ yakbaré sarjamíá bańd bańt u gwátá dape tóká dárańt, ańcó ki [b]e tawár halás bít, ta dap pac bít u [á]e tawár dar ket. [á]e tawár ańcó ki halás bít, dape pací kamm tarrít u [l]e tawáre wástá lillike saruk túsk bít u áríńke sarbirí némagá laggít. Éśání tahá [b] u [l] jwánáb ańt (yakké luńŧáń bańd kańt u gwátá dárít u domí lilliká túsk kańt u gwátá ca lillike duéń kaśáń gwázénít) u [b] u [l] e nyámá [á]e tawár kaśśábé (ki hic jágá gwát bańd na bít). Bali é bunyádí bahr u báńga rańd ham hamé tawár (jwánáb u kaśśáb) watí adáígíe hisábá bahr kanag bańt. U éśí bahr u báńg 3 cíze bunyádá kanag bít: II

3 1. Tawáre adáígí ca kujám jágahá búwagá ińt: có ki luńŧ, dańtán (Place of Articulation). 2. Tawáre adáígí cóń búwagá ińt: gwát sarjamíá bańd ińt ya kammé pac ińt (Manner of Articulation). 3. Kujám tawáre kaśśage wahdá guŧŧe tár (vocal cords) larzańt u kujám tawáre wahdá nalarzańt (voiced/voiceless). 1. Adáígíe jágahe hisábá Balócíe jwánáb 7 tahrá bahr kanag bańt: 1.1 Du-rakkíg 1.2 Dańtáníg 1.3 Rakk-dańtáníg 1.4 Dańtáń-nyámíg 1.5 Áríńkíg 1.6 Nukk-démíg 1.7 Nádókíg 1.1 Du-rakkíg (bilabial): É hamá tawár ańt ki ca duéń luńŧáń kaśśag bańt. Éśání tahá [p] ("pád"e awalítawár), [b] ("buz"e awalí tawár) u[m] ("murg"e awalí tawár) hawár ańt. [p] u [b] óśtáréńkéń tawár ańt u [m] gráńzéńké. [p] u [b]e tawáre kaśśage wahdá mardume duéń luńŧ sarjamíá bańd bańt, gwát dape tóká muhr dárag bít u yakpáragí có trákée pemá yala diag bít. [p] u [b] yakkéń tawáre jóŕahé ańt, park tahná éś ińt ki [b]e tawáre kaśśage wahdá mardume guŧŧe tár larzańt u [p]e guśage wahdá nalarzańt. [m]e tawár ham ca duéń luńŧán dar kapít, bali gwát sarjamíá bańd búwage badalá ca pońze gráńzáń dar ket. Diga yak Du-rakkígéń tawáré [w] ińt ki luńŧ śitiráńkéń rańgéá gird bańt u wápas práhíe némagá rawańt. 1.2 Dańtáníg (dental): Tawárání jóŕahé. Lillik patan bít u burzí dańtánání puśtí némagá laggít dáńki áríńke démí némagá. Có ki "tabd"e awalí tawár [t] u "dár"e awalí tawár [d] ińt. [d] guŧŧe táráń larzénít u [t] na larzénít. III

4 1.3 Rakk-dańtáníg (labiodental): É tawárání kaśśagá sarbire dańtán góń jahlí luńŧá liccáńt u gwátá śéńzáragée kaddá yala diańt. Balócíe Rakk-dańtánígéń tawár [ṕ] ("taṕ"e guđđí tawár) u [ẁ] ("ẁháẁ"e awali u guđđí tawár)e jóŕa ińt ki éśání tahá [ẁ] larzánéń tawáré u [ṕ] nalarzéń. 1.4 Dańtáń-nyámíg (intradental): É tawárání kaśśage wahdá mardume lillik jahlí u burzí dańtánání nyámá bít u gwát śéńzáragée kaddá yala diag bít. É tawár ham yak jóŕahé ańt. [ḓ] ki larzánéń tawáré u [ṱ] ki nalarz ińt. Có ki wahdé "pháḓ" (Ińgréźi "ṕut") guśe ta pa guđđí tawárá lillik burz u jahle dańtánání nyámá ket u gwátá ca hamdá gwázénít. Gwáte daráhage wahdá guŧŧe tár larzańt. Aga "piṱ" (Ińgrézí "ṕadar") buguśe ta lillik hamé yakkéń pemá burz u jahlí dańtánání nyámá ket u gwátá gwázénít bali guŧŧe tár na larzańt. 1.5 Áríńkíg (alveolar + post alveolar): É hamá tawár ańt ki éśání adáígí ca burzí dańtánán u kammu puśtirá bigir dáńki nukk-déme kammu démtirá bít. É tawárání tahá [ŧ, đ, ŕ] yak tahrée tawár ańt ki lillik cańg bít u áríńke đađđagá laggít. Có ki aga "ŧál" (Ińgrézí "bráńc") buguśe ta pa awalí tawárá llilik cańg bít u áríńke đađđagá liccít u gwátá sarjamíá bańd kańt u góń trákéá yala dańt. Aga "đabb" (Ińgrézí "cikin kej") guśe ta pa awalí tawárá lillik hamé yakkéń pemá cańg bít u áríńke đađđagá gwátá muhr bańdít u góń trákéá yala dańt. Yá aga "aŕ" (Ińgrézí "kanṕlikŧ") guśe ta pa guđđí tawárá lillik watá cańg kańt u áríńke đađđage puśtí némagá laggít u śitirán kańt u áríńke démí némagá ket. Éśán u abed [s] e tawár ińt, có ki "sapt" (Ińgrézí "báskiŧ")e awalí tawár ińt ki lillik ca burzí dańtánáń puśt u áríńká kammu démtirá jallít u gwátá śéńzárage kaddá ca áríńká gwázénít. U [z]e tawár ińt có ki "zahr" (Ińgréí "pwáizan")e awalí tawár, ki lillik hamá yakkéń rańga bít ki pa [s]e tawáre kaśśagá bútta. [r]e tawár ham áríńkígé. Có ki "ráh" (Ińgrézí "páṱ/we")e awalí tawár ińt ki lillik áríńke đađđage puśta drad kańt u báz bará IV

5 laggít. Diga áríńkí tawáré [l] ińt. Wahdé "lańg" (Ińgrézí "lem") guśe ta lillik túsk bít u áríńke đađđagá óśtít u gwáte ráh ca lillike cappí némagá kamtir u rástí némagá géśtir yala bít. [n] ham áríńkí tawáré ki lillik áríńke sará jallít u gwáte ráhá ca dapá bańd kańt u gwát dape badalá ca póńzá darket. 1.6 Ńukk-démíg (post alveolar + palatal): É hamá tawár ańt ki ca nukke démá (hard palate) dar ká ańt. É laŕe yak tawáre [c] ińt, có ki "cár" (Ińgrézí "ṕor")e awalí tawár. Wahdé "cár" guśagá be ta pa awalí tawárá lillik patan bít u lillike puśtí némag nukke démá liccage nazzíká bít u gwátá sak tańk kárít u yala dańt. Yá aga "jár" (Ińgrézí "anáúńsmińŧ") guśagá be ham pa awalí [j]e tawárá lillik hamé yakkéń rańgá patan bít u lillike puśtí némag nukke démá liccagí bít u gwátá śéńzárénít u yala dańt. [ś] u [ź] ham Nukkdémígéń tawár ańt, bali éśání daráhage wahdá lillike puśtí némag nukke démá sakk nazzíka na bít u gwátá kammu prahtir yala dańt. Éśáń abed [y]e tawár ińt ki ca nukk-démá darket u gwátá cid u prahtir yala dańt. 1.7 Nádókíg (velar + glottal): É tawár ca guŧŧe nádóká dar ká ańt. É tawárání tahá [k] u [g]e jóŕa ińt. Có ki "kapag" (Ińgréźi "ŧú fál đáon")e awalí u guđđí tawár ańt ki mardume nukk liccít u gwátá yakbaré sarjamíá bańd kańt u góń trákéá yala dańt. Diga yak jóŕaé [ḱ] u [ģ] ińt, có ki "ghanoḱ" (Ińgrézí "krezí")e guđđí tawár ińt u "naǵan" (Ińgrézí "briđ")e nyámí tawár ińt ki mardume nadók liccagí bít u gwát có śákárage pemá darket. Diga yak tawáré [h] ińt ki gwát na óśtít bali guśe jhaŧkaé jańt u darket, có ki "hák" (Ińgrézí "mađ")e awalí tawár ińt. Du-rakkíg Dańtáníg Rakkdańtáníg Dańtánnyámíg p, b, m, w t, d ṕ, ẁ ṱ, ḓ ŧ, đ, r, ŕ, s, z, l, n Áríńkíg Nukk-démíg Nádókíg c, ś, j, ź, y, k, ḱ, g, ģ, h É wa kulléń tawárání kaśśage jága ańt ki kujam tawár ca dape kujám jága á darket.bali hamé tawár ci pem adá kanag bańt? Kujám tawár gwátá bańd kańt u kujám tahná nazz kárít? É bunyádá hamé tawár jitá jitá bańt. V

6 2. Tawárání kaśśage rahbańd (manner of articulation)e hisábá Balócíe hamé jwánáb cár bahrá bańt: 2.1 Óśtáréńk 2.2 Śéńzáréńk 2.3 Nyáméńk 2.4 Gráńzéńk 2.1 Óśtáréńk (stops/plosives): Hamá tawár ańt ki gwátá yakbaré dape tóká sarjamíá bańd kanańt u padá góń trákéá yala kanańt. É tawár drust jóŕa ańt ki yak táé guŧŧe táráń larzénít u yak táé na larzénít. Éśání tahá Du-rakkígéń [p] u [b]ańt ki gwátá duéń luńŧŧ/rakkání puśtá dárańt. [t] u [d]e Dańtánígéń jóŕa ińt ki gwát lillike sará burzí dańtánání puśtá óśtít. [ŧ] u [đ]e Áríńkígéń jóŕa ki lillik gwátá burzí áríńke đađđage sará óśtárénít. [k] u [g]e jóŕa ki gwát mardume nádóká óśtít. 2.2 Şéńzáréńk (fricatives): Śéńzáréńk hamá tawár ańt ki gwátá bańd óń nakanańt u sarjamíá yala ham nakanańt, bas gwátá tańk kanańt, śéńzárage pemá. Có ki "sawás" guśe ta pa [s]e tawáre kaśśagá lillike saruk dańtánání némagá ket, jahlí dańtánání némagá gwáte ráhá bańd kańt, ca burzí dańtánáń gwátá yala dańt, lillike nyámjí patan bít u áríńke puśtí némagá jallít, gwátá tańk kańt u gwázénít. Balócíe śéńzáréńkéń tawár 2 tahreg ańt. Yakké hamá ki śéńzárage gwátá sak tańk kańt u yakké śéńzárage gwátá kammé práh kańt Tańgwátéń śéńzáréńk: [ṕ] "taṕ"e áḱri tawár. [ẁ] "ẁhaẁ"e awalí u áḱrí tawár. VI

7 [c] "cár"e awalí tawár. [j] "jár"e awalí tawár. [s] "sabz"e awalí tawár. [z] "zard"e awalí tawár. [ṱ] "piṱ"e áḱrí tawár. [ḓ] "pháḓ"e guđđí tawár. [ḱ] "ghanoḱ"e áḱrí áwáz. [ǵ] "naǵan"e semí tawár Prahgwátéń śéńzáréńk: [ś] "śap"e awalí tawár. [ź] "źáńg"e awalí tawár. 2.3 Nyáméńk (approximants): Ca áríńke puśtí némagá bigir dáń nádóke démí ŧukkurá adá búwókéń é tawárání adáígíá ra yakk-u-ŧikkéń nám pir kanag grán ińt. Har yak tawáré jitáéń rańgéá darket u har yak tawárée wástá judáéń rahbańd-námé géś kanag munásib na bít. Man paméśá é drustéń tawáráń Nyáméńk guśag lóŧáń ki haryak tawárée wástá judáéń náme zalúrat ma bít. Albat é gapp allamí ińt ki hamuk tawár jitá gíśśénag bi bít. Nyáméńkéń tawárání yak pa yakká gíśś u gíwár é rańgá ińt: [y]: É ca áríńkáń kammu puśtir adá kanag bít. Ca áríńkáń puśt u ca nádóká kammu démtir. Ca hamé jágahá Tańgwátéń-śéńzáréńk [c] u [ j ] adá bańt. Kammu puśtira Prahgwátéń Śénzáréńk [ś] u [ź] adá bańt. Ca éśáń kammu puśtirá [y] adá bít. Adáígí rahbańde hisábá é tawár báz wahdá góń [ź]e tawárá sakk nazzík bít u báz wahdá gwát kammu práhtir bít [h]: É ca nádóke hamá jágahá adá kanag bít ki Óśtárénkén [k] u [g] u Tańgwátéń Śéńzáréńkéń [ḱ] u [ǵ] adá kanag bańt. Adáíǵí rahbańd e hisábá é gwátá gón kammu truńdíá darkańt bali gwátá hic bańd na kańt u neki nazzkárít. Gwáte ráh sarjamíá pac ińt u é tawár kammé góń zórá darket, púra jhaŧkaé jańt. É tawár báz wahdá Śéńzárénkéń VII

8 tawárání laŕá hawár kanag bít, bali maní nizzá Balócíe é tawár Śéńzáréńké na ińt [w]: Du-rakkígéń tawáré. Adáígí-rahbańde hisábá śitiráńk ińt. Luńŧ gird bańt u bańd búwage nazzíká sar bańt, bali luńŧ bańd na bańt u śitirańt. Luńŧ yak jágahé na óśtańt. Aga "wahd" buguśe u watí luńŧáń hayál bikane, ta luńŧ pésará práh ańt, ca práhíá gird búwage némagá rawańt u kammo démá óń kińzańt, ca bańd búwagá báz pésar yakdam béra kanańt u śitirán bańt u wápas práh bańt [r]: Áríńkí tawáré. É tawár man du rańgá iśkuta. Báz mardum é tawárá ańcó kaśśít ki lillike saruk yak rańdé burzí áríńke đađđaga kammu suŧukk jańt u wápas rot. Bali géśtir mardume dapá é tawár diga pem darket. É tawáre wástá lillik burzí áríńke puśtá ket, cappéń némagá gwáte ráhá géśtir nazzkárít u rástéń némagá práhtir kańt, lillike saruk se u cár rańdá góń yakdam téńzíá áríńke đađđagá laggít. Rahbańde hisábá drad kanókéń tawáré [ŕ]: É áwáze kaśśage wástá lillik watá cańg kańt, lillike saruk burzí áríńke đađđage puśtí nemagá laggít u śitiráná áríńke démí némagá ket [l]: Étawáre kaśśage wástá lillik e sarukk túsk bít u burzí áríńk e puśtí némaga đukkít, lillike cappí némag géśtir bańd bít u gwát ca rástéń némagá gwazít. 2.4 Gráńzéńk (nasal): Hamá tawár ańt ki éśání adáígíá gwát ca gráńzáń dar ket. Balócíe gráńzéńkéń jwánáb tahná [m] u [n] ańt. Óśtáréńk Śéńzáréńk Nyáméńk Gráńzéńk p, b, t, d, ŧ, đ, k, g c, j, ṕ, ẁ, s, z, ś, ź, ṱ, ḓ, ḱ, ģ y, h, w, r, ŕ, l m, n VIII

9 Hamé tawáráń aga adáígíe jága u rahbańde hisábá yakkéń ŧébale tahá bikane, guŕa cóś bańt: Du-rakkí Dańtání Áríńkí Óśtáréńk p, b t, d ŧ, đ k, g Śéńzáréńk Tańgwát ṕ, ẁ ṱ, ḓ s, z c, j ḱ, ģ Prahgwát ś, ź Nyáméńk w r, ŕ, l y h Gráńzéńk m n Nádókí 3. Guŧŧe tárání larzag u na larzage hisábá hamé tawár 2 bahrá bańt. 3.1 Nalarz: Hamá tawár ańt ki kaśśage wahdá guŧŧe táráń na larzénańt. É tawárání tahá [p, t, ṱ, ṕ, ŧ, k, ḱ, s, ś, c] hawár ańt. 3.2 Larzán: Hamá tawár ańt ki daráhage wahdá guŧŧe táráń larzénańt. Nalarzéń tawárání laŕe tawárán u dém Balócíe ińdiga kulléń tawár larzán ańt, kaśśáb wa sarjamíá larzánéń tawár ańt. Adáigí jágah u rahbańde hisábá Balócíe jwánábání sarjaméń ŧébal é rańgá bít: Dańtání Dańtán -nyámí Áríńkí Rakkdańtání Dańtáńnyámí Nukdémí Durakkí Rakkdańtání Nukkdémí Nádókí N L N L N L N L N L N L N L Óśtáréńk p b t d ŧ đ k g Śéńzáréńk Tańgwát ṕ ẁ ṱ ḓ s z c j ḱ ģ Prahgwát ś ź Nyáméńk w r, ŕ, y h l Gráńzéńk m n *L = Larzán ; N = Nalarzán IX

10 Kaśśáb (vowels): Kaśśáb hamá tawár ańt ki éśání adá kanagá gwát bańd kanag yá zyáda nazzárag na bít u pac ińt. Kaśśáb tahná é hisábá gíśśénag bańt ki kujám kaśśábe guśage wahdá luńŧ cón ańt, gird ańt yá práh? Bańdíe nazzíká ańt ya sarjamá pac ańt? U mardume lillik dape tóká kujám jágahá ińt? Déma? Puśtá? Yá nyáma? Kaśśábání se tahr ańt: 1. Pad-girdéń kaśśáb (back-rounded vowels) É hamá kaśśáb ańt ki éśání kaśśage wahdá luńŧ gird ańt u lillik dape puśtí némagá ińt. Lillik dape puśtí némagá ińt paméśká éśání náme wásta Pad guśag bít u luńŧ gird ańt hamé wástá Gird éń kaśśáb guśag bańt. Balóćie Pad-girdéń kaśśáb [u, ú, ó, o] ańt [u] Kasánéń kaśśábé. Arabíe "péś" ( )e tawár ińt. Lillik ca nukká kammu démtir bít u luńŧ ca bańdíá kammu pac bańt. Có ki "buz" (Ińgrézí "got")e domí tawár ińt. (Near back-near close-short Vowel) 1.2. [ú] Drájéń kaśśábé. Arabíe "péś" u "wá" و) ) hawáría likkag bańt. Có ki "dúr" (Ińgrézí "far away")e domí tawár ińt. Lillik dape puśtí némagá bít, luńŧ sarjamíá gird bańt u bańdíe nazzíká bańt. (Back-Close Long Vowel) 1.3. [o] Drájéń kaśśábé. Arabíe tahnáéń "wá" e (و) tawár ińt. Lillik dape puśtí némagá bít. Luńŧ ném-gird bańt. Có ki "kor" (Ińgrézíe "riwar")e domí tawár ińt. (Back-Mid Long Vowel) [ó] Drájéń kaśśábé. Arabíe cappéń péś u wá e tawár ińt. [ú] u [o]e nyámá kapít. Có ki "kór" (Ińgrézíe "bláinđ")e domí tawár ińt. Arabí, Úrdú, Sińdí u ińdiga hamsáhigéń zubánáń nést ińt. Ańcó guśańt ki péśá Pársí zubáná é tawár bútta bali puśt-tápuśte Arabí nibiśta-rahbańdá likkage sawabá ca Pársíá gár bútta. (Back-Close Mid Long Vowel). 2. Dém-tálánenkaśśáb (front-spread vowels) É hamá kaśśáb ańt ki éśání guśage wahdá lillik dape démí némagá ińt u luńŧ pac u tálán ańt. Balóćíe Dém-tálánéń kaśśáb [i, í, é, e] ańt. X

11 2.1 [i] Kasánéń kaśśábé. Arabíe "zér"e tawár ińt. Lillik ca dape démí némagá kammu puśtirá bít. Luńt pac bańt u ca bańdíá kammu pactir bańt. Có ki "ida" (Ińgrézí "hiar")e awalí tawár ińt. (Near Front-Near Close Short Vowel). 2.2 [í] Drájéń kaśśábé. Arabíe kasánéń "yá"e tawár ińt. Lillik dape démí némagá bít. Dap bańdíe nazzíká bít. Có ki "śír" (Ińgrézí "milk")e domí tawár ińt. (Close Front Spread Long Vowel). 2.3 [e] Drájéń kaśśábé. Arabíe mazanéń yá"e tawár ińt. Lillik dape démí némagá bít. Luńt prah bańt u dap ném bańd bít (pa dańtán). Có ki "śer" (Ińgrézí "poem")e domí tawár ińt. (Front Mid Long Vowel). 2.4 [é] Drájéń kaśśábé. Arabíe zér u mazanéń ya e tawár ińt. [í] u [e]e nyámá kapít. Có ki "śér" (Ińgrézí "lion")e domí tawár ińt. Arabí, Úrdú, Sińdí u ińdiga hamsáhigéń zubánáń nést ińt. Ańcó guśańt ki péśá Pársí zubáná é tawár bútta, bali puśt-tá-puśte Arabí nibiśta-rahbańdá likkage sawabá ca Pársíá gár bútta. (Front-Close Mid Long Vowel). 3. Nyámígéń kaśśáb (central vowels) É hamá kaśśáb ańt ki éśání guśage wahdá mardume lillik dape nyámá jallít. Balócíe nyámígéń kaśśáb tahná [a] ("agáń" (if)e awalí tawár) u [á] ("áp" e awalí tawár) ańt, ki éśání tóká [a] kasánéń kaśśábé u [á] drájéń kaśśábé. Hawáréń kaśśáb (dipthongs): Balócíe kaśśábání tahá [a, á, i, í, u, ú]á abed ińdiga druhéń kaśśáb druhéń hańd u damagáń yakkéń rańgá guśag na bańt. U báz jágahá yakkéń kaśśáb, hawáréń kaśśábí tawáré jóŕ bít. Có ki: o/ao: ó/úó: e/ae: é/íé: kor/kaor (river) kór/kúór (blind) śer/śaer (poem) śér/śíér (lion) XI

12 Hawáréń kaśśábání (dipthonge) tawár-bahr (sound segment) ání wásta śikl u harp mojúd ańt, hamé wástá é jéŕahé na ińt ki kujám kaśśáb zúrag bibít u kujam ma bít. Mardum kór ham nibiśta kut kanańt u kúór ham, kor ham nibiśta kut kanańt u kaor ham, śer ham nibiśta kut kanańt u śaer ham, dér ham nibiśta kut kanańt u díér ham. Nibiśta-rahbańde jéŕa: Zubánée nibiśta-rahbańde kámyábí u nákámí gwané gappá ińt ki to hamá pem ki guśagáe, hamá pem nibiśta kut kane yá na? Cíá ki nibiśta-rahbańde kár yakké, zubáná ra nibiśta kanag. Gappána nibiśta kanag. Labzání nibiśta kanag. Ulabz ca tawáráń jóŕ bańt, ta bunyádí gapp éś ki nibiśta-rahbańd, zubánée tawárání aksá kaśśít u wánóká dańt. Balúcíe annúgéń nibiśta-rahbańde mastiréń jańjálééś ińt ki Balóc éśí tahá Balócí nibiśta kut na kańt. Tahná hamá mardum nibiśta kut kanańt ki adab nibiśta kanagá ańt. Balócí zubáne nibiśta kanag u wánag tahná śáir u adíbání bahrá kapta. Ásar éś ińt ki dunyáe kuruŕáń Balócání tahá tahná lathe hazár Balóc Balócíá nibiśta kut kańt, ińdiga Balóc wa yakké domíára kágadé ham Balócíá nibiśta kut na kańańt. U hamé sadé kappé mardum ki Balócí nibiśta kańt, é ham druhá yakkén labzá yakkéń rańgá nibiśta kut na kanańt. Har yak nibiśtakáré labzáń watí rańgá nibiśta kańt. Hamé ḱátirá me har śáir u adíb zubán-záńt ham jóŕ búta, cíá ki ára wat nibiśta kanage kánún jór kanagíińt u wat nibiśta kanagí ińt. Man kisás 1987á Balócí wánag u nibiśta kanag bińdát kuta. Man tá róc i marcíá yakkéń labz se yá cár nibiśtakáre kirrá yakkéń rańgá nibiśta búwagá na dísta. Kasé nibiśta kańt کن ا نت (kanańt), kasé likkít.کننت Á gappá ańga bill, sak báz ańcéń labz ańt ki man yakkéń nibiśtakáre kirrá 10 rańdá yakkéń rańgá nibiśta búwagá nadístag. Me nók-báhańdéń śáir u nibiśtakárání jéŕa é na ínt ki śer cón bít, yá ázmáńk cíé, áwáńí mastiréń jéŕa éś ińt ki Balócí cóń nibiśta kanag bít. Yakké táńki adab nibiśta na kańt wa Balócíe jińdá nibiśta na kańt, u ańcó ki adab likkag śurú kańt, síníaréń nibiśtakáréá just kańt k maná Balócí nibiśta kanag sikkagí ińt. Har wánińdaéń Balóc Urdú/Pársí harpáń záńt. Urdú nibiśta kut kańt, Pársi nibiśta kut kańt, bali hamé harpání sará Balócí nibiśta kut na kańt. U hamá mardum ki Balócí zubáná nibiśta kanagá ańt, áwání kirrá ham Balócí dáńki marcíá watí harp u harpání tawáráń ṕiks kut na kańt. Cíá ki é nibiśtarahbańdárá lahtéń bunyádí jańjál gón, ki caréśáń mastiréń jéŕa é rańgá ańt: XII

13 Yakkéń tawáre báz harp: Jahle ŧébalá hamá jwánáb u kaśśáb ańt ki pa yakkéń tawárá ca yakkéá géś harp ańt u nibiśta kanage wahdá mardum paréśán ińt ki kujám harp nibiśta kanag bibít: Jwánáb: Nambar Balócí Arabí/Pársí 1 k ک ق 2 z ز ذ ظ ض 3 h ہ ح ھ 4 s س ث ص 5 T ت ط Kaśśáb: Nambar Balócí Arabí/Pársí 1 á ا آ ء ع 2 e (labze bińdát yá nyámá bet ta labze cérá 2 nukta ۓ ء ء ے ا ے ے janag bít.) 3 é اے ءے ے یے 4 í ی (labze bińdát yá nyámá bet ta labze cérá 2 nukta janag bít.) Yak harp u báz tawár: Urdú/Pársí nibiśta rahbańde tahá lahtéń ańcéń harp ast ki báz tawár diańt u mardum paréśán bít ki é harpe asléń tawár kujám ińt: ): ا ( Alip 1. É me annúgéń nibiśta-rahbańde awalí u ca drustáń géśtir jańjál kanókéń harp ińt. Labzání nyám u guđsará wa [á]e tawárá dańt, có ki "pád" )پاد( yá "byá".)بیا( Bali labzání bińdátá éśí jińdára hic áwáz nést u tahná labze bińdátí kaśśábe kumakke wástá nibiśta kanag bít guń, cíá ki annúgéń nibiśta-rahbańdá hic labze bińdát góń kaśśábá bút na kańt. XIII

14 [á]e. e bińdátá éśí tawár [i]eg ińt u guđsará ادا 1. e bińdátá éśí tawár [a]eg ińt o nyámá [á]e tawárá اگاں 2. dańt. dańt. e bińdátá [u]e tawárá ا رد 3. [á]e. e bińdátá [ú]e tawárá dańt u guđsará ا ودا 4. dańt. e bińdátá [ó]e tawárá اول مب 5. dańt. e bińdátá [í]e tawárá اینزک 6. dańt. e bińdátá [é]e tawárá ایرہت 7. U hamé [á]e tawár agań labzée bińdátá nibiśta kanagí ińt guŕa diga maddé pir kanagí ińt, có ki. áp آپ ): و ( Wáo 2. É yakkén harp yak Jwánábé u 3 kaśśáb ińt. [w] wahd (time)e bińdátá Du-rakkígéń jwánáb وہد 1. ińt. [ú]. dúr (far away)e tahá دور 2. [o]. dor (era/leap)e tahá دور 3. [ó]. dór (pain)e tahá دور 4. ): ی/ے ( Yá 3. Éśíe tawár ham yak Jwánábé u 3 kaśśáb ańt. ińt. yak (one)e tahá éśíe tawár jwánáb [y]eg یک 1. [í]. śír (milk)e tahá شیر 2. [e]. śer (poem)e tahá ش یر 3. [é]. śér (lion)e tahá شیر 4. Balócíe labz, gálbańd/jóŕiśt ání tahá tawárání tartíb ańcéń rańgéá ińt ki har tawárá ra dáńki judáén u sarjaméń harpé na bít, Balócíá ra nibiśta kanag mumkin na ińt. Balócíe hamé tawár-réc (sound pattern) góń Arabí/Ṕársí/Urdú nibiśta-rahbańdá sarjamíá mutazád ińt. Balocí yak kaśśáb-hassáséń (vowel-sensitive) zubáné. Balócí zubán kaśśábání sará sak hassás ińt u jwánábání sara ínkas hassás na ińt. Labzée badal XIV

15 (ش ر ( Śarr búwagá tahná yak kaśśabée badal kanag bass ińt. Có ki (good), śirr ( (ش ر (bad), śúrr ( (ش ور (a small fish) yá ki (شور) śór (noise), (شیر/شعر) śer/śaer (milk), (ش یر) śír (suggestion), (شور) śor/śaor (poem), (شیر) śér (lion), (شار)" śár " (scarf)e nyámá bunyádí park yak kaśśábé. Yá ki dar (د ر) (outside), dár (دار) (wood), dirr ( (د ر (crack), (دور) dor/daor (pain), (دور) dór (away), (د ور) dúr (earings), (د ر durr ( (era/leap), (دیر) dér (late)e nyámá mazanéń park tahná yak kaśśábée badal búwag ińt. Arabí nibiśta-rahbánd é parká gíśśéńt na kańt. Arabí nibiśta-rahbańd jwánáb-hassáséń (consonant-sensitive) zubánání wásta bigińde bad na ińt, cíá ki Arabí zubáne tawáréc (tawár-réc) jwánábání sará hassás ińt. Arabíá [س ص ث] jitáéń áwáz ańt ki labzán u labzání mánáháń badal kanańt. Arabíá [ز ذ ض ظ ] yakkéń tawár naańt. Bali Balócíá cuś na ińt. Balócíe kárgál u kumak-kárgál báz wahdá watí guđđí tawárá dor diańt. Có ki labze jińd ińt "kutag" (man é kár kutag), bale má guśéń ki "mań é من " kár kuta". U likkagá má có nibiśta kut na kanéń, má nibiśta kanéń ki Yá ki báz jága á guśańt ki "śé śká bu ro", bale likkage wahdá."اے کار کتگ mára nibiśta kanag kapít ki."چے کشکء برو" Sawab tahná éś ińt ki Arabí nibiśta-rahbańd é labzáń é rańgá nibiśta kut na kańt. "śutag"e labz ińt, ma gappání tahá guśań "śuta". śutag e guđđí [g] ki kapít, ta tahná Arabíe kasánéń kaśśáb [zabar] guđsará paśt kapít u )ش ت ( śuta jóŕ bít, bali Arabí nibiśta-rahbańdá é kasánéń kaśśáb (zabar) na labzání guđsará tahná óśtát kańt u neki bińdátá. Paméśá śuta ) e )شت badala má śutah )شت ہ( nibiśta kanagá majbúr béń, wahdé ki hamé guđsarí [h] wat jitáéń tawáré. Yá aga buguśe "mań é kár ku" ta é jumlahe guđsarí labze guđsarí tawár [peś] Arabí nibiśta-rahbańdá tahná óśtát na kańt. To majbúre ki labzáń watí buńdarí śiklá nibiśta bikane ki "man é kár kut/kurt". Yá agáń nibiśta bikane مں اے کار کو guŕa guđsarí tawár ki tahná [u] at, badal kanag u [o]e tawár nibiśta kanag kapít. U é rańg kanag ham sak rad ińt, cíá ki [o] wat jitáéń tawáré. Má watí gappání tahá guśań "bali" (Ingliś "but"), ki éśí tawár é rańgá ańt [b+a+l+i]. Bali má nibiśta kanań "bale" (Ingliś "yes/i see!"), ki tawár é éś ańt [b+a+l+e]. XV

16 Yá aga gálbańd/jóŕiśt, tarkíb jóŕ bikane ham nibiśtae tahá é zánag na bít ki tarkíbé. Judáéń labze hisábá nibiśta kanag kapańt. Có ki agáń mań "zubáń-nibiśt"e duéń labzáń hór kanag u tarkíbe hisábá kárbańdag bu زبان " lóŧáń ham, man nibiśta kut na kanáń. Maná nibiśta kanag kapít U có judá judá nibiśta kanagá é labz maní dardá na wárt. Yá maní."نبشت watí nazme tahá ińt ki "mań ańcó wábáń bass iń, murdagwáb na báń", من انچو واباں بس انت مردگ واب نہ " bali annúgéń nibiśta-rahbańdá likkag kapít ki Núń man ki é gappe nibiśta kanókáń, maní kirrá "murdagwáb na."باں báń" diga gappé u "murdag wáb na báń" diga gappé. Yá diga śeré ki "bill ki bálád giptagáń marcí, wáb-dróhápání sarárókáń" bali maná nibiśta kanag kapít ki "بل کہ باالد گپتگاں مرچی واب دروہاپانی سرا روکاں" ("bill ki bálád giptagáń marcí, wáb dróhápání sará rókáń"). Ta é nibiśta-rahbańd maní izháre jińdá kuśit, maná gapp janag nelít. Sakk báz ańcéń labz ańt ki annúgéń nibiśta-rahbańdá likkag bút na kanańt u aga bi likke éś ham, galat wánag bańt. Có ki "śtrámbaǵ" (wábe tahá ańcó gap janag ki gapp samjá myáhańt). Éśí agáń nibiśta bi kane ta kańt. nibiśta kanag bít u sakk kamm rást wánag bút "شترامبغ" Annúgéń nibiśta-rahbańdá druhéń kasánéń kaśśáb wat jitáéń harp na ańt, géśéń niśán ańt ki jágaé harp u labzání sará pirkanag bańt u jágaé harpání céragá. Arab wa éśáń hijbár na likkánt, bali ańga áhání labz galat wánag na bańt. É wástá ki áhání zubáná é kasánéń kaśśáb íńkaséń maslaé na ińt, bali me kirrá baláhéń maslaé. Balócíá "kiśag" (کش گ) u e (کش گ)" kuśag " nyámá tahná yak kasánéń kaśśáb (short vowel)e park ińt. Annúgéń nibiśta-rahbańdá harpání liccénag yá jitá jitá nibiśta kanag taí dastá na ińt. Báz harp ańcén ańt ki áháń rańd harp liccénag bút na kańt, có ki [ [ا و د ڈ ذ ر ڑ ز ژ u é pa labz u jóŕiśtáń jéŕahé ki yakkéń jóŕiśt yá ki labz du yá se cuńđá nibiśta kanag bi bít. Man na guśáń ki satam Roman kanag bi bít. Man lisáníáte isŧúdanŧée bistárá tahná é guśagá áń ki annúgéń nibiśta-rahbańd Balócí zubáne tawáráń nibiśta kut na kańt, u Balócí zubáne tawár-réce mutazád ińt. Man tahná watí é kitábá misále wástá śume démá érkanagá áń ki Balócí é rańgá śartir nibiśta bút kańt. XVI

17 Má é harp druhá ca Unicode Table á zurtag ańt, u ańga hazáráń harp ast ki pa gálwár u zubánáń kár bańdag bút kanańt. Éśání yak páidaé wa éś ińt kikampíúŧar u ŧiknálojíe kármarzá arzán ańt. Domí ṕáida éś ki pa Balócíe hamuk tawárá yak harpé gicéń kanag bút kańt u labz watí druhéń śikláń rást nibiśta kanag u rást wánag bút kańt. Yakkéń labze druhéń harp/tawár jitá jitá ham nibiśta kanag bút kanańt u hawár kanag ham bút kanańt. Gálbańd/jóŕiśt góń kasánéń niśánéá hawár bút u yakkéń labz jóŕ bút kanańt. Diga yak mastiréń śarríé éś ińt ki é harp hic jága (labze bińdát, nyám yá labze guđsará) watí śikláń badal na kanańt, yakkéń tawár u yakkéń śikl. É kulléń cízzání Balócí zubáná ra zarúrat ińt. Me kirrá mudám ki nibiśta-rahbańde maŧŧ kanage gapp bít, ta lahté gapp démá dárag bít. Có ki: 1. Má Musulmánéń. Kurán Śaríf hamé nibiśta-rahbańdá ińt. Mára caré nibiśta-rahbańdá darkanage matlab éś ińt ki má ca Islámá dar béń. Dunyáe kuńđ kuńđá Musulmán ast. Á drustáni nibiśta-rahbańd Arabí ińt? Amríka á niśtagéń mardumána tahná é wástá Musulmán búwage hakk nést ki áhání nibiśta-rahbańd Arabí na ińt? Dáǵistáne Musulmán cóń bi kanańt? Turkí Musulmánéń mulké u Romaná nibiśta kańt. Maleśíá Musulmánéń mulké u Romaná nibiśta kańt. U cónáhá Arabí nibiśta-rahbańd ca Islámá pésar mojúd bútta. Pa nibiśtarahbańde badal kanagá ímmán badal na bít. 2. Íńcu wahd ińt Balócí nibiśta búwagá ińt. Á drustéń kitáb u mawád gár bańt. Awal éś ki taí cáp búttagéń bunyádí kitáb cuńt ańt? Daníga wa me ahdí labzáńk ham cáp na bútta. Kors u silebas nést. Međíá nést. Cáp búttagéń kitáb satar zór bi janańt sáléá sarjam kanag bút kanańt. Domí gapp éś ki hamé cáp búttagéń kitáb Arabí nibiśtarahbańdá géśtir ǵermahṕúz ańt. Đeŧábesé jóŕ bút na kańt. U annú ham harcí ki cáp u śińg búwagá ińt, é kitáb ham Arabí nibiśta-rahbańdá mahṕúz na ańt. 3. Me capp-u-cágirde hamsáig Arabí nibiśta-rahbańdá nibiśta kanagá ańt. XVII

18 Áhání hamsáig kujám nibiśta-rahbańdá nibiśta kanagá ańt? É hisábá wa báid ińt druhéń dunyáe yak nibiśta-rahbańdé búttéń, cíá ki harkas yak-na-yakkée hamsáig ińt. Éráná á dém dunyá halás ińt u neki ca Pańjáp u Sińdá á dém. Á cíá watí hamsáigání nibiśta-rahbańdá na zúrańt? Taí druhéń hamsáig watí watí zubánáń gapp janańt, to watí zubáná gapp jane. Aga áhána pa watí zubáná Arabí nibiśtarahbańd dóst bít, ta lázum na ińt ki to watí zubáne druhéń tawár, ahdí labzáńk, kulléń cízzáń kurbán bikane ki maní hamsáig hamá pem nibiśta kanańt, man ham hamá pem kanáń. U núń wa hamsáigíe tasawwur ham badal bútta. Sośal Međíáá drust hamsáig kutagańt 4. Roman me hamá 2éń [ó] u [é]e kaśśábáń nibiśta kut na kańt ki Arabí nibiśta-rahbańdá nibiśta bút na kanańt. Guŕa nibiśta-rahbańde badal kanage páida cí ińt? É nibiśta bút kanańt. Allam na ińt ki má Romaná hamá harp u hamá kánúnání pábańd bi beń ki Ingrézí ińt. Harpání tahá maŧŧu-badal kan. Watí zarúratání hisábá tráśán éś kan. Guŕa Isŧenđarđ Adabi Zubán? Man tá róc i marcía hamé gappa sarpad bút na kanagá áń ki má isŧenđarđ zubáne náme sará hamá masnúí yá Artificial" zubán u nibiśtarahbańdá cíá pa zór ráij kanage nákáméń juhdá kanagá éń ki Balócí zubáne mutazád ińt? U kujám zubáne misál me démá ańt? Aga má Ińgrézíe gappá éń guŕa Ingrézíá [c, k, q, cz, ch, ck] pa yakkéń [k]e tawárá nibiśta kanag bańt. [sh, tio, tia, sio, ch, sia, cia, cio] pa yakkéń [ś] e tawárá ham nibiśta kanag bańt u pa watí jitáéń tawáráń ham nibiśta kanag bańt. Hamá ispilińg ki má éś isŧenđarđ sarpad báń, á ham Bartánía á digar ańt, Amríka á digar ańt, Ásŧrelíá á digar ańt u Inđyá á digar ańt. Amríka á mardum yakké domíá ra kágad u mesij watí watí gálwáráń nibiśta kanańt, watí métagáńi tahá watí gálwáráń nibiśta kanańt. Bartánía ham ańcuś ińt, Ásŧrelíá ham ańcuś. Á watí hamá kitábáń watí watí isŧenđarđ zubáná kanańt ki dunyáe diga jágaháń wánag bańt. Muḱtasir éś ki watí međíá, kors u daptarí zubáne ispiling éś watí watí XVIII

19 mulkání tahá yakké kuta. Bali Amríka watí isŧenđarđe tahá ińt, Bartánía watí isŧenđarđ, Ásŧrelíá watí isŧenđarđ. U padá áhána watí druhéń gálwár gón ańt guń. Me kirrá daníga wa me zubání-adab (hamá adab ki puśt pa puśt zubání gardán u pédák ińt) ham nibiśta na búta. Kors, silebas, međíá, daptarí zubán dúréń gapp ańt. Adab: Labzáńke diga cágirdí-kirdár u mansabá na zánáń, bali cágirde tahá máriśt, wáhag, arwáh u zihnání tahá juhláńkí ca adab o árŧá wadí bít. Labzáńk watí jága á, núń wa zubáne jińd zubání saṕar kut na kańt. Mardumání wat-máń-watí gapp u hál ham SMS u ceŧe sará bańt. Man na guśáń ki áđío/wedíoe bistár nést, bali nibiśtahéń dróśumá abed (turi kitáb bít yá IT) zubánání nazzárag u pahrézag mumkin na ińt. Zubán, bé nibiśta á nań ca yak jágahéá domí jágahá sapar kut kańt u neki ca yak puśtéá domí naslá sar bút kańt. Me hál atka éś ińt ki tahná Makkuráne gálwárá abed diga hic némage gálwárání adab me cágirdá é kaccá gardagá na ińt. Hamé sawab ińt ki me ŧesŧe nyámá park ham sak báz wadí bútta. Me ták u mah-tákáń bicár hic zánag nabít ki bedi Makkuráne gálwárá diga gálwárání labzáńke cé pozíśan ińt. É nibiśta-rahbańdá me rájí labzáńke wadí búwage ráh bastag ańt. "Isŧenđarđ Adabi Zubane" nibiśtaá me druhéń gálwár ca yakké domíá sistag ańt. Balócíe har gálwárá ra yak zédé gón, har zédá ra watí labzíáté gón. Labzíáte, pa labzáńká watí humíré. Me labzání sapar óśtáta. Me śairí, me kissa, me nagd Ca druhéń gálwár u druhéń zédáń áyag u yak jágaé mucc búwagá na ińt ki cúda to watí rájí labzáńke druhéń bunyádáń tack kut bikane. Dunyá á kitáb u kalame ilm táń ásará sarkuta u nú ilm ham đijiŧal búwán ińt. U daníga me izm u árŧe hic sanfe tackéń đíṕíneśané ham góń má nést. É wástá ki zubáne ahdí míráse nibiśta sarjam na ińt. Cammání syáhíá, má dunyáe harc zubáná ki cízzée đifínéśaná gińdáń, dor-kanáń, kápí kanáń, nibiśta kanáń, cáp kanáń, bali dáń róc i marcíá me kirrá adab hamé bahsá ińt ki Balóce kirrá śer kujám cízzá guśańt u éśíe izmí sifat cé XIX

20 ańt? Íńcu jańgá rańd ham táń róc i marcíá é gapp na gíśśít ki Balóc cágirde watí sáḱt cón ińt? Kas samájí tabka ání sará habar kanagá tayár na ińt. Áḱir Balóc zimínne sará zińdagíe kuruŕán sál kwahnéń niśan darkaptag ańt (Baluchitherium ( Mihrgaŕh ( Idá cágird wa ca hazáráń sálá mojúd ińt, áí niśán gár ańt. Niśánání yak-na-yakk darakké hamá labzáńk, śirk-u-pál, batal u yad-dáśtání tahá bútt kańt ki hazárá sálá puśt-tá-puśtá mahlúńká zubání yád ińt u pédák ińt. Hamé hazáráń sálání ijtimáí tajrubá u yád-dáśt cágirde druhéń bun-hiśt ińt. Har cágirde asléń ilme jińd hamá yád-dáśt ińt ki nibiśta búwán bítt u kam-kammá ilme druhéń śoba cist bańt, haméśání bunyádá hamuk ilme tahkíke ráh pac bańt, thíúrí wadí bańt. É drustéń kárání bunyád éś bít ki druhéń gálwárání ráh pac kanag bi bańt. Duhéń zubání labzáńk nazzárag bi bít. Cíz tak-u-gécine prosissá gwazán bi bańt. Man na guśáń ki zubán isŧenđarđ kanag ma bít, maní guśag éś ińt ki isŧenđarđáiześane jińd yak prosisé. Tu agáń druhéń gálwáráń bańd kane u yakké zúre wa pa zóré yakkéń gálwár isŧenđarđ ińt, bali taí zubáne dámun sak lukk bít. Taí labzíát dunyáe ilmi sabjikŧ ání zarúratáń pílaw kut na kańt. Taí adabe dámun lukk bít. U íńkas táwán pa Balócí zubáná sakk báz ińt. U tahná nibiśta-rahbańde badal kanagá druhéń kár śarr na bańt bali caréśí druhéń gálwárání ráh pac bút kanańt; awámí satahá Balócí nibiśta kanag u wánage ráh u dar géś bút kanańt; adab nibiśta kanag, adabe cáp u śińg kanag; har mardumá ra inkarej kanag; druhéń gálwárání ahdí mírásá ra nazzárag; adabí zubáne masnúíyatá ra kam kanag; watí kors u silebase némagá rawag; watí deŧábese jóŕ kanag. Ańga báz kár paśkapta ki isŧenđarđáiześane saṕare doráná kanag kapańt. Umméd haméś ińt ki aga IT, Linguisŧiks, adab, syásat u ińdiga samáji u ilmí śoba Balócíá nibiśta bibańt ta allam Balócí zubán zút nibiśtae prosis áń ham sarjam kanáná démá juńzán kańt. XX Táj Balóc.

21 Śóńdát: 1. A course in Baluchi, vol 1, Abdul Rehman Barker & Aaqil Khan Mengal, Institute of Islamic Studies, Canada, A Course in Phonetics, Peter Ladefoged.. 3. A grammer, Phrase book & vocabulary of Baluchi (as spoken in oman), Collett, 4. A Text Book of the Balochi Language, M. Longworth Dames, Bengal Civil Services, 2 nd Edition Baluchi Academy Quetta An Introduction to Descriptive Linguistics, H. R. Gleason,. 6. Balochi Grammer, Major E Mokler translated by Mohd Baig Baloch, Baluchi Academy Quetta, 1973, Balochi Kargonag, Agha Mir Naseer Khan Ahmedzai, Baluchi Academy Quetta, july Baluchi Bomia, Haji Abdul Qayoum Baloch, Baluchi Academy, Baluchi Bungeji (for Adults), Sayad Hashmi. 10. Baluchi Lavzrahband, Agha Mir Naseer Khan Ahmedzai Baloch, Baluchi Academy Quetta, december Baluchi Qaida for Class 1, Agha Mir Nasir Khan Ahmedzai, waja Bashir Ahmed, Professor Aziz Mohd Bugti, Professor Aqil Khan Mengal, Professor Abdulla jan Jamaldini, Balochistan Text Book Board Quetta, Baluchi syahag e rast nibisag, Sayad Hashmi, Sayad Hashmi Academy Karachi, 3 rd Edition, Baluchi Urdu bol chal, Aziz Mohammed Bugti, Baluchi Academy, Quetta, Baluchi Urdu Bol chal, Aziz Mohd Bugti, Qalat Publishers Quetta, Baluchi Urdu Bol chal, Sayad Hashmi, Nadkar series 12, Nadkar publications, XXI

22 16. Baluchi wa masla e kitabat (in persian), Taj Mohd Bresig, Baluchi Zahg balad, Abdul Qayoum Baloch M.A, Bolan Book Corporation Quetta, Basic Balochi, an introductory course part 1, Tim Pharrell, (document). 19. Buni kitab, Abul Halim Sadiq & Timur Mahad Hasni, editted by professor Abdulla jan jamaldini, professor Aqil Khan mengal, Zeenat Baloch, Abdul Halim Sadiq & Timur mahmad hasni, Qureshia printing press, Buni kitab, Azat jamaldini Academy Karachi, Petap, Azat Jamaldini Academy, Karachi, Phonology and Morphology, Australian National University. 23. Phonology, University of Chicago, papers 24. Pullen Rahshon, Mir Ahad Dihani, Baloch Ittehad Adabi Committee, Siken, Ghulam Muhi uddin Mayar, Sharap Kitab jah, Lyari, Karachi, Study of Language, The, George Yule, Cambridge University Press, 3 rd Edition, 2006? 27. Towards a Historical Gramar of Balochi: studies in Historical Phonology & vocabulary, Agnes Korn (Phd thesis manuscript, Frankfurt) Zahg balad, Baluchi e awali kitab, Baloch Ittihad, kuwait, XXII