Fárren Supmii dahje Suomas olgoriikii. Goas dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda? Mii dáhpáhuvvá go fárret olgoriikii?

Átírás

1 Fárren Supmii dahje Suomas olgoriikii Goas dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda? Mii dáhpáhuvvá go fárret olgoriikii? OANEHAČČAT JA ČIELGASIT

2 Sisdoallu Gii sáhttá oažžut Kela doarjagiid? 2 Mii lea fásta ássan? 2 Go fárret Supmii 3 Bargin Supmii 3 Kelan doarjagiidda gullevaš eavttut 6 Mo sáhttá ohcat Suoma sosiáladorvui? 7 Go fárret Suomas olgoriikii 8 Gaskaboddosaš vai fásta fárren? 8 Oassi jagis olgoriikkain 9 Bargan EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveicas 9 Fárren sosiáladorvosoahpamušriikii 10 Sáddejuvvon bargit 10 Stuđeanttat ja dutkit 11 Bearašlahtut 12 Vuoigatvuohta Kela ovdduide olgoriikkain 12 Almmut fárremis Kelai 13 Máhccan Supmii 14 Lassidieđut 15 Kela bálvala 16

3 Go fárret Supmii dahje eret Suomas Dán brošyras muitaluvvo, makkár eavttuiguin sáhtát oažžut Kela doarjagiid, go fárret Supmii. Brošyra nubbi oassi muitala, mii dáhpáhuvvá du sosiáladorvui, go fárret eret Suomas. Brošyra muitala jagi 2019 dilis. Mielde eai leat buot doarjagiid detáljat. Kela máksá ruđalaš doarjaga sierra eallindiliin. Oaččut dieđu maiddái doarjagiid gieđahalli brošyrain (geahča maŋŋebearpma). Kela doarjagiid ákkat leat meroštallojuvvon lágas. Go Kela mearrida muhtun doarjagis, juohke ohcci eallindilli gieđahallo persovnnalaččat. Ohcciid eallindilli ja doarjaga dárbu leat dávjá oalle earáláganat. Danin buohkat eai oaččo seamma meriid doarjagiid. Kelan doarjagat leat ovdamearkan: álbmotealáhat, dáhkádusealáhat ja earát ealáhatolbmuid doarjagat ássandoarjja buohcamii gullevaš doarjagat bargguheame vuođđodorvu stuđeantta doarjagat mánnábearrašiidda oaivvilduvvon doarjagat. Oaččut dieđu Kela doarjagiin Kela neahttasiidduin čujuhusas: 1

4 Gii sáhttá oažžut Kela doarjagiid? Kela doarjagiid sáhttá dábálaččat oažžut olmmoš, gii ássá Suomas fásta dahje bargá Suomas ja oažžu bálkká unnimustá 696,60 e/mb. Spiehkastahkan leat Suomas ássi muhto nuppi Eurohpá uniovnna riikkas bargi olbmot. Sii eai dábálaččat oaččo Kela doarjagiid. Doarjaga oažžumii váikkuha goittotge dat, fárretgo Supmii muhtun Davviriikkas muhtun Eurohpá uniovnna (EU) dahje Eurohpá dállodoalloguovllu (Edg) riikkas dahje Šveicas riikkas, mainna Suomas lea sosiáladorvosoahpamuš (gč. s. 4). Edg-riikkat leat Eurohpá uniovnna riikkat Norga Islánda Liechtenstein. Doarjaga oažžumii váikkuha lassin dat, fárretgo Supmii bargit dahje fitnodatdoallin stuđeantan bearašláhtun sáddejuvvon bargin. Olbmot, geasa lea mieđihuvvon Kela dikšun buohcooadju, ožžot Kela-goartta. Mii lea fásta ássan? Ásat Suomas fásta, juos dus lea dáppe fásta visti ja ruoktu ja juos ásat eanaš dáppe. Go fárret Supmii, Kela árvvoštallá fárrema fástavuođa. Árvvoštallamis váldojuvvo vuhtii du dilli oppalaččat, masa váikkuhit ovdamearkan čuovvovaš áššit: Máhcatgo olgoriikkas ruovttoluotta Supmii ássat? Leago dus bargosoahpamuš Suomas bargan barggu várás? Leatgo náittosdilis dahje eará lagaš bearašgaskavuođas olbmuin, gii ássá fásta Suomas? Juos fárret Supmii gaskaboddasaččat, dus ii dábálaččat leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Ovdamearkan dorvobáikkiohccis ii leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. 2

5 Go fárret Supmii Bargin Supmii Dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, juos fárret fásta Supmii. Sáhtát maiddái oažžut Kela máksan doarjagiid barggu vuođul. Dalle it dárbbaš ássat Suomas fásta. Vuoigatvuhtii oažžut Kela doarjagiid váikkuha dat, dinetgo unnimustá 696,60 e/mb. Dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda daid mánotbajiid áigge, go boahtorádji dievvu. Juos dus lea Suomas ruoktogielda, oaččut dikšuma almmolaš dearvvasvuođadikšumis, dábálaččat iežat gieldda dearvvasvuođaguovddážis. Juos boađát Supmii bargui ja dus ii leat ruoktogielda, bivdde Kela čielggadit, leago dus vuoigatvuohta almmolaš dearvvasvuođadikšumii. Juos du bálká lea unnimustá 696,60 e/mb, dus sáhttá leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda bargogaskavuođa álggu rájes. Dus lea vuoigatvuohta buohcooadjolágas mearriduvvon doarjagiidda daid mánotbajiid áigge, go du boađut leat unnimustá 696,60 e/mb. Juos du bargogaskavuohta bistá unnimustá 6 mánotbaji, dus sáhttá leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda 3 mánotbaji áigge barggu loahpaheami maŋŋá. Juos boađát Supmii bargui eará go EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveicas, Kela ii goittotge sáhte máksit dutnje buot ovdduid. Okta dákkár ovdu lea ovdamearkan mánáidruhta. Jeara lasi bálvalannummiris Juos boađát Supmii EU-riikkas, Edg-riikkas tai Šveicas, dus sáhttá leat vuoigatvuohta maiddái mánáid ruovttudikšundoarjagii. 3

6 Sosiáladorvosoahpamušriikkain fárren bargit Suopma lea dahkan muhtun riikkaiguin sosiáladorvvu guoskevaš soahpamušaid. Dát riikkat leat: Davviriikkat Ovttastuvvan Stáhtat Kanáda (ja Quebec) Chile Israel Austrália India Kiinná Mátta-Korea. Soahpamušat gusket dábálaččat ealáhagaid ja osiin maiddái buohccedivššu. Juos boađát dáin riikkain, dárkkis Kelas, mo soahpamušat váikkuhit du sosiáladorvui. Sáddejuvvon bargit Juos du bargoaddi sádde du Supmii bargui eará sajis go EU dahje Edg guovllus dahje Šveiccas, dutnje gusket seamma njuolggadusat go eará bargiide. Dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, juos fárret Supmii fásta dahje jus du bálká lea unnimustá 696,60 e/mb. Juos boađát sáddejuvvon bargin nuppi EU-riikkas dahje Edg-riikkas dahje Šveiccas, gulat du vuolginriikka sosiáladorvui. Oaččut fáhkka buohcuvuođa gáibidan divššu eurohpalaš buohccedikšungoarttain. Oaččut dan vuolginriikkas. Vuolginriikka virgeoapmahaš lea addán dutnje duođaštusa (A1/E101) das, ahte du bargoaddi lea sádden du Supmii bargui. 4

7 Juos boađát sáddejuvvon bargin riikkas, mainna Suomas lea sosiáladorvosoahpamuš, oaččut soahpamušas máinnašuvvon doarjagiid vuolginriikkas. Sáhtát oažžut eará go soahpamušas máinnašuvvon doarjagiid Suomas, juos leat fárren deike fásta dahje du bálká lea unnimustá 696,60 e/mb. Jeara lasi bálvalannummiris Bárggu bokte ákkastuvvon sosiáladorvu Juos barggat Suomas, sáhtát oažžut maiddái sosiáladorvvu, man vuođđu lea barggus. Dat leat ovdamearkan bargoealáhat, dietnasii čadnojuvvon bargguhisvuođadorvu sihke bargodáhpedorpmiide ja ámmátdávddaide gullevaš doarjagat. Dain fuolahit priváhta dáhkádusfitnodagat ja foanddat, ii nappo Kela. Bearašlahtut Go fárret Supmii bargi dahje stuđeantta bearašlahttun, fertet dábálaččat ássat Suomas fásta, vai sáhtát oažžut Kela doarjagiid. Juos leat EU-riikkain, Edg-riikkain dahje Šveiccas boahtán bargi bearašlahttu, sáhtát oažžut buohccedivššu, mánáidruđa ja mánáid ruovttudikšundoarjaga, vaikke it ieš ásašii Suomas dahje ásat dušše gaskaboddasaččat. Juos boađát Supmii bargui muhtun eará riikkas, sáhtát oažžut mánáidruđa ja mánáid ruovttudikšundoarjaga mánás, guhte ássá Suomas, vaikke mánná ássá Suomas dušše gaskaboddasaččat. Muhtun riikkaiguin dahkkojuvvon sosiáladorvosoahpamušat sáhttet váikkuhit maiddái bearašlahtuid sosiáladorvui. Sáddejuvvon bargiid bearašlahtut bissot dábálaččat vuolginriikka sosiáladorvvus. 5

8 Stuđeanttat Juos fárret Supmii eará go EU-riikkas dušše stuđerema dihtii, stuđeren ferte bistit unnimustá 2 jagi, vai dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Dus ii dattetge leat vuoigatvuohta buot Kela doarjagiidda, nugo ássandoarjagii dahje etniidruhtii. EU-riikkain boahtti stuđeanttain ii dábálaččat leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Dus sáhttá goittotge leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, juos Suomas ássamii leat maiddái eará sivat go stuđeren, dego bargan. Dutnje ii goittotge dábálaččat sáhte máksit oahppodoarjaga Suomas. Juos boađát olgoriikkas Supmii stuđerema dihtii, dárkkis du vuoigatvuođa oahppodoarjagii Kelas. Kela doarjagiidda gullevaš eavttut Kela máksá doarjagiid dábálaččat dan beaivvi rájes, go fárret Supmii. Muhtun doarjagat máksojuvvojit goittotge dušše daidda, geat leat ássan Suomas dihto áiggi ovdal doarjaga mieđiheami. Dát doarjagat leat ovdamearkan váhnenvuođa vuođul máksojuvvon beaiveruđat, Kela máksán bargguhisvuođadorvvu vuođđobeaiveruhta, Kela ealáhagat sihke badjel 16-jahkásaččaid lápmásiiddoarjja. 6

9 Muhtun doarjagiid mieđihettiin váldojuvvojit vuhtii dáhkádusbajit nuppi EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveiccas. Sáhtát ovdamearkan oažžut etniidruđa, go leat bargan dahje ássan Suomas fásta unnimustá 180 beaivvi dakkaviđe ovdal máná rehkenastojuvvon riegádanáiggi. Dán áigodahkii sáhttá dohkkehuvvot maiddái buohcooadjobadji nuppi EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveiccas. Dárkkis Kelas, goas sáhtát oažžut Kela doarjaga. Jeara lasi bálvalannummiris Almmut Supmii fárremis, go leat ohcamin Kela ovddu Juos leat fárren Supmii ja leat ohcamin juoga Kela doarjaga, almmut seammás Kelai Supmii fárremis. Oza Kela doarjagiid neahtas: Sáhtát ohcat doarjagiid maiddái bábirskoviiguin, maid sáhttá prentet Kela neahttasiidduin: Oaččut skoviid maiddái Kela doaimmahagain. Juos ozat Kela doarjagiid bábirskoviiguin, sádde daid boastta bokte Kelai. Geahča Kela neahttasiidduin, man čujuhussii reivve galgá sáddet: Sáhtát máhcat ohcamuša maiddái Kela doaimmahahkii. Kela sádde dutnje áššis mearrádusa. 7

10 Go fárret Suomas olgoriikii Go fárret Suomas olgoriikii, almmut das Kelai, jus dutnje máksojuvvo juoga Kela doarjja. Maiddái gaskaboddasaš orrumis olgoriikkain galgá almmuhit Kelai dalle, juos oaččut juoga doarjaga Kelas. Almmut Kelai maiddái olgoriikkain dáhpáhuvvan diliid nuppástuvvamiin. Dakkárat sáhttet leat ovdamearkan stuđeremis dahje bargama álggaheamis dahje loahpaheamis dahje bearašgaskavuođain dáhpáhuvvan nuppástuvvamat. Gaskaboddasaš fárren vai fásta fárren? Vuoigatvuohta Kela doarjagiidda čovdojuvvo dábálaččat dan vuođul, man guhká áiggot leat olgoriikkain. Juos áiggot leat olgoriikkain guhkimustá 6 mánu, dus lea dan áigodagas dábálaččat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Dalle sáhtát oažžut daid Kela doarjagiid, mat máksojuvvojit olgoriikii. Dat leat ovdamearkan ealáhagat, mánáidruhta, etniiddoarjja ja vánhemiidovddut. Juos fárret olgoriikii fásta, dus ii dábálaččat leat šat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Fárren gehččojuvvo fástan, juos dan lea dárkkuhus bistit badjel 6 mánu. Dalle vuoigatvuohta Kela doarjagiidda dábálaččat nohká, go fárret eret riikkas. Go fárret nuppi riikii, váldde čielgasa, sáhtátgo oažžut ovdduid ođđa ássanriikkas. Muhtun sierrajoavkkuin sáhttá leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, vaikke sii leat olgoriikkain badjel 6 mánu. Gulat dákkár sierrajovkui, juos leat ovdamearkan stuđeanta dahje sáddejuvvon bargi. Stáhta virgeolbmuin lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Juos sin bearašlahtut čuvvot sin, ferte nuppástuvvamis almmuhit Kelai. 8

11 Oasi jagis olgoriikkain Juos ásat olgoriikkain jeavddalaččat badjel beali jagis, dus ii dábálaččat leat vuoigatvuohta Suoma sosiáladorvui. Bargan EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveiccas Juos álggahat barggu muhtun EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveiccas, oanehašge bargan váikkuha dábálaččat nie, ahte dus ii leat šat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Dus lea vuoigatvuohta barganriikkat doarjagiidda das fuolatkeahttá, man riikkas ásat. Bargit gullet dušše ovtta riikka sosiáladorvui háválassii. It nappo sáhte seammá áigge gullat Suoma sosiáladorvui, juos gulat muhtun nuppi riikka sosiáladorvui. Rádjabargit Rádjabargi lea olmmoš, guhte máhccá jeavddalaččat beaivválaččat dahje unnimustá oktii vahkkui ássanriikii, gos ássá fásta. Juos barggat rádjabargin nuppi EU-riikkas dahje Edg-riikkas, dus lea vuoigatvuohta barganriikka doarjagiidda das fuolatkeahttá, guđe riikkas ásat. Mearraalbmát Mearraalbmáin lea vuoigatvuohta doarjagiidda dan riikkas, man leavgga vuolde bargodámpa lea. Dát gohčoduvvo leavganjuolggadussan. Juos barggat mearraalmmájin nuppi EU-riikka dahje Edg-riikka leavgga atnán dámppas, dus lea dábálaččat vuoigatvuohta dan riikka doarjagiidda, vaikke ásašit fásta Suomas. 9

12 Fárren sosiáladorvosoahpamušriikii Suomas lea sosiáladorvosoahpamuš čuovvovaš riikkaiguin: Davviriikkat Ovttastuvvon Stáhtat Kanáda (ja Quebec) Chile Israel Austrália India Kiinná Mátta-Korea. Soahpamušat gusket dábálaččat ealáhagaid ja osiin maiddái buohccedivššu. Sosiáladorvosoahpamuš sierra riikkain guoská sierra áššiid. Nuba gánneha čielggadit ovdal fárrema, mo riikkaid gaskasaš soahpamušat váikkuhit sosiáladorvui. Jeara lasi bálvalannummiris Sáddejuvvon bargit Sáddejuvvon bargit leat olbmot, geaid suopmelaš bargoaddi lea sádden bargui olgoriikii. Bargogohččun eará go EU-riikii, Edg-riikii, Šveicii dahje sosiáladorvosoahpamušriikkaide Almmut Kelai olgoriikkain bargamis. Juos gohččun bistá vuollel 6 mánu, dus lea ain vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Juos bargan bistá guhkit go 6 mánu, almmut ovttas bargoaddiin olgoriikkain bargamis Kelai. Almmuhusa galgá dahkat maŋimustá dalle, go leat máhccamin Supmii. Bargogohččun EU-riikii, Edg-riikii dahje Šveicii Juos don sáddejuvvot sáddejuvvon bargin dáidda riikkaide, dus lea dábálaččat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda gohččuma áigge. Bargoaddi galgá ohcat dutnje Ealáhatdorvoguovddážis duođaštusa, mainna čujuhat nuppi riikkas, ahte gulat ain Suoma sosiáladorvui. 10

13 Lassidieđuid duođaštusa ohcamis oaččut Ealáhatdorvoguovddážis Bargogohččun sosiáladorvosoahpamušriikii Juos don sáddejuvvot bargui sosiáladorvosoahpamušriikii, dus lea dábálaččat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Bargogohččun sáhttá dalle bistit badjel 6 mánuge. Maiddái dákkár dilálašvuođain du bargoaddi galgá ohcat dutnje Ealáhatdorvoguovddážis duođaštusa. Dan vuođul Kela dutká, sáhttágo dutnje ain máksit doarjagiid. Stuđeanttat ja dutkit Dus lea vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, vaikke stuđerešit olgoriikkain badjel 6 mánu. Juos stuđeren bistá badjel 6 mánu ja oaččut Kelas oahpporuđa, Kela dutká, leago dus vuoigatvuohta eará doarjagiidda. Juos it oaččo Kelas oahpporuđa, almmut olgoriikka oahpuin Kelai. Juos barggat stuđerema olis, dutnje sáhttet guoskat bargi njuolggadusat, eandaliige juos orut EU-riikkas. Muitte almmuhit Kelai barggus, maid don barggat nuppi EU-riikkas. Váldde čielgasa maiddái barganriikka sosiáladorvonjuolggadusain. 11

14 Bearašlahtut Olgoriikkaide fárren bearašlahtuid vuoigatvuohta Kela doarjagiidda lea dábálaččat das gitta, man guhká orruma lea ulbmil bistit. Juos áiggot ássát olgoriikkain guhkimustá 6 mánu, dus lea dábálaččat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda. Juos fárret ovdamearkan sáddejuvvon bargi, stáhta virgeolbmo, stuđeantta dahje ovddidanovttasbarggu bargi bearašlahttun, sáhtát oažžut Kela doarjagiid. Fertet almmuhit Kelai olgoriikkain orrumis. Bargan nuppi EU-riikkas sáhttá goittotge váikkuhit dasa, leago dus vuoigatvuohta oažžut doarjagiid Kelas. Vuoigatvuohta Kela ovdduide olgoriikkain Juos gulat olgoriikkain orodettiin Suoma sosiáladorvui, sáhtát dábálaččat oažžut seamma doarjagiid, maid oččošit Suomas. Olgoriikkaide máksojuvvojit ovdamearkan mánáidruhta, etniiddoarjja ja vánhemiidovddut. Buot Kela doarjagat eai goittotge máksojuvvo olgoriikkaide. Juos dus lea vuoigatvuohta buohcooadju vuođul mieđihuvvon doarjagiidda Suomas, sáhtát ohcat Kelas nuvttá eurohpálaš buohccedikšungoartta. Dainna oaččut fáhkka buohccáma gáibidan divššu EU-riikkas, Edg-riikkas dahje Šveiccas. Sáhtát diŋgot goartta bálvalannummiris

15 Ealáhagaid máksin olgoriikii Fásta olgoriikkaide fárren ealáhatoažžuide máksojuvvo álbmotealáhat ja bearašealáhat guhkimustá 1 jagi áigge fárremis. Olbmuide, geat fárrejit EU-riikkaide, Edg-riikkaide, Šveicii dahje sosiáladorvosoahpamušriikkaide máksojuvvo ealáhat goittotge dábálaččat guhkit áigge. Bargonávccahisvuođaealáhat máksojuvvo dušše EU-riikkaide, Edg-riikkaide dahje Šveicii. Dáhkádusealáhat ii máksojuvvo, juos fárret fásta olgoriikkaide. Bargoealáhagaid čoggomis ja máksimis olgoriikkaide oaččut lassidieđuid Ealáhatdorvoguovddážis: Almmut fárremis Kelai Almmut Kelai gaskaboddasaš dahje fásta fárremis olgoriikkaide, juos dutnje máksojuvvo Kela doarjagat. Daga almmuhusa neahtas: Sáhtát almmuhit áššis maiddái bábirskoviin Y 38, man oaččut neahtas: Oaččut skovi maiddái Kela doaimmahagas. Juos almmuhat fárremis skoviin, sádde dan boastta bokte Kelai. Geahča Kela neahttasiidduin, man čujuhussii reivve galgá sáddet: Sáhtát jearrat čujuhusa maiddái bálvalannummiris Muitte almmuhit fárremis maiddái magistaráhtii. 13

16 Juos dus ii leat šat vuoigatvuohta buohcooadju vuođul mieđihuvvon doarjagiidda Kelas, it sáhte geavahit eurohpalaš buohccedikšungoartta. Muhtun dilálašvuođain dus sáhttá leat vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, vaikke orošit olgoriikkain guhkit go 6 mánu. Dakkár dilálašvuođain galggat almmuhit Kelai olgoriikkaide fárrema bisttu ja siva. Geahča rávvagiid siiddus 13. Máhccan Supmii Juos leat ožžon Kela doarjagiid ovdal olgoriikkaide fárrema ja leat máhccamin Supmii, almmut máhccamis Kelai. Juos dus ii leat árabut leamaš vuoigatvuohta Kela doarjagiidda, vuoigatvuohta čielggaduvvo du vuosttas ohcamuša gieđahallama oktavuođas. Ohcamušaid gieđahallama oktavuođas Kela sáhttá ávkkástallat dieđuid sihke Suoma ja olgoriikkaid eiseválddiin. 14

17 Lassidieđut Kela Riikkaidgaskasaš áššiid guovddáš addá dieđu Supmii dahje olgoriikii fárremis: Sáhtát maiddái riŋget sosiáladorvui gullevaš áššiin bálvalannummirii (bálvala suomagillii ja eŋgelasgillii) (bálvala ruoŧagillii) Áigáiboahtindoarjja lea maŋimuš dili doarjja Dus sáhttá leat vejolašvuohta oažžut Kelas vuođđoáigáiboahtindoarjaga, juos buot du sisaboađut ja ruhtavárit ja dutnje mieđihuvvon sosiáladoarjagat eai reahkká vealtameahttun árgabeaivvi goluide, dego borramuššii ja ássamii. Oahppodoarjagii gullevaš áššit, juos čađahat dutkosa olgoriikkain: vu du dmu Diehtu dearvvašvuođabálvalusaid geavaheamis Suomas ja olgoriikkain: hoitopaikanvalinta.fi 15

18 Kela bálvala Neahtas Kela neahttasiidduin oaččut dieđu ja sáhtát dikšut áššiidat. Kela neahttasiiddut leat čujuhusas: Sáhtát maiddái jearrat ráđi Kelas neahtas: Rehkenastinbálvalusas sáhtát rehkenastit doarjagiid meriid: Kela áššiiddikšunbálvalusas lea dorvvolaš dikšut áššiid neahtas. Bálvalus lea neahtas čujuhusas: Čálit sisa áššiiddikšunbálvalussii neahttabáŋkodovddaldagaiguin dahje giehtatelefovnna mobiilanannehusain. Áššiiddikšunbálvalusas sáhtát: ohcat Kela ovdduid sáddet mildosiid geahččat ohcamušat gieđahallandili almmuhit nuppástusain heaittihit doarjaga. Telefovnnain Fárren Supmii dahje Suomas olgoriikii Fuom! Kela telefonnummirat nuppástuvvet jagi 2019 loahpas. Dárkkis nummira neahtas: Doaimmahagas Oza lagamuš doaimmahaga: Áigevárremiin Sáhtát várret áiggi Kela doaimmahagas dahje telefonbálvalusas. Várre áiggi, jus du eallimis lea dáhpáhuvvan stuorra nuppástus dahje du ášši lea máŋggamohkat. Várre áiggi telefovnnain dahje neahtas: Dárbbašatgo dulkka? Juos dárbbašat dulkka áššiid dikšumis, váldde oktavuođa Kelain dahje geahča lassedieđuid neahtas: 16

19 Almmut nuppástusain Juos oaččut juoga Kela doarjaga, muitte almmuhit johtilit Kelai, juos du eallindilis dáhpáhuvvet nuppástusat. Dakkárat sáhttet leat ássamis dahje bearašdilis dahje sisaboađuin dáhpáhuvvan nuppástusat. Ruovttoluottabearran Juos Kela máksá ovddu liiggás boasttu dieđuid vuođul, dan gártá bearrat dus ruovttoluotta. Bearranguovddáš Nuppástusohcan Sáhtát ohcat nuppástusa Kela mearrádussii. Oaččut mearrádusa mielde rávvagiid nuppástusa ohcamii. Juos dus leat jearaldagat, váldde vuos oktavuođa Kelai: Fárren Supmii dahje Suomas olgoriikii Sosiáladorvoáššiid nuppástusohcanlávdegoddi Kela davvisámegielat telefonbálvalus ma ja du dmu Kela eará telefonbálvalusat vu be dmu 9 16: Áigáiboahtindoarjja Lápmásiidovddut Ássama doarjagat Mánnábearrašiid Bargguhisvuohta doarjagat Buohcan Oapmahačča Ealáhatáššit jámedettiin Fárren Supmii dahje Stuđeanttat Suomas olgoriikii Veajuiduhttin Kela-goarttat Vearjogeatnegasat Fuom! Kela telefonnummirat nuppástuvvet jagi 2019 loahpas:

20 Kela brošyrat Mánnábearrašiid doarjagat Almmolaš ássandoarjja Buohcuvuođa áigge doarjagat ja veajuiduhttin Stuđeantta ja vearjogeatnegasa doarjagat Bargguhisvuođa áigge doarjagat Ealáhatolbmo doarjagat Fárren Supmii dahje Suomas olgoriikii Vuođđoáigáiboahtindoarjja Brošyraid oažžu Kela doaimmahagain dahje oktasašbálvalanbáikkiin. Brošyrat eará gielaiguin neahtas